نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ایرج رسولی ¹
• لطیف گچکار ²
• داود یادگاری‌نیا ²
• محمدباقر رضایی ³
• مسعود تقی‌زاده ¹
• محمدهادی فکور ⁴
• عبدالامیر علامه ⁵

¹ عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد

² عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

³ عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

⁴ کارشناس ارشد میکروبیولوژی

⁵ عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

اسانس گیاهان پونه (Mentha spicata L.) و سلمک معطر (Chenopodium ambrosioides L.)، با روش تقطیر با بخار آب استخراج و ترکیبهای آنها با دستگاههای گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شد. سپس فعالیتهای آنتی‌اکسیدانی و رادیکال‌زدایی اسانسها مورد سنجش قرار گرفته و تأثیر ضد میکروبی آنها ارزیابی شد. میکروارگانیسمهای مورد پژوهش، E. coli، S. aureus، S. enteritidis و L. monocytogenesبودند. نمای حساسیتی میکروارگانیسمها و حداقل غلظت مهارکنندگی و کشندگی (MIC, MBC) روغنهای اسانسی تعیین گردید. سینتیک مرگ میکروبی نیز بر اساس مدت زمان تأثیر کشندگی اسانسها مورد بررسی قرار گرفت. خواص آنتی‌اکسیدانی روغنهای اسانسی تعیین و رابطه آنها با خواص ضد میکروبی اسانسها بررسی گردید. در اسانسهای Mentha spicata و Chenopodium ambrosioides به‌ترتیب 14 و 13 ترکیب شناسایی شد. L. monocytogenes، E. coli، S. aureusو S. enteritidis به‌ترتیب نسبت به اسانسها حساسیت نشان دادند. تأثیر ضد میکروبی برگ پونه قویتر از سلمک معطر بود. ارزش D باکتریهای E. coli، S. aureus، S. enteritidis و
L. monocytogenes در برابر اسانسهای پونه و سلمک معطر به‌ترتیب (28/4 و 5)، (8/2 و 5)، (42/6 و 42/6) و (5 و 28/4) بود. اندازه قطر هاله عدم رشد ارتباط چندانی با سینتیک میکرب‌کشی آن نداشت. اسانسهای تحت مطالعه دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی مساوی یا برتر در مقایسه با آنتی‌اکسیدان شیمیایی BHA هستند. ارتباط مستقیم بین خاصیت آنتی‌اکسیدانی با قدرت ضد میکروبی آنها مورد بررسی قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها

• Mentha spicata L
• Chenopodium ambrosioides L
• روغنهای اسانسی
• آنتی‌اکسیدان
• E. coli
• S. aureus
• S. enteritidis
• L. monocytogenes