جایگاه اقتصادی – اجتماعی گیاهان دارویی و معطر
علی عبدی سیاوشانی؛ محمد رحیم فروزه؛ حسین بارانی؛ حسن یگانه بدرآبادی؛ سیده زهره میردیلمی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.260.106.2.1605.41گیاهان دارویی هر کشور در زمره ذخایر و منابع طبیعی آن کشور محسوب شده و سرمایه‌ای طبیعی است که می‌تواند در کسب درآمد و اشتغال‌زایی سهم قابل توجهی داشته باشد. به‌منظور استفاده مطلوب از گیاهان دارویی باید عوامل اقتصادی اجتماعی مؤثر بر درآمدزایی از این گیاهان مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گیرد. ازاین‌رو ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.260.106.2.1605.41گیاهان دارویی هر کشور در زمره ذخایر و منابع طبیعی آن کشور محسوب شده و سرمایه‌ای طبیعی است که می‌تواند در کسب درآمد و اشتغال‌زایی سهم قابل توجهی داشته باشد. به‌منظور استفاده مطلوب از گیاهان دارویی باید عوامل اقتصادی اجتماعی مؤثر بر درآمدزایی از این گیاهان مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گیرد. ازاین‌رو این مطالعه به بررسی عوامل مختلف تأثیرگذار بر قابلیت درآمدزایی از گیاهان دارویی در مراتع لزور استان تهران می‌پردازد. این تحقیق از نوع کیفی، ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسشنامه و جامعه آماری کارشناسان و بهره‌برداران است. انتخاب جوامع پاسخگو مبتنی بر رویکرد شهرت و نمونه‌گیری هدفمند انجام شد. این تحقیق در دو بخش انجام شد. در بخش اول عوامل اقتصادی، اجتماعی، طبیعی، کالبدی- زیرساختی، انسانی و سیاستی نهادی نظر سهمی که در درآمدزایی گیاهان دارویی برخوردار بودند، به‌صورت زوجی مقایسه و رتبه‌بندی شدند. به‌منظور تعیین مؤثرترین عامل از روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده و قضاوت درباره پذیرفته یا مردود بودن رتبه‌های داده شده با استفاده از نرخ ناسازگاری انجام شد. در بخش دوم گویه‌هایی برای هر عامل در نظر گرفته شد و هر گویه از نظر نقشی که در درآمدزایی داشتند به‌صورت جداگانه در مقیاس طیفی لیکرت رتبه‌بندی شدند. برای مقایسه رتبه گویه‌ها، از آنالیز غیرپارامتریک من ویتنی برای دو گروه داده و فریدمن برای بیش از دو گروه داده استفاده گردید. نتایج آنالیز تحلیل سلسله مراتبی نشان داد که از نظر جوامع پاسخگو عوامل اقتصادی با رتبه اول و نهادی سیاستی با رتبه سوم، مهمترین عوامل در درآمدزایی از گیاهان دارویی هستند. عوامل فیزیکی از نظر جوامع محلی و عوامل طبیعی از نظر کارشناسان اجرا در رتبه دوم قرار گرفتند. نتایج مقایسات میانگین گویه‌ها در عوامل اجتماعی، کالبدی- زیرساختی و انسانی نشان داد که میانگین امتیاز گویه‌های هر عامل در درآمدزایی، دارای اختلاف معنی‌داری به لحاظ آماری هستند (P-value<0.05). ارائه تسهیلات، حمایت‌های دولتی، ارائه امکانات فرآوری در منطقه و هماهنگی فعالیت‌های سایر نهادها دارای بیشترین رتبه هستند، درنتیجه نقش بیشتری در درآمدزایی از گیاهان دارویی منطقه دارند.
به‌زراعی و به‌نژادی
محمد مهدی فتاحی؛ رسول مهدوی؛ مرضیه رضایی؛ یحیی اسماعیل پور
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.885.104.6.1578.4این تحقیق با هدف تعیین الگوی بهینه کشت گونه‌های گیاهی دارویی با استفاده از مدل ترکیبی فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و شباهت به گزینه ایده‌آل (TOPSIS) در استان قم انجام گردید. ابتدا از بین معیارهای متعدد و متنوع و اولویت‌دار تعیین الگوی بهینه کشت گیاهان دارویی، باتوجه به شرایط اکولوژیکی و اقتصادی ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.885.104.6.1578.4این تحقیق با هدف تعیین الگوی بهینه کشت گونه‌های گیاهی دارویی با استفاده از مدل ترکیبی فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و شباهت به گزینه ایده‌آل (TOPSIS) در استان قم انجام گردید. ابتدا از بین معیارهای متعدد و متنوع و اولویت‌دار تعیین الگوی بهینه کشت گیاهان دارویی، باتوجه به شرایط اکولوژیکی و اقتصادی منطقه مورد بررسی و با نظرسنجی از تعدادی متخصص آشنا با گیاهان دارویی، غربالگریمعیارها و گزینه‌هایی که دارای اهمیت و تأثیرگذاری بیشتری در این خصوص بود، انجام شد. در نهایت، 6 معیار شامل آستانه تنش گرمایی، آستانه تنش سرمایی، بافت خاک، EC آب، نیاز آبی و مسائل اقتصادی و 10 گزینه شامل آویشن باغی، بابونه آلمانی، زرشک معمولی، زعفران ایرانی، زیره سبز، کاسنی، کنجد، گل‌گاوزبان ایرانی، گل‌محمدی و نعناع معمولی انتخاب شدند. در مدل AHP، وزن هر کدام از معیارها با مقایسه زوجی بین آنها، با نرخ ناسازگاری 02/0 و با استفاده از نرم‌افزار Expert Choice تعیین گردید و سپس از تکنیک TOPSIS استفاده شد. نتایج نشان داد که در میان معیارهای تعیین الگوی بهینه کشت گیاهان دارویی در استان قم، بیشترین و کمترین وزن به ترتیب متعلق به معیارهای مسائل اقتصادی (فایده به هزینه) و بافت خاک بود. همچنین، در میان گزینه‌ها، زعفران ایرانی بهترین گزینه بود و گل‌محمدی، زیره سبز و گل‌گاوزبان در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. این تحقیق نشان داد که مدل ترکیبی TOPSIS-AHP می‌تواند در بررسی و اولویتبندی گزینه‌های مربوط به تعیین الگوی بهینه کشت گیاهان دارویی مورد استفاده قرار گیرد و از نقاط قوت هر دو مدل مذکور استفاده کرده و نقاط ضعف آن،ها را پوشش دهد.
