فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
علیرضا یاوری
چکیده
Teucrium stocksianum L. یکی از گیاهان دارویی متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae) می‌باشد. در این تحقیق، اندام‌های مختلف (برگ، گل و ساقه) این گونه از منطقه نیکشهر استان سیستان و بلوچستان جمع‌آوری گردیده و از نظر مقدار اسانس و تنوع ترکیب‌های شیمیایی موجود در آنها مورد بررسی قرار گرفتند. اسانس نمونه‌ها به‌روش تقطیر با آب، استخراج و ترکیب‌های شیمیایی ...
بیشتر
Teucrium stocksianum L. یکی از گیاهان دارویی متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae) می‌باشد. در این تحقیق، اندام‌های مختلف (برگ، گل و ساقه) این گونه از منطقه نیکشهر استان سیستان و بلوچستان جمع‌آوری گردیده و از نظر مقدار اسانس و تنوع ترکیب‌های شیمیایی موجود در آنها مورد بررسی قرار گرفتند. اسانس نمونه‌ها به‌روش تقطیر با آب، استخراج و ترکیب‌های شیمیایی آنها با دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC-MS) شناسایی گردید. عملکرد متوسط اسانس گل، برگ و ساقه به‌ترتیب 0.68، 0.42 و 0.13 درصد (وزنی/وزنی) بهدست آمد. همچنین، در اسانس گل، برگ و ساقه به‌ترتیب 33، 35 و 32 ترکیب شناسایی شد. آلفا-پینن (23-8.6%)، بتا-پینن (10-4.9%)، دلتا-کادنین (24.6-4.3%)، کاریوفیلن اکساید (8.6-1.4%) و ویریدیفلورول + گوایول (7.6-6.1%) عمدهترین ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس بودند. اسانس گل و برگ غنی از هیدروکربنهای مونوترپنی (به‌ترتیب 35.6 و 50.3%) و اسانس ساقه غنی از هیدروکربنهای سسکوییترپنی (42.3%) بودند. یافتههای این پژوهش نشان داد که گل مریمنخودی بلوچستانی پتانسیل تولید اسانس بیشتری نسبت به برگ و ساقه داشت.
زهرا حیدری؛ علیرضا یاوری؛ لیلا جعفری؛ حسن مومیوند
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.627.102.4.1605.46 Salvia sharifii Rech.F. & Esfand. یکی از گونه‌های دارویی انحصاری در ایران و متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae) می‌باشد. در این پژوهش، اندام‌های مختلف (گل، برگ و ساقه) این گونه مریم‌گلی در اسفند سال 1396 از منطقه بخون استان هرمزگان جمع‌آوری گردیده و از نظر مقدار اسانس و تنوع ترکیب‌های شیمیایی موجود در آنها مورد ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.627.102.4.1605.46 Salvia sharifii Rech.F. & Esfand. یکی از گونه‌های دارویی انحصاری در ایران و متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae) می‌باشد. در این پژوهش، اندام‌های مختلف (گل، برگ و ساقه) این گونه مریم‌گلی در اسفند سال 1396 از منطقه بخون استان هرمزگان جمع‌آوری گردیده و از نظر مقدار اسانس و تنوع ترکیب‌های شیمیایی موجود در آنها مورد مطالعه قرار گرفتند. اسانس نمونه‌ها به‌روش تقطیر با آب استخراج و ترکیب‌های شیمیایی آنها با دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC-MS) شناسایی شد. عملکرد اسانس اندام‌های مختلف گل، برگ و ساقه به‌ترتیب 1.38، 1.14 و 0.84 درصد (وزنی/ وزنی) بدست آمد. اجزای شیمیایی شناسایی شده در گل، برگ و ساقه به‌ترتیب 45، 42 و 43 ترکیب بود. نتایج آنالیز ترکیب‌های اسانس نشان داد که لینالول (38.7%)، هگزیل ایزووالرات (13.8%)، هگزیل کاپریلات (6.2%)، هگزیل ایزوبوتیرات (4.6%)، هگزیل-2-متیل بوتیرات (4.4%)، ترانس-کاریوفیلن (3.8%) و ان-هگزیل هگزانوات (3.7%) اجزای اصلی اسانس گل بودند. در اسانس برگ لینالول (17.0%)، هگزیل کاپریلات (11.1%)، آلفا- هومولن (7.8%)، ترانس-کاریوفیلن (6.2%)، اسکلارئول اکسید (5.9%)، نوتکاتون (3.7%)، هگزیل ایزو والرات (3.5%) و آگاروسپیرول (3.0%) بیشترین ترکیب‌های اسانس را به خود اختصاص دادند. در اسانس ساقه ترکیب‌های لینالول (18.7%)، اسکلارئول اکسید (8.0%)، آلفا-هومولن (7.5%)، ترانس-کاریوفیلن (7.2%)، هگزیل ایزو والرات (5.2%)، کاریوفیلن اکسید (5.0%)، ان-هگزیل هگزانوات (4.8%)، نوتکاتون (4.1%) و دی‌بوتیل فتالات (4.0%) به‌فراوانی وجود داشتند. ترکیب غالب و مشترک در اسانس اندام‌های این گونه مریم‌گلی، لینالول بود که در اسانس گل بیشترین و در برگ کمترین مقدار مشاهده گردید. وجود تنوع شیمیایی در اسانس اندام‌های مختلف این گیاه می‌تواند برای صنایع دارویی، غذایی و آرایشی بهداشتی و نیز به‌نژادگران گیاهان دارویی در انتخاب اندام مناسب برای مصرف و اهداف اصلاحی مورد توجه قرار گیرد.
صفیه بی نوا؛ علیرضا یاوری؛ مجید شکرپور
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.914.98.6.1576.41 گیاه مورتلخ (Salvia mirzayanii Rech. F. & Esfand.) یکی از گونه‌های دارویی تیره نعناع (Lamiaceae) است که تنها در ایران به‌صورت خودرو رشد می‌کند. در این پژوهش، اندام‌های مختلف (برگ، گل، ساقه و گیاه کامل) گیاه مورتلخ در فروردین سال 1397 از منطقه خُنج استان فارس جمع‌آوری شده و از نظر مقدار اسانس و تنوع ترکیب‌های شیمیایی ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.914.98.6.1576.41 گیاه مورتلخ (Salvia mirzayanii Rech. F. & Esfand.) یکی از گونه‌های دارویی تیره نعناع (Lamiaceae) است که تنها در ایران به‌صورت خودرو رشد می‌کند. در این پژوهش، اندام‌های مختلف (برگ، گل، ساقه و گیاه کامل) گیاه مورتلخ در فروردین سال 1397 از منطقه خُنج استان فارس جمع‌آوری شده و از نظر مقدار اسانس و تنوع ترکیب‌های شیمیایی موجود در آنها مورد مطالعه قرار گرفتند. اسانس نمونه‌ها به روش تقطیر با آب استخراج و ترکیب‌های شیمیایی آنها با دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC-MS) شناسایی گردید. عملکرد اسانس اندام‌های مختلف برگ، گل، ساقه و گیاه کامل به‌ترتیب 3.2، 2.6، 0.4 و 2.3 درصد (وزنی به وزنی) بدست آمد. بیشترین اجزای شیمیایی شناسایی شده در گیاه کامل و گل (26 ترکیب) و کمترین آنها در ساقه (23 ترکیب) ملاحظه گردید. نتایج آنالیز ترکیب‌های اسانس نشان داد که آلفا- ترپینیل استات، لینالول، 8،1-سینئول، بتا-اودِسمول، دلتا-کادینن و آلفا-ترپینئول اجزای اصلی اسانس برگ بودند. ترکیب‌های عمده اسانس گل شامل دلتا-کادینن، آلفا-ترپینیل استات، لینالول، بتا-اودسمول و گاما-کادینن بودند. در اسانس ساقه ترکیب‌های آلفا-ترپینیل استات، لینالول، لینالول استات، 8،1-سینئول و آلفا-ترپینئول به فراوانی دیده شد. در اسانس گیاه کامل دلتا-کادینن، آلفا-ترپینیل استات، لینالول، 8،1-سینئول، گاما-کادینن و آلفا-ترپینئول بیشترین ترکیب‌های اسانس را به خود اختصاص دادند. وجود تنوع شیمیایی در اسانس گیاه کامل و اندام‌های مختلف این گیاه می‌تواند برای صنایع دارویی، غذایی و آرایشی بهداشتی و نیز به‌نژادگران گیاهان دارویی در انتخاب اندام مناسب برای مصرف و اهداف اصلاحی مورد توجه قرار گیرد.
