همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

2 استاد، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

3 استاد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

چکیده

به‌منظور بررسی اثرات سطوح مختلف رطوبتی خاک، زئولیت و کودهای بیولوژیک بر خصوصیات فیزیولوژیکی، عملکرد و اسانس گیاه دارویی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.)، این تحقیق در سال 1389 و در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه تهران انجام شد. آزمایش به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا گردید. عامل اصلی شامل سه سطح مختلف رطوبتی (آبیاری تا رساندن به 90%، 60% و 30% ظرفیت مزرعه) و عامل فرعی شامل دو سطح زئولیت (عدم مصرف زئولیت و مصرف 2 گرم به ازای هر کیلوگرم خاک) و 4 سطح کودهای زیستی (شاهد، نیتروکسین، بیوفسفر و ترکیب کودهای نیتروکسین و بیوفسفر) در نظر گرفته شد. بالاترین مقادیر صفات غلظت کلروفیل کل، کلروفیل a، کلروفیل b، محتوی نسبی آب برگ و عملکرد اسانس مربوط به تیمار 90% ظرفیت مزرعه بود، ولی بیشترین مقادیر پرولین، قندهای محلول و درصد اسانس به تیمار 30% ظرفیت مزرعه اختصاص یافته بود. بیشترین مقادیر صفات فیزیولوژیکی، درصد و عملکرد اسانس، از تیمار ترکیب نیتروکسین و بیوفسفر حاصل گردید. اثرات متقابل سطوح رطوبتی در زئولیت در کودهای زیستی، تأثیر معنی‌داری بر روی غلظت کلروفیل کل، کلروفیل a، کلروفیل b، محتوی آب نسبی برگ، درصد و عملکرد اسانس داشت. بالاترین مقدار عملکرد اسانس مربوط به تیمار 60% ظرفیت مزرعه در مصرف زئولیت در ترکیب نیتروکسین و بیوفسفر و همچنین تیمار 90% ظرفیت مزرعه در مصرف زئولیت در ترکیب نیتروکسین و بیوفسفر بود. نتایج این تحقیق نشان داد که تنش خشکی ملایم (60% ظرفیت مزرعه) با مصرف زئولیت و ترکیب نیتروکسین و بیوفسفر، به‌منظور بدست آوردن بیشترین عملکرد اسانس در گیاه بادرشبو مناسب می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

- آخوندی، م.، صفرنژاد، ع. و لاهوتی، م.، 1385. اثر تنش خشکی بر تغییرات عناصر در یونجه‌های یزدانی، نیکشهری و رنجر (Medicago sativa L.). علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)، 10(1): 174-165
- پاک‌نژاد، ف.، 1384. بررسی اثر تنش خشکی بر شاخصهای فیزیولوژیکی عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم گندم. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
- حکمت شعار، ح.، 1372. فیزیولوژی گیاهان در شرایط دشوار (ترجمه). انتشارات نیکنام، تبریز، 251 صفحه.
- عباس‌زاده، ب.، شریفی عاشورآبادی، ا.، نادری حاجی باقرکندی، م. و مقدمی، ف.، 1386. اثر تنش خشکی بر میزان پرولین، قندهای محلول، کلروفیل و آب نسبی (RWC) بادرنجبویه. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 23(4): 513-504.
- عزیزی، م.، 1379. بررسی تأثیر برخی از عوامل محیطی و فیزیولوژیکی بر رشد، عملکرد و میزان مواد مؤثره گل‌راعی. رساله دکتری رشته باغبانی، دانشگاه تربیت مدرس.
- کاظمیان، ح.، 1384. مقدمه‌ای بر زئولیت، کانیهای سحرآمیز. انتشارات بهشت، تهران، 130صفحه.
- نصرآبادی، ب.، 1384. اثر زمان‌های مختلف کاشت بر رشد، عملکرد، مقدار و اجزاء تشکیل دهنده اسانس گیاه بادرشبی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
- Abdelaziz, M.E., Pokluda, R. and Abdelwahab, M.M., 2007. Influence of compost, microorganisms and NPK fertilizer upon growth, chemical composition and essential oil production of Rosmarinus officinalis L. Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca, 35: 86-90.
- Butorac, A., Filipan, T., Basic, F., Butorac, J., Mesic, M. and Kisic, I., 2002. Crop response to the application of special natural amendments based on zeolite tuff. Rostlinna Vyroba, 48(3): 118-124.
- Casanovas, E.M., Barassi, C.A. and Sueldo, R.J., 2002. Azospirillum inoculation mitigates water stress effects in maize grainlings. Cereal Research Communcations, 30(3-4): 343-349.
- Efeoglu, B., Ekmekci, Y. and Cicek, N., 2009. Physiological responses of three maize cultivars to drought stress and recovery. South African Journal of Botany, 75: 34-42.
- Hussein, M.S., El-Shrbeny, S.E., Khalil, M.Y., Naguib, N.Y. and Aly, S.M., 2006. Growth characters and chemical constituents of Dracocephalum moldavica L. plants in relation to compost fertilizer and planting distance. Journal of Scientica Horticulture, 108(3): 322-331.
- Irigoyen, J.J., Einerich, D.W. and Sanchez-Díaz, M., 1992. Water stress induced changes in concentrations of proline and total soluble sugars in modulated alfalfa (Medicago sativa) plants. Physiologia Plantarum, 84(1): 55-60.
- Jiang, Y. and Huang, B., 2001. Drought and heat stress injury to two cool-season turfgrasses in relation to antioxidant metabolism and lipid peroxidation. Crop Science, 41(2): 436-442.
- Levitt, J., 1980. Response of Plants to Environmental Stresses: Water, Radiation, Salt and Other Stresses. Academic press, New York, 607p.
- Machado, L.L. and Caldes, E.D., 2003. Influence of Zeolite on Cadmium Absorption in Medicinal Herbs in Brazil. College of Health Scince Publication, Brazil, 138p.
- Mahfouz, S.A. and Sharaf-Eldin, M.A., 2007. Effect of mineral vs. biofertilizer on growth, yield and essential oil content of fennel (Foeniculum vulgare Mill.). International Agrophysics, 21(4): 361-366.
- Manivannan, P., Jaleel, C.A., Zhao, C.X., Somasundaram, R., Azooz, M.M. and Panneerselvam, R., 2008. Variations in growth and pigment compositon of sunflower varieties under early season drought stress. Global Journal of Molecular Sciences, 3(2): 50-56.
- Marulanda, A., Barea, J.M. and Azcon, R., 2009. Stimulation of plant growth and drought tolerance by native microorganisms (AM fungi and bacteria) from dry environments: mechanisms related to bacterial effectiveness. Journal of Plant Growth Regulation, 28(2): 115-124.
- Munne-Bosch, S. and Alegre, L., 1999. Role of dew on the recovery of water stressed Melissa officinalis L. plants. Journal of Plant Physiology, 154(5-6): 759-766.
- Nadiu, T. and Naraly, A., 2001. Screening of drought tolerance in green gram (Vigna radiata L. Wilczek) genotypes under receding soil moisture. Indian Journal of Plant Physiology, 6(2): 197-201.
- Polat, E., Karaca, M., Demir, H. and Naci Onus, A.N., 2004. Use of natural zeolite (clinoptilolite) in agriculture. Journal of Fruit and Ornamental Plant Research, 12: 183-189.
- Repcak, M., Imrich, J.  and Franekova,  M ., 2001. Umbelliferone, a stress metabolite of Chamomilla recutita L. Rauschert. Journal of Plant Physiology. 158: 1085-1087.
- Schutz, M. and Fangmeir, A., 2001. Growth and yield responses of spring wheat (Triticum aestivum L. cv. Minaret) to elevated CO2 and water limitation. Environmental Pollution, 114(2): 187-194.
- Sharma, A., Johri, B.N., Sharma, A.K. and Glick, B.R., 2003. Plant growth promoting bacterium Pseudomonos sp. Strain GRP3 influences iron acquisition in mungbean. Soil Biology and Biochemistry, 35: 887-894.
- Sharma, A.K., 2002. Biofertilizers for Sustainable Agriculture. Agro-Bios, India, 300p.
- Shaharoona, B., Arshad, M., Zahir, Z.A. and Khalid, A., 2006. Performance of Pseudomonas spp. containing ACC-deaminase for improving growth and yield of maize (Zea mays L.) in the presence of nitrogenous fertilizer. Soil Biology and Biochemistry, 38: 2971-2975.
- Trovato, M., Mattioli, R. and Costantino, P., 2008. Multiple roles of proline in plant stress tolerance and development. Rendiconti Lincei, 19(4): 325-346.