نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حمزه امیری ¹
• حسین لاری یزدی ²
• اکبر اسماعیلی ³
• فرانک صمصام‌نیا ²
• داریوش اقبالی ²
• غلام حسن ویسکرمی ⁴
• بهروز دوستی ⁵
• احسان نورمحمدی ⁶

¹ استادیار، گروه زیست‌شناسی، دانشگاه لرستان

² استادیار، گروه زیست‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد

³ استادیار، گروه شیمی، دانشگاه آزاد واحد تهران شمال

⁴ کارشناس ارشد سیستماتیک گیاهی، آموزش و پرورش شهرستان خرم‌آباد

⁵ استادیار، گروه زیست‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد

⁶ دانشجو، گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشگاه گیلان

چکیده

گونه Scrophularia striata Boiss. متعلق به تیره Scrophulariaceae بوده که در استان لرستان با نام محلی تشنه دارو معروف است. این گیاه از دامنه کوه‌های شمال غرب شهرستان کوهدشت در منطقه تنگ‌سیاب واقع در استان لرستان جمع‌آوری گردید و پس از خشک کردن گیاه در سایه، اسانس‌گیری از بخش‌های هوایی آن شامل ساقه، برگ و میوه با روش تقطیر با آب انجام شد. شناسایی ترکیب‌های موجود در اسانس به وسیله کروماتوگراف گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) انجام گردید. مطالعات آناتومیکی نیز توسط روش رنگ‌آمیزی مضاعف با استفاده از دو رنگ سبز متیل و قهوه‌ای بیسمارک انجام شد. آنالیز اسانس S. striata منجر به شناسایی 34 ترکیب شد که 3/90% از کل اسانس را شامل می‌شود. نتایج این بررسی نشان داد که لینالول (3/18%)، 6، 10، 14- تری‌متیل پنتا دکان- 2- اون (4/8%)، دی‌بوتیل فتالات (9/6%) و بتا-داماسکون (9/5%) مهمترین ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس را شامل می‌شوند. از طرف دیگر، بررسی‌های آناتومیکی نیز نشان داد که در زیر اپیدرم و در منطقه پوست ایدیوبلاست‌های ترشح‌کننده اسانس و ترکیب‌های ترپنوئیدی مشاهده می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

• Scrophularia striata Boiss
• اسانس
• آناتومی
• ساختارهای ترشح‌کننده
• ایدیوبلاست