سید هادی مدنی؛ بهمن حسینی؛ قاسم کریم زاده؛ امیر رحیمی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR): 98.1000/1735-0905.1398.35.170.94.2.1576.41 خشخاش ایرانی (Papaver bracteatum Lindl.) از گیاهان دارویی متعلق به تیره خشخاش بوده که به‌دلیل دارا بودن آلکالوئیدهای بنزیل ایزوکوئینولین در صنایع داروسازی، کاربرد فراوانی دارد. القای پلی‌پلوئیدی از موضوعات جالب توجه در اصلاح و بیوتکنولوژی گیاهان دارویی می‌باشد. در این تحقیق، از تیمار کلشی‌سین در ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR): 98.1000/1735-0905.1398.35.170.94.2.1576.41 خشخاش ایرانی (Papaver bracteatum Lindl.) از گیاهان دارویی متعلق به تیره خشخاش بوده که به‌دلیل دارا بودن آلکالوئیدهای بنزیل ایزوکوئینولین در صنایع داروسازی، کاربرد فراوانی دارد. القای پلی‌پلوئیدی از موضوعات جالب توجه در اصلاح و بیوتکنولوژی گیاهان دارویی می‌باشد. در این تحقیق، از تیمار کلشی‌سین در 5 غلظت (0، 0.05، 0.1، 2/0 و 5/0 درصد) و سه زمان 24، 48 و 72 ساعت، با سه تکرار به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در شرایط گلخانه‌ای با هدف مطالعه تغییرات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی در گیاهان پلی‌پلوئید و مقایسه آن با گیاهان دیپلوئید استفاده گردید. برای تعیین سطح پلوئیدی گیاهان، بررسی‌های میکروسکوپی، مورفولوژیکی و شمارش کروموزومی انجام شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد که غلظت 0.2% کلشی‌سین در مدت زمان تیمار 48 ساعت با بازدهی 32% مناسبترین تیمار برای تولید گیاهان پلی‌پلوئید است. القای پلی‌پلوئیدی باعث ایجاد تغییرات معنی‌دار در افزایش ترکیب‌های فیتوشیمیایی مانند فنل، فلاونوئید و آنتی‌اکسیدان کل در گیاهان پلی‌پلوئیدی نسبت به دیپلوئید گردید؛ همچنین شاخص تراکم روزنه در گیاهان پلی‌پلوئید نسبت به دیپلوئید کاهش معنی‌داری را نشان داد. تعداد کروموزوم در گیاهان دیپلوئید و تتراپلوئید به ترتیب برابر با 14 (2n=2x=14) و 28 (2n=4x=28) ثبت گردید. بنابراین می‌توان گفت، افزایش سطح پلوئیدی موجب افزایش ترکیب‌های فیتوشیمیایی و آنتی‌اکسیدانی در گیاه دارویی خشخاش ایرانی می شود.
علیرضا استاجی؛ بهمن حسینی؛ اسماعیل دهقان؛ اصغر استاجی
چکیده
نوروزک (.Salvia leriifolia Bent) گیاهی علفی، چندساله، متعلق به تیره نعناع و بومی استان خراسان و سمنان می‌باشد که در سال‌های اخیر خواص مختلف دارویی این گیاه شناخته شده است. القاء پلی‌پلوئیدی به‌عنوان یک تکنیک مهم و کاربردی در اصلاح گیاهان دارویی و معطر است. به همین منظور برای بررسی تأثیر کلشی‌سین بر ویژگی‌های مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و ترکیب‌های ...
بیشتر
نوروزک (.Salvia leriifolia Bent) گیاهی علفی، چندساله، متعلق به تیره نعناع و بومی استان خراسان و سمنان می‌باشد که در سال‌های اخیر خواص مختلف دارویی این گیاه شناخته شده است. القاء پلی‌پلوئیدی به‌عنوان یک تکنیک مهم و کاربردی در اصلاح گیاهان دارویی و معطر است. به همین منظور برای بررسی تأثیر کلشی‌سین بر ویژگی‌های مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و ترکیب‌های شیمیایی گیاه نوروزک آزمایشی انجام شد. القاء پلی‌پلوئیدی به‌وسیله تیمار مریستم انتهایی در مرحله چهار برگ حقیقی و هر یک در غلظت‌های مختلف کلشی‌سین (0، 0.05، 0.1، 0.2 و 0.5 درصد) همراه با سه سطح زمانی مختلف (24، 48 و 72 ساعت) انجام گردید. شناسایی سطح پلوئیدی گیاهان تیمار شده با بررسی‌های مورفولوژیکی، میکروسکوپی (نوری و الکترونی)، فلوسایتومتری و شمارش کروموزومی تعیین شد. شناسایی ترکیب‌های اسانس با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی انجام شد. آنالیز نتایج نشان داد که غلظت 0.05% با زمان 48 ساعت در مرحله چهار برگ حقیقی، به‌عنوان بهترین تیمار برای انگیزش تتراپلوئیدی (23.3%) در گیاه نوروزک می‌باشد. القاء تتراپلوئیدی در نوروزک سبب تغییرات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی، سیتولوژیکی و ترکیب‌های شیمیایی از قبیل، افزایش معنی‌دار وزن تر و خشک، میزان کلروفیل، میزان فتوسنتز، همچنین کاهش ارتفاع گیاهان شد. همچنین، افزایش سطح پلوئیدی سبب تغییرات قابل توجهی در ترکیب‌های موجود در اسانس شد.
سیامک ذیشان؛ رسول اصغری زکریا؛ ناصر زارع
چکیده
سیاه‌دانه (Nigella sativa L.) گیاهی یک‌ساله از خانواده آلاله است که دانه آن حاوی پروتئین، آلکالوئیدها، کینون‌ها، ساپونین و اسانس فرّار بوده و علیه برخی از باکتری‌ها و درمان بسیاری از بیماری‌ها بکار می‌رود. در این تحقیق القاء پلی‌پلوئیدی در گیاه سیاه‌دانه از طریق تیمار بذر با غلظت‌های 0، 025/0، 05/0، 1/0 و 2/0 درصد کلشی‌سین در مدت زمان 8، 24 و ...
بیشتر
سیاه‌دانه (Nigella sativa L.) گیاهی یک‌ساله از خانواده آلاله است که دانه آن حاوی پروتئین، آلکالوئیدها، کینون‌ها، ساپونین و اسانس فرّار بوده و علیه برخی از باکتری‌ها و درمان بسیاری از بیماری‌ها بکار می‌رود. در این تحقیق القاء پلی‌پلوئیدی در گیاه سیاه‌دانه از طریق تیمار بذر با غلظت‌های 0، 025/0، 05/0، 1/0 و 2/0 درصد کلشی‌سین در مدت زمان 8، 24 و 48 ساعت در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار بررسی شد. تعیین درصد گیاهان تتراپلوئید از طریق بررسی صفات مورفولوژیکی و مشاهدات کروموزومی انجام شد. تجزیه واریانس داده‌های حاصل نشان داد که اثر غلظت کلشی‌سین، مدت زمان تیمار و اثر متقابل آنها بر زنده‌مانی گیاهان و درصد القاء تتراپلوئیدی معنی‌دار است. با افزایش غلظت کلشی‌سین و مدت زمان تیمار، درصد جوانه‌زنی بذرها و زنده‌مانی گیاهان حاصل به‌طور قابل ملاحظه‌‌ای کاهش یافت. کمترین تعداد گیاهان زنده مانده در غلظت 2/0% کلشی‌سین با زمان تیمار 24 و 48 ساعت مشاهده شد. بیشترین درصد گیاهان تتراپلوئید القاء شده (9/9%) در غلظت 05/0% کلشی‌سین با مدت زمان تیمار 48 ساعت بدست آمد که تفاوت معنی‌داری با غلظت‌های 1/0% و 2/0% آن با همین زمان تیمار نداشت. البته گیاهان حاصل از تیمار با کلشی‌سین، ارتفاع بوته، فواصل میانگره، طول و عرض کپسول بیشتری نسبت به گیاهان دیپلوئید داشتند. علاوه‌بر این، آنها دارای روزنه‌های بزرگتر با تعداد کمتر در مقایسه با گیاهان دیپلوئید بودند.
الهام افشاری؛ غلامعلی رنجبر؛ سیدکمال کاظمی‌تبار؛ مهرناز ریاست؛ حسین کاظمی پشت‌مساری
چکیده
دو برابر شدن تعداد کروموزوم‌های یک گیاه دارویی، منجر به ایجاد تنوع در ترکیب‌های آللی و گوناگونی آنزیم‌های فعال مسیر بیوسنتز متابولیت‌های ثانویه می‌شود و می‌تواند روند متابولیسم ثانویه را تسهیل و میزان متابولیت‌های ثانویه را افزایش دهد. این تحقیق به‌منظور مطالعه اثر کلشی‌سین و تری‌فلورالین بر القاء پلی‌پلوئیدی و بررسی تأثیر ...
بیشتر
دو برابر شدن تعداد کروموزوم‌های یک گیاه دارویی، منجر به ایجاد تنوع در ترکیب‌های آللی و گوناگونی آنزیم‌های فعال مسیر بیوسنتز متابولیت‌های ثانویه می‌شود و می‌تواند روند متابولیسم ثانویه را تسهیل و میزان متابولیت‌های ثانویه را افزایش دهد. این تحقیق به‌منظور مطالعه اثر کلشی‌سین و تری‌فلورالین بر القاء پلی‌پلوئیدی و بررسی تأثیر این مواد بر خصوصیات سیتوژنتیکی سلول‌های مریستمی ریشه گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.) انجام شد. از مریستم انتهایی ریشه برای مطالعات کاریوتیپی استفاده شد. جهت تیمار کردن بذرهای جوانه زده از محلول کلشی‌سین به غلظت‌های 25/0، 5/0 و 1 gr.L-1 و محلول تری‌فلورالین 48% به غلظت‌های 5/7 ، 15 و 5/22 Mµ، در دو مدت زمان 12 و 24 ساعت استفاده شد. خصوصیات سیتوژنتیکی با استفاده از روش تحلیل تصویری مورد بررسی قرار گرفت. تعداد کروموزوم پایه در گونه مورد بررسی 8=X بود. نتایج نشان داد که هر یک از عوامل غلظت تیمارها، مدت زمان القاء تیمارها و همچنین اثرات متقابل آنها، در القاء پلی‌پلوئیدی اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال 1% دارند. بالاترین درصد القای پلی‌پلوئیدی، به دنبال غوطه‌وری گیاهچه‌ها در غلظت Mµ5/22 تری‌فلورالین در مدت زمان 24 ساعت و غلظت gr.L-15/0 کلشی‌سین در مدت زمان 12 ساعت بدست آمد. به‌طوری‌که تیمارها بر طول کروموزوم‌ها و بالطبع بر فرمول کاریوتیپی اثر گذاشته بودند. البته بین کاریوتیپ‌ها در تمام ویژگی‌های کروموزومی مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال 1% وجود داشت. ازاین‌رو میزان پلی‌پلوئیدی القاء شده تحت تأثیر تری‌فلورالین بیشتر از کلشی‌سین بود، اگرچه غلظت‌های تری‌فلورالین تقریباً 100 برابر کمتر از غلظت‌های کلشی‌سین مورد استفاده بود که این امر بیانگر توانایی بیشتر تری‌فلورالین در القاء پلی‌پلوئیدی در این گیاه است.
مرتضی علیرضایی نغندر؛ حسین آرویی؛ شمسعلی رضازاده؛ محمود شور؛ رحیم تقی‌زاد فرید
چکیده
جنس کلشیکوم (Colchicum L.) به علت تولید کلشی‌سین شناخته شده است و چندین گونه از آن در نقاط مختلف ایران به صورت خودرو رشد می‌کنند. سطوح کلشی‌سین در طی رشد و نمو و در گونه‌های مختلف، متغیر است. به منظور تعیین میزان کلشی‌سین و درصد وزن خشک، طی مراحل مختلف نموی در دو گونه سورنجان بومی ایران (Colchicum kotschyi Boiss. و C. robustum Stefanov)، کورم‌ها و بذرهای ...
بیشتر
جنس کلشیکوم (Colchicum L.) به علت تولید کلشی‌سین شناخته شده است و چندین گونه از آن در نقاط مختلف ایران به صورت خودرو رشد می‌کنند. سطوح کلشی‌سین در طی رشد و نمو و در گونه‌های مختلف، متغیر است. به منظور تعیین میزان کلشی‌سین و درصد وزن خشک، طی مراحل مختلف نموی در دو گونه سورنجان بومی ایران (Colchicum kotschyi Boiss. و C. robustum Stefanov)، کورم‌ها و بذرهای هر دو گونه طی فصول مختلف (بهار، تابستان، پاییز و زمستان) در سال‌های 1389- 1388 از عرصه جمعآوری شدند و میزان کلشی‌سین به روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) اندازهگیری شد. بیشترین میزان کلشی‌سین کورم در هر دو گونه در برداشت پاییزه (در زمانی نزدیک به آغاز فعالیت ریشه) با میزان w/w 077/0% و w/w 049/0% بهترتیب در C. kotschyi و C. robustum مشاهده شد. کمترین میزان کلشی‌سین کورم در C. kotschyi در برداشت تابستان (قبل از شروع گلدهی) و در C. robustum در برداشت زمستان (همزمان با گلدهی و شروع رشد رویشی) بهترتیب با میزان w/w 0058/0% و w/w 0075/0% وزن خشک بدست آمد. میزان کلشی‌سین بذر در C. robustum و C. kotschyi، بهترتیب w/w 128/0% و w/w 0462/0% وزن خشک بدست آمد. بیشترین و کمترین درصد وزن خشک کورم در هر دو گونه بهترتیب در برداشت تابستان و زمستان حاصل شد.
سیده فاطمه برقعی؛ حسن ساری‌خانی؛ مهرداد چایی‌چی؛ عبدالکریم کاشی
چکیده
امروزه القاء پلی‌پلوئیدی با استفاده از مواد شیمیایی جهش‌زا، به‌عنوان یکی از روشهای اصلاح گیاهان دارویی به منظور افزایش قابلیت تولید متابولیت‌های ثانویه مورد استفاده قرار می‌‌گیرد. در این پژوهش، برای القای پلوئیدی در گیاه دارویی بادرنجبویه (.Melissa officinalis L) از تیمار کلشی‌سین روی جوانه‌های انتهایی باززایی شده در شرایط درون شیشه‌ای ...
بیشتر
امروزه القاء پلی‌پلوئیدی با استفاده از مواد شیمیایی جهش‌زا، به‌عنوان یکی از روشهای اصلاح گیاهان دارویی به منظور افزایش قابلیت تولید متابولیت‌های ثانویه مورد استفاده قرار می‌‌گیرد. در این پژوهش، برای القای پلوئیدی در گیاه دارویی بادرنجبویه (.Melissa officinalis L) از تیمار کلشی‌سین روی جوانه‌های انتهایی باززایی شده در شرایط درون شیشه‌ای بهره گرفته شد. کلشی‌سین با غلظت‌های 00/0، 05/0، 10/0 و 20/0% (وزنی به حجمی)، در دو زمان 24 و 48 ساعت مورد استفاده قرار گرفت و سطح پلوئیدی در ریزنمونه‌های زنده مانده از طریق شمارش کروموزوم‌ها در نمونه‌های نوک ریشه و فلوسایتومتری نمونه‌های برگی بررسی شد. 10 روز پس از اعمال تیمارها، ریزنمونه‌های شاهد بیشترین درصد زنده‌مانی را با میانگین 100% نشان دادند، درحالی‌که با مقایسه بین سه تیمار 05/0، 10/0 و 20/0% کلشی‌سین، بالاترین میانگین بقاء ریزنمونه‌ها در تیمار 05/0% کلشی‌سین به‌مدت 24 ساعت برابر با 8/63% مشاهده گردید. در مقابل؛ بالاترین میزان مرگ و میر در اثر کاربرد این ماده روی شاخه‌های انتهایی در غلظت 20/0% به‌مدت 48 ساعت مشاهده شد. نتایج حاصل از شمارش کروموزوم و تجزیه فلوسایتومتری نشان دادند که تیمار شاخه‌های انتهایی با غلظت 05/0% کلشی‌سین به‌مدت 24 و 48 ساعت و همچنین غلظت 10/0% پس از 24 ساعت، تیمارهای مؤثر در القاء پلی‌پلوئیدی و تولید میکسوپلوئید در این گیاه بودند. در مجموع تیمار 05/0% کلشی‌سین به‌مدت 48 ساعت با بازدهی 3/33% تولید گیاهان پلی‌پلوئید، مناسبترین تیمار بکارگرفته شده برای القای پلوئیدی در این گیاه بود.
