مهدی میرزا؛ مهردخت نجف پور نوایی؛ محمد دینی
دوره 19، شماره 3 ، آبان 1382، ، صفحه 227-232
چکیده
به منظور بررسی ترکیبهای اسانس گیاهCentaurea behen L., سرشاخه های گیاه از منطقه بومهن (سال 1382) در استان تهران جمع آوری گردید وپس از خشک شدن در دمای محیط با روش تقطیر با آب اسانس گیری شد (Clevenger). اسانس به صورت یک لایه روغنی زرد روشن با بازده 0.5% بدست آمد . ترکیبهای موجود در اسانس با دستگاه کروماتوگراف گازی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل ...
بیشتر
به منظور بررسی ترکیبهای اسانس گیاهCentaurea behen L., سرشاخه های گیاه از منطقه بومهن (سال 1382) در استان تهران جمع آوری گردید وپس از خشک شدن در دمای محیط با روش تقطیر با آب اسانس گیری شد (Clevenger). اسانس به صورت یک لایه روغنی زرد روشن با بازده 0.5% بدست آمد . ترکیبهای موجود در اسانس با دستگاه کروماتوگراف گازی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل شده با طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد بررسی قرار گرفت. از میان 21 ترکیب شناسایی شده که 91% اسانس را تشکیل می دهد به ترتیب (β -caryophyllene (%40.3) , β - sesquiphellandrene (%18.4 %) وcaryophyllene oxide (%9.9 بیشترین میزان را به خود اختصاص می دهند .
احمد اکبری نیا
چکیده
مرزه سهندی (Saturja sahandica Bormn.)، گیاه دارویی از خانواده نعناعیان، بومی ایران و تنها رویشگاه آن غرب ایران است. در یک آزمایش کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی تأثیر سطوح کود نیتروژنه (به فرم اوره)، (شاهد)، 40 و 80 کیلوگرم در هکتار (عامل اصلی) و تراکم کاشت 8، 10 و 12 بوته در مترمربع (عامل فرعی) بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، عملکرد ...
بیشتر
مرزه سهندی (Saturja sahandica Bormn.)، گیاه دارویی از خانواده نعناعیان، بومی ایران و تنها رویشگاه آن غرب ایران است. در یک آزمایش کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی تأثیر سطوح کود نیتروژنه (به فرم اوره)، (شاهد)، 40 و 80 کیلوگرم در هکتار (عامل اصلی) و تراکم کاشت 8، 10 و 12 بوته در مترمربع (عامل فرعی) بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، عملکرد و اسانس سرشاخه گلدار پایه‌های سال دوم مرزه سهندی در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد تاکستان مورد بررسی قرار گرفت. از لحاظ ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته و عملکرد سرشاخه گلدار بین کاربرد 40 و 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار تفاوت معنی‌داری وجود نداشت. اما هر دو بالاتر از تیمار شاهد بودند. بیشترین درصد (1/2%) و عملکرد اسانس (2/42 کیلوگرم در هکتار) با کاربرد 40 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آمد و کاربرد نیتروژن بیشتر بازده اسانس را کاهش داد (7/1%). تراکم کاشت تا 10 بوته در واحد سطح عملکرد سرشاخه و عملکرد اسانس را افزایش داد. بالاترین عملکرد سرشاخه گلدار (2096 کیلوگرم در هکتار)، بازده اسانس (1/2%) و عملکرد اسانس (1/44 کیلوگرم در هکتار) از کاربرد 40 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و تراکم کاشت 12 بوته در مترمربع بدست آمد که با کاربرد 40 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و تراکم 10 بوته در مترمربع (عملکرد سرشاخه گلدار 2069 کیلوگرم در هکتار، بازده اسانس 1/2% و عملکرد اسانس 5/43 کیلوگرم در هکتار ) تفاوت معنی‌داری را نشان نداد.
سعید دوازده امامی؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدرضا جهانسوز؛ داریوش مظاهری
دوره 24، شماره 3 ، آبان 1387، ، صفحه 263-270
چکیده
به منظور مقایسه کشت پاییزه، بهاره و تابستانه گیاه دارویی بادرشبویه از نظر عملکرد بیولوژیکی، عملکرد کمی و کیفی اسانس و مراحل فنولوژیک آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در سالهای 85 و 86 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان انجام شد. سه تیمار کشت پاییزه، بهاره و کشت تابستانه مورد مقایسه قرار گرفت. عملکرد بیولوژیکی در ...
بیشتر
به منظور مقایسه کشت پاییزه، بهاره و تابستانه گیاه دارویی بادرشبویه از نظر عملکرد بیولوژیکی، عملکرد کمی و کیفی اسانس و مراحل فنولوژیک آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در سالهای 85 و 86 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان انجام شد. سه تیمار کشت پاییزه، بهاره و کشت تابستانه مورد مقایسه قرار گرفت. عملکرد بیولوژیکی در واحد سطح و زمان، ضریب توزیع، میزان اسانس 100 گرم ماده خشک، میزان اسانس در واحد سطح، ضریب تبدیل ماده تر به خشک و مدت زمان لازم تا گلدهی گیاه و ترکیبهای اسانس، مورد اندازه‌گیری و مقایسه قرار گرفت. براساس نتایج بدست آمده از این مطالعه، کشت پاییزه این گیاه در منطقه اصفهان موفق نبود و یخبندان در مرحله برگ لپه‌ای باعث خشکیدن گیاه شد. عملکرد بیولوژی تر و خشک و عملکرد اسانس در واحد سطح اختلاف معنی‌داری داشت و اعداد بدست آمده برای این صفات در کشت بهاره 7/12 و 5/3 کیلوگرم در متر مربع و 3/10 میلی‌لیتر در متر مربع و برای کشت تابستانه 1/4 و 1 کیلوگرم در متر مربع و 1/4 میلی‌لیتر در متر مربع بود. ضریب تبدیل ماده تر به خشک در کشت بهاره 5/27 درصد و در کشت تابستانه 4/25 درصد بدست آمد. ضریب توزیع یا ضریب تبدیل عملکرد بیولوژیکی به عملکرد اقتصادی (سرشاخه گلدار و برگ) در کشت بهاره 7/46 درصد و در کشت تابستانه 2/62 درصد محاسبه شد. کیفیت اسانس نیز تحت تأثیر فصل کاشت قرار گرفت. مجموع 5 ترکیب مهم اسانس بادرشبویه یعنی نرال، ژرانیول، نریل استات و ژرانیل استات در کشت بهاره 92 درصد و در کشت تابستانه 4/64 درصد اسانس را تشکیل دادند و بیشترین میزان تغییر مربوط به افزایش ژرانیل استات در کشت بهاره (3/35%) نسبت به کشت تابستانه (14%) بود. در کشت بهاره تعداد روز تا گلدهی 122 روز و در کشت تابستانه 61 روز بود. به‌رغم برتری عملکرد بیولوژیکی، کمیت و کیفیت اسانس در واحد سطح در کشت بهاره نسبت به کشت تابستانه چنانچه این صفات بر اساس واحد زمان محاسبه گردند و دیگر محدودیتها نیز در نظر گرفته شود، کشت تابستانه قابل مقایسه با کشت بهاره است.
زهرا باهر نیک؛ محمد باقر رضائی؛ مه لقا قربانلی؛ فاطمه عسگری؛ محمد کاظم عراقی
دوره 20، شماره 3 ، آبان 1383، ، صفحه 263-275
چکیده
با توجه به اهمیت بررسی تاثیرات حاصل از تنش خشکی بر رشد و نمو، متابولیسم و تولید محصول در گیاهان بمنظور بررسی تاثیر تنش خشکی برگیاه Satureja hortensis ,کیاه فوق تحت تیمارهای مختلف تنش خشکی قرار گرفت. تیمارها برحسب مقادیر ظرفیت زراعی بدست آمده و برحسب اعمال تیمارهای تنش که عبارت بودند از آبیاری در حد ظرفیت زراعی در طی دوره رویشی ( F C), ...
بیشتر
با توجه به اهمیت بررسی تاثیرات حاصل از تنش خشکی بر رشد و نمو، متابولیسم و تولید محصول در گیاهان بمنظور بررسی تاثیر تنش خشکی برگیاه Satureja hortensis ,کیاه فوق تحت تیمارهای مختلف تنش خشکی قرار گرفت. تیمارها برحسب مقادیر ظرفیت زراعی بدست آمده و برحسب اعمال تیمارهای تنش که عبارت بودند از آبیاری در حد ظرفیت زراعی در طی دوره رویشی ( F C), تنش ملایم ( LS -2.3 ظرفیت زراعی ) در دو مرحله دوره رویشی و در زمان گلدهی و تنش شدید ( HS -1.3 ظرفیت زراعی ) در زمان گلدهی انجام گردید. با توجه به نتایج بدست آمده می توان دریافت که توان بالقوه آبی برگ نمونه ها با افزایش تنش از 0.5- مگاپاسکال تا 1.5- مگاپاسکال کاهش یافته و از محتوای آب نسبی برگها نیز کاسته شده است. همچنین مشاهدات حاصل نشان دادکه با افزایش میزان تنش میزان پرولین در گیاه افزایش یافته است. نتایج حاصله بیانگر بیشترین تاثیر تنش شدید بر درصد پرولین گیاه است بنابراین بالاترین مقدار پرولین در تیمار HS برابر 9.8 میکروگرم بر گرم ماده تر مشاهده گردید. میزان پرولین در تیمار LS1 برابر 7.36 و در تیمار LS2 6.47 و حداقل پرولین در تیمار FC برابر 0.69 میکروگرم بر گرم ماده تر بوده است.
مریم نگهبان؛ سعید محرمی پور
دوره 22، شماره 4 ، بهمن 1385، ، صفحه 293-302
چکیده
در این تحقیق اثرات دورکنندگی و دوام اسانس گیاه درمنه Artemisia sieberi Besser روی حشرات کامل سه گونه آفت انباری شامل سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات، Callosobrachus maculatus F.، شپشه برنج Sitophilus oryzae L. و شپشه آرد Tribolium castaneum (Herbst) در شرایط دمایی 1± 27 درجه سانتیگراد، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و در تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. اسانسها به روش تقطیر با آب استخراج شدند. ...
بیشتر
در این تحقیق اثرات دورکنندگی و دوام اسانس گیاه درمنه Artemisia sieberi Besser روی حشرات کامل سه گونه آفت انباری شامل سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات، Callosobrachus maculatus F.، شپشه برنج Sitophilus oryzae L. و شپشه آرد Tribolium castaneum (Herbst) در شرایط دمایی 1± 27 درجه سانتیگراد، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و در تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. اسانسها به روش تقطیر با آب استخراج شدند. با توجه به LT50 محاسبه شده، سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات در مقایسه با شپشه برنج و شپشه آرد حساسیت بیشتری از خود نشان داده و سریعتر تلف شدند. همچنین دوام سمیت تنفسی یا نیمه عمر اسانس در سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات به طور معنی‌داری نسبت به شپشه برنج و شپشه آرد بیشتر بود. اما اثرات دورکنندگی اسانس درمنه به طور معنی‌داری روی حشرات کامل شپشه آرد بیشتر از شپشه برنج و سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات بود. نتایج بدست آمده کارایی اسانس A. sieberi را برای کنترل آفات انباری به اثبات رساند.
غلامرضا گودرزی؛ مرتضی ستاری؛ منصور گودرزی؛ محسن بیگدلی
چکیده
به دلیل مقاومت روز افزون باکتری های بیماریزا به آنتی بیوتیک های جدید , محققان در پی یافتن مواد ضد میکروبی با منشاءگیاهی به عنوان جایگزین آنتی بیوتیک‌های غیر موثر هستند. بنابراین هدف از این تحقیق مطالعه خواص ضد باکتریایی عصاره‌های آبی والکلی گیاه بابونه آلمانی بر روی سویه‌های بالینی واستاندارد استافیلوکوکوس اورئوس می باشد. در این ...
بیشتر
به دلیل مقاومت روز افزون باکتری های بیماریزا به آنتی بیوتیک های جدید , محققان در پی یافتن مواد ضد میکروبی با منشاءگیاهی به عنوان جایگزین آنتی بیوتیک‌های غیر موثر هستند. بنابراین هدف از این تحقیق مطالعه خواص ضد باکتریایی عصاره‌های آبی والکلی گیاه بابونه آلمانی بر روی سویه‌های بالینی واستاندارد استافیلوکوکوس اورئوس می باشد. در این تحقیق به گل های گیاه پس ازخشک شدن, به طور جداگانه به میزان 10گرم دردسی لیتر اتانول 85 درجه وآب مقطر اضافه شده و سپس عصاره‌ها به روش خیساندن استخراج و با تقطیر در خلاء تغلیظ گردیدند. خواص ضد باکتریایی عصاره‌ها ابتدا به روش رقت در لوله تعیین و بعد وزن خشک عصاره‌ها در هر میلی لیتر محاسبه و حداقل غلظتهای مهار کننده وکشنده آنها بدست آمد و معادل این غلظتها ازعصاره غلیظ به چاهک‌های حفر شده در محیط مولر- هینتون آگار اضافه ومیانگین قطر هاله های عدم رشد برای عصاره‌ها و سویه‌ها مقایسه گردید. غلظتهای معینی ازعصاره الکلی دارای خواص ضد باکتریایی قابل توجهی بود. این عصاره در غلظت 2.167 میلی گرم در میلی لیتر دارای اثر مهاری وباغلظت 5.237 میلی گرم در میلی لیتر دارای اثر کشندگی بر روی هر دو سویه بود و از این نظر سویه‌ها با هم تفاوتی نداشتند. همچنین تاثیر عصاره الکلی با کم شدن غلظت آن در چاهک‌ها کم می‌شد, این در حالی بود که عصاره آبی در هیچ کدام ازغلظتها بر روی سویه های استاندارد و بالینی موثر نبود و در اطراف چاهک‌ها نیز هاله عدم رشدی مشاهده نگردید. بنابراین اگر چه عصاره الکلی بابونه دارای اثرات چشمگیری بر روی سویه های استافیلوکوکوس اورئوس می باشد، ولی معرفی آن به عنوان یک ترکیب ضد باکتریایی به تحقیقات وسیع تری نیاز دارد.
فریبا خوش‌زبان؛ طوبی غضنفری؛ فاطمه غفاری‌فر؛ مهدی شرفی؛ سکینه قاسمی‌نیکو
دوره 23، شماره 3 ، آبان 1386، ، صفحه 295-306
چکیده
توکسوپلاسموزیس یکی از متداولترین عفونتهای انگلی انسان و دیگر حیوانات خونگرم به شمار می‌آید. در این مطالعه، اثر عصاره سیر بر توکسوپلاسموزیس حاد در مدل موشی مورد ارزیابی قرار گرفت. 35 سر موش BALB/c با تزریق 10000 تاکی‌زوئیت توکسوپلاسما گوندیای سویه RH به طریق داخل صفاقی آلوده شدند. حیوانات در گروههای 5تایی تقسیم‌بندی شدند. گروه کنترل ...
بیشتر
توکسوپلاسموزیس یکی از متداولترین عفونتهای انگلی انسان و دیگر حیوانات خونگرم به شمار می‌آید. در این مطالعه، اثر عصاره سیر بر توکسوپلاسموزیس حاد در مدل موشی مورد ارزیابی قرار گرفت. 35 سر موش BALB/c با تزریق 10000 تاکی‌زوئیت توکسوپلاسما گوندیای سویه RH به طریق داخل صفاقی آلوده شدند. حیوانات در گروههای 5تایی تقسیم‌بندی شدند. گروه کنترل شامل 5 سر موش بود. در آزمایش اول به 20 سر موش در 4 گروه به ترتیب عصاره سیر با غلظتهای 100، 200، 400 و 500 میلی‌گرم/کیلوگرم روزانه به مدت 7 روز پس از 24 ساعت از آلودگی و در آزمایش دوم به 10سر موش در دو گروه به ترتیب قرص سیر با دوز 100 و 500 میلی‌گرم/کیلوگرم روزانه به مدت 7 روز پس از 24 ساعت از آلودگی خورانده شد. پس از مرگ موشها، تعداد تاکی‌زوئیتها در مایع صفاقی و نمونههای بیوپسی کبد، طحال و مغز بررسی و شمارش گردید. در مقایسه با گروه کنترل که به دنبال تزریق دوز توکسیک انگل در عرض 5-4 روز بعد از آلودگی مردند، صددرصد موشهای تحت درمان تا روز پنجم زنده بودند (p<0.000). تاکی‌زوئیتهای توکسوپلاسما در کبد موشهای تحت درمان دیده نشدند، اما در بررسی طحال موشهای تحت درمان تاکی‌زوئیتها به تعداد کم مشاهده شدند. تفاوتی بین اثر عصاره و قرص سیر استفاده شده در این مطالعه یافت نگردید. نتایج این مطالعه نشان داد که عصاره سیر باعث افزایش بقاء بیشتر حیوانات آلوده با دوز کشنده از توکسوپلاسما شده و میزان بروز این انگل را در بافتهای حیوان مهار می‌نماید. بهترین دوز مؤثر از نظر افزایش زمان بقاء 200 میلی‌گرم/ کیلوگرم عصاره آبی سیر می‌باشد. این اثرات می‌تواند ناشی از خواص ضد میکروبی و اثرات ایمونومدولاتوری سیر باشد.
مهدی فرحپور؛ علی مهدی آبکنار؛ غلامرضا نوتاش
چکیده
کشت جلبک به دلیل مصارف بسیار زیاد در زمینه‌های دارویی، آرایشی، بهداشتی، غذایی و علوفه از اهمیت بسیاری برخوردار است. وجود سواحل گسترده در ایران امکان کاشت انواع جلبکهای دریایی موجود در این اکوسیستم را فراهم می‌آورد. بنابراین در این تحقیق تلاش شده است تا سه گونه از جلبکهای شناخته شده در سواحل چابهار کاشت شده تا ضمن بررسی امکان کاشت ...
بیشتر
کشت جلبک به دلیل مصارف بسیار زیاد در زمینه‌های دارویی، آرایشی، بهداشتی، غذایی و علوفه از اهمیت بسیاری برخوردار است. وجود سواحل گسترده در ایران امکان کاشت انواع جلبکهای دریایی موجود در این اکوسیستم را فراهم می‌آورد. بنابراین در این تحقیق تلاش شده است تا سه گونه از جلبکهای شناخته شده در سواحل چابهار کاشت شده تا ضمن بررسی امکان کاشت بتوان تکنیک‌هایی را که برای مردم امکان استفاده دارد معرفی کرد. بدین منظور گونه‌های Sargassum ilicifolium، Hypnea musciformis و Cystoseira indica در نظر گرفته شده و با سیستم چوبهای ثابت در کف در ناحیه جذر و مدی منطقه طیس در چابهار کاشته شد. این محل در درون محدوده‌ایست که منطقه آزاد چابهار در اختیار دارد و در 7 کیلومتری شرق چابهار و در کنار اسکله طیس قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان داد که بعد از حدود دو ماه از روز کاشت، جلبک سیستوسیرا (Cystoseira indica) از 800 گرم بر روی هر طناب به 19100 گرم رسیده و تا 24 برابر افزایش زی‌توده نشان داد و از لحاظ طولی نیز بیش از 70 سانتی‌متر رشد داشته و بعضی از بوته‌ها به بیش از یک متر نیز رسید. جلبک سارگاسوم (Sargassum ilicifolium) از 800 گرم به 13900 گرم رسیده و تا 17 برابر افزایش زی‌توده نشان داد، جلبک قرمز هیپنا (Hypnea musciformis) از 500 گرم به 4600 گرم رسیده و 9 برابر افزایش بیوماس نشان داد.
محمّدتقی عبادی؛ مجید عزیزی؛ رضا امیدبیگی؛ محمد حسن‌زاده خیاط
چکیده
به منظور بررسی تأثیر تاریخ کاشت و میزان بذر مصرفی بر عملکرد، درصد اسانس و درصد کامازولن بابونه آلمانی (Matricaria recutita L.) اصلاح شده رقم پرسو (Presov)، بذر این رقم از کشور اسلواکی خریداری شد و آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده و در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اصلی شامل سه تاریخ کاشت (15 آبان، 15 اسفند و 15 فروردین ماه) ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر تاریخ کاشت و میزان بذر مصرفی بر عملکرد، درصد اسانس و درصد کامازولن بابونه آلمانی (Matricaria recutita L.) اصلاح شده رقم پرسو (Presov)، بذر این رقم از کشور اسلواکی خریداری شد و آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده و در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اصلی شامل سه تاریخ کاشت (15 آبان، 15 اسفند و 15 فروردین ماه) و فاکتور فرعی شامل سه میزان بذر مصرفی (0.2، 0.4 و 0.8 گرم در متر مربع که معادل 2، 4 و 8 کیلوگرم در هکتار می‌باشد) بود. صفات مورد بررسی شامل ارتفاع بوته، تعداد بوته در کرت، قطر گل، عملکرد گل تازه و خشک، درصد اسانس، عملکرد اسانس و درصد کامازولن بود. نتایج نشان‌دهنده اثر معنی‌دار تاریخ کاشت بر تمام صفات مورد اندازه‌گیری بود، ولی میزان بذر مصرفی تنها بر تعداد بوته در کرت و عملکرد اسانس اثر معنی‌داری داشت. اثر متقابل این دو فاکتور بر تمامی صفات مورد اندازه‌گیری معنی‌دار بود. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت 15 آبان دارای بیشترین ارتفاع بوته (47.4 سانتی‌متر)، تعداد بوته در کرت (135.4 بوته)، عملکرد گل تازه (749.1 گرم در متر مربع) و عملکرد گل خشک (175.1 گرم در متر مربع) بود، ولی بیشترین میزان اسانس و کامازولن (به‌ترتیب 0.59 و 5.62 درصد وزنی براساس وزن خشک) و عملکرد اسانس (0.79 گرم در متر مربع) به تاریخ کاشت 15 اسفند ماه تعلق داشت و تاریخ کاشت 15 فروردین دارای بیشترین قطر گل (17.9 میلی‌متر) بود. در بررسی اثر متقابل تاریخ کاشت و میزان بذر مصرفی، بیشترین ارتفاع بوته (7/49 سانتی‌متر)، عملکرد گل تازه و خشک (به‌ترتیب 810 و 2/198 گرم در متر مربع) به تیمار کاشت 15 آبان ماه و استفاده از 0.8 گرم بذر در متر مربع تعلق داشت، ولی بیشترین میزان اسانس و کامازولن (به‌ترتیب 0.63 و 5.9 درصد وزنی براساس وزن خشک) و بیشترین عملکرد اسانس (0.97 گرم در متر مربع) مربوط به تاریخ کاشت 15 اسفندماه و 0.4 گرم بذر در متر مربع بود. با توجه به نتایج حاصل به نظر می‌رسد 15 اسفندماه بهترین تاریخ کاشت و 0.4 گرم بذر در متر مربع بهترین میزان بذر مصرفی جهت کاشت بابونه آلمانی اصلاح شده رقم پرسو در محل مورد تحقیق می‌باشد.
زراعت و باغبانی
فرید نورمند موید؛ بهلول عباس‌زاده؛ نگار ولی زاده
چکیده
سابقه و هدف: مرزه (Satureja spp.) با دارا بودن ترکیبات با ارزشی همچون تیمول و کارواکرول از جایگاه ویژه‌ای در میان گیاهان دارویی برخوردار است. مرزه یکی از جنس‌های خانواده نعنائیان Lamiaceae)) بوده که در ایران 16 گونه گیاه علفی یک‌ساله و چند ساله دارد. گونه‌های جنس Satureja به دلیل میزان بالای اسانس در صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی و داروسازی دارای ...
بیشتر
سابقه و هدف: مرزه (Satureja spp.) با دارا بودن ترکیبات با ارزشی همچون تیمول و کارواکرول از جایگاه ویژه‌ای در میان گیاهان دارویی برخوردار است. مرزه یکی از جنس‌های خانواده نعنائیان Lamiaceae)) بوده که در ایران 16 گونه گیاه علفی یک‌ساله و چند ساله دارد. گونه‌های جنس Satureja به دلیل میزان بالای اسانس در صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی و داروسازی دارای اهمیت اقتصادی و پزشکی زیادی هستند. هدف از اجرای این تحقیق افزایش عملکرد کمّی و کیفی اسانس مرزه سهندی (Satureja sahendica) با تغذیه گیاهی مناسب بود.مواد و روش‌ها: این تحقیق در شرایط آبی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با هشت تیمار کودی (شاهد (بدون کود)، ازت (50)، فسفر (25) و پتاس (25) (کیلوگرم در هکتار)، کود گاوی (30 و60 تن در هکتار)، کود گاوی (30 و60 تن در هکتار) + ازت (50)، فسفر (25) و پتاس (25) (کیلوگرم در هکتار)، ورمی‌کمپوست (5 تن در هکتار)، ورمی‌کمپوست (5 تن در هکتار)+ ازت (50)، فسفر (25) و پتاس (25) (کیلوگرم در هکتار)) در سه تکرار طی چهار سال (1399-1396) در استان آذربایجان شرقی اجرا شد. کشت به‌صورت غیر مستقیم و از طریق نشاء بود. نشاءها در شرایط گلخانه با کشت بذرها در سینی‌های نشاء با ترکیب خاک پیت‌ماس، کوکوپیت و پرلیت به نسبت 4:2:1 تهیه شد. زمان اعمال تیمارها فقط یک نوبت همزمان با آماده‌سازی کرت‌ها و قبل از مرحله کاشت به‌صورت دست‌پاش و مخلوط کردن با خاک بود. ابعاد کرت‌ها 4×3 متر، فواصل خطوط کاشت 50 سانتی‌متر و فاصله بوته‌ها بر روی خط 30 سانتی‌متر تنظیم گردید. روش آبیاری به‌صورت قطره‌ای و در مراحل ابتدای رشد دو نوبت در هفته و پس از استقرار یک نوبت در هفته بود. در طول فصل رشد وجین علف‌های هرز نیز انجام گردید. در طول فصل زراعی صفات ارتفاع بوته، تاریخ گلدهی، سطح تاج‌پوشش و عملکرد سرشاخه سبز اندازه‌گیری شد. اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب و تجزیه اسانس نیز به روش کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) انجام گردید.نتایج: براساس نتایج، بین تیمارهای مختلف کودی از لحاظ کلیه صفات تفاوت معنی‌دار وجود دارد. بیشترین عملکرد سرشاخه گلدار به میزان 1974 کیلوگرم در هکتار (6% افزایش نسبت به شاهد) و عملکرد اسانس به میزان 22.25 کیلوگرم در هکتار (9% افزایش نسبت به شاهد) و بالاترین کیفیت اسانس (مجموع ترکیبات فنلی تیمول و کارواکرول) به مقدار 61.89% (18% افزایش نسبت به شاهد) با اعمال تیمار کود گاوی (60 تن در هکتار)+ ازت (50)، فسفر (25) و پتاس (25) (کیلوگرم در هکتار) حاصل شد. برای مقرون به صرفه بودن از کود گاوی (60 تن در هکتار) به‌تنهایی نیز می‌توان استفاده کرد. از لحاظ صفت تاریخ 50% گلدهی، دیررس‌ترین محصول مربوط به تیمار شاهد (بدون کود) با 160.25 روز و زودرس‌ترین آن مربوط به تیمار کودی کود گاوی (60 تن در هکتار)+ ازت (50)، فسفر (25) و پتاس (25) (کیلوگرم در هکتار) با 155.33 روز است. عمده‌ترین اجزای اسانس به‌ترتیب تیمول، پارا-سیمن و گاما-ترپینن بودند. نتایج میانگین درصد ترکیبات فنلی تیمول و کارواکرول به‌عنوان کیفیت اسانس در هر یک از تیمارهای کودی و در هر سال نشان داد که میانگین کیفیت اسانس در سال اول 53.13%، در سالهای دوم و سوم به‌ترتیب به مقدار 63.98% و 63.54% افزایش و در سال چهارم به مقدار 47.93% کاهش یافته است.نتیجه گیری: مصرف تیمارهای کودی به‌ویژه کودهای دامی به‌همراه کودهای شیمیایی علاوه بر افزایش محصول، موجب زودرسی محصول نیز می‌شود. برداشت زود چین اول باعث می‌شود که چین دوم از فصل رشد استفاده بهینه کرده و با سرمای پاییزه مواجه نشود. با افزایش سن گیاه عملکرد اسانس افزایش، ولی محصول دیرس‌تر و کیفیت اسانس نیز کاهش می یابد. بنابراین محصول اقتصادی در گونه S. sahendica تا سال چهارم با اعمال تیمار کود گاوی (60 تن در هکتار)+ ازت (50)، فسفر (25) و پتاس (25) (کیلوگرم در هکتار) توصیه می‌شود.
سیدرضا طبائی عقدائی؛ محمدباقر رضایی؛ اکبر نجفی آشتیانی
دوره 19، شماره 4 ، بهمن 1382، ، صفحه 349-366
چکیده
گونه‌های مختلف نعناع (Mentha spp..)، از مهمترین گیاهان دارویی هستند که در نقاط مختلف جهان کشت می‌گردند. شوری آب و خاک از عوامل موثر در کاهش رشد و تولید گیاه می‌باشد که گزینش و استفاده از ژنوتیپهای متحمل، گسترش کشت و تولید این گیاه را در شرایط شور فراهم می‌نماید. این پژوهش در گلخانه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع به اجرا درآمد. ...
بیشتر
گونه‌های مختلف نعناع (Mentha spp..)، از مهمترین گیاهان دارویی هستند که در نقاط مختلف جهان کشت می‌گردند. شوری آب و خاک از عوامل موثر در کاهش رشد و تولید گیاه می‌باشد که گزینش و استفاده از ژنوتیپهای متحمل، گسترش کشت و تولید این گیاه را در شرایط شور فراهم می‌نماید. این پژوهش در گلخانه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع به اجرا درآمد. در این آزمایش واکنش ژنوتیپهای سه گونه نعناع در مقابل شوری از نظر قدرت ریشه زایی و سایر مؤلفه‌های رشدی گیاه در یک آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. قلمه‌های 6 ژنوتیپ نعناع شامل ژنوتیپهای شماره 28 و 3 Mentha piperita L.)، 6) و 31 ( .M. aquatica. L)، و 11 و 17 (.M. spicata. L) در محلولهای صفر، 50، 100، 150 و 200 میلی‌مولار رویانده شدند. درصد ریشه‌زایی، حداکثر طول ریشه، متوسط طول ریشه، شادابی، تولید جوانه در داخل محلول نمک، حداکثر طول سرشاخه و تولید جوانه در سرشاخه، 14، 21 و 28 روز پس از کشت، اندازه‌گیری شدند و داده‌های مربوط مورد تجزیه آماری قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان دهنده کاهش مؤلفه‌های فوق در اثر افزایش غلظت NaCl می‌باشند. با این وجود، تنوع قابل ملاحظه‌ای در واکنش به شوری مشاهده شد. تفاوتهای معنی‌داری از نظر خصوصیات مختلف، به ویژه درصد ریشه‌زایی در میان ژنوتیپهای تحت تنش شوری مشاهده شد که ژنوتیپ شماره 6 در مقایسه با سایر ژنوتیپها، بیشترین ریشه زایی را تحت غلظت 200mM نمک از خود نشان داد. همچنین همبستگی مثبت و معنی‌داری بین ریشه‌زایی و سایر صفات اندازه گیری شده و نیز میان کلیه صفات وجود داشت. وجود تنوع در ژنوتیپهای تحت بررسی، از نظر مؤلفه‌های رشد در واکنش به شوری و نیز همبستگی میان صفات نشان می‌دهد که با گزینش ژنوتیپهای نعناع در جهت افزایش مقاومت به شوری، می‌توان ارقام متحمل به تنش را جهت کشت در مناطق شور اصلاح نمود.
وثیقه السادات میرباقری؛ سعید مشکینی؛ حامد غفاری فارسانی؛ مهدی نادری فارسانی؛ مرتضی بهره مند
چکیده
افزایش بازدهی رشد و بازماندگی از اهداف مهم آبزی‌پروری نوین می‌باشد. بدین‌منظور در این مطالعه با توجه به اثرات مثبت اسانس گیاهان در جیره غذایی، تأثیر اسانس گیاهی مرزه (Satureja hortensis L.) با هدف بهبود شاخصهای رشد، بیوشیمایی خون و ترکیبهای بدن بچه ماهی کلمه (Rutilus caspicus) به‌مدت 60 روز بررسی شد. در این بررسی 360 قطعه بچه ماهی با میانگین وزنی ...
بیشتر
افزایش بازدهی رشد و بازماندگی از اهداف مهم آبزی‌پروری نوین می‌باشد. بدین‌منظور در این مطالعه با توجه به اثرات مثبت اسانس گیاهان در جیره غذایی، تأثیر اسانس گیاهی مرزه (Satureja hortensis L.) با هدف بهبود شاخصهای رشد، بیوشیمایی خون و ترکیبهای بدن بچه ماهی کلمه (Rutilus caspicus) به‌مدت 60 روز بررسی شد. در این بررسی 360 قطعه بچه ماهی با میانگین وزنی 07/0±29/2 گرم با جیره غذایی به‌ترتیب حاوی 100، 200 و 400 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم غذا و گروه شاهد (فاقد اسانس) تغذیه شدند. نتایج نشان داد که بالاترین وزن نهایی و درصد افزایش وزن بدن، پایینترین ضریب تبدیل غذایی و ضریب رشد ویژه، بیشترین میزان پروتئین و کمترین میزان چربی در جیره حاوی 200 میلی‌گرم اسانس بود (0.05>P). پروتئین کل و آلبومین تیمار 200 میلی‌گرم اسانس افزایش معنی‌داری را با سایر تیمارها نشان داد (0.05>P). همچنین پایینترین سطح کورتیزول و گلوکز، در جیره حاوی 200 میلی‌گرم اسانس با اختلاف معنی‌داری با تیمار شاهد نشان داده شد (0.05>P). در مجموع بهنظر می‌رسد سطح 200 میلی‌گرم اسانس مرزه در جیره غذایی بچه ماهیان کلمه خزری می‌تواند بر شاخصهای رشد، بازماندگی، پروتئین کل، گلوکز و ترکیب بدنی بچه ماهیان کلمه مؤثر باشد.
فاطمه رؤف‌فرد؛ مظفر شریفی؛ رضا امیدبیگی؛ فاطمه سفیدکن؛ مهرداد بهمنش؛ نوراله احمدی
چکیده
تأثیر متیل‌جاسمونات بر فعالیت آنزیم‌های فنیل‌آلانین‌آمونیولیاز (PAL) و 4-کومارات‌کوآلیگاز (4CL)، مقدار فنل کل و مقدار پروتئین کل در گیاه دارویی آگاستاکه (Agastache foeniculum [Pursh] Kuntze) بررسی شد. آزمایش‌ها در قالب طرح کاملاً تصادفی و در شرایط هیدروپونیک انجام شد و گیاهان در معرض غلظتهای مختلف متیل‌جاسمونات (0، 1/0 و 1 میلی‌مولار) قرار گرفتند. ...
بیشتر
تأثیر متیل‌جاسمونات بر فعالیت آنزیم‌های فنیل‌آلانین‌آمونیولیاز (PAL) و 4-کومارات‌کوآلیگاز (4CL)، مقدار فنل کل و مقدار پروتئین کل در گیاه دارویی آگاستاکه (Agastache foeniculum [Pursh] Kuntze) بررسی شد. آزمایش‌ها در قالب طرح کاملاً تصادفی و در شرایط هیدروپونیک انجام شد و گیاهان در معرض غلظتهای مختلف متیل‌جاسمونات (0، 1/0 و 1 میلی‌مولار) قرار گرفتند. بعد از گذشت 24 ساعت از شروع تیمار، فعالیت آنزیم PAL در گیاهان تیمار شده با 1 میلی‌مولار متیل جاسمونات، در مقایسه با گیاهان تیمار شده با 1/0 میلی‌مولار متیل‌جاسمونات و گیاهان شاهد، به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. فعالیت آنزیم 4CL نیز بعد از گذشت 24 ساعت از تیمار با 1 میلی‌مولار متیل‌جاسمونات، در مقایسه با تیمار 1/0 میلی‌مولار متیل‌جاسمونات و تیمار شاهد، به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. با وجود این تیمارهای متیل‌جاسمونات هیچ اثر معنی‌داری بر مقدار فنل کل بعد از گذشت 8، 12 و 24 ساعت از تیمار در مقایسه با تیمارهای شاهد هر یک از زمانهای یاد شده نداشتند. مقدار پروتئین کل با تیمارهای 1 یا 1/0 میلی‌مولار متیل‌جاسمونات بعد از گذشت 24 ساعت از تیمار در مقایسه با شاهد، به‌طور معنی‌داری افزایش یافت.
لیلی صفایی؛ حسین زینلی؛ داوود افیونی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.367.95.3.1575.1610 به‌منظور بررسی اثر شوری آب آبیاری بر عملکرد کمّی و کیفی اسانس رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)، آزمایشی به‌صورت کرتهای یک‌بار خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در شرایط زراعی انجام شد. تیمارهای آزمایشی چهار ژنوتیپ رازیانه شامل دو رقم P11-820065 آلمانی و 11486 اروپایی و دو ژنوتیپ بومی همدان ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.367.95.3.1575.1610 به‌منظور بررسی اثر شوری آب آبیاری بر عملکرد کمّی و کیفی اسانس رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)، آزمایشی به‌صورت کرتهای یک‌بار خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در شرایط زراعی انجام شد. تیمارهای آزمایشی چهار ژنوتیپ رازیانه شامل دو رقم P11-820065 آلمانی و 11486 اروپایی و دو ژنوتیپ بومی همدان و لرستان بودند. تیمارهای شوری آب آبیاری نیز شامل سه سطح 2 (شاهد)، 5 و 8 دسی‌زیمنس بر متر بود. برای استخراج اسانس از دستگاه کلونجر استفاده شد. نتایج نشان داد که شوری بر کلیه صفات به استثناء آلفا-پینن، میرسن و درصد اسانس معنی‌دار بود. ژنوتیپها نیز از نظر آنتول، آلفا-فلاندرن، گاما-ترپینن، درصد و عملکرد اسانس تفاوت معنی‌داری نشان ندادند. برهم‌کنش ژنوتیپ در شوری بر کلیه صفات اثر معنی‌داری داشت. ژنوتیپ P11-820065 بیشترین درصد اسانس (3.90%)، عملکرد اسانس (91.41 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد خشک بذر (2359.7 کیلوگرم در هکتار) را در سطح شوری شاهد دارا بود، ولی با افزایش سطح شوری روند کاهش عملکرد بذر و اسانس در ژنوتیپهای غیربومی با شیب تندتری نسبت به ژنوتیپهای بومی بود. میزان آنتول به‌عنوان مهمترین ترکیب رازیانه نیز تا شوری 5 دسی‌زیمنس بر متر افزایش و بعد کاهش نشان داد که روند تغییرات آن عکس میزان اسانس بود. براساس نتایج این تحقیق، در شرایط شوری آب آبیاری ژنوتیپهای بومی به علت تحمل بیشترشان نسبت به استرس شوری، از بازده اقتصادی بالاتری برخوردار بودند. شوری آب بر نوع مواد تشکیل‌دهنده اسانس بی‌تأثیر بود و تنها مقادیر این ترکیب‌ها تحت تأثیر آن قرار گرفت.
محصولات فرعی و روشهای بهره برداری آنها
جواد معتمدی؛ حسین ارزانی؛ یونس عصری؛ مهردخت نجف پور نوایی؛ رستم خلیفه زاده
چکیده
اطلاع از شایستگی مراتع پیش‌نیاز بهرهبرداری از گیاهان دارویی آن مراتع است. بر همین اساس، این پژوهش با هدف ارزیابی قابلیت بهرهبرداری از گیاهان دارویی بر مبنای شاخصهای اکولوژیکی و اقتصادی، در 12 رویشگاه معرف مناطق نیمه استپی انجام شد. برای این منظور، پس از اندازه‌گیری پوشش گیاهی و برآورد تولید گیاهان دارویی، شاخصهای ...
بیشتر
اطلاع از شایستگی مراتع پیش‌نیاز بهرهبرداری از گیاهان دارویی آن مراتع است. بر همین اساس، این پژوهش با هدف ارزیابی قابلیت بهرهبرداری از گیاهان دارویی بر مبنای شاخصهای اکولوژیکی و اقتصادی، در 12 رویشگاه معرف مناطق نیمه استپی انجام شد. برای این منظور، پس از اندازه‌گیری پوشش گیاهی و برآورد تولید گیاهان دارویی، شاخصهای اکولوژیکی و اقتصادی مرتبط با بهرهبرداری از گیاهان دارویی در هر رویشگاه محاسبه شد. در پایان، بر مبنای معیارها و شاخصهای مذکور، طبقه شایستگی هر یک از رویشگاهها طبق دستورالعمل FAO و به روش عامل محدودکننده مشخص گردید. نتایج نشان داد که مقدار تولید علوفه قابل برداشت رویشگاهها از 90 تا 591 کیلوگرم در هکتار متغیر است. سهم تولید گیاهان دارویی رویشگاهها نیز 5% تا 58% بدست آمد. به‌‌عبارتی، مقدار تولید گیاهان دارویی رویشگاهها از 27 تا بیشتر از 383 کیلوگرم در هکتار متغیر بود. بر این اساس، ارزش مورد انتظار هر هکتار از رویشگاهها از محل بهرهبرداری از گیاهان دارویی، با در نظر گرفتن نرخ تنزیل 5.4% در شهریورماه 1399، 3 تا 41 دلار در هکتار متغیر است. در مجموع، 25% از رویشگاهها دارای شایستگی خوب، 17% دارای شایستگی متوسط، 25% دارای شایستگی کم و 33% غیر شایسته از نظر تولید و بهرهبرداری از گیاهان دارویی بودند، در صورتی که شایستگی تمامی رویشگاهها از نظر تولید علوفه برای چرای دام خوب بود. بنابراین، بهرهبرداری از همه رویشگاهها نمی‌‌تواند نقش مهم و یکسانی در بهبود معیشت مرتع‌داران داشته باشد و با رویکرد حفظ ذخایر ژنتیکی گیاهان، بهرهبرداری از گیاهان دارویی در تمامی رویشگاه‌‌های مرتعی توصیه نمی‌‌شود. علاوه‌بر این، حد بهرهبرداری مجاز در هر رویشگاه، متناسب با وضعیت و گرایش مرتع و حساسیت خاک به فرسایش، متفاوت است.
فرامرز حریری‌مقدم؛ سعید محرمی‌پور؛ فاطمه سفیدکن
چکیده
کنه تارتن دولکه‌ای (Tetranychus urticae Koch) یکی از پلی‌فاژترین آفات شناخته شده محصولات کشاورزی دنیا به حساب می‌آید. با توجه به اثرهای نامطلوب استفاده از سموم شیمیایی نظیر بروز مقاومت در کنه‌های گیاهی، این تحقیق به منظور معرفی ترکیبهای جایگزین کم‌خطر برای محیط زیست انجام شد. به همین منظور در پژوهش حاضر اثر دورکنندگی و دوام اسانس گیاهان ...
بیشتر
کنه تارتن دولکه‌ای (Tetranychus urticae Koch) یکی از پلی‌فاژترین آفات شناخته شده محصولات کشاورزی دنیا به حساب می‌آید. با توجه به اثرهای نامطلوب استفاده از سموم شیمیایی نظیر بروز مقاومت در کنه‌های گیاهی، این تحقیق به منظور معرفی ترکیبهای جایگزین کم‌خطر برای محیط زیست انجام شد. به همین منظور در پژوهش حاضر اثر دورکنندگی و دوام اسانس گیاهان Eucalyptus salmonophloia F. Muell و Eucalyptus kingsmillii (Mauden) Maiden & Blakely روی کنه‌های ماده بالغ تارتن دولکه‌ای در شرایط دمایی 5/0±27 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±50 درصد و طول دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. اسانسها به روش تقطیر با آب، توسط دستگاه کلونجر استخراج شدند. با توجه به فرمول شاخص دورکنندگی، مشخص شد که هر دو اسانس گیاهی E. salmonophloia و E. kingsmillii از 4 غلظت استفاده شده تنها در 2 غلظت دورکننده بوده و در 2 غلظت دیگر بی‌اثر می‌باشند، به‌طورکلی می‌توان نتیجه گرفت که اسانس دو گیاه E. salmonophloia و E. kingsmillii در غلظتهای مختلف از نظر دورکنندگی با یکدیگر اختلاف معنی‌داری ندارند. به هر حال، در آزمایش بررسی دوام سمیت تنفسی اسانسها روی ماده بالغ کنه تارتن دولکه‌ای مشخص شد که اسانس حاصل از دو گیاه E. salmonophloia و E. kingsmillii با توجه به حدود اطمینان 95% LT50، با یکدیگر اختلاف معنی‌داری ندارند. بنابراین نتایج این پژوهش نشان داد که گونه‌های اکالیپتوس اثر دورکنندگی و دوام خوبی روی کنه تارتن دولکه‌ای دارند، اما تحقیقات بیشتری برای کاربردی کردن این ترکیب‌ها احساس می‌شود.
حسن پیرانی؛ محمدتقی عبادی؛ علی رضایی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.36.376.101.3.1578.41 اطمینان از تولید سالم و پایدار محصولات کشاورزی به‌ویژه گیاهان دارویی همراه با حفظ محیط‌زیست موضوع قابل توجهی است که هر روز بر اهمیت آن افزوده می‌شود. به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد کود جلبک دریایی بر خصوصیات رشدی و عملکرد کمّی و کیفی گیاه دارویی زوفا (Hyssopus officinalis L.)، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.36.376.101.3.1578.41 اطمینان از تولید سالم و پایدار محصولات کشاورزی به‌ویژه گیاهان دارویی همراه با حفظ محیط‌زیست موضوع قابل توجهی است که هر روز بر اهمیت آن افزوده می‌شود. به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد کود جلبک دریایی بر خصوصیات رشدی و عملکرد کمّی و کیفی گیاه دارویی زوفا (Hyssopus officinalis L.)، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تیمار (صفر، 2.5، 5 و 10 میلی‌لیتر بر لیتر) از کود مایع جلبک دریایی و سه تکرار به‌صورت محلول‌پاشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال 1396 انجام شد. صفات اندازه‌گیری شده شامل ارتفاع بوته، سطح برگ، قطر ساقه، طول سرشاخه گلدار، وزن تر و خشک بوته، شاخص سبزینگی، درصد و اجزای اسانس بودند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که تیمار کود جلبک دریایی بر تمامی صفات مورد مطالعه بجز طول سرشاخه گلدار و قطر ساقه تأثیر معنی‌داری داشت و بالاترین ارتفاع بوته (49.66 سانتی‌متر)، بیشترین وزن تر بوته (103.22 گرم)، بیشترین وزن خشک بوته (22.89 گرم)، بیشترین سطح برگ (0.77 سانتی‌متر مربع) و بیشترین میزان شاخص سبزینگی (61.83) در حضور کاربرد کود جلبک دریایی بدست آمد. همچنین تیمار 10 میلی‌لیتر از کود جلبک دریایی بیشترین درصد و عملکرد اسانس (0.58% و 2.12 گرم بر مترمربع) را موجب شد. آنالیز اسانس نشان داد که ترکیبهای بتا-پینن، ترنس-پینوکامفن و سیس-پینوکامفن اجزا غالب اسانس در تمامی تیمارها بودند. بیشترین میزان بتا-پینن (32.8%)، سیس-پینوکامفن (42.5%) و ترنس-پینوکامفن (19.6%) در تیمارهای کاربرد کود جلبک دریایی بدست آمد ولی اختلاف چندانی با تیمار شاهد نداشتند. براساس نتایج حاصل از این تحقیق، مصرف کود جلبک دریایی می‌تواند موجب بهبود ویژگی‌های شاخصهای رشدی و عملکرد کمّی و کیفی گیاه دارویی زوفا گردد.
الهه تقیان؛ نوید سعیدی؛ فاطمه سفیدکن؛ حوریه صادری؛ ایرج رسولی؛ رضا محمد صالحی؛ پرویز اولیا
چکیده
درمان عفونتهای ناشی از استافیلوکوکوس اورئوس به یک مشکل در جهان تبدیل شده است. این باکتری با داشتن عوامل بیماری‌زایی متعدد، یکی از پاتوژن‌های مهم به‌حساب می‌آید. هدف از این مطالعه ارزیابی اثر ضدمیکروبی 4 گونه از اسانس گیاه مرزه (Satureja khuzistanica Jamzad، Satureja bachtiarica Bunge، Satureja rechingeri Jamzad، Satureja mutica Fisch. & C. A. Mey.) بر تشکیل بیوفیلم و تولید همولیزین ...
بیشتر
درمان عفونتهای ناشی از استافیلوکوکوس اورئوس به یک مشکل در جهان تبدیل شده است. این باکتری با داشتن عوامل بیماری‌زایی متعدد، یکی از پاتوژن‌های مهم به‌حساب می‌آید. هدف از این مطالعه ارزیابی اثر ضدمیکروبی 4 گونه از اسانس گیاه مرزه (Satureja khuzistanica Jamzad، Satureja bachtiarica Bunge، Satureja rechingeri Jamzad، Satureja mutica Fisch. & C. A. Mey.) بر تشکیل بیوفیلم و تولید همولیزین در باکتری استافیلوکوکوس اورئوس است. حداقل غلظت مهاری در سویه‌های استاندارد استافیلوکوکوس اورئوس ATCC29213 و ATCC33591 برای اسانس‌های گیاه مرزه به روش micro dilution broth تعیین گردید. سپس از غلظتهای Sub-MIC از اسانس‌های گیاه مرزه برای آزمایش تشکیل بیوفیلم و تولید همولیزین استفاده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که اسانس هر 4 گونه مرزه مورد آزمایش اثر ضد میکربی بر علیه هر دو سویه استاندارد استافیلوکوکوس داشته و همچنین میزان تشکیل بیوفیلم و تولید همولیزین باکتری‌ها در حضور غلظتهای Sub-MIC از اسانسها به‌طور معنی‌داری کاهش یافت. نتایج این بررسی نشان‌دهنده این امر است که اسانس‌های 4 گیاه مرزه مورد آزمایش، بر روی باکتری استافیلوکوکوس اورئوس دارای اثرات ضدمیکروبی می‌باشد و با مطالعات بیشتر می‌توان از آن برای کنترل عفونتهای استافیلوکوکوس اورئوس استفاده کرد.
حمیرا هادیزاده؛ مهدی محب‌الدینی؛ بهروز اسماعیل‌پور
چکیده
ریشه‌های موئین از قابلیت سنتز و تجمع متابولیت‌های ثانویه گیاهی برخوردار هستند. در دهه‌های اخیر توجه قابل‌ملاحظه‌ای به سنتز ترکیبهای ثانویه ارزشمند در ریشه‌های موئین معطوف شده‌است. این تحقیق به‌منظور بهینه‌سازی القاء و شرایط کشت ریشه معمولی و ریشه موئین گیاه کاسنی (Cichorium intybus L.) با استفاده از اکسین‌های IAA، IBA و NAA انجام شد. این ...
بیشتر
ریشه‌های موئین از قابلیت سنتز و تجمع متابولیت‌های ثانویه گیاهی برخوردار هستند. در دهه‌های اخیر توجه قابل‌ملاحظه‌ای به سنتز ترکیبهای ثانویه ارزشمند در ریشه‌های موئین معطوف شده‌است. این تحقیق به‌منظور بهینه‌سازی القاء و شرایط کشت ریشه معمولی و ریشه موئین گیاه کاسنی (Cichorium intybus L.) با استفاده از اکسین‌های IAA، IBA و NAA انجام شد. این تحقیق طی دو مرحله مورد مطالعه قرار گرفت. در مرحله اول به‌منظور ریشه‌زایی ریزنمونههای برگ از اکسین‌های IAA و NAA در محیط کشت MS نیمه جامد با غلظتهای مختلف 0، 3/0، 6/0 و 1 میلی‌گرم در لیتر استفاده گردید. آنگاه بیشترین میزان القای ریشه (100%) و بیشترین میانگین تعداد ریشه در غلظت 1 میلی‌گرم در لیتر NAA بدست آمد. در مرحله دوم، القای رشد و تکثیر ریشه‌های نابجا و موئین بدست‌آمده از ریزنمونه برگ، در محیط کشت MS مایع با استفاده از اکسین‌های IAA، IBA و NAA در غلظتهای 0، 5/0، 1 و 5/1 میلی‌گرم در لیتر مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به نتایج بدست‌آمده مشخص شد که بیشترین وزن تر و بیشترین وزن خشک ریشه در محیط کشت MS مایع حاوی 3/0 میلی گرم در لیتر NAA و 5/1 میلی‌گرم در لیتر IBA حاصل شد و در تیمارهایی که حاوی NAA بودند ریشه موئین تشکیل شد.
محمدتقی درزی؛ امیر قلاوند؛ فاطمه سفیدکن؛ فرهاد رجالی
دوره 24، شماره 4 ، بهمن 1387، ، صفحه 396-413
چکیده
به منظور بررسی اثر کودهای زیستی بر کمیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum Vulgare Mill.)، شامل میزان اسانس و میزان آنتول، فنکون و لیمونن در اسانس، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل سه فاکتوره با استفاده از عوامل تلقیح میکوریزایی (تلقیح و عدم تلقیح)، کود فسفات زیستی (0، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار) و ورمی‌کمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار) در قالب طرح پایه ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر کودهای زیستی بر کمیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum Vulgare Mill.)، شامل میزان اسانس و میزان آنتول، فنکون و لیمونن در اسانس، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل سه فاکتوره با استفاده از عوامل تلقیح میکوریزایی (تلقیح و عدم تلقیح)، کود فسفات زیستی (0، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار) و ورمی‌کمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با هیجده تیمار و سه تکرار در دو سال زراعی 1384 و 1385 در ایستگاه تحقیقات همند آبسرد در دماوند (وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور) به اجرا درآمد. همچنین یک کرت به‌عنوان شاهد برای مقایسه با کرتهای کودهای زیستی در هر تکرار قرار داده شد که فقط کودهای شیمیایی (NPK به میزان 90، 60 و 90 کیلوگرم در هکتار) در آن بکار برده شد. مقایسه میانگینها توسط آزمون چند دامنه‌ای دانکن در سطح احتمال پنج درصد انجام شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین میزان اسانس در دانه (88/3%) و میزان آنتول در اسانس (42/68%) و کمترین میزان فنکون (68/11%) و لیمونن (44/10%) در اسانس در تلقیح با میکوریزا حاصل شد. کود فسفات زیستی نیز دارای تأثیر معنی‌داری بر روی میزان فنکون در اسانس نبود، ولی اثر معنی‌داری بر روی میزان اسانس در دانه و میزان آنتول و لیمونن در اسانس داشت. به‌طوری که بیشترین میزان اسانس در دانه (86/3%) و میزان آنتول در اسانس (90/67%) با مصرف 60 کیلوگرم کود فسفات زیستی و نیز کمترین میزان لیمونن در اسانس (59/10%) با مصرف 30 کیلوگرم از آن بدست آمد. همچنین بیشترین میزان اسانس در دانه (03/4%) و میزان آنتول در اسانس (47/71%) و کمترین میزان فنکون (45/10%) و لیمونن (58/9%) در اسانس با مصرف 10 تن ورمی‌کمپوست حاصل شد. مقایسه شاهد با تیمارهای کودهای زیستی نیز معنی‌دار شد. به‌طوری که از نظر میزان اسانس در دانه و میزان آنتول، فنکون و لیمونن در اسانس، دو تیمار کود زیستی حاوی تلقیح با میکوریزا، مصرف 30 کیلوگرم کود فسفات زیستی و 10 تن ورمی‌کمپوست و تلقیح با میکوریزا، مصرف 60 کیلوگرم کود فسفات زیستی و 10 تن ورمی‌کمپوست دارای ترکیب بهتری نسبت به تیمار شاهد بودند.
یوسف ایمانی؛ احمد رزبان حقیقی؛ فاطمه سفیدکن؛ محمود نادری
چکیده
به‌منظور مطالعه کموتیپ‌های اسانس گونه Thymus pubescens Boiss.et Kotschy ex Celak از پنج منطقه استان آذربایجان‌شرقی برداشت نمونه در مرحله گلدهی انجام گردید. اسانس‌گیری از نمونه‌ها با استفاده از روش تقطیر با آب انجام شد. آنالیز کمّی و کیفی اسانسها به‌وسیله دستگاه GC و GC-MS انجام شد. 26 ترکیب در اسانس مناطق مختلف شناسایی گردید. تجزیه خوشه‌ای براساس ترکیبهای ...
بیشتر
به‌منظور مطالعه کموتیپ‌های اسانس گونه Thymus pubescens Boiss.et Kotschy ex Celak از پنج منطقه استان آذربایجان‌شرقی برداشت نمونه در مرحله گلدهی انجام گردید. اسانس‌گیری از نمونه‌ها با استفاده از روش تقطیر با آب انجام شد. آنالیز کمّی و کیفی اسانسها به‌وسیله دستگاه GC و GC-MS انجام شد. 26 ترکیب در اسانس مناطق مختلف شناسایی گردید. تجزیه خوشه‌ای براساس ترکیبهای اسانس با استفاده از روش حداقل واریانس (WARD) نشان داد که پنج منطقه در سه خوشه تقسیم‌بندی گردیدند. به‌طوری‌که کموتیپ اول در خوشه اول مربوط به منطقه سهند و خوشه دوم کموتیپ دوم مربوط به منطقه میشو و خوشه سوم شامل مناطق ملکان (ایگده‌لو)، کلیبر (یوزبند) و مراغه (کرده‌ده) بودند. نتایج نشان داد که از نظر مقدار کمّی کموتیپ اول (سهند) دارای حداقل مقدار اسانس (31/0%) و کموتیپ سوم در منطقه ایگده‌لو دارای بیشترین مقدار اسانس (34/1%) بود. تجزیه به هماهنگ‌کننده‌های اصلی نشان داد که در کموتیپ اول ترکیبهای پارا-سیمن (3/4%)، ان-نونانال (8/9%)، متیل‌اتر تیمول (6/10%)، تیمول (9/30%) و تیمیل استات (5/13%) و در کموتیپ دوم ترکیبهای پارا-سیمن (1/4%)، گاما-ترپینن (2/6%) و کارواکرول (1/82%) و در کموتیپ سوم ترکیبهای پارا-سیمن (6/1-2/7%)، گاما-ترپینن (2/2-5/6%)، تیمول (6/27-6/65%) و کارواکرول (7/3-4/25%) ترکیبهای اصلی هستند.
مرتضی حمیسی؛ فاطمه سفیدکن؛ محمد نصری؛ محمدحسین لباسچی
چکیده
به منظور بررسی تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن، فسفر و کود دامی بر عملکرد کمّی و کیفی اسانس گیاه دارویی بابونه کبیر (Tanacetum parthenium L.)، طرح آزمایشی فاکتوریل (سه عاملی) بر پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور واقع در غرب تهران (پیکان‌شهر) به اجرا درآمد. تیمارهای مورد بررسی شامل ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن، فسفر و کود دامی بر عملکرد کمّی و کیفی اسانس گیاه دارویی بابونه کبیر (Tanacetum parthenium L.)، طرح آزمایشی فاکتوریل (سه عاملی) بر پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور واقع در غرب تهران (پیکان‌شهر) به اجرا درآمد. تیمارهای مورد بررسی شامل مقادیر مختلف کود نیتروژن از منبع اوره در سه سطح (60، 90 و 120 کیلوگرم در هکتار)، کود فسفره از منبع سوپرفسفات تریپل در دو سطح (60 و 80 کیلوگرم در هکتار) و کود گاوی در سه سطح (0، 15 و 30 تن در هکتار) بودند. در مرحله تشکیل غنچه، پیکر رویشی گیاهان برداشت شده و ضمن محاسبه عملکرد، اسانس از اندامهای هوایی به روش تقطیر با آب استخراج شده و با دستگاههای GC و GC/MS مورد آنالیز قرار گرفت. نتایج بدست‌آمده نشان داد که اثر سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد پیکر رویشی، درصد و عملکرد اسانس در سطح 1% معنی‌دار بود. همچنین، کود نیتروژن بر درصد کریزانتنیل‌استات و سانتولینا‌تری‌اِن موجود در اسانس در سطح 5% تأثیر معنی‌دار داشت. کود فسفره بر درصد کریزانتنیل‌استات اسانس در سطح 5% تأثیر معنی‌دار داشت. کود گاوی نیز بر درصد اسانس در سطح 1% و بر عملکرد پیکر رویشی و اسانس، درصد کامفور، کامفن و سانتولینا‌تری‌اِن در سطح 5% تأثیر معنی‌دار داشت. اثر متقابل کودهای نیتروژن و دامی بر عملکرد پیکر رویشی در سطح 5% معنی‌دار بود. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که بیشترین درصد و عملکرد اسانس مربوط به تیمار مصرف 60 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار بود که به‌ترتیب برابر 32/0% و 19 کیلوگرم اسانس در هکتار بود. در صورتی که بیشترین عملکرد پیکر رویشی در تیمار 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل گردید. همچنین استفاده از کود دامی منجر به افزایش درصد و عملکرد اسانس نسبت به شاهد گردید. بررسی نتایج حاصل از طیف‌های GC و GC/MS در تیمارهای مختلف، حکایت از آن دارد که کاربرد مقادیر مختلف کود دامی بر درصد ترکیبهای عمده اسانس مؤثر می‌باشد.
اثرات بیولوژیک اسانسها و عصاره‌ها
مرضیه حجازی؛ رقیه نوروزی
چکیده
از گذشته تاکنون گیاهان و فرآورده‌های آنها به‌عنوان غذا و گیاه دارویی در تغذیه و درمان بیماری‌ها در انسان و حیوانات مورد استفاده قرار گرفته‌اند. با این حال در تصور عامه گیاهی بودن یک فرآورده دارویی و یا غذایی با عدم‌سمّیت و ایمنی آن برابر بوده است و اثرهای جانبی و سمّیت گیاهان و فرآورده‌های آنها کمتر مطالعه شده است. ازاین‌رو استفاده ...
بیشتر
از گذشته تاکنون گیاهان و فرآورده‌های آنها به‌عنوان غذا و گیاه دارویی در تغذیه و درمان بیماری‌ها در انسان و حیوانات مورد استفاده قرار گرفته‌اند. با این حال در تصور عامه گیاهی بودن یک فرآورده دارویی و یا غذایی با عدم‌سمّیت و ایمنی آن برابر بوده است و اثرهای جانبی و سمّیت گیاهان و فرآورده‌های آنها کمتر مطالعه شده است. ازاین‌رو استفاده از سیستمی که دربردارنده ملاحظات اخلاقی زیستی، سرعت، سادگی و در عین حال ملاحظات اقتصادی باشد، برای برآورد میزان سمّیت و تعیین LC50 گیاهان دارویی قبل از مصرف ضروریست. هدف این مطالعه بکارگیری آرتمیا سالینا به‌عنوان ارگانیسمی در ارزیابی سمّیت گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی و تعیین LC50 می‌باشد. هدف این مطالعه به کارگیری ارگانیسم Artemia salina در ارزیابی سمیت و LC50 برخی گیاهان دارویی بود. در این مطالعه میزان سمیت عصاره گیاهان دارویی گل‌محمدی (Rosa damascena Mill.)، خاکشیر (Descurainia sophia (L.) Schur)، آنغوزه (Ferula assa-foetida L.)، گل حسرت (Colchicum autumnale L.)، سیر (Allium sativum L.) و سرخدار (Taxus baccata L.) با تعیین شاخص LC50 با استفاده از آزمون Artemia salina مورد بررسی قرار گرفت. عصاره‌ها به روش ماسراسیون تهیه شدند. سیست‌های A. salina در آب دریای مصنوعی و در 27 درجه سانتیگراد تفریخ گردید و سپس لاروها در معرض عصاره گیاهان در غلظتهای مختلف (10، 100 و 1000 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) به مدت 24 ساعت قرار گرفتند. میزان غلظتی که نیاز است تا نیمی از لاروها را از بین ببرد (LC50) محاسبه گردید. میزان LC50 گیاهان خاکشیر، سیر، گل‌محمدی، سرخدار، گل حسرت و آنغوزه به‌ترتیب 4812، 3316، 997، 44.07، 10.44 و 2.37 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر به‌دست آمد. به‌طور کل نتایج نشان داد که تست A. salina می‌تواند به‌عنوان الگویی در تعیین شاخص LC50 برای آزمایش‌های سم‌شناسی فرآورده‌های گیاهی مورد استفاده قرار گیرد.
ابوالفضل کمرکی فراهانی؛ پروین بقایی؛ محمدباقر رضایی؛ کامکار جایمند
دوره 20، شماره 4 ، بهمن 1383، ، صفحه 407-416
چکیده
زعفران کلاله خشک شده گونه Crocus sativus.L می باشد. زعفران به خاطر خواص جلوگیرنده از سرطان در بدن می باشد. کاروتنوئیدها از مهمترین ترکیبهایی است که در رژیم غذایی به عنوان خاصیت ضد سرطانی مطالعات بسیار وسیعی بر روی آن انجام شده است. اخیرا مشاهده شده است که ترکیبهای طبیعی و زعفران خاصیت ضد سرطانی خوبی دارندکهاز مهمترین ترکیبهای موثره زعفران ...
بیشتر
زعفران کلاله خشک شده گونه Crocus sativus.L می باشد. زعفران به خاطر خواص جلوگیرنده از سرطان در بدن می باشد. کاروتنوئیدها از مهمترین ترکیبهایی است که در رژیم غذایی به عنوان خاصیت ضد سرطانی مطالعات بسیار وسیعی بر روی آن انجام شده است. اخیرا مشاهده شده است که ترکیبهای طبیعی و زعفران خاصیت ضد سرطانی خوبی دارندکهاز مهمترین ترکیبهای موثره زعفران می توان به ترکیبهای رنگی گلیکوزیدی آن که شامل دی – گلیکوز و دی – جنتیوبیوزیل استرهای کروستین مانند کروسین اشاره کرد که جزء کاروتنوئیدهای محلول در آب هستند. در این تحقیق به بررسی روش بهینه شده جهت استخراج ، جداسازی و شناسایی این نوع از کاروتنوئیدها که جزء کاروتنوئیدهای نادر محلول در آب می باشند پرداخت شده است. در روش استخراج از کمک دستگاه سوکسله استفاده گردید که این استخراج در سه مرحله و توسط حلال های پترولیوم اتر، دی اتیل اتر و متانول انجام گرفت. بعد از عمل استخراج و تغلیظ توسط دستگاه تقطیر در خلاء گردشی و جداسازی توسط کروماتوگرافی ستونی، نمونه ها به روش کروماتوگرافی لایه نازک (TLC) در زمان های بازداری 0.41، 0.63 ،0.75، 0.98 جداسازی و شناسایی شدند.
عباس صیامی؛ رضا حیدری؛ رسول پاکباز؛ محمد آقازاده
چکیده
به علت خواص مختلف دارویی تانن ها از جمله جلوگیری از رشد پاتوژنها و ضد خونریزی بودن، در این پژوهش از پودر تانن موجود در گال بلوط استفاده شد.با بررسی گونه‌های متعدد سرده (جنس) بلوط Quercus با توجه به مـــیزان بیشـتر گالوتانن‌ها در گــونه Q. infectoria که از روش اسپکترو فتومتری بدست آمده بود، پودر گال (قلقاف = زشگه) انتخاب و در زخم تجربی روی موش ...
بیشتر
به علت خواص مختلف دارویی تانن ها از جمله جلوگیری از رشد پاتوژنها و ضد خونریزی بودن، در این پژوهش از پودر تانن موجود در گال بلوط استفاده شد.با بررسی گونه‌های متعدد سرده (جنس) بلوط Quercus با توجه به مـــیزان بیشـتر گالوتانن‌ها در گــونه Q. infectoria که از روش اسپکترو فتومتری بدست آمده بود، پودر گال (قلقاف = زشگه) انتخاب و در زخم تجربی روی موش (رت نر) آزمایش گردید . تانن با تهیه محلول استاندارد اسید تانیک که به آن محلول یدات پتاسیم در متانول اضافه گردیده بود و رنگ محلول استاندارد با تغییر رنگ نمونه ها در طول موج نوری 550 نانومتر مقایسه شد و با استفاده از برنامه Excel منحنی ها ترسیم گردید. مقایسه نتایج با استفاده از تجزیه واریانس داده ها انجام شد. برای اثبات اثرات درمانی تانن از 36 رأس موش رت نر در زمانهای مختلف 6 ، 12، 24، 48، 72 و 144 ساعت استفاده و بهترین زمان درمان (144 ساعت) از بررسیهای هیستوپوتولوژی زخمهای تجربی ایجاد شده در پنج گروه درمانی و یک گروه شاهد بدست آمد.
