همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکترا، گروه زراعت، دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار، گروه زراعت، دانشگاه تربیت مدرس،

3 دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

چکیده

به‌منظور بررسی عملکرد کمّی و کیفی دو اکوتیپ بومی بابونه (Matricaria chamomilla L.) از بوشهر و یک اکوتیپ بابونه تجاری (اصفهان) در واکنش به کودهای زیستی آزمایشی در دو سال 1386 و 1387 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه‌ بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان بوشهر انجام شد. تیمارها شامل اکوتیپ بابونه در سه سطح، بکارگیری قارچ میکوریزا در دو سطح (تلقیح و عدم تلقیح) و میزان کود فسفات زیستی در سه سطح 0، 30 و60 کیلوگرم در هکتار بود. از زمان گلدهی بابونه به بعد صفات مورفولوژیک و عملکردی سنجیده شد و پس از برآورد عملکرد گل، بازده اسانس، مقدار کامازولن در اسانس و مقدار آپیژنین 7-گلوکوزید و میزان عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم در بوته و نیز در خاک مزرعه پس از آخرین برداشت گل اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد بجز اثر اصلی اکوتیپ سایر اثرهای اصلی کودهای زیستی و برهم‌کنش آنها با یکدیگر روی صفات مورد نظر معنی‌دار نشدند. مقایسه میانگین‌های وزن خشک گل نشان داد که دو اکوتیپ بابونه بوشهر در سال اول نسبت به اکوتیپ اصفهان حدود 34% افزایش وزن داشتند، در حالیکه در سال دوم ضمن افزایش کلی در وزن خشک اکوتیپ‌ها، اکوتیپ 2 بوشهر با 66/1132 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد گل خشک را به خود اختصاص داد و اکوتیپ‌های 1 بوشهر و اصفهان به‌ترتیب با 4/12% و 8/48% کاهش در رتبه بعدی قرار گرفتند. از نظر مقدار کامازولن در اسانس و آپیژنین 7-گلوکوزید در گل خشک در هر دو سال آزمایش به‌ترتیب برتری آماری با اکوتیپ اصفهان و اکوتیپ‌های بابونه بوشهر بود (p≤0.05). گرچه در این تحقیق اثر کودهای زیستی (شامل میکوریزا و فسفات زیستی) بر صفات اندازه‌گیری شده معنی‌دار نشدند ولی دستیابی به 800 تا 1000 کیلوگرم در هکتار عملکرد گل خشک، حدود 3 کیلوگرم در هکتار عملکرد اسانس، درصد بالای کامازولن در اسانس (16-15% در اکوتیپ اصفهان و 7-5% در اکوتیپ‌های بوشهر) و مقدار قابل توجه تولید آپیژنین 7-گلوکوزید (7/12-10 کیلوگرم در هکتار) نشان‌دهنده توانایی تولید مطلوب گیاه بابونه تحت تأثیر کودهای زیستی در شرایط مزرعه بود. بر این اساس به‌دلیل سازگاری بوم‌شناختی گسترده‌ گیاه بابونه با شرایط و عملیات زراعی منطقه بوشهر می‌توان به تولید این گیاه دارویی ارزشمند در قالب یک سیستم کشاورزی کم‌نهاده مبادرت ورزید و آن را با اطمینان وارد تناوب زراعی منطقه نمود.

کلیدواژه‌ها

- جاویدتاش، ا.، 1380. گیاهان دارویی استان فارس. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 11: 148-103.
- جایمند، ک. و رضایی، م.ب.، 1380. بررسی ترکیب‌های اسانس بابونه دارویی از مناطق تهران، همدان و کازرون. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 13: 24-11.
- درزی، م.ت.، 1386. بررسی تأثیر کاربرد کودهای زیستی بر عملکرد کمی و کیفی گیاه داروی رازیانه به منظور دستیابی به یک سیستم زراعی پایدار. رساله دکتری زراعت، دانشگاه تربیت مدرس، 165 صفحه.
- فلاحی، ج. کوچکی، ع. و رضوانی مقدم، پ.، 1388. بررسی تأثیر کودهای بیولوژیک بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla). پژوهش‌های زراعی ایران، 7 (1): 135-127.
- کرمی، ا. خوشخوی م. و سفیدکن ف.، 1386. بررسی کمی و کیفی اسانس دو جمعیت اهلی و وحشی بابونه آلمانی در شرایط آب و هوایی شیراز. مجموعه چکیده مقالات پنجمین کنگره علوم باغبانی ایران، دانشگاه شیراز، 15-12 شهریور: 129.
- کمیته‌ی تدوین فارماکوپه‌ی گیاهی ایران. ،1381. فارماکوپه‌ی گیاهی ایران، چاپ اول. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، 107-99.
- هویزه، ه. دیناروند، م. و صالحی، ح.، 1381. گیاهان دارویی استان خوزستان. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 14: 72-55.
- Chabot, R., Antoun, H. and Cescas, M.P., 1996. Growth promotion of maize and lettuce by phosphate solubilizing Rhizobium leguminosarum biovar. Phaseoli. Plant and Soil, 184(2): 311-321.
- Freitas, M., Martins M.A. and Vieira, E., 2004. Yield and quality of essential oils of Mentha arvensis in response to inoculation with arbuscular mycorrhizal fungi. Pesquisa Agropecuaria Brasileira, 39(9): 887-894.
- Gupta, M.L., Prasad, A., Ram, M. and Kumar, S., 2002. Effect of the vesicular-arbuscular mycorrhizal (VAM) fungus Glomus fasiculatum on the essential oil yield related characters and nutrient acquisition in the crops of different cultivars of menthol mint (Menthe arvensis) under field conditions. Bioresource Technology, 81: 77-79.
- Hazarika, D.K. Talukdar, N.C. and Deka P.C., 2005. Influence of VAM Fungi and PSB on Nursery establishment and growth of tea seeding in Assam. Symposium No. 12. Assam Agricultural University, Jorhat, Assam, India.
- Kapoor, R., Giri, B. and Mukerji, K.G., 2002a. Glomus macrocarpum: a potential bioinoculant to improve essential oil quality and concentration in dill (Anethum graveolens L.) and carum (Trachyspermum ammi Sprague). World Journal of Microbiology and Biotechnology, 18(5): 459-463.
- Kapoor, R., Giri, B. and Mukerji, K.G., 2002b. Mycorrhization of coriander (Coriandrum sativum) to enhance the concenteration and quality of essential oil. Journal of the Science of Food and Agriculture, 82(4): 339-342.
- Kapoor, R., Giri, B. and Mukerji, K.G., 2004. Improved growth and essential oil yield and quality in Foeniculum vulgare Mill. on mycorrhizal inoculation supplemented with P-fertilizer. Bioresource Technology, 93: 307-311.
- Omar, S.A., 1998. The role of rock-phosphate-solubilizing fungi and vesicular-arbuscular-mycorrhiza (VAM) in growth of wheat plants fertilized with rock phosphate. World Journal Microbiology and Biotechnology, 14: 211-218.
- Ozcan, M.M., Unver, A., Ucar, T. and Arslan, D., 2008. Mineral content of some herbs and herbal teas by infusion and decoction. Food Chemistry, 106: 1120-1127.
- Ratti, N., Kumar, S., Verma, H.N. and Gautam, S.P., 2001. Improvement in bioavailability of tricalcium phosphate to Cymbopogon martini var. motia by rhizobacteria, AMF and Azospirillium inoculation. Microbiology Research, 156: 145-149.
- Rolf, f. and Schilcher H., 2005. Chamomile: Industrial Profiles. CRC Press, 304p.
- Sartavi, K. and Gholamian, F., 2004. Medicinal plants of Bushehr province. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 20(2): 213-227.
- Singh, S. and Kapoor, K.K., 1998. Effects of inoculation of phosphate-solubilizing microorganisms and an arbuscular mycorrhizal fungus on mungbean grown under natural soil conditions. Mycorrhiza,
7: 249-253.
- Singh, S. and Kapoor, K.K., 1999. Inoculation with phosphate-solubilizing microorganisms and a vesicular-arbuscular mycorrhizal fungus improve dry matter yield and nutrient uptake by wheat grown in a sandy soil. Biology and Fertility of Soils, 28: 139-144.
- Soltanipoor, M.A. and Babakhanlou, P., 2006. Introduction and ecological investigation of aromatic plants of Hormozgan province. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 22(1): 45-57.
- The United States Pharmacopeia (USP 28). 2005. Twenty eighth revision (edition).USP Convention, Inc. p: 2062-2064.
- Tirillini, B., 2006. Essential oil composition of ligulate and tubular flowers and receptacle from wild Chamomilla recutita (L) Rausch. grown in Italy. The Journal of Essential Oil Research, 18(1): 42-47.
- Toro, M., Azcon, R. and Barea, J.M., 1997. Improvement of arbuscular mycorrhiza development by inoculation of soil with phosphate solubilizing rhizobacteria to improve rock phosphate bioavailability (32P) and nutrient cycling. Applied and Environmental Microbiology, 63(11): 4408-4412.
- Vassilev, N. and Vassileva, M., 2003. Biotechnological solubilization of rock phosphate on media containing agro-industrial wastes. Applied Microbiological Biotechnology. 61: 435-440.
- Zaiter, L., Bouheroum, M. and Benayache, S., 2007. Sesquiterpene lactones and other constituents from Matricaria chamomilla L. Biochemical Systematic and Ecology, 35: 533-538.