به‌زراعی و به‌نژادی
فاطمه محمدی دولت اباد؛ محسن ثانی خانی؛ ملیحه یعقوبی؛ عزیزاله خیری
چکیده
سابقه و هدف: گلنار فارسی یا انار پُرپَر (Punica granatum L. var. pleniflora) درختچه‌ای زینتی/دارویی و بومی ایران است. عصاره گلنار مانند مورفین باعث کاهش سطح درد در بیماران می‌شود و به‌دلیل حضور تری‌ترپنوئیدها علیه بیماری‌های مختلف مانند سرطان پروستات و سرطان سینه استفاده می‌شود. در طب سنتی برای رفع اسهال، خونروی‌های ساده، ترشحات مخاطی، ترشحات ...
بیشتر
سابقه و هدف: گلنار فارسی یا انار پُرپَر (Punica granatum L. var. pleniflora) درختچه‌ای زینتی/دارویی و بومی ایران است. عصاره گلنار مانند مورفین باعث کاهش سطح درد در بیماران می‌شود و به‌دلیل حضور تری‌ترپنوئیدها علیه بیماری‌های مختلف مانند سرطان پروستات و سرطان سینه استفاده می‌شود. در طب سنتی برای رفع اسهال، خونروی‌های ساده، ترشحات مخاطی، ترشحات واژینال و در استعمال خارجی، به‌صورت غرغره برای رفع ورم لوزه استفاده می‌شده است. تصلب شریان یکی از فاکتورهای خطرناک در بیماری قلبی-عروقی شمرده می‌شود. گلنار به‌دلیل داشتن ترکیب‌های متعدد آنتی‌اکسیدانی، سبب کاهش تقریباً 70% گرفتگی شریان‌ها می‌شود، ازاین‌رو افزایش رشد و گلدهی گلنار فارسی که منبع طبیعی از آنتی‌اکسیدان‌هاست حائز اهمیت است.مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسی اثر اسیدهای آمینه تریپتوفان، فنیل‌آلانین و متیونین بر خصوصیات مرفوفیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی گلنار فارسی، آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه زنجان به‌صورت طرح کاملاً تصادفی شامل 10 تیمار در 3 تکرار و 3 گلدان به ازای هر واحد آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان اجرا شد. سطوح مختلف تیمارها شامل متیونین0.5، 1، 2 میلی‌مولار، فنیل‌آلانین 0.5، 1، 2 میلی‌مولار، تریپتوفان 0.5، 1، 2 میلی‌مولار طی سه مرتبه محلول‌پاشی برگی به فواصل دو هفته، به همراه شاهد (آب مقطر) اعمال شدند. شرایط استخراج برای آزمون‌های فنول کل، فلاونوئید کل، فعالیت آنتی‌اکسیدانی و فعالیت ضد میکروبی بهینه شد. برای عصاره‌گیری و بهینه‌سازی استخراج با استفاده از نمونه خشک گل از دستگاه اولتراسونیک استفاده شد و برای تعیین حلال، دما و مدت‌زمان مناسب عصاره‌گیری و تعیین نسبت بهینه ماده خشک گیاهی به حلال، آزمایشی طراحی شد و مقایسه بین دو حلال آب و الکل در دماهای 30-50-70 درجه سانتی‌گراد و مقادیر مختلف گیاهی 0.2، 0.35، 0.5 گرم در ده میلی‌لیتر حلال و مدت زمان‌های 5، 15، 25 دقیقه بود که براساس این موارد آزمایش‌های اولیه توسط نرم‌افزار پیشنهاد شد. به‌منظور بررسی فعالیت ضد‌میکروبی عصاره گل ابلق و قرمز رنگ گلنار فارسی، از روش نفوذ چاهکی استفاده شد. در این روش از پلیت‌های حاوی محیط کشت جامد مولر هینتون آگار که به‌طور جداگانه آغشته به سوسپانسیون باکتری‌های اشریشیاکلی و استافیلوکوکوس‌اورئوس با غلظت یک میلیون در میلی‌لیتر بود، استفاده گردید.نتایج: نتایج نشان داد تیمارها بر صفات مورد بررسی شامل وزن خشک گل‌ها و فلاونوئید در سطح احتمال 5% و تعداد گل، میزان آنتوسیانین، فعالیت آنتی‌اکسیدانی (FRAP) و کلروفیل b در سطح احتمال 1% تأثیر معنی‌داری داشتند. به‌طوری که میزان وزن خشک گل به مقدار97.09% در غلظت 2 میلی‌مولار تریپتوفان نسبت به شاهد افزایش داشت. بیشترین آنتوسیانین، با افزایش 56.05 و 50 درصدی در غلظت 0.5 میلی‌مولار فنیل‌آلانین نسبت به شاهد مشاهده شد. بیشترین میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی (FRAP)، با افزایش 110 درصدی نسبت به شاهد در غلظت 2 میلی‌مولار تریپتوفان بدست آمد. بیشترین تعداد گل در غلظت 1 میلی‌مولار فنیل‌آلانین و 2 میلی‌مولار متیونین بدست آمد. بیشترین همبستگی مثبت (*0.68=r) بین وزن خشک گل و رشد شاخه بود و بیشترن همبستگی منفی (*0.80=r) بین کلروفیل b و آنتوسیانین مشاهده شد. بین کلروفیل a با فلاونوئید کل، کلروفیل b و رشد شاخه همبستگی مثبت معنی‌داری وجود داشت. همچنین بین تعداد گل با آنتوسیانین و فنول کل رابطه مثبت معنی‌داری مشاهده شد. بهترین نقطه استخراج عصاره مربوط به دمای ºC70، حلال اتانول 70%، زمان 15 دقیقه و نسبت ماده خشک گیاه به حلال 0.2 گرم وزن خشک در 10 میلی‌لیتر حلال بود. همچنین مشاهده شد که در برابر باکتری اشریشیاکلی، گل قرمز و در برابر استافیلوکوکوس اورئوس گل ابلق به‌ترتیب با 17.76 و 17.4 میلی‌متر قطر هاله عدم رشد، بیشترین قدرت مهارگری را داشتند.نتیجه‌گیری: طبق نتایج علاوه‌بر تأیید فعالیت ضد باکتریایی گلنار و تعیین نقطه بهینه استخراج، مشخص شد که سطوح 5/0 میلی‌مولار اسیدهای آمینه در بیشتر صفات شامل رشد شاخه، وزن خشک گل، فنل کل و آنتوسیانین بهترین نتایج را به همراه داشت که تیمار آنها در مزرعه را نیز توجیه می‌کند. با توجه به اینکه کشاورز برای محلول‌رسانی به محصول خود مقدار بسیار کمی از کود‌های اسید آمینه را در مقایسه با دیگر کودها استفاده می‌کند، از این جهت توجیه اقتصادی مطلوبی نیز دارد.
به‌زراعی و به‌نژادی
ثریا مددخانی؛ عزیزاله خیری؛ مسعود ارغوانی؛ محسن ثانی خانی؛ زینب محکمی
چکیده
کاربرد محرک‌های زیستی در راستای تولید فرآورده‌های بیولوژیک سازگار با محیط‌زیست و در پیوند با کشاورزی نوین می‌تواند سبب افزایش رشد کمّی و کیفی گیاهان و کاهش اثر تنش‌های محیطی بر آنها شود. به‌منظور بررسی اثر محرک‌های زیستی تحت تنش کم‌آبیاری بر ویژگی‌های مورفولوژیک و فیتوشیمیایی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) این آزمایش در سال زراعی ...
بیشتر
کاربرد محرک‌های زیستی در راستای تولید فرآورده‌های بیولوژیک سازگار با محیط‌زیست و در پیوند با کشاورزی نوین می‌تواند سبب افزایش رشد کمّی و کیفی گیاهان و کاهش اثر تنش‌های محیطی بر آنها شود. به‌منظور بررسی اثر محرک‌های زیستی تحت تنش کم‌آبیاری بر ویژگی‌های مورفولوژیک و فیتوشیمیایی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) این آزمایش در سال زراعی 98 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان در سه تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی آزمایش آبیاری (100% و 70% ظرفیت زراعی) و فاکتور فرعی محلول‌پاشی محرک‌های عصاره زعفران (0.01% و 0.05%)، عصاره جینسینگ (0.5% و 1%)، آمینو اسید ال- سیستئین (50 و100 میکرومولار) و تیمار شاهد (عدم محلول‌پاشی) در مراحل 4، 8 و 12 برگی بود. ویژگی‌های مورفولوژیک و فیتوشیمیایی در مرحله 90% گلدهی گیاهان ارزیابی شدند. در این آزمایش در شرایط آبیاری کامل، بالاترین میزان کلروفیل کل (mg/g FW 35.68)، کاروتنوئید (mg/g FW 9.18) و محتوای نسبی آب برگ (83.20%) از تحریک توسط ال- سیستئین با غلظت 50 میکرومولار حاصل شد. در حالی‌که تحت شرایط تنش آبی بالاترین محتوای فنل کل (mg GA/g DW 33.17)، فلاونوئید کل (mg QE/g DW 1.53) و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی (95.37%) از تیمار عدم محلول‌پاشی محرک‌های زیستی حاصل شد. بالاترین درصد اسانس (0.38%) مربوط به تیمار 100 میکرومولار ال- سیستئین در شرایط آبیاری کامل بود. اگرچه پارامترهای مورفولوژیکی بادرشبو تحت شرایط آبیاری کامل بیشترین مقدار خود را داشتند اما اعمال تنش کم‌آبیاری منجر به سنتز مقادیر بالاتری از ترکیب‌های فنولی، فلاونوئیدی و بروز خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی‌تر گردید.
قاسم اقلیما؛ عزیزاله خیری؛ محسن ثانی خانی؛ جواد هادیان؛ میترا اعلایی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.677.96.4.1575.1610
شیرین‌بیان (Glycyrrhiza glabra L.) یکی از قدیمی‌ترین و مهمترین گیاهان دارویی تیره Fabaceae است که از 4000 سال پیش برای درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده می‌شده است. این مطالعه برای ارزیابی و تشخیص منابع تنوع ژنتیکی و فنوتیپی در 22 جمعیت مختلف شیرین‌بیان در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.677.96.4.1575.1610
شیرین‌بیان (Glycyrrhiza glabra L.) یکی از قدیمی‌ترین و مهمترین گیاهان دارویی تیره Fabaceae است که از 4000 سال پیش برای درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده می‌شده است. این مطالعه برای ارزیابی و تشخیص منابع تنوع ژنتیکی و فنوتیپی در 22 جمعیت مختلف شیرین‌بیان در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان از سال 1395 تا 1397 اجرا شد. صفات مورفولوژیکی و عملکردی شامل ارتفاع بوته، عرض بوته، طول برگ، عرض برگ، تعداد برگچه، طول برگچه، عرض برگچه، تعداد شاخه جانبی، قطر ساقه اصلی، وزن تر اندام هوایی، وزن تر ریشه، وزن خشک اندام هوایی و وزن خشک ریشه، نسبت ریشه به اندام هوایی، عملکرد اندام هوایی در مترمربع و عملکرد ریشه در مترمربع اندازه‌گیری شد. در این مطالعه، دو متغیر کانونیکی معنی‌دار بودند و متغیر کانونیکی اول شامل صفات ارتفاع بوته، عرض بوته، قطر ساقه اصلی، طول برگ، تعداد برگچه و متغیر کانونیکی دوم شامل صفات وزن تر اندام هوایی، وزن تر ریشه، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، عملکرد ریشه و عملکرد اندام هوایی بود که بیشترین نقش را در تفکیک جمعیت‌ها داشت. متغیرهای کانونیکی برای گروه‌بندی جمعیت‌ها به چهار گروه اصلی تقسیم و مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج تجزیه تابع تشخیص کانونیکی تفکیک جمعیت‌ها را به گروه‌های مشابه توسط تجزیه خوشه‌ای تأیید نمود. روش تجزیه تشخیص کانونیکی در ارزیابی تنوع ژنتیکی و شناسایی صفات شاخص، قابلیت خوبی نشان داد.
