همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

2 استادیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

3 دانشیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

در این تحقیق اثر تنش خشکی بر صفات مورفولوژیک، انباشت متابولیت‌های سازگاری پرولین، قندهای محلول و عملکرد گیاه ترخون (Artemisia dracunculus L.) در راستای ارزیابی امکان تولید گیاه ترخون به‌عنوان یک گیاه دارویی در شرایط تنش خشکی و تعیین آستانه تحمل تنش بررسی گردید. این آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تیمار و 3 تکرار اجرا شد. تیمارهای تنش شامل T1 (100% ظرفیت زراعی)، T2 (80% ظرفیت زراعی)، T3 (60% ظرفیت زراعی) و T4 (40% ظرفیت زراعی) بودند. نتایج تجزیه آماری نشان داد که تنش خشکی بر صفات مورفولوژیک‌، عملکرد اندام هوایی، پرولین و قندهای محلول اثر معنی‌دار داشت. افزایش تنش موجب کاهش ارتفاع گیاه، قطر تاج پوشش‌، طول، عرض و سطح برگ، قطر ساقه، طول بلندترین ساقه‌ جانبی، طول و گسترش سطحی ریشه، عملکرد ساقه و برگ خشک شد. مقایسه میانگین‏ها نشان داد که بیشترین ارتفاع گیاه، قطر تاج پوشش‌، طول، عرض و سطح برگ، قطر ساقه، طول بلندترین ساقه‌ جانبی، طول ریشه، عملکرد ساقه و برگ خشک در تیمار T1 (تیمار شاهد) و بیشترین میزان پرولین و قندهای محلول و گستردگی سطحی ریشه در تیمار T4 (FC 40%) مشاهده شد؛ در نتیجه تنش خشکی بر بیشتر صفات مورفولوژیک و عملکرد سرشاخه‌گلدار و برگ اثر منفی داشت، اما موجب افزایش طول ریشه، میزان پرولین و قندهای محلول در اندام‌های هوایی گردید.

کلیدواژه‌ها

- ابرسنجی، ق.، حسینی، س.ع. و حسینی، س.ع.، 1384. تأثیر دور آبیاری بر روی عملکرد گیاه دارویی به‌لیمو. همایش ملی توسعه پایدار گیاهان دارویی، مشهد، 5-7 مرداد: 184-173.
- آزرمجو، ا.، حیدری، م.، و قنبری، ا.، 1388. بررسی تنش خشکی و سه نوع کود بر عملکرد گل، پارامترهای فیزیولوژی و جذب عناصر غذایی در گیاه دارویی بابونه (Matrcaria chamomilla L.). تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 25(4): 494-482.
- امیدبیگی، ر.، 1386. تولید و فراوری گیاهان دارویی (جلد2). انتشارات آستانه قدس رضوی، مشهد، 438 صفحه.
- بابایی، ک.، امینی‌دهقی، م.، مدرس‌ثانوی، س.ع.م. و جباری، ر.، 1389. اثر تنش خشکی بر صفات مورفولوژیک ، میزان پرولین و درصد تیمول در آویشن. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 26(2): 251-239.
- حسنی، ع.، 1385. بررسی اثر کمبود آب بر رشد و عملکرد و میزان اسانس گیاه بادرشبو Dracocephalum moldavica. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 22(3): 261-256.
- زرگری، ع.، .1375 گیاهان دارویی (جلد3). انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 923 صفحه.
- شیرانی‌راد، ا،.1370. فیزیولوژی گیاهان زراعی: م‍طال‍ب‌ درس‍ی‌، پ‍رس‍ش‍ه‍ای‌ چ‍ه‍ارگ‍زی‍ن‍ه‌ای‌ و پ‍اس‍خ‍ن‍ام‍ه‌ ت‍ش‍ری‍ح‍ی‌. مؤسسه فرهنگی هنری دیباگران تهران، تهران، 360 صفحه.
- صفی‌خانی، ف.، 1385. بررسی جنبه‌های فیزیولوژیک مقاومت به خشکی در گیاه دارویی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.). پایان‌نامه دکتری، دانشگاه شهید چمران اهواز، 352 صفحه.
- عباس‌زاده، ب.، شریفی عاشورآبادی، ا.، لباسچی، م.ح. و نادری حاجی باقرکندی، م.، 1386. اثر تنش خشکی بر میزان پرولین، قندهای محلول، کلروفیل و آب نسبی (RWC) بادرنجبویه (Melissa officinalis L.). تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 23(4): 513-504.
- عباسقلی‌زاده، م.، 1390. اثر تنش خشکی بر خصوصیات کمّی و کیفی گیاه دارویی پونه‌سای البرزی (Nepeta rasmosa). پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، 86 صفحه.
- کاظمی سعید، ف.، 1381. بررسی تأثیر تنش آبی و کود نیتروژنی بر میزان رشد عناصر معدنی محتوی بافت و اسانس بر گیاه زیره سبز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم گیاهی، دانشگاه تربیت مدرس.
- Alian, A.A., Altman, A. and Heuer, B., 2000. Genotypic difference in salinity and water stress tolerance of fresh market tomato cultivars. Plant Science, 152(1): 59-65.
- Alkire, B.H. and Simon, J.E., 1993. Water management for Midwestern peppermint (Mentha piperita L.) growing in highly organic soil. Acta Horticulture, 344: 544-556.
- Bates, L.S., Waldern, R.P. and Teare, I.D., 1973. Rapid determination of free proline for water stress studies. Plant and Soil, 39(1): 205-207.
- Bettaieb, I., Zakhama, N., Wanes, W. and Marzouk, B., 2009. Water deficit effects on (Salvia officinalis) fatty acids and essential oils composition. Scientia Horticulturae, 120(2): 271-275.
- Buhnert, H.J., Nelson, D.E. and Jensen, R.G., 1995. Adaptations to environmental stresses. The plant Cell, 7(7): 1099-1111.
- Chaves, M.M., Maroco, J.P. and Pereira, J.S., 2003. Understanding plant response to drought: from genes to the whole plant. Functional Plant Biology, 30(3): 239-264.
- Farooqi, A.H.A., Fatima, S., Ansari, S.R. and Sharma, S., 1999. Effect of water stress on growth and essential oil metabolism in Cymbopogon martinii (Palmarosa) cultivars. Journal of Essential Oil Research, 11(4): 491-496
- Hendawy., S.F. and Khalid, Kh.A., 2005. Response of sage (Salvia officinalis L.) plants to zinc application under different salinity levels. Journal of Applied Sciences Research, 1(2): 147-155.
- Irrigoyen, J.H., Emerich, D.W. and Sanchez Diaz, M., 1992. Water stress induced changes in concentrate of proline and total soluble sugars in nodulated alfalfa (Medicago sativa) plants. Physiologia plantarum, 84: 55-66.
- Khalid, Kh.A., 2006. Influence of water stress on growth, essential oil, and chemical composition of herbs (Ocimum sp.). International Agrophysics, 20(4): 289-296.
- Mahajan, S. and Tuteja, N., 2005. Cold, salinity and drought stress: an overview. Archives of Biochemistry and Biophysics 444(2): 139-158
- Nayyar, H. and Walia, D.P., 2003. Water stress induced proline accumulation in contrasting wheat genotypes as affected by calcium and abscisic acid, Biologia Plantarum, 46(2): 275-279.
- Ogbonnaya, C.I., Nwalozie, M.C., Roy-Macauley, H. and Annerose, D.G.M., 1998. Growth and water relations of kenaf (Hibiscus cannabinus L.) under water deficit on a sandy soil. Industrial crops and products, 8(1): 65-76.
- Refaat, A.M. and Saleh, M.M., 1997. The combined effect of irrigation internal and foliar nutrition on sweet basil plants. Bulletin of faculty of Agricultural University of Cairo, 48(3): 515-527.
- Rodway, A., 1979. Herbs and Spices: Growing, Cooking and Using Nature's Most Practical Plants. Hill of Content Publisher, 169p.
- Sreevalli, Y., Baskaran, K., Chandrashekara, R.S. and Kulkarni, R.N., 2000. Preliminary observations on the effect of irrigation frequency and genotype on yield and alkaloid concentration in petriwinkle. Journal of Medicinal and Aromatic Plant Sciences, 22(4): 356-358.
- Stepanovic, B., Jovanovic, M. and Knezevic, D., 1989. Studies on the possibilities of growing medicinal and aromatic plants on waste land of the Pljevlja coal mine. Zemljiste Biljka, 38(1): 57-62
- Zhu, J.K., 2001. Plant salt tolerance. Trends in Plant Science, 6(2): 66-71.