نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش آموخته کارشناسی ارشد شناسایی و مبارزه با علف های هرز، واحد فسا، دانشگاه آزاد اسلامی، فسا، ایران
2 دانشیار گروه زراعت، واحد فسا، دانشگاه آزاد اسلامی، فسا، ایران
چکیده
سابقه و هدف: زیره سبز (Cuminum cymiumn L.) گیاهی یکساله با ساقههای ظریف و ارتفاع بین 15 تا 50 سانتیمتر است. میزان مناسب مصرف انواع علفکشهای گروه دی نیتروآنیلینها و اثرهای مثبت استفاده از انواع مالچها در گیاهان دارویی برای از بین بردن علفهای هرز، از لحاظ بدست آوردن بالاترین عملکرد و افزایش کیفیت محصول مهم میباشد. ازاینرو کاربرد علفکشهای تریفلورالین و پندیمتالین همراه با مالچ گندم با هدف بررسی جمعیت و رشد علفهای هرز، خصوصیات فیزیولوژیک، رویشی، عملکرد و درصد اسانس زیره سبز در این آزمایش بررسی شد.
مواد و روشها: این آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. در این مطالعه تیمارهای آزمایش شامل مقادیر 100% و ۵۰% توصیه شده علفکشهای تریفلورالین و پندیمتالین بهتنهایی و در تلفیق با مالچ کلش گندم بود که بههمراه مالچ کلش گندم بهتنهایی و عدم کنترل علفهای هرز (شاهد) در نظر گرفته شد. از مالچ کلش گندم به طول 5 سانتیمتر و بهمیزان در حدود 5 تن در هکتار استفاده شد. علفکش با استفاده از سمپاش پشتی کتابی 20 لیتری با نازل بارانی پخش شد. شناسایی گونههای علفهای هرز توسط متخصصان علفهای هرز ایستگاه تحقیقات کشاورزی زرقان استان فارس انجام شد. پس از آن، از کوادراتی به ابعاد 50× 50 سانتیمتر برای اندازهگیری صفات تراکم و وزن خشک علفهای هرز استفاده شد. اندازهگیری محتوای آب نسبی برگها و میزان کلروفیل از هر تیمار سه برگ جوان کاملاً باز شده و شاداب انتخاب شد، همچنین نمونهبرداری اول صبح و قبل از طلوع آفتاب انجام شد. قبل از پایان دوره رشد ارتفاع و تعداد شاخه اندازهگیری شد. در پایان پس از برداشت، عملکرد و اجزای عملکرد (شامل تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر و وزن هزاردانه) اندازهگیری گردید. از دانههای برداشت شده در هر کرت بهطور تصادفی 50 گرم نمونه برداشت شده و برای تعیین درصد اسانس استفاده شد. بهمنظور استخراج اسانس از نمونههای تهیه شده از روش تقطیر با بخار آب توسط دستگاه کلونجر استفاده شد و درصد اسانس مربوط به هر نمونه تعیین گردید. مقایسه میانگین صفات مورد مطالعه با استفاده از آزمون چند دامنهای دانکن در سطح احتمال 0.05 مقایسه شد.
نتایج: گونههای غالب علف هرزی شناسایی شده در مزرعه شامل 6 تیره و 6 گونه بودند. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که استفاده از علفکش تریفلورالین با دوز توصیه شده + مالچ، میزان تراکم و وزن خشک علفهای هرز را بهترتیب 88% و 87% نسبت به عدم کنترل علفهای هرز (شاهد) کاهش داد. تیمار مالچ بهتنهایی توانست تراکم و وزن خشک علفهای هرز را در مقایسه با شاهد بهترتیب 29.6% و 37.5% کاهش دهد. بیشترین محتوای نسبی آب برگ در شرایط علفکش تریفلورالین با دوز توصیه شده+ مالچ با میزان 85% بدست آمد. همچنین بیشترین محتوای کلروفیل b و کلروفیل کل برگ برای هر دو علفکش تریفلورالین و پندیمتالین در تلفیق با مالچ بدست آمد که نسبت به مصرف تنهای مالچ و عدم کنترل علفهای هرز افزایش معنیداری را نشان داد. کمترین ارتفاع بوته زیره سبز در تیمار آلوده به علف هرز (شاهد) مشاهده شد. تعداد شاخه جانبی در تیمار 100% دوز توصیه شده علفکش بیشتر از تیمار 50% دوز توصیه شده علفکش بود. همچنین با اضافه کردن مالچ به تیمارها افزایش معنیداری در تعداد شاخه جانبی مشاهده شد. وزن خشک اندام هوایی زیره سبز با دوز ۵۰%، ۴% و با دوز کامل، ۱۰% افزایش نشان داد. با کاربرد علفکشهای تریفلورالین عملکرد دانه زیره سبز بهطور متوسط ۴۷% و پندیمتالین ۴۵% افزایش یافت. با اعمال تیمارهای مدیریتی مالچ، عملکرد دانه زیره سبز به میزان ۴۸% افزوده شد.
نتیجهگیری: کاربرد مالچ گندم با افزایش محتوای نسبی آب برگ و محتوای کلروفیل برگ در بهبود شاخصهای رشد تأثیر گذاشته است. علاوه بر کاربرد 10% دوز توصیه شده علفکشهای تریفلورالین و پندیمتالین در تلفیق با مالچ گندم که سبب افزایش وزن خشک اندام هوایی و عملکرد دانه در زیره سبز شد، تیمار 50% دوز توصیه شده در تلفیق با مالچ گندم در سطح پایینتر توانسته این صفات را بهبود دهد. از این رو، کاربرد 50% دوز توصیه شده علفکشهای تریفلورالین در تلفیق با مالچ گندم به دلیل کاهش مصرف علفکش، برای کنترل علفهای هرز در گیاه زیره سبز قابل توصیه است.
کلیدواژهها
موضوعات
138-150.