مقایسه عملکرد سرشاخه و صفات مورفولوژیکی در جمعیت‌های دو گونه Mentha pulegium L. و Mentha mozaffariani Jamzad

شاهبازی اصل, فرشته; جعفری, علی اشرف; پناه‌پور, حیدر

doi:10.22092/ijmapr.2016.107130

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، رشته گیاهان دارویی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، ایران

² استاد، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

³ مربی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2016.107130

چکیده

به‌منظور بررسی عملکرد سرشاخه و خصوصیات مورفولوژیک در جمعیت‌های دو گونه نعناع تعداد 17 جمعیت از گونه Mentha pulegium L. و 8 جمعیت از گونه Mentha mozaffariani Jamzad به مدت دو سال در ایستگاه تحقیقات کشاورزی البرز کرج در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در هر کرت آزمایشی 15 بوته به فواصل نیم متر در خط 5/7 متری با فواصل بین ردیف‌ها 75 سانتی‌متر کشت شدند. مزرعه با سیستم قطره‌ای آبیاری شد و در طول اجرای آزمایش از صفات عملکرد تر و خشک سرشاخه به مدت دو سال و صفات ارتفاع گیاه، تعداد شاخه اصلی، قطر تاج پوشش، طول گل‌آذین و تعداد گل در بوته و بازده اسانس به مدت یک سال اندازه‌گیری شد. پس از جمع‌آوری داده‌ها، تجزیه واریانس و مقایسه میانگین‌ها به روش دانکن انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت بین گونه‌ها از لحاظ کلیه صفات بجز عملکرد خشک سرشاخه در سطوح احتمال 1% معنی‌دار بود. در مقایسه میانگین گونه‌ها، M. pulegium از لحاظ میانگین ارتفاع بوته، قطر تاج پوشش، تعداد شاخه در بوته و عملکرد اسانس نسبت به گونه M. mozaffariani برتری داشت. در مقابل میانگین طول گل‌آذین در گونه M. mozaffariani بیشتر بود. میانگین عملکرد تر سرشاخه M. pulegium و M. mozaffariani به‌ترتیب 183 و 147 گرم در بوته بود. در هر دو گونه بین جمعیت‌ها از نظر کلیه صفات مورفولوژیکی مورد ارزیابی، اختلاف معنی‌دار وجود داشت. در گونه M. pulegium جمعیت‌های مریوان (22607) و رفسنجان (23031) به‌ترتیب با عملکرد 252 و 231 گرم در بوته بیشترین عملکرد سرشاخه تر را داشتند. از لحاظ عملکرد سرشاخه خشک جمعیت‌های رفسنجان (23031) و اراک (22381) به‌ترتیب با عملکرد 115 و 111 گرم در بوته بیشترین سرشاخه خشک را تولید کردند. در مقایسه بین جمعیت‌های گونه M. mozaffariani، جمعیت ارومیه (19625) با میانگین تولید 98 و 202 گرم در بوته به‌ترتیب بیشترین عملکرد سرشاخه خشک و تر را داشت. از لحاظ درصد اسانس تفاوت معنی‌داری بین دو گونه مشاهده نشد ولی از نظر عملکرد اسانس گونه M. pulegium با 14/1 گرم در بوته عملکرد بیشتری نسبت به گونه M. mozaffariani با 76/0 گرم در بوته داشت.

کلیدواژه‌ها

مراجع

- Akbarzadeh, M., 2003. Medicinal plants of Labiatae family in the summer rangelands of Vaz region in Mazandaran province. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 19(1): 37-46.

- Clark, R.J. and Menary, R.C., 1980. The effect of irrigation and nitrogen on the yield and composition of peppermint oil (Mentha piperita L.). Australian Journal of Agricultural Research, 31(3): 489-498.

- Jahanara, F.B. and Haerizadeh, M., 2001. Information and utilization of toxic herbal drugs in Iran. Daro Gostar Razi Co. Publication, Tehran, Iran, 208p (In Persian).

- Jamzad, Z., 2012. Flora of Iran (No. 76: Lamiaceae). Publication of Research Institute Forests and Rangelands, Tehran, Tehran, Iran, 1066p.

- McKay, D.L. and Blumberg, J.B., 2006. A review of the bioactivity and potential health benefits of peppermint tea (Mentha piperita L.). Phytotherapy Research, 20(8): 619-633.

- Mirza, M., Sefidcon, F. and Ahmadi, L. 1996. Natural Essential Oil: Extraction, Identification and Quantitative, Application. Research Institute Forests and Rangelands Publication, Tehran, 208p.

- Nezami, S., Nemati, S.H., Aroiee, H. and Bagheri, A., 2012. Response of three Mentha species to drought stress under control condition. Journal of Water and Soil, 26(4): 1051-1063.

- Omidbaigi, R., 2005. Production and Processing of Medicinal Plants (Vol 2). Astan Ghods Razavi Publication, Mashad, Iran, 347p.

- Sefidkon, F. and Rahimibigdeli, A., 2002. Qquantitative and qualitative study of mountain thyme oil (Thymus kotschyanus) during the period of growth and with different methods of distillation. Journal of Medicinal and Aromatic Plants 15: 1-21.

- Shahidi, F., 1985. Study of Phytochemical and Antimicrobial Effects Survey of Mentha pulegium L. Ph.D. Thesis, Faculty of Science, Tehran University, Tehran, Iran.

- Zargari, A., 1997. Medicinal Plants (Vol. 4). Tehran University Publicans, Tehran, Iran, 970p.

- Zinodini, A., Farshad Far, M., Safari, H., Moradi, F. and Shirvani, H., 2013. Study of genetic relationships of some mint species using ISSR markers. Journal of Crop Biotechnology, 3(5): 11-21.

تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران

مقایسه عملکرد سرشاخه و صفات مورفولوژیکی در جمعیت‌های دو گونه Mentha pulegium L. و Mentha mozaffariani Jamzad

مراجع

مراجع

دوره 32، شماره 4 - شماره پیاپی 78
آبان 1395
صفحه 574-582

مقایسه عملکرد سرشاخه و صفات مورفولوژیکی در جمعیت‌های دو گونه Mentha pulegium L. و Mentha mozaffariani Jamzad

مراجع

مراجع

دوره 32، شماره 4 - شماره پیاپی 78آبان 1395صفحه 574-582

دوره 32، شماره 4 - شماره پیاپی 78
آبان 1395
صفحه 574-582