به‌زراعی و به‌نژادی
مهدیه صالحی وژده نظری؛ زهرا شیرازی؛ سمانه سماوات
چکیده
با توجه به قرابت ظاهری و تشابه خواص برخی گیاهان دارویی، شناسایی دقیق‌تر آنها به کمک روش‌های مختلف ضرورت دارد. بر این اساس در پژوهش حاضر به مطالعه و مقایسه مرزه رشینگری (Satureja rechingeri Jamzad) و مرزه خوزستانی (S. khuzistanica Jamzad) به لحاظ خصوصیات ریخت‌شناختی، فیتوشیمیایی و مولکولی پرداخته شد. بذرهای مرزه رشینگری و خوزستانی به‌ترتیب از استان‌های ...
بیشتر
با توجه به قرابت ظاهری و تشابه خواص برخی گیاهان دارویی، شناسایی دقیق‌تر آنها به کمک روش‌های مختلف ضرورت دارد. بر این اساس در پژوهش حاضر به مطالعه و مقایسه مرزه رشینگری (Satureja rechingeri Jamzad) و مرزه خوزستانی (S. khuzistanica Jamzad) به لحاظ خصوصیات ریخت‌شناختی، فیتوشیمیایی و مولکولی پرداخته شد. بذرهای مرزه رشینگری و خوزستانی به‌ترتیب از استان‌های ایلام و لرستان جمع‌آوری شدند و پس از شناسایی علمی، در گلخانه پژوهشی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور کاشته شدند. سپس نشاءها به مزرعه تحقیقاتی مؤسسه مذکور براساس آزمون t (n=3) منتقل شدند. چندین صفت مهم ریخت‌شناختی ازجمله طول گل‌آذین، طول میانگره ساقه گل‌آذین، طول و قطر کاسه گل، طول سه دندانه بزرگ و دو دندانه کوچک، طول و قطر جام گل، طول پرچم، طول کلاله، طول و عرض برگ اندام رویشی، طول و عرض برگک، قطر ساقه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه اصلی و فرعی، بزرگ‌ترین و کوچک‌ترین قطر تاج پوشش و طول و عرض برگ اندام زایشی در مرحله گلدهی کامل در سال سوم کاشت اندازه‌گیری شد. از سرشاخه‌های گلدار گیاهان در سال سوم کاشت به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. بازده اسانس‌ها محاسبه و با استفاده از کروماتوگراف گازی فوق سریع (GC-FID) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) ترکیب‌های تشکیل‌دهنده آنها شناسایی شد. از روش بارکدگذاری DNA و نشانگر ITS به‌منظور مطالعات مولکولی روی این دو گونه مرزه استفاده شد. نتایج نشان داد، این دو گونه از نظر تمامی صفات ریخت‌شناختی مورد بررسی اختلاف معنی‌دار (P<0.01) با یکدیگر نداشتند. 13 ترکیب مشترک در اسانس این دو گونه مرزه شناسایی شد. اسانس مرزه رشینگری و خوزستانی به‌ترتیب شامل 88.6% و 89.5% کارواکرول بود. بازده اسانس مرزه رشینگری 3.13% و مرزه خوزستانی 3.04% بدست آمد. این دو گونه 100% تشابه نوکلئوتیدی با یکدیگر داشتند و از قرابت بالایی با گونه S. bachtiarica (98%) برخوردار بودند. بر این اساس به احتمال زیاد مرزه رشینگری و خوزستانی نه تنها گونه‌های مستقل از یکدیگر نیستند بلکه ممکن است اکسشن‌های مختلف یک گونه باشند.
