همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد

2 دانشیار، گروه تحقیقات بانک ژن منابع طبیعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران

3 دانشیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران

4 کارشناس، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد

چکیده

جنس Thymus از خانواده Lamiaceae بیش از 215 گونه مختلف آن در سراسر جهان یافت می‌شود. این جنس در ایران شامل 18 گونه معطر و چند ساله است که از میان آنها 4 گونه انحصاری ایران هستند. گونه‌های مختلف آویشن در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این پژوهش به‌منظور آشنایی با نحوه کاشت، داشت، برداشت، سازگاری و تولید گونه‌های مختلف جنس آویشن برای مصارف سنتی و تأمین مواد اولیه برای کارخانه‌های داروسازی و اسانس‌گیری و کاهش بهره‌برداری بی‌رویه از طبیعت، از سال 1390-1387 به مدت چهار سال در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد به اجرا درآمد. برای این منظور بذرهای 69 اکسشن از گونه‌های مختلف آویشن ارسالی از بانک ژن منابع طبیعی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در کرت‌های آزمایشی کشت شد (30 بوته از هر اکسشن). سپس مراحل فنولوژی، میزان استقرار گیاهان و به‌علاوه میزان تولید محصول، سطح تاج پوشش، ارتفاع گیاه، وزن هزاردانه و میزان تولید بذر آنها مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش از 69 اکسشن کشت شده 8 اکسشن با شرایط اقلیمی ایستگاه سازگار، 28 اکسشن نسبتاً سازگار و 33 اکسشن کمتر سازگار بودند. میانگین درصد بوته‌های استقرار یافته در هر کرت آزمایشی در سالهای 1388، 1389 و1390 به‌ترتیب 75%، 68% و 58% بود. در پایان اجرای طرح حداقل میزان استقرار 7% مربوط به اکسشن XDRNJI (T. lancifolius×T. pubescens) با منشأ استان مرکزی و حداکثر 100% مربوط به اکسشن BHUXDR (T. fedchenkoi×T. pubescens) با منشأ استان زنجان به‌عنوان اکسشن برتر سازگار معرفی شد.

کلیدواژه‌ها

- امیدبیگی، ر.، 1379. رهیافت‌های تولید و فرآوری گیاهان دارویی. انتشارات آستان قدس رضوی، جلد سوم، 397 صفحه.
- بخش آب و خاک، 1386. نتایج آزمایش‌های فیزیکی و شیمیایی خاک. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد.
- جمزاد، ز.، 1373. آویشن. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع تهران، 15 صفحه.
- جمزاد، ز.، 1388. آویشن‌ها و مرزه‌های ایران. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، 171 صفحه.
- خسروی، م.، 1375. اکولوژی بذر (ترجمه). انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، 182 صفحه.
- زرگری، ع.، 1372. گیاهان دارویی. جلد چهارم، انتشارات دانشگاه تهران، 923 صفحه.
- زارع‌زاده، ع.، 1382. دایره‌المعارف گیاهان دارویی (ترجمه). جلد 1، انتشارات وصال تهران، 336 صفحه.
- زارع‌زاده، ع.، باباخانلو، پ.، میرحسینی، ع.، و شمس‌زاده، م.، 1384. گزارش نهایی کلکسیون گیاهان دارویی استان یزد.
253 صفحه.
- زارع‌زاده، ع.، میروکیلی، س.م. و عرب‌زاده، م.ر.، 1386. بررسی فنولوژی و سازگاری گیاهان دارویی کشت شده در کلکسیون استان یزد. فصلنامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران،
23(2): 217-204.
- مدیر شانه‌چی، م.، 1372. اکولوژی گیاهی (ترجمه). انتشارات دانشگاه امام رضا، مشهد، 509 صفحه.
- Alm, D.M., MCGiffen, J.R.M.E. and Hesketh, J.D., 1991. Weed phenology: 191-218. In: Hodges, T., (Ed.). Predicting Crop Phenology. Boca Raton, FL, USA CRC Press, 241p.
- Booth, B.D., Murphy, S.P. and Swanton, C.J., 2003. Weed Ecology in Nature and Agricultural Systems. CABI Publishing, 320p.
- Ghersa, C.M. and Holt, J.S., 1995. Using Phenology Prediction in weed management: a review. Weed Research, 35(6): 461-470.
- Haam, A.B.D., 1991. Supercritical fluid, extraction of liquid Hydrocarbon mixtures. P.H.D. Dissertation, Delft University of Technology, Faculty of Chemical Technology and Material Science.