همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه

چکیده

مقدار آب خاک به عنوان یک عامل محیطی مهم در کنترل جوانه زنی بذر نقش دارد . هنگامی که توان آب کاهش می یابد جوانه زنی بذر انجام نگرفته یا به تأخیر می افتد. ریحان (Ocimum basilicum) گیاهی علفی ، یکساله و متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae) است. اسانس آن به طور عمده در صنایع غذایی و عطر سازی مورد استفاده قرار گرفته  و همچنین دارای خواص ضد میکروبی است. به منظور بررسی اثرات تنش آبی بر جوانه زنی بذر و رشد دانه رست های ریحان، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با 7 تیمار و 3 تکرار انجام گرفت. تیمارهای تنش آبی با استفاده از محلول های 0، 5 ، 10، 15، 20، 25، 30 درصد پلی اتیلن گلایکول 6000 (PEG 6000)  که توان آب آنها به ترتیب معادل 0، 0.03-، 0.19-، 0.41-، 0.67-، 0.99- و 1.35- مگا پاسکال بود اعمال شد.
نتایج نشان داد که تنش آبی اثرات معنی داری بر جوانه زنی بذر گیاه ریحان دارد. در توان آب 1.35- مگا پاسکال جوانه زنی بذرها دیده نشد و در توان های 0.67- و 0.99- مگاپاسکال بذرها جوانه زده تولید دانه رست نکردند. از نظر درصد جوانه زنی نهایی اختلاف معنی داری بین صفر تا 0.41- مگاپاسکال دیده نشد اما  سرعت جوانه زنی در توان آب 0.41- مگا پاسکال کاهش معنی داری را نسبت به توان های صفر، 0.03- و 0.19- مگاپاسکال نشان داد. نتایج این تحقیق همچنین نشان داد که مقادیر مختلف توان آب (0، 0.03-، 0.19- و 0.41- مگا پاسکال)، اثر معنی داری بر رشد دانه رست دارد. با کاهش توان آب  (از صفر تا 0.41- مگاپاسکال)، طول ساقه چه، وزن تر ریشه چه و ساقه چه و وزن تر دانه رست کاهش یافت اما طول ریشه چه، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک دانه رست، نسبت طول ریشه چه به ساقه چه و نسبت  وزن خشک ریشه چه به ساقه چه،افزایش پیدا کرد. چنین به نظر می رسد که در گیاه ریحان تحت شرایط کم آبی، رشد ریشه ها کمتر از رشد اندامهای هوایی تحت تأثیر قرار می گیرد.

کلیدواژه‌ها

- امیدبیگی، ر.، 1379. تولید و فرآوری گیاهان دارویی. جلد سوم. انتشارات آستان قدس رضوی، 397 صفحه.
- برزگر، ا. ب. و رحمانی، م.، 1383. مطالعة اثر برخی تنش‌های محیطی بر تحریک جوانه‌زنی در گیاه زوفا. دومین همایش گیاهان دارویی، تهران.
- حسنی، ع. و امیدبیگی، ر.، 1381. اثر تنش آبی بر برخی خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و متابولیکی گیاه ریحان. مجلة دانش کشاورزی تبریز، 12(3): 59-47.
- قاجار سپانلو، م. و سیادت، م.، 1378. اثر تنش آبی بر خصوصیات جوانه‌زنی گندم. مجلة علوم خاک و آب، 13(1): 89–86.
- Alam, M.Z., Stuchbury, T. and Naylor, R.E.L., 2002. Effect of NaCl and PEG induced osmotic potentials on germination and early seedling growth of rice cultivars differing in salt tolerance, Pakistan Journal of Biological Science, 5 (11): 1207- 1210.
- Boydak, M., Dirik, H., Tilki, F. and Calikoglu, M., 2003. Effects of water stress on germination in six provenances of Pinus brutia seeds from different bioclimatic zones in Turkey, Turkish Journal ofAgriculture and Forestry, 27: 91- 97.
- Duan, D., Liu, X., Ajmal Khan, M. and Gul, B., 2004. Effects of salt and water stress on the germination of Chenopodium glaucum L., seed, Pakistan Journal of Botany, 36 (4): 793-800.
- Hadas, A. and Russo, D., 1974. Water uptake by seeds as affected by water stress, capillary conductivity and seed-soil water contact. I. Experiment study, Agronomy Journal, 66: 643-652.
- Hoy, D.J. and Gamble, E.E., 1987. Field performance of soybean with seed of differing size and density, Crop Science, 27: 121- 126.
- Katembe, J., Ungar, I.A. and Mitchell, P., 1998. Effect of salinity on germination and seedling growth of two Atriplex species (Chenopodiaceae ), Annals of Botany, 82: 167- 175.
- Mexal, J., Fisher, J.T., Osteryoung, J. and Reid, C.P.P., 1975. Oxygen availability in polyethylene glycol solutions and its implications in plant water relations, Plant Physiology, 55: 914- 916.
- Okcu, G., Demir Kaya, M. and Atak, M., 2005. Effects of salt and drought stresses on germination and seedling growth of pea ( Pisum sativum L. ), Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 29: 237- 242.
- Omidbaigi, R., Hassani, A. and Sefidkon, F., 2003. Essential oil content and composition of sweet basil (Ocimum basilicum) at different irrigation regimes, Journal of Essential Oil Bearing Plants, 6(1): 104-108.
- Refaat, A.M. and Saleh, M.M., 1997. The combined effect of irrigation intervals and foliar nutrition on sweet basil plants, Bulletin of Faculty of Agriculture University of Cairo, 48: 515-527.
- Simon, J.E., Bubenheim, R.D., Joly, R.J. and Charles, D.J., 1992. Water stress-induced alterations in essential oil content and composition of sweet basil, Journal of  Essential Oil Research, 4: 71-75.
- Takano, T., 1993. Germination characteristics of herbs in Labiatae, Acta Horticulturae, 331: 275-286.
- Taylor, A.G., Motes, J.E. and Kirkham, M.B., 1982. Germination and seedling growth characteristics of three tomato species affected by water deficits, Journal of the American Society for Horticultural Science, 107: 282- 285.