نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده کشاورزی، گروه حشره شناسی کشاورزی
چکیده
با توجه به خسارت بالای آفات انباری و اثر سوء سموم شیمیایی، استفاده از ترکیبها و اسانسهای گیاهی بهترین وسیله برای کنترل آفات انباری محسوب می‌شوند. در این تحقیق اثرات اسانسهای دو گونه Artemisia sieberi Besser و Artemisia scoparia Waldst et Kit روی بازدارندگی تخم‌ریزی، تفریخ تخم و مرگ ومیر لاروهای سن اول سوسک چهارنقطه‌ای حبوبات مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در شرایط دمایی 1± 27 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و در تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. از هر اسانس گیاهی غلظتهای مختلف در 5 تکرار مورد آزمایش قرار گرفت. با افزایش غلظت اسانسها تأثیر آنها روی بازدارندگی تخم‌ریزی، کاهش تفریخ تخم و مرگ و میر لاروهای سن اول آفت افزایش یافت. همچنین در غلظت 14/0 میکرولیتر بر گرم غذا اسانس A. sieberi و A. scoparia باعث بازدارندگی کامل تخم‌ریزی سوسک چهارنقطه‌ای حبوبات شدند. همچنین در بالاترین غلظت اسانسها (86/2 میکرولیتر بر لیتر هوا) باعث صددرصد مرگ و میر لارو سن اول شدند. گرچه اثر بازدارندگی تخم‌ریزی اسانس A. scoparia از A. sieberi بیشتر بوده است، اما اسانس این دو گیاه از نظر اثرات تخم‌کشی و لارو‌کشی اختلاف معنی‌داری با هم نداشته‌اند. مقادیر LC50 محاسبه شده برای تفریخ تخم و مرگ و میر لارو سن اول A. scoparia به ترتیب 11/1 و 06/1 میکرولیتر بر لیتر هوا بوده است که اختلاف معنی‌داری با A. sieberi ندارد. با توجه به خاصیت حشره‌کشی شدید هر دو گونه اسانس روی سوسک چهارنقطه‌ای حبوبات، استفاده از اسانس این گیاهان به عنوان یک حشره‌کش کم خطر و یا به عنوان الگویی برای ساخت حشره‌کش‌های جدید برای کنترل آفت انباری توصیه می‌شود.
کلیدواژه‌ها
- شاکرمی، ج.، کمالی، ک.، محرمی‌پور، س. و مشکوه السادات، م.، a1383. اثرات سه اسانس گیاهی روی فعالیت‌های زیستی سوسک چهارنقطه‌ای حبوبات Callosobruchus maculatus F. (Coleoptera: Bruchidae). مجله علوم کشاورزی ایران، 35 (4): 965-729.
- شاکرمی، ج.، کمالی، ک.، محرمی‌پور، س. و مشکوه‌السادات، م.، b1383. سمیت تنفسی و دورکنندگی اسانس گیاه درمنه کوهی Artemisia aucheri روی چهار گونه آفت انباری. مجله آفات و بیماریهای گیاهی، 71(2): 75-61.
- Ajayi, F.A. and Lale, N.E.S., 2001. Susceptibility of unprotected seeds of local bambara groundnut cultivars protected with insecticidal essential oils to infestation by Callosobruchus maculatus F. (Coleoptera: Bruchidae). Journal of Stored Products Research, 37: 47-62.
- Arnason, J.T., Philogene, B.J.R. and Morand, P., 1989. Insecticides of Plant Origin. American Chemical Society, Washington, DC. 213 p.
- Bell, C.H. and Wilson, S.M., 1995. Phosphine tolerance and resistance in Trogoderma granarium (Everts.) (Coleoptersa: Dermestidae). Journal of Stored Products Research, 31: 199-205.
- Bouda, H., Taponjou, L.A., Fontem, D.A. and Gumedzoe, M.Y.D., 2001. Effect of essential oils from leaves of Ageratum conyzoides, Lantana camara and Chromolaena odorata on the mortality of Sitophilus zeamais (Col: Curculionidae). Journal of Stored Products Research, 37: 103-109.
- Daglish, G.J. and Collins, P.J., 1999. Improving the relevance of assays for phosphine resistance: 584-593. In: Jin, X., Liang, Q. Liang, Y.S., Tan, X.C. and Guan, L.H., (Ed.). Proceedings of the 7th International Working Conference on Stored-Product Protection, 14–19 October 1998, Beijing, China, Sichuan Publishing House of Science and Technology, Sichuan, China
- Desmarchelier, J.M., 1994. Grain Protectants: Trends and developments: 722-728. In: Highley, E., Wroght, E.J., Banks, H.J., and Champ, B.R. (Ed.). Proceedings of the 6th International Working Conference on Stored-product Protection 17-23 April 1994. Canberra. Australia, Vol. 2, CAB International, Wallingford, UK.
- Duke, J.A., 1985. Handbook of Medicinal Herb, CRC press, Boca Raton, FL, 677 p.
- Dunkel F.V. and Sears, L.J., 1998. Fumigant properties of physical preparations form Artemisia tridentata for stored grain insect. Journal of Stored products Research, 34(4): 307-321.
- Enan, E., 2001. Insecticidal activity of essential oil: Octapaminergic sites of action. Comparative Biochemistry and Physiology, 130: 325-337.
- Finney, D.J., 1971. Probit Analysis, 3rd Edition. CambridgeUniversity Press, London, UK. 333 p.
- Haque, M.A., Nakakita, H., Ikenaga, H. and Sota, N., 2000. Development inhibiting activity of some tropical plants against Sitophilus zeamais Motschulsky (Col: Curculionidae). Journal of Stored Products Research, 36: 281-287.
- Hill, J.M. and Schoonhoven, A.V., 1981. The use of vegetable oils in controlling insect infestations in stored grains and pulses. Recent Advances in Food Science and Technology, 1: 473-481.
- Ignatoweicz, S. and Wesolowska, B., 1994. Insecticide and deterrent properties of extracts from herbaceous plants. Ochrona Roslin, 38(9): 14-15.
- Isman, M.B., 2000. Plant essential oils for pest and disease management. Crop Protection, 19: 603-608.
- Jacobson, M., 1989. Botanical pesticides: past, present, and future: 1-10. In: Arnason, J. T., Philogene, B.J.R. and Morand, P., (Ed.). Insecticides of Plant Origin. ACS Symposium Series No. 387. American Chemical Society, WashingtonDC.
- Keita, S.M., Vincent, C., Schmit, J., Arnason, J.T. and Belanger, A., 2001. Efficacy of essential oil of Ocimum basilicum L. and O. gratissimum L. applied as an insecticidal fumigant and powder to control Callosobruchus maculatus (Fab.)(Coleoptera: Bruchidae). Journal of Stored Products Research, 37: 339-349.
- Keita, S.M., Vincent, C., Schmit, J., Ramaswamy, S. and Belanger, A., 2000. Effect of various essential oils on Callosobruchus maculatus (F.) (Coleoptera: Bruchidae). Journal of Stored Products Research, 36: 355-364.
- Ketoh, C.K., Glitoh, A.I. and Huignard, J., 2002. Susceptibility of the bruchid Callosobruchus maculatus (Col: Bruchidae) and its parasitoid Dinarmus basalis (Hym: Pteromalidae) to three essential oils. Journal of Economic Entomology, 95(1): 174-182.
- Lale, N.E.S. and Abdulrahman, H.T., 1999. Evaluation of neem (Azadirachta indica A.) seed oil obtained by different methods and neem powder for the management of Callosobruchus maculatus (Fab.) (Coleoptera: Bruchidae) in stored cowpea. Journal of Stored Products Research, 35: 135-143.
- Lee, B.H., Choi, W.S., Lee, S.E. and Park, B.S., 2001. Fumigation toxicity of essential oils and their constituent compounds towards the rice weevil, Sithophilus oryzae L. Crop Protection, 20: 317-320.
- Moharramipour, S. and Negahban, M., 2005. Efficiency of essential oil from Artemisia sieberi against Callosobruchus maculatus F. (Coleoptera: Bruchidae). Proceeding of the fifth Asia-Pacific Congress of Entomology Insect, Nature and Human. Korea, 17-21 October: p. 210.
- Negahban, M., Moharramipour, S. and Sefidkon, F., 2007. Fumigant toxicity of essential oil from Artemisia sieberi Besser against three stored-product insects. Journal of Stored Products Research, 43: 123-128.
- Negahban, M., Moharramipour, S. and Sefidkon, F., 2006. Insecticidal activity and chemical composition of Artemisia sieberi Besser oil from Karaj, Iran. Journal of Asia-Pacific Entomology, 9: 61-66.
- Negahban, M., Moharramipour, S. and Yousefelahi, M., 2004. Efficiency of essential oil from Artemisia scoparia Waldst et Kit. against Tribolium castaneum (Herbst) (Coleoptera: Tenebrionidae). Proceedings of the forth International Iran and Russian Conference of Agriculture and Natural Resources. 8-10 September 2004, Shahrekord, Iran, 261-266.
- Ogunwolu, E.O. and Odunlami, A.T., 1996. Suppression of seed bruchid (Callosobruchus maculatus F.) development and damage on cowpea (Vigna unguiculata (L.) Walp.) with Zanthozylum zanthoxyloides (Lam.) Waterm. (Rutaceae) root bark powder when compared to neem seed powder and pirimiphos methyl. Crop Protection, 15(7): 603-607.
- Papachristos, D.P. and Stamopoulos, D.C., 2002. Toxicity of vapors of three essential oils to the immature stages of Acanthoscelides obtectus (Say) (Coleoptera: Bruchidae). Journal of Stored Products Research, 38: 365-373.
- Park, I.K., Lee, S.G., Choi, D.H., Park, J.D. and Ahn, Y.J., 2003. Insecticidal activities of constituents identified in the essential oil from leaves of Chamaecyparis obtuse against Callosobruchus chinensis (L.) and Sitophilus oryzae (L.). Journal of Stored Products Research, 39(4): 375-384.
- Rahman, M.M. and Schmidt, G.H., 1999. Effect of Acorus calamus (L.) (Aceraceae) essential oil vapors from various origins on Callosobruchus phaseoli (Gyllenhal) (Coleoptera: Bruchidae). Journal of Stored Products Research, 35: 285-295.
- Raja, N., Albert, S., Ignacimuthu, S. and Dorn, S., 2001. Effect of plant volatile oils in protecting stored cowpea Vigna unguiculata (L.) Walpers against Callosobruchus maculatus (F.) (Coleoptera: Bruchidae) infestation. Journal of Stored Products Research, 37: 127-132.
- Rajapakse, R. and Van Emden, F., 1997. Potential of four vegetable oils and ten botanical powders for reducing infestation of cowpeas by Callosobruchus maculatus, C. Chinensis and C. rhodesianus. Journal of Stored Products Research, 33(1): 59-68.
- Shaaya, E., Kostjukovski, M., Eilberg, J.and Sukprakarn, C., 1997. Plant oils as fumigants and contact insecticides for the control of stored-product insects. Journal of Stored Products Research, 33: 7-15.
- Tamas, K.T., 1990. Study on the production possibilities of botanical pesticides in developing African countries. Unido Press,Vienna, Austria, 98 p.
- Tripathi, A.K., Prajapati, V., Aggarwal, K.K., Khanuja, S.P.S. and Kumar, S., 2000. Repellency and toxicity of oil from Artemisia annua to certain Stored-Product beetles. Journal of Economic Entomology, 93(1): 43-47.
- Tripathi, A.K., Prajapati, V., Aggarwal, K., Khanuja, S.P.S. and Kumar, S., 2001. Insecticidal and ovicidal activity of the essential oil of Anetum sowa K. against Callosobruchus maculatus (F.) (Coleoptera: Bruchidae). Insect Science and its Application, 21(1): 61-66.
- Wang, J., Zhu, Zh ou, X.M., Niu, C.Y. and Lei, C.L., 2006. Repellent and fumigant activity of essential oil from Artemisia vulgaris to Tribolium castaneum (Herbst.) (Coleoptera: Tenebrionidae). Journal of Stored Products Research, 42: 339-347.
)