همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 اعضای هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

2 تکنسین مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

چکیده

شکر تیغال یکی از مان‌های مشهور ایران می باشد که از زمانهای گذشته تا امروز به عنوان یک داروی سنتی مورد مصرف قرار گرفته است. این ماده شیرین‌مزه توسط لارو حشره‌ای بر روی گیاهی ارخانواده کاسنی3، به نام اکی‌نوپس4 ایجاد می‌گردد.
جهت تعیین نام گونه‌های موجود در استان و حشره عامل در قالب یکی از زیر طرحهای طرح ملی بررسی منابع تولید کننده و عوامل تولید شیرابه‌های قندی (مان‌ها) اجرا شد و طی دو مرحله کتابخانه‌ای و صحرایی مطالعه صورت گرفت.
ابتدا ضمن مراجعه به منابع مختلف، اطلاعات در مورد گیاه به‌دست آمد. از نقشه پوشش گیاهی در استان استفاده شد و با شروع فصل رویش بازدید‌های منظم از گیاه اکی‌نوپس در نقاط مختلف استان در ارتفاعات و اقالیم مختلف انجام گردید. با مشاهده حشره عامل روی نمونه گیاه نسبت به جمع آوری گیاه و حشره جهت شناسایی اقدام گردید.
بر طبق بررسی انجام شده مشخص شد که به روی سه گونه از گیاه اکی‌نوپس به نامهای E. cephalotes Dc. Echinops orientalis Trautv و E. robustus Bunge  حشره فعالیت می‌کند: گونه‌های مذکور در جنوب، شرق و غرب استان پراکنش دارند و علاوه بر آنها دو گونه دیگر به نامهای E. ritrodes Bunge و E. leiopolyceras Bornm نیز وجود دارند که بر روی آنها اثری از فعالیت حشره مشاهده نشد. این گونه‌ها منشعب و در ارتفاعات استان پراکنش دارند.
نام حشره عامل تولید شکر تیغال لارینوس ملیفیکوس از راسته سخت بالپوشان و خانواده سرخرطومی می‌باشد. حدود ارتفاعی پراکنش گیاه اکی‌نوپس در استان تهران 2700-1000 متر و حدود ارتفاعی فعالیت حشره تا 2000 مشاهده شد.
تولید شکرتیغال در استان تهران قابل توجه نمی‌باشد و جمع‌آوری آن مقرون به‌صرفه نیست.

کلیدواژه‌ها

آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران (تهران)، 1370. سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. جلد 38.
آئینه‌چی، یعقوب، 1370.کتاب مفردات پزشکی و گیاهان دارویی. دانشگاه تهران.
اکبرزاده، مرتضی، 1373. نقشه پراکنش گیاهی منطقه سیراچال. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. شماره 92-1373.
امین، غلامرضا، 1370. کتاب گیاهان دارویی سنتی ایران. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
بیات، حمیدرضا، 1362. مجموعه مناطق جاجرود. سازمان حفاظت محیط زیست.
ثابتی، حبیب‌اله، 1355. کتاب درختان و درختچه‌های ایران، سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی.
ثابتی، حبیب‌اله، 1348. کتاب بررسی اقالیم حیاتی ایران. دانشگاه تهران.
دهخدا، علی اکبر، 1373. لغت‌نامه فارسی (مؤسسه دهخدا). دانشگاه تهران.
زرگری، علی، 1365. کتاب گیاهان دارویی. دانشگاه تهران.
محمدعلیها، مسعود، 1369.بررسی اثر ارتفاع بر ساختار پوشش گیاهی الفبرز جنوبی. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده منابع طبیعی کرج.
سالنامه آمار بازرگانی. 73-1363. مرکز مطالعات و برنامه ریزی توسعه، وزارت کشاورزی.
سرشماری کشاورزی عمومی (نباتات دارویی و صنعتی). مرکز آمار ایران، 1367، مرکز آمار ایران.
معطر، شریعت، 1366. کتاب درمان با گیاهان و مبانی نسخه پیچی. نشر روزبهان.
معین، محمد، 1371. فرهنگ لغات فارسی. موسسه انتشارات امیرکبیر.
ملازاده، ایرج، 1370. نقشه ارزیابی منابع و قابلیت اراضی استان تهران. مؤسسه تحقیقات خاک و آب.
نقشه استان تهران. سازمان جغرافیایی
Bor, N .L. 1970 Flora Iranica Gramineze. No. 70.
A Dictionary of plants used by Mon. George user printed in Great Britain by Tinling (1973) Limited.
Donkin R.A. Manna: An Historical Geography W. Junk B.V. The HAGH.
Boston London 1980.
Donkin, R.A. and Junk, W. BV, 1980, Manna: An Historical Geography.