عباس زارع زاده؛ فاطمه سفیدکن؛ سید رضا طبایی عقدایی؛ علی میرحسینی؛ محمدرضا عرب زاده؛ محمدرضا میرجلیلی
چکیده
تعدادی از گونههای مرزه (Satureja spp.) با دارا بودن ترکیبهای باارزشی همانند تیمول و کارواکرول از جایگاه ویژهای در صنایع دارویی، بهداشتی، آرایشی برخوردار میباشند. هدف از اجرای این تحقیق، بررسی کمّیت و کیفیت روغن اسانسی اکسشنهای مختلف گونههای مرزه در حالت زراعی بود. ابتدا بذر 35 اکسشن از 10 گونه مختلف مرزه از رویشگاههای طبیعی کشور ...
بیشتر
تعدادی از گونههای مرزه (Satureja spp.) با دارا بودن ترکیبهای باارزشی همانند تیمول و کارواکرول از جایگاه ویژهای در صنایع دارویی، بهداشتی، آرایشی برخوردار میباشند. هدف از اجرای این تحقیق، بررسی کمّیت و کیفیت روغن اسانسی اکسشنهای مختلف گونههای مرزه در حالت زراعی بود. ابتدا بذر 35 اکسشن از 10 گونه مختلف مرزه از رویشگاههای طبیعی کشور جمعآوری شده و پس از نشاء در گلخانه مزرعه تحقیقات گیاهان دارویی استان یزد واقع در گردفرامرز شاهدیه یزد، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی، در سه تکرار کشت شدند. سرشاخههای گلدار آنها، طی چهار سال متوالی پس از کشت جمعآوری و خشک کردن در سایه به روش تقطیر با آب اسانسگیری انجام شد. پس از تعیین بازده اسانس بر اساس وزن خشک گیاه، اسانس بهوسیله کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیفسنج جرمی تجزیه و شناسایی اسانسها انجام شد. نتایج تجزیه واریانس میزان تولید وزن تر و وزن خشک اندامهای هوایی، وزن خشک برگ، وزن خشک شاخهها، بازده اسانس و میزان تولید اسانس در هکتار در سالهای 1390، 1391 و 1392 در سطح 1% معنیدار بود. مقایسه میانگینها توسط آزمون دانکن در سطح احتمال 5% انجام شد. از بین ترکیبهای شیمیایی موجود در اکسشنهای مختلف 4 ترکیب پارا-سیمن، گاما-ترپینن، تیمول و کارواکرول با درصد بالا در طی چهار سال مورد مقایسه و بررسی قرار گرفتند. همچنین ترکیبهای آلفا-توژان، آلفا-پینن، بتا-پینن، آلفا-ترپینن، ترانس کاریوفیلن، ترپینئول، اسپاتولنئول و کاریوفیلن اکساید در برخی از اکسشنها درصد بالایی را به خود اختصاص دادند. بهطور کلی با در نظر گرفتن بازده، میزان تولید و ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس، اکسشنهای 15 (S. rechingeri) با منشأ استان ایلام با میانگین 5.8% اسانس و میزان تولید 113.9 کیلوگرم اسانس در هکتار و 64% کارواکرول و 2/12% تیمول، اکسشن 107 (S. spicigera) با منشأ استان گیلان با میانگین 2.4% اسانس و میزان 75.5 کیلوگرم اسانس در هکتار و 43.4% تیمول و 9.2% کارواکرول، اکسشن 24 (S. rechingeri) با منشأ استان ایلام با میانگین 4.2% اسانس و میزان تولید 63.8 کیلوگرم اسانس در هکتار و 75.4% کارواکرول و 6.2% تیمول و اکسشن SKM (S. bachtiarica) با منشأ استان یزد با 6/2% اسانس و میزان تولید 51.9 کیلوگرم اسانس در هکتار و 66% کارواکرول و 0.5% تیمول بهترتیب بهعنوان اکسشنهای برتر معرفی میشوند.
عباس زارع زاده؛ فاطمه سفیدکن؛ سید رضا طبایی عقدایی؛ علی میرحسینی؛ محمدرضا عرب زاده؛ محمدرضا میرجلیلی
چکیده
جنس مرزه (Satureja) در ایران 17 گونه گیاه علفی یکساله و چندساله دارد که Satureja rechingeri Jamzad یکی از گونههای اندمیک آن در ایران است. هدف از اجرای این تحقیق، بررسی کمّیت و کیفیت اسانس تودههای مختلف S. rechingeri در حالت زراعی بود. ابتدا بذر هشت توده مختلف S. rechingeri جمعآوری شده از رویشگاههای طبیعی استان ایلام پس از نشاء در گلخانه مزرعه تحقیقات ...
بیشتر
جنس مرزه (Satureja) در ایران 17 گونه گیاه علفی یکساله و چندساله دارد که Satureja rechingeri Jamzad یکی از گونههای اندمیک آن در ایران است. هدف از اجرای این تحقیق، بررسی کمّیت و کیفیت اسانس تودههای مختلف S. rechingeri در حالت زراعی بود. ابتدا بذر هشت توده مختلف S. rechingeri جمعآوری شده از رویشگاههای طبیعی استان ایلام پس از نشاء در گلخانه مزرعه تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی، در سه تکرار کشت شدند. سرشاخههای گلدار تودههای مختلف طی چهار سال متوالی جمعآوری، در سایه خشک و اسانس آنها به روش تقطیر با آب استخراج شد. پس از تعیین بازده اسانس براساس وزن خشک گیاه، بهوسیله دستگاههای کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیفسنج جرمی تجزیه و شناسایی اسانسها انجام شد. براساس نتایج تجزیه واریانس دادهها، تودههای مختلف از نظر تولید اسانس در هکتار اختلاف معنیداری در سطح 5% داشتند، اما اختلاف آنها در بازده و درصد مواد تشکیلدهنده اسانس معنیدار نبود. مقایسه میانگینها توسط آزمون دانکن در سطح احتمال 5% انجام شد. از میان ترکیبهای شیمیایی موجود در تودههای مختلف دو ترکیب آلفا-ترپینن و گاما-ترپینن و میزان تولید اسانس در هر هکتار دارای اختلاف معنیدار بودند و ترکیب عمده در تمام تودهها کارواکرول بود (64% تا 9/90%). نتایج تجزیه خوشهای تودهها براساس ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس دو گروه غنی از کارواکرول (SR8، SR7، SR5، SR3، SR2، SR1) و غنی از کارواکرول و تیمول (SR6 و SR4) را نشان میدهد. تودههای SR4 با بازده اسانس 85/5% و تولید اسانس 9/113 کیلوگرم در هکتار و 64% کارواکرول و 2/12% تیمول و SR6 با بازده اسانس 22/4% و تولید 8/63 کیلوگرم اسانس در هکتار و 75% کارواکرول و 2/6% تیمول بهعنوان تودههای برتر معرفی میشوند.
