فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
فاطمه باباخانی؛ جلال خورشیدی؛ محمدرضا مرشدلو
چکیده
شرایط پس از برداشت تأثیر بسزایی در کمّیت و کیفیت متابولیت‌های ثانویه گیاهان دارویی دارد. بر همین اساس، در این پژوهش تأثیر زمان‌های مختلف انبارمانی (صفر، دو، چهار و شش ماه) و نوع بسته‌بندی (کرافت، پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن و بدون بسته‌بندی) بر محتوای اسانس، نوع و میزان ترکیبهای اسانس، فنول و فعالیت ضداکسایشی عصاره میوه رازیانه (Foeniculum ...
بیشتر
شرایط پس از برداشت تأثیر بسزایی در کمّیت و کیفیت متابولیت‌های ثانویه گیاهان دارویی دارد. بر همین اساس، در این پژوهش تأثیر زمان‌های مختلف انبارمانی (صفر، دو، چهار و شش ماه) و نوع بسته‌بندی (کرافت، پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن و بدون بسته‌بندی) بر محتوای اسانس، نوع و میزان ترکیبهای اسانس، فنول و فعالیت ضداکسایشی عصاره میوه رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) ارزیابی شد. اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب به مدت سه ساعت و عصاره‌گیری توسط سوکسله با استفاده از حلال متانول انجام شد. اسانس‌ها توسط GC-FID و GC-MS آنالیز شدند. به‌طورکلی، افزایش زمان انبارمانی موجب کاهش میزان اسانس رازیانه گردید (به‌استثنای بسته‌بندی کرافت) و میزان این کاهش با توجه به نوع بسته‌بندی متفاوت بود. بیشترین (3.25% حجمی/وزنی) و کمترین (1.8% حجمی/وزنی) میزان اسانس به‌ترتیب از میوه‌های دو ماه انبار شده با بسته‌بندی پلی‌اتیلن و میوه‌های شش ماه انبار شده بدون بسته‌بندی بدست آمد. تعداد، نوع و میزان ترکیبهای تشکیل‌دهنده اسانس تحت تأثیر زمان انبارمانی و نوع بسته‌بندی قرار گرفت. بیشترین میزان ای-آنتول (75.8%) در اسانس میوه‌های شش ماه انبار شده بدون بسته‌بندی و کمترین میزان آن (49.46%) در اسانس میوه‌های انبار نشده مشاهده شد. میزان فنول و فعالیت ضداکسایشی با افزایش زمان انبارمانی کاهش یافت، ولی در زمان‌های مختلف انبارمانی، تأثیر نوع بسته‌بندی‌ها متفاوت بود. به‌طورکلی، براساس میزان اسانس، فنول و فعالیت ضداکسایشی، انبارمانی رازیانه توصیه نمی‌گردد، ولی براساس نوع ترکیب هدف موجود در اسانس، می‌توان زمان‌های مختلف انبارمانی را توصیه کرد. در صورت انبار کردن محصول، براساس مجموع صفات اندازه‌گیری شده، بسته‌بندی پلی‌اتیلن و کرافت توصیه می‌شود.
کامکار جایمند؛ هلن اهرابی اصلی؛ زهرا بهراد
چکیده
فلاونوییدها طبقه بزرگی از پلی‌فنل‌ها با بیش از 4000 ترکیب هستند که در گیاه نقش آنتی‌اکسیدانی را در فتوسنتز به‌عهده دارند و در انسان دارای اثرهای آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی، جلوگیری‌کننده سرطان و محافظت‌کننده از قلب می‌باشند. ترکیب کوئرستین و کامفرول در گروه فلاونول‌ها قرار دارند و برای مقابله با ویروس‌ها و سلول‌های ...
بیشتر
فلاونوییدها طبقه بزرگی از پلی‌فنل‌ها با بیش از 4000 ترکیب هستند که در گیاه نقش آنتی‌اکسیدانی را در فتوسنتز به‌عهده دارند و در انسان دارای اثرهای آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی، جلوگیری‌کننده سرطان و محافظت‌کننده از قلب می‌باشند. ترکیب کوئرستین و کامفرول در گروه فلاونول‌ها قرار دارند و برای مقابله با ویروس‌ها و سلول‌های سرطانی استفاده می‌شوند. هدف از این تحقیق، استخراج و اندازه‌گیری ترکیب کوئرستین و کامفرول در گونه گیاهی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) بود. برای این منظور این گونه در اوایل خردادماه 1389 از مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور جمع‌آوری، و بعد از اندامهای مختلف (گل، برگ، ساقه و بذر) با روشهای مختلف استخراج شد. در روش اول نمونه با حلال کلروفرم توسط دستگاه سوکسله به مدت 72 ساعت استخراج گردید. در روش دوم به نمونه قبلی که با حلال کلروفرم استخراج شده بود پس از جدا کردن حلال، متانول اضافه نموده و مجدداً عمل استخراج انجام شد. در روش سوم با توجه به میزان ماده خشک از اندامهای مختلف گیاه تازه رازیانه توزین، سپس با حلال‌های متانول و اسیداستیک (به نسبت 1:9) توسط دستگاه آسیاب برقی خرد و همزمان صاف گردید. در روش چهارم گیاه تازه مطابق با میزان ماده خشک هر اندام ابتدا با دستگاه آسیاب برقی خردشد و بعد با حلال‌های متانول و اسیداستیک (به نسبت 1:9) و به مدت یک هفته خیسانده و بعد صاف گردید. بعد همه نمونه‌های بدست آمده به حجم 30 میلی‌لیتر تغلیظ گردیدند. جمعاً 32 نمونه بدست آمد که میزان ترکیب کوئرستین وکامفرول آنها توسط دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که بیشترین مقادیر کوئرستین بدست آمده در Foeniculum vulgare Mill.، مربوط به گل (ppm2990)، برگ (ppm1223) و بذر تازه (ppm1779) در روش استخراج با متانول و در ساقه (ppm1316) به روش خیساندن با متانول-اسیداستیک بدست آمد و کمترین مقادیر کوئرستین بدست آمده مربوط به روش اول (استخراج با کلروفرم) بود که در گل (ppm17)، برگ (ppm15)، ساقه (ppm9)، و در بذر (ppm50) بدست آمد. در شرایط کشت یکسان بیشترین مقادیر کامفرول بدست آمده در گل (ppm912)، برگ (ppm273)، ساقه (ppm184) و در بذر تازه (ppm1142) به روش خیساندن با متانول-اسیداستیک و کمترین مقادیر کامفرول بدست آمده مربوط به روش استخراج با کلروفرم است که در گل (ppm209)، برگ (ppm55)، ساقه (ppm45) و در بذر (ppm427) بدست آمد.
لیلی صفائی؛ داود افیونی؛ حسین زینلی
چکیده
به‌منظور بررسی همبستگی بین اسانس و ترکیبهای متشکله اسانس و تعیین نقش این صفات در ایجاد تنوع بین ژنوتیپ‌های مختلف گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار بر روی 12 ژنوتیپ رازیانه در ایستگاه تحقیقاتی شهید فزوه اصفهان انجام شد. صفات مورد بررسی در این تحقیق شامل عملکرد دانه، درصد ...
بیشتر
به‌منظور بررسی همبستگی بین اسانس و ترکیبهای متشکله اسانس و تعیین نقش این صفات در ایجاد تنوع بین ژنوتیپ‌های مختلف گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار بر روی 12 ژنوتیپ رازیانه در ایستگاه تحقیقاتی شهید فزوه اصفهان انجام شد. صفات مورد بررسی در این تحقیق شامل عملکرد دانه، درصد اسانس، عملکرد اسانس و ترکیبهای متشکله اسانس بود. براساس نتایج تجزیه واریانس، اختلاف معنی‌داری میان ژنوتیپ‌های مورد مطالعه برای همه صفات مشاهده گردید. عملکرد اسانس همبستگی مثبت و معنی‌داری با صفات عملکرد دانه، درصد اسانس و درصد ترکیبهای آلفا-پینن، کامفن، میرسن، فلاندرن، فنکون و کامفور داشت. چهار مؤلفه اول در تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، 90% از کل واریانس متغیر‌ها را توجیه کرد. صفات عملکرد دانه، درصد اسانس، عملکرد اسانس و درصد ترکیبهای آلفا-پینن، کامفن، میرسن، فلاندرن، گاماترپینن، فنکون، کامفور و ترانس‌آنتول عمده‌ترین نقش را در تبیین مؤلفه اول داشتند. در مؤلفه دوم، صفات درصد سابینن، بتا-پینن و پارا-سیمن دارای اهمیت بیشتری بودند. در مؤلفه سوم صفات درصد لیمونن و 8،1-سینئول و در مؤلفه چهارم صفات درصد متیل کاویکول و سیس‌آنتول بیشترین اهمیت را در تبیین این مؤلفه‌ها دارا بودند. براساس تجزیه خوشه‌ای، 12 ژنوتیپ مورد بررسی در چهار دسته مختلف قرار گرفتند و اختلاف‌های چشمگیری به‌ویژه در عملکرد بذر، درصد اسانس، عملکرد اسانس و درصد ترکیبهای اصلی اسانس ازجمله ترانس‌آنتول، آلفا-پینن و فنکون در بین گروه‌ها وجود داشت. بنابراین می‌توان از طریق تلاقی بین ژنوتیپ‌های برتر خوشه‌های مختلف و آزمون نتاج آنها از طریق برنامه‌های به‌نژادی و انتخاب، نسبت به تولید ارقام با اسانس دارای کیفیت مطلوب اقدام نمود.
محمدحسین لباسچی؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ محمد بختیاری رمضانی
چکیده
سطوح وسیع دیم‌زارهای کم‌بازده کشور، لزوم انتخاب و کشت گیاهان مناسب و سازگار با شرایط دیم را برای تولید بیشتر، ایجاد پوشش گیاهی و جلوگیری از فرسایش، آشکار می‌سازد. در این آزمایش سازگاری و عملکرد گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) در شرایط دیم منطقة دماوند، در طی سالهای 1382 تا 1386بررسی شد. این تحقیق در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی ...
بیشتر
سطوح وسیع دیم‌زارهای کم‌بازده کشور، لزوم انتخاب و کشت گیاهان مناسب و سازگار با شرایط دیم را برای تولید بیشتر، ایجاد پوشش گیاهی و جلوگیری از فرسایش، آشکار می‌سازد. در این آزمایش سازگاری و عملکرد گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) در شرایط دیم منطقة دماوند، در طی سالهای 1382 تا 1386بررسی شد. این تحقیق در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تراکم بوته در واحد سطح در 4 تکرار اجرا شد. نتایج حاصل از اجرای تیمارهای تراکم در سالهای مختلف، حکایت از تفاوت اثر تیمارهای مختلف تراکم در صفات ماده خشک، دانه، ارتفاع گیاه، وزن دانه در بوته و وزن هزاردانه در سال سوم آزمایش داشت. میزان تولید ماده خشک کل رازیانه به‌ترتیب در سالهای، اول و دوم و سوم به 1229، 772 و 2079 و عملکرد دانه نیز به همین روند به‌ترتیب به 611، 280 و 712 کیلوگرم در هکتار رسید. در این آزمایش برخی صفات مانند وزن هزاردانه و شاخص برداشت در سال اول دارای بیشترین مقادیر بود، ولی بیشترین مقادیر ماده خشک، عملکرد دانه، ارتفاع بوته و وزن دانه در بوته، در سال سوم بدست آمد. در نهایت رازیانه میتواند بهعنوان گیاه دارویی مقاوم و سازگار با شرایط دیم‌زارهای مشابه منطقة دماوند (مناطق سرد) مورد ملاحظه قرار گیرد.
محمدباقر رضایی؛ کامکار جایمند؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ مهدخت مداح؛ احمد مجد
دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1381، ، صفحه 1-27
چکیده
با توجه به سوراخ شدن لایه ازن وافزایش پرتوهای فرابنفش ونظر به اثرات زیانبار این پرتوها بر گیاهان، در بررسی حاضر به مطالعه تاثیر پرتوهای فرابنفش حاصل از لامپ 40 وات uv بر کمیت و کیفیت اسانس اندامهای مختلف گیاه رازیانه در مراحل مختلف رویشی ودر شرایط مزرعه ای پرداخته شد. گیاه رازیانه از تیره چتریان و از جمله گیاهان دارویی ارزنده ای است ...
بیشتر
با توجه به سوراخ شدن لایه ازن وافزایش پرتوهای فرابنفش ونظر به اثرات زیانبار این پرتوها بر گیاهان، در بررسی حاضر به مطالعه تاثیر پرتوهای فرابنفش حاصل از لامپ 40 وات uv بر کمیت و کیفیت اسانس اندامهای مختلف گیاه رازیانه در مراحل مختلف رویشی ودر شرایط مزرعه ای پرداخته شد. گیاه رازیانه از تیره چتریان و از جمله گیاهان دارویی ارزنده ای است که در صنایع داروسازی، عطرسازی، صنایع آرایشی وبهداشتی وصنایع غذایی کاربرد وسیعی دارد. بذر این گیاه دارای مقدار زیادی اسانس است که خواص دارویی گیاه را به آن نسبت می‌دهند. اسانس بذر، گل، برگ در زمان قبل از گلدهی وزمان گلدهی و نیز ساقه در سه مرحله قبل از گلدهی، گلدهی و زمان رسیدن بذر گیاهان شاهد وپرتودهی شده به روش تقطیر با آب و بخار آب (روشKaiser) استخراج گردید وبه کمک دستگاه GC و GC/MS مورد تجزیه وشناسایی قرار گرفت. مقدار اسانس در برگ، ساقه، گل و بذر گیاه در اغلب موارد کاهش یافت و ترکیبهای تشکیل دهنده آنها دستخوش تغییر شد. میزان ترانس آنتول که مهمترین و عمده‌ترین ترکیب اسانس این گیاه می‌باشد, در بذر و گل گیاهان تحت تیمار کاهش یافته و در ساقه با وجود میزان کم اسانس در این اندام, ترکیب مذکور افزایش یافته است ودربرگ , در مرحله قبل گلدهی کاهش ودر زمان گلدهی افزایش داشته است.استراگول، فنچون ولیمونن که از دیگر ترکیبهای عمده اسانس گیاه می‌باشند در اکثر موارد تحت تاثیر پرتوهای فرابنفش افزایش یافتند. نتایج نشان دادند که گیاه رازیانه نسبت به پرتوهای فرابنفش حساس است.
فاطمه سفیدکن
دوره 10، شماره 1 ، آبان 1380، ، صفحه 85-104
چکیده
گیاه رازیانه در سه مرحله به شرح زیر از مزرعه گیاهان دارویی واقع در ایستگاه تحقیقاتی البرز جمع آوری گردید: سرشاخه گلدار (اواخر خرداد)، گل آذین همراه میوه نارس (اواسط تیرماه)، میوه رسیده یا دانه (اواسط شهریور). اندامهای جمع آوری شده پس از 24 ساعت خشک شدن در دمای محیط و در سایه، به روش تقطیر با آب و بخار آب اسانس گیری شد و اسانس به صورت یک لایه ...
بیشتر
گیاه رازیانه در سه مرحله به شرح زیر از مزرعه گیاهان دارویی واقع در ایستگاه تحقیقاتی البرز جمع آوری گردید: سرشاخه گلدار (اواخر خرداد)، گل آذین همراه میوه نارس (اواسط تیرماه)، میوه رسیده یا دانه (اواسط شهریور). اندامهای جمع آوری شده پس از 24 ساعت خشک شدن در دمای محیط و در سایه، به روش تقطیر با آب و بخار آب اسانس گیری شد و اسانس به صورت یک لایه روغنی شفاف و بیرنگ با بازده های مختلف بدست آمد. قابل توجه است که بیشترین بازده اسانس به میزان 5% (وزنی-وزنی) نسبت به وزن خشک، از گل آذین همراه میوه نارس بدست آمد. ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس در هر مرحله، با دستگاه های گاز کروماتوگراف (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) از نظر کمی و کیفی مورد شناسایی قرار گرفتند. در مجموع 22 ترکیب در اسانس رازیانه در زمان گلدهی شناسایی گردیدند که غلظت آنها در مراحل رشد بعدی تغییر یافته به این صورت که برخی افزایش یافته و برخی دیگر کاهش پیدا کردند. ترکیب اصلی تشکیل دهنده اسانس رازیانه یعنی ترانس آنتول از 48.7% در اسانس حاصل از مرحله گلدهی به 75% در اسانس حاصل از میوه رسید، در حالی که برخی ترکیبهای دیگر در اسانس میوه کاهش پیدا کرده و یا حذف شدند. به طور کلی می توان گفت که ترکیبهای عمده تشکیل دهنده اسانس رازیانه عبارتند از: ترانس آنتول (48.7-75.2%)، لیمونن (8.8-25.6%) و فنکون (7.9-10.9%) که درصد هر کدام از این اجزا با توجه به زمان برداشت گیاه متفاوت است.
