سکینه کهنسال واجارگاه؛ رضا برادران؛ سید غلامرضا موسوی؛ محید تولیت ابوالحسنی؛ داراب یزدانی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.182.94.2.1576.41 عناب (Zizyphus jujuba Mill.) گیاهی باغی-دارویی متعلق به تیره Rhamnaceae است. این تحقیق، بهمنظور ارزیابی صفات مورفولوژیکی و ترکیبهای فیتوشیمیایی اکوتیپهای عناب در ایران جهت دستیابی به اکوتیپ دارویی برتر به اجرا در آمد. طرح با چهارده اکوتیپ عناب از کلکسیون عناب جهاد دانشگاهی واحد خراسان جنوبی (بیرجند) ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.182.94.2.1576.41 عناب (Zizyphus jujuba Mill.) گیاهی باغی-دارویی متعلق به تیره Rhamnaceae است. این تحقیق، بهمنظور ارزیابی صفات مورفولوژیکی و ترکیبهای فیتوشیمیایی اکوتیپهای عناب در ایران جهت دستیابی به اکوتیپ دارویی برتر به اجرا در آمد. طرح با چهارده اکوتیپ عناب از کلکسیون عناب جهاد دانشگاهی واحد خراسان جنوبی (بیرجند) در بهار 1396 در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. نمونههای برگ و میوه رسیده از لحاظ مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که عملکرد وزن صد دانه با طول میوه، عرض میوه و نسبت طول به عرض میوه همبستگی مثبت و معنیداری دارد. نسبت طول به عرض میوه و نسبت طول به عرض برگ نیز با عرض برگ همبستگی مثبت و معنیدار نشان داد. همبستگی عملکرد فلاونویید کل و فنل کل با دیگر صفات فیتوشیمیایی معنیدار نبود. ظرفیت آنتیاکسیدانی تنها با فنل کل همبستگی مثبت معنیدار داشت. تجزیه واریانس صفات مورفولوژیک نشان داد که اکوتیپهای مورد مطالعه تفاوت معنیدار با یکدیگر داشته و این نشان از وجود ژرمپلاسم متنوع عناب در ایران است. بر اساس نتایج تجزیه خوشهای، چهارده اکوتیپ در دو خوشه جداگانه قرار گرفتند. نتایج این تحقیق نشان داد که تنوع قابل ملاحظهای در اکوتیپهای مورد مطالعه وجود دارد که میتواند در برنامههای اصلاحی این گونه مورد استفاده قرار گیرد.
زهرا بیطرفان؛ حمیدرضا اصغری؛ طاهره حسنلو؛ احمد غلامی؛ فواد مرادی
چکیده
تقاضای بالا برای استفاده از داروهای گیاهی و محدودیت منابع گیاهی مرتبط با آنها موجب شده است که توجه و تحقیق پیرامون این دسته از گیاهان بهمنظور افزایش عملکرد و مواد مؤثره آنها ضرورت یابد. این تحقیق به بررسی تأثیر کاربرد بیوچار بر عملکرد و میزان تریگونلین موجود در بذر اکوتیپهای گیاه شنبلیله (Trigonella foenum-graceum L.) در رژیمهای مختلف آبیاری ...
بیشتر
تقاضای بالا برای استفاده از داروهای گیاهی و محدودیت منابع گیاهی مرتبط با آنها موجب شده است که توجه و تحقیق پیرامون این دسته از گیاهان بهمنظور افزایش عملکرد و مواد مؤثره آنها ضرورت یابد. این تحقیق به بررسی تأثیر کاربرد بیوچار بر عملکرد و میزان تریگونلین موجود در بذر اکوتیپهای گیاه شنبلیله (Trigonella foenum-graceum L.) در رژیمهای مختلف آبیاری میپردازد. بدینمنظور شش اکوتیپ پا کوتاه دزفول، شوشتر، اردستان، رهنان، یزد و خمینیشهر در شرایط کاربرد (به میزان 8-7% وزن حجمی خاک) و عدم کاربرد بیوچار در دو دور آبیاری 4 (آبیاری نرمال) و 8 (کمآبیاری) روز با استفاده از آزمایش اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1394 در مزرعه تحقیقاتی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران (کرج) بررسی شدند. نتایج نشان داد که کاربرد بیوچار در شرایط آبیاری نرمال و کمآبیاری عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک را افزایش میدهد. با وجود پاسخ متفاوت اکوتیپها، افزایش دور آبیاری بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد تریگونلین در تمام اکوتیپها اثر کاهشی نشان داد. با اعمال تیمارهای آزمایشی، تغییر میزان تریگونلین بذر در اکوتیپهای مختلف روند مشابهی نداشت و اکوتیپها پاسخ متفاوتی نشان دادند. بهطور خلاصه، اگرچه کاربرد بیوچار با تعدیل اثرات ناشی از کمآبی توانست از کاهش رشد و عملکرد جلوگیری کند اما تأثیری بر میزان تریگونلین بذر نداشت.
خسرو عزیزی؛ جمشید نظری عالم؛ محمد فیضیان؛ روحالله حیدری
چکیده
ارزیابی عملکرد کمّی و کیفی جمعیتهای بومی با رقم زراعی گیاه دارویی ماریتیغال تحت تأثیر فصل کاشت پاییز و بهار در منطقه معتدل و اثر کاشت در منطقه سردسیر بر روی ویژگی جمعیتهای مختلف حائز اهمیت میباشد. از اینرو آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده شامل فصل کاشت پاییزه و بهاره بهعنوان کرت اصلی و چهار جمعیت بومی (شوش، پلدختر، خرمآباد ...
بیشتر
ارزیابی عملکرد کمّی و کیفی جمعیتهای بومی با رقم زراعی گیاه دارویی ماریتیغال تحت تأثیر فصل کاشت پاییز و بهار در منطقه معتدل و اثر کاشت در منطقه سردسیر بر روی ویژگی جمعیتهای مختلف حائز اهمیت میباشد. از اینرو آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده شامل فصل کاشت پاییزه و بهاره بهعنوان کرت اصلی و چهار جمعیت بومی (شوش، پلدختر، خرمآباد و الشتر) و یک رقم زراعی بهعنوان کرت فرعی به مدت دو سال (1394-1393) در دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین جمعیتهای بومی و زراعی این گیاه در یک طرح بلوکهای کامل تصادفی در منطقه سردسیر الشتر در بهار کشت و با هم مقایسه شدند. براساس نتایج بدستآمده تفاوت معنیداری بین کشت بهاره و پاییزه وجود داشت. بیشترین ارتفاع بوته (107 سانتیمتر)، قطر کپه (44 میلیمتر)، تعداد دانه در کپه (78 عدد) و عملکرد دانه (1000 کیلوگرم در هکتار) در کشت پاییزه بدست آمد. اثر متقابل فصل کاشت و نوع جمعیت نشان داد که بیشترین میزان ماده مؤثره سیلیمارین (۲۲ میلیگرم در گرم وزن خشک دانه) و سیلیبین (3.9 میلیگرم در گرم وزن خشک دانه) در کشت پاییزه و در رقم زراعی بدست آمد. همچنین آزمایش مقایسه جمعیتهای بومی و زراعی در منطقه سردسیر الشتر نشان داد که بیشترین میزان ماده مؤثره سیلیبین (4.2 میلیگرم در گرم وزن خشک دانه) و سیلیمارین (بیش از 21 میلیگرم در گرم وزن خشک دانه) در جمعیت بومی الشتر نسبت به سایر جمعیتها بدست آمد. بهطور کلی در این آزمایش مشخص شد که بیشترین عملکرد کمّی و کیفی گیاه دارویی ماریتیغال در منطقه معتدل خرمآباد در کاشت پاییزه بود و بیشترین میزان ماده مؤثره سیلیمارین و سیلیبین در منطقه سردسیر الشتر، در جمعیت بومی الشتر نسبت به سایر جمعیتها بدست آمد.
مریم میرزاحسینی؛ سید احمد سادات نوری؛ یعقوب امن زاده؛ مجید قربانی جاوید
چکیده
مطالعه خصوصیات فنولوژی و تعیین نیاز دمایی گیاه دارویی، منجر به شناخت بهتر از میزان و نحوه رشد و نمو شده و میتوان براساس این ویژگی برنامهریزی دقیقی برای بهرهبرداری بهینه از گیاه و میزان مواد مؤثره داشت. این تحقیق با هدف ارزیابی خصوصیات فنولوژی بهمنظور شناسایی و طبقهبندی اکوتیپهای زودرس، دیررس و میانرس گیاه دارویی زنیان ...
بیشتر
مطالعه خصوصیات فنولوژی و تعیین نیاز دمایی گیاه دارویی، منجر به شناخت بهتر از میزان و نحوه رشد و نمو شده و میتوان براساس این ویژگی برنامهریزی دقیقی برای بهرهبرداری بهینه از گیاه و میزان مواد مؤثره داشت. این تحقیق با هدف ارزیابی خصوصیات فنولوژی بهمنظور شناسایی و طبقهبندی اکوتیپهای زودرس، دیررس و میانرس گیاه دارویی زنیان (Trachyspermum ammi L.) و بررسی میزان اسانس بدست آمده از هر اکوتیپ انجام شد. در این پژوهش 23 اکوتیپ بومی گیاه دارویی زنیان در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 93-92 کشت گردید. بهمنظور تعیین تاریخ دقیق مراحل فنولوژیک از واحد تجمع حرارتی (Growth Day Degree) و زمان (Days After planting) استفاده شد. اکوتیپها هر سه روز یکبار مورد ارزیابی و یادداشتبرداری قرار گرفتند و زمانی که 50% گیاهان هر اکوتیپ به مرحله فنولوژی مورد نظر رسیدند تاریخ آن ثبت شد. پس از رسیدگی و برداشت، اسانس دانه به روش Hydro-distillation توسط دستگاه کلونجر تهیه گردید. نتایج حاصل از این پژوهش، اختلاف معنیداری را بین اکوتیپها از نظر صفات فنولوژی مورد ارزیابی نشان داد که بیانگر متفاوت بودن فاصله زمانی رسیدن به هر یک از مراحل رشدی در بین اکوتیپهای مورد مطالعه بود. بیشترین اختلاف معنیدار در صفت گلدهی دیده شد که نشان میدهد زمان رسیدن به مرحله گلدهی در اکوتیپهای مورد مطالعه متغیر میباشد. همچنین کمترین اختلاف معنیدار در صفت دانهبندی دیده شد. میزان اسانس نمونهها نیز از 2.7% (سربیشه) تا 6.1% (اراک) محاسبه شد. همچنین براساس نتایج مقایسه میانگین، چهار اکوتیپ برتر از لحاظ زودرسی، میانرسی و دیررسی در هر مرحله فنولوژی مورد شناسایی و طبقهبندی قرار گرفتند. مراحل رسیدگی فیزیولوژی و طول دوره پر شدن دانه بهعنوان معیار برای تعیین زودرسی و دیررسی در نظر گرفته شدند که با توجه به این معیار اکوتیپهای اراک با 6.1% محتوای اسانس و قائن با 4.72% محتوای اسانس بهترتیب بهعنوان زودرسترین و دیررسترین اکوتیپ شناسایی و معرفی شدند.
عبدالرضا صداقتی؛ محمد کافی؛ شهرام رضوان بیدختی؛ شیوا اکبری
چکیده
بهمنظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد، اجزای عملکرد و میزان آلیسین دو اکوتیپ سیر (Allium sativum L.)، آزمایشی بهصورت کرتهای دو بار خرد شده در قالب بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعهای واقع در شهرستان دامغان در سال زراعی 1391-1390 انجام شد. در این آزمایش سه تاریخ کاشت (25 مهر، 20 آبان و 15 اسفند)، بهعنوان عامل اصلی، دو اکوتیپ ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد، اجزای عملکرد و میزان آلیسین دو اکوتیپ سیر (Allium sativum L.)، آزمایشی بهصورت کرتهای دو بار خرد شده در قالب بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعهای واقع در شهرستان دامغان در سال زراعی 1391-1390 انجام شد. در این آزمایش سه تاریخ کاشت (25 مهر، 20 آبان و 15 اسفند)، بهعنوان عامل اصلی، دو اکوتیپ (کویر دامغان و سفید همدان) بهعنوان عامل فرعی و سه تراکم کشت (35، 45 و 55 بوته در مترمربع) بهعنوان عامل فرعی فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد با تأخیر در کاشت، صفات ارتفاع، وزن تر و خشک سوخ، عملکرد سیر، قطر و وزن خشک سیرچه کاهش یافتند. وزن تر و خشک سوخ، عملکرد سیر، قطر و وزن خشک سیرچه و مقدار آلیسین اکوتیپ سیر سفید همدان، بهطور معنیداری بیشتر از اکوتیپ سیر کویر دامغان بود. افزایش تراکم، باعث کاهش وزن تر و خشک سوخ، قطر و وزن خشک سیرچه و افزایش ارتفاع و عملکرد سیر و تعداد سیرچه در سوخ گردید. بهترین تاریخ کاشت با توجه به حصول بیشترین عملکرد تر (7/1 کیلوگرم در مترمربع) و خشک (27/0 کیلوگرم در مترمربع)، تاریخ 25 مهرماه بود. اکوتیپ سفید همدان نیز بهدلیل دارا بودن بالاترین وزن تر و خشک سوخ، قطر، وزن خشک سیرچه، میزان آلیسین و عملکرد بیشتر، مناسبتر شناخته شد و تراکم کاشت مطلوب نیز با توجه به حصول مقادیر بیشتر ارتفاع بوته، تعداد سیرچه در سوخ و عملکرد بالاتر، تراکم کشت 55 بوته در مترمربع بودهاست.
مینا عبدالهی؛ سعیده ملکی فراهانی
چکیده
بهمنظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و برخی ویژگیهای کیفی دانه گیاه دارویی بالنگوی شهری و شیرازی، آزمایشی بهصورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. رژیمهای آبیاری در دو سطح 40% و 60% تخلیه آب قابل استفاده خاک بر روی اکوتیپهای مشهد و ارومیه در دو گونه Lallemantia royleana (Benth.) Benth. (شیرازی)و L. iberica ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و برخی ویژگیهای کیفی دانه گیاه دارویی بالنگوی شهری و شیرازی، آزمایشی بهصورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. رژیمهای آبیاری در دو سطح 40% و 60% تخلیه آب قابل استفاده خاک بر روی اکوتیپهای مشهد و ارومیه در دو گونه Lallemantia royleana (Benth.) Benth. (شیرازی)و L. iberica Fisch. & C.A.Mey. (شهری) اعمال شد. افزایش تخلیه آب قابل استفاده خاک باعث افزایش درصد موسیلاژ دانه شد. بیشترین درصد موسیلاژ دانه مربوط به تیمار 60% تخلیه آب قابل استفاده خاک، گونه L. royleana و اکوتیپ مشهد بود. بیشترین عملکرد موسیلاژ دانه (22/11 کیلوگرم در هکتار) در تیمار 40% تخلیه آب قابل استفاده خاک و کمترین مقدار آن (25/6 کیلوگرم در هکتار) در تیمار 60% تخلیه آب قابل استفاده خاک بدست آمد. اکوتیپ مشهد گونه L. iberica در مقایسه با اکوتیپ ارومیه 04/34% عملکرد موسیلاژ بیشتری داشت. با افزایش شدت تخلیه آب قابل استفاده خاک مقدار پروتئین دانه L. iberica 30/7% کاهش یافت اما در گونه L. royleana تغییری نکرد. درصد روغن تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت. عملکرد روغن در L. iberica و اکوتیپ مشهد در مقایسه با اکوتیپ ارومیه 50/41% بیشتر بود. بیشترین عملکرد دانه در سطح 40% تخلیه آب قابل استفاده خاک با 4/208 کیلوگرم در هکتار و در گونه L. iberica با 4/189 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. عملکرد دانه در سطح 60% تخلیه آب قابل استفاده خاک (3/107 کیلوگرم در هکتار)، نسبت به تیمار 40%، 84/43% کاهش یافت. در گونه L. royleana برخلاف L. iberica تفاوت معنیداری به لحاظ عملکرد دانه بین اکوتیپها دیده شد. بهطور کلی درصد موسیلاژ در دانه بالنگو تحت تأثیر کاهش مقدار آب آبیاری، افزایش و درصد پروتئین کاهش یافت.
رضا شاهحسینی؛ علیرضا بابائی؛ مسعود میرمعصومی؛ رضا امیدبیگی
چکیده
عناب (Ziziphus jujuba Mill.) یکی از گیاهان دارویی حاوی موسیلاژ است که در زمینههای دارویی، پزشکی، بهداشتی و صنعتی کاربرد دارد. در ارزیابی گیاهان دارویی، متابولیتهای ثانویه میتوانند بهعنوان یک نشانگر ارزشمند مفید واقع شوند. در این آزمایش بهینهسازی روش استخراج موسیلاژ بر مبنای روش Karawya و Patumi و مقایسه مقدار موسیلاژ در اکوتیپهای ...
بیشتر
عناب (Ziziphus jujuba Mill.) یکی از گیاهان دارویی حاوی موسیلاژ است که در زمینههای دارویی، پزشکی، بهداشتی و صنعتی کاربرد دارد. در ارزیابی گیاهان دارویی، متابولیتهای ثانویه میتوانند بهعنوان یک نشانگر ارزشمند مفید واقع شوند. در این آزمایش بهینهسازی روش استخراج موسیلاژ بر مبنای روش Karawya و Patumi و مقایسه مقدار موسیلاژ در اکوتیپهای مختلف عناب مورد ارزیابی قرار گرفت. به این منظور تعداد 25 اکوتیپ عناب از نقاط مختلف کشور جمعآوری گردید. پژوهش در دو آزمایش مجزا در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار در آزمایشگاه ژنتیک و فیزیولوژی گیاهی دانشگاه تهران در سالهای 1388 و 1389 اجرا شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که روش استخراج گرم، روش مناسبتری برای استخراج موسیلاژ میباشد. همچنین نتایج نشان داد که بین اکوتیپها از لحاظ مقدار موسیلاژ استحصالی اختلاف معنیدار وجود دارد. البته دامنه تغییرات موسیلاژ بین اکوتیپها از 96/28% تا 58/11% تبیین گردید. اکوتیپهای کاسوا از قم و کلاله از مازندران دارای بیشترین میزان موسیلاژ بودند. بهطور کلی، نتایج این پژوهش علاوه بر انتخاب بهترین اکوتیپها برای مصارف دارویی، میتواند زمینه مناسبی برای بهنژادی این گیاه دارویی ارزشمند فراهم کند.
بهلول عباسزاده؛ محمدباقر رضایی؛ فرزاد پاکنژاد
چکیده
به منظور بررسی عملکرد سرشاخه گلدار، صفات مورفولوژیک، عملکرد اسانس و روابط بین صفات دو اکوتیپ پونه (Mentha longifolia (L.) Huds. Var. amphilema)، این تحقیق از سال 1378 تا 1383 به مدت 6 سال در مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور اجرا گردید. این آزمایش در قالب طرح اسپلیت پلات در زمان و با استفاده از بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. عامل اصلی اکوتیپ و عامل ...
بیشتر
به منظور بررسی عملکرد سرشاخه گلدار، صفات مورفولوژیک، عملکرد اسانس و روابط بین صفات دو اکوتیپ پونه (Mentha longifolia (L.) Huds. Var. amphilema)، این تحقیق از سال 1378 تا 1383 به مدت 6 سال در مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور اجرا گردید. این آزمایش در قالب طرح اسپلیت پلات در زمان و با استفاده از بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. عامل اصلی اکوتیپ و عامل فرعی سال بود. نتایج نشان داد که بین اکوتیپهای مختلف از لحاظ عملکرد اسانس برگ، عملکرد اسانس سرشاخه گلدار و عملکرد سرشاخه گلدار اختلاف آماری در سطح احتمال 5% وجود داشت، بین سالهای مختلف به لحاظ تمام صفات مورد بررسی (ارتفاع گیاه، طول برگ، عرض برگ، قطر ساقه، تعداد ساقه جانبی، عملکرد گل، درصد اسانس گل، عملکرد اسانس گل، عملکرد برگ، درصد اسانس برگ، عملکرد اسانس برگ، عملکرد اسانس سرشاخه گلدار و عملکرد سرشاخه گلدار) در سطح احتمال 1% اختلاف معنیدار وجود داشت. عملکرد اسانس کل با عملکرد گل، درصد اسانس گل، عملکرد اسانس گل، عملکرد برگ، درصد اسانس برگ و عملکرد اسانس برگ در سطح احتمال 1% همبستگی مثبت و معنیدار نشان داد. عملکرد سرشاخه گلدار با ارتفاع گیاه و تعداد ساقه جانبی در سطح احتمال 5% و با عملکرد گل، درصد اسانس گل، عملکرد اسانس گل، عملکرد برگ، درصد اسانس برگ، عملکرد اسانس برگ و عملکرد اسانس کل در سطح احتمال 1% همبستگی مثبت معنیدار داشت. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام صفات بر عملکرد اسانس کل نشان داد که چهار صفت عملکرد اسانس برگ، درصد اسانس گل، عملکرد گل و قطر ساقه بهترتیب وارد مدل گردیدند. تجزیه علیت نشان داد که صفت عملکرد اسانس برگ بالاترین اثر مستقیم و مثبت (907/0) را بر عملکرد اسانس کل داشت و بعد از آن درصد اسانس گل (019/0) بیشترین تأثیر مستقیم را بر تولید اسانس کل داشت.