شهلا احمدی؛ فاطمه سفیدکن؛ پرویز باباخانلو؛ فاطمه عسگری؛ کریم خادمی؛ ناهید ولیزاده؛ محمدعلی کریمی‌فر
چکیده
جنس مرزه در دنیا حدود 30 گونه دارد که Satureja bachtiarica Bunge یکی از گونه‌های اندمیک این جنس در ایران است. به منظور بررسی تغییرات ترکیبهای اسانس مرزه بختیاری، نمونه‌ها در سال 1382 در خرم‌آباد و به روش اسپلیت فاکتوریل در سه تکرار در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در 36 کرت کشت شدند. سرشاخه‌های گیاه جهت بررسی کمیت و کیفیت اسانس در سال دوم و در دو مرحله ...
بیشتر
جنس مرزه در دنیا حدود 30 گونه دارد که Satureja bachtiarica Bunge یکی از گونه‌های اندمیک این جنس در ایران است. به منظور بررسی تغییرات ترکیبهای اسانس مرزه بختیاری، نمونه‌ها در سال 1382 در خرم‌آباد و به روش اسپلیت فاکتوریل در سه تکرار در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در 36 کرت کشت شدند. سرشاخه‌های گیاه جهت بررسی کمیت و کیفیت اسانس در سال دوم و در دو مرحله قبل از گلدهی و گلدهی از رویشگاه گیاه و مزرعه جمع‌آوری شدند و از آنها اسانس تهیه شد. اسانسهای حاصل با استفاده از دستگاههای آنالیز GC و GC/MS مورد شناسایی کیفی و کمی قرار گرفتند. در اسانس مرزه بختیاری جمع‌آوری شده از رویشگاه در مرحله قبل از گلدهی، عمده‌ترین ترکیبهای شناسایی شده پارا-سیمن (5/36٪)، کارواکرول (0/20٪) و تیمول (2/19٪) و در مرحله گلدهی کامل پارا-سیمن (2/23٪)، کارواکرول (8/25٪)، تیمول (3/1٪) و منتون (5/18٪) بودند. در اسانس مرزه بختیاری جمع‌آوری شده از مزرعه در مرحله قبل از گلدهی عمده‌ترین این ترکیبها پارا-سیمن (6/28٪) و کارواکرول (6/48٪) و در مرحله گلدهی کامل پارا-سیمن (2/21٪) و کارواکرول (3/62٪) بودند. بازده اسانس مرزه بختیاری کشت شده و جمع‌آوری شده از رویشگاه در مراحل قبل از گلدهی و گلدهی کامل به‌ترتیب (1/1% و 1/2%) و (8/1% و 1/1%) بود. مقایسه میزان کارواکرول در مرزه بختیاری کشت شده و وحشی در مراحل قبل از گلدهی و گلدهی کامل که به‌ترتیب 6/48%، 3/62% و 20%، 8/25% بودند، نشان‌دهنده این است که تغییرات شرایط اکولوژیک ازجمله: ارتفاع از سطح دریا، دما، خاک، رطوبت، اقلیم و ... بر درصد کارواکرول تأثیر مثبت داشته است.
حمیدرضا میرداودی؛ پرویز باباخانلو
چکیده
استان مرکزی به لحاظ قرار گرفتن در زاویه برخورد دو رشته کوه البرز و زاگرس دارای شرایط آب و هوایی متنوعی می‌باشد و همین امر موجب تنوع گیاهی بالایی در نقاط مختلف استان گردیده است. براساس مدارک مستند و مکتوب، تاکنون بیش از 1350 گونه گیاهی از سطح استان جمع‌آوری و در هرباریوم مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی نگهداری می‌شوند. ...
بیشتر
استان مرکزی به لحاظ قرار گرفتن در زاویه برخورد دو رشته کوه البرز و زاگرس دارای شرایط آب و هوایی متنوعی می‌باشد و همین امر موجب تنوع گیاهی بالایی در نقاط مختلف استان گردیده است. براساس مدارک مستند و مکتوب، تاکنون بیش از 1350 گونه گیاهی از سطح استان جمع‌آوری و در هرباریوم مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی نگهداری می‌شوند. حاصل این جمعآوریها و تطبیق آنها با منابع مکتوب و اطلاعات دارویی خبرگان محلی و عطاریهای استان، بیش از 227 گونه گیاه دارویی را در سطح کل استان نشان داد. از این تعداد، 144 گونه از سطح مراتع استان جمع‌آوری شده که متعلق به 127 جنس و 48 تیره هستند. تیره‌های گیاهی Compositae با 17 گونه، نعناعیان (Labiatae) با 14 گونه، شببو (Cruciferae) با 9 گونه، Leguminosae با 7 گونه، Rosaceae با 10 گونه و تیره چتریان (Umbeliferae) با 7 گونه بیشترین گونه‌های گیاهان دارویی را در استان به خود اختصاص می‌دهند. انتشار تعدادی از گونه‌ها در محدوده معینی از ارتفاع و یا رویشگاه می‌باشد و تعدادی نیز دارای دامنه پراکندگی وسیعی در استان بوده و تغییرات ارتفاعی و میزان بارندگی تأثیری در گسترش آنها ندارد.
رمضان کلوندی؛ کیوان صفی‌خانی؛ قاسم نجفی؛ پرویز باباخانلو
دوره 23، شماره 3 ، آبان 1386، ، صفحه 350-374
چکیده
جمع‌آوری و شناسایی گیاهان دارویی استان همدان از سال 1374 به مدت 5 سال در مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان همدان به اجرا درآمد. با استفاده از مطالعات میدانی و سود جستن از تجربه افراد آگاه و مطلع در زمینه طب سنتی و گیاه درمانی، گیاهان دارویی مناطق مختلف استان جمع‌آوری و شناسایی گردید و اطلاعاتی از قبیل نام علمی، نام خانواده، نام ...
بیشتر
جمع‌آوری و شناسایی گیاهان دارویی استان همدان از سال 1374 به مدت 5 سال در مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان همدان به اجرا درآمد. با استفاده از مطالعات میدانی و سود جستن از تجربه افراد آگاه و مطلع در زمینه طب سنتی و گیاه درمانی، گیاهان دارویی مناطق مختلف استان جمع‌آوری و شناسایی گردید و اطلاعاتی از قبیل نام علمی، نام خانواده، نام فارسی، نامهای محلی، مشخصات گیاهشناسی، محلهای پراکنش در سطح استان، شماره هرباریومی، زیستگاه، ارتفاع از سطح دریا، نقشه انتشار، اندام مورد استفاده، نحوه استفاده، موارد استفاده در طب سنتی و محلی، ترکیب شیمیایی برای گونه‌های یاد شده در منابع و … برای هر یک از گیاهان دارویی یادداشت گردید. در مجموع، 6000 نمونه گیاهی از مناطق مختلف استان جمع‌آوری گردید که از میان آنها 315 گونه گیاه دارویی مربوط به 71 خانواده و 209 جنس شناسایی شد. از این تعداد 159 گونه دارای مصارف سنتی در استان می‌باشند و 156 گونه فاقد استفاده سنتی و بومی در استان بوده ولی در منابع دارویی از آنها به عنوان گیاه دارویی نام برده شدهاست.
محمدامین سلطانی پور؛ پرویز باباخانلو
چکیده
بررسی اکولوژیک گیاهان اسانس‌دار استان هرمزگان از سال 1374 به مدت دو سال در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان انجام شد. با استفاده از منابع موجود و افراد آگاه و مطلع نسبت به جمع‌آوری گیاهان اسانس‌دار استان اقدام و اطلاعاتی از قبیل نام فارسی، نام محلی، نام علمی، نام خانواده، محل پراکنش، وضعیت رویشگاه، ارتفاع از سطح ...
بیشتر
بررسی اکولوژیک گیاهان اسانس‌دار استان هرمزگان از سال 1374 به مدت دو سال در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان انجام شد. با استفاده از منابع موجود و افراد آگاه و مطلع نسبت به جمع‌آوری گیاهان اسانس‌دار استان اقدام و اطلاعاتی از قبیل نام فارسی، نام محلی، نام علمی، نام خانواده، محل پراکنش، وضعیت رویشگاه، ارتفاع از سطح دریا، اقلیم، متوسط بارندگی سالانه و درجه حرارت متوسط محل رویش و گیاهان همراه برای کلیه گیاهان یادداشت گردید. در پایان بررسی در مجموع 113 گونه مربوط به 70 جنس و 31 خانواده شناسایی گردید که تعداد 80 گونه بومی استان و تعداد 79 گونه دارای استفاده‌های درمانی رایج و سنتی بودند. این گیاهان در مناطق مختلف ساحلی، استپی گرم شمال و ارتفاعات و کوههای بالنسبه بلند استان از ارتفاع 10 تا 3000 متر از سطح دریا در اقلیم‌های مختلف گرم و نیمه خشک، گرم و نیمه خشک بیابانی، گرم و خشک بیابانی و گرم و خشک، با متوسط بارندگی 300-150 میلیمتر و درجه حرارت متوسط 5/27 - 5/17 درجه سانتیگراد پراکنش دارند. تعداد 26 گونه از گیاهان اسانس دار استان به شکل درخت، 9 گونه حالت درختچه‌ای، 24 گونه حالت بوته‌ای و 54 گونه به شکل علفی دیده می‌شوند. تعداد 31 گونه از این گیاهان از گونه‌های دارویی پر مصرف در بین مردم هستند، تعداد 15 گونه در منابع به آنها اشاره نشده یا کمتر به آنها اشاره شده است و تعداد 12 گونه به صورت سنتی به کشورهای حوزه خلیج فارس و دریای عمان صادر می شود.
بهناز علیجان پور؛ پرویز باباخانلو؛ فرهاد آژیر؛ رضا حبیبی
چکیده
بذرهای گیاه وشا از منظقه ساران دماوند در اواسط تیر ماه 1380 جمع آوری گردید و برای تعیین مدت مناسب برای سرمادهی ، دوره های سرمادهی 0، 20، 25، 30، 35 روز، انتخاب شد .درجه حرارت تیمارهای سرمادهی 3-4 درجه سانتیگراد بود و تیمار شاهد در شرایط متعارف آزمایشگاهی قرار داده شد . بذرهای تیمار شده در پتری دیش کاشته شدند و پس از طی دوره سرمادهی ...
بیشتر
بذرهای گیاه وشا از منظقه ساران دماوند در اواسط تیر ماه 1380 جمع آوری گردید و برای تعیین مدت مناسب برای سرمادهی ، دوره های سرمادهی 0، 20، 25، 30، 35 روز، انتخاب شد .درجه حرارت تیمارهای سرمادهی 3-4 درجه سانتیگراد بود و تیمار شاهد در شرایط متعارف آزمایشگاهی قرار داده شد . بذرهای تیمار شده در پتری دیش کاشته شدند و پس از طی دوره سرمادهی به گلدان منتقل شدند و برای هر تیمار 5 تکرار کشت شد . پس از دو ماه جوانه های رویش یافته شمارش شدند . بر اساس نتایج بدست آمده دوره سرمادهی 30 روز مناسبترین زمان برای جوانه زنی بذرها بود. برای تعیین بهترین عمق کاشت، سه تیمار عمق کاشت 0.5، 1 و 1.5 سانتیمتر برای کاشت در نظر گرفته شد. بذرها در سی گلدان پلاستیکی کاشته شدند. پس از رشد جوانه ها، تعداد آنها شمارش شده و نتایج بدست آمده تجزیه و تحلیل شدند . نتیجه بدست آمده مبین آن است که میان سه تیمار کاشت تفاوت معنی داری وجود ندارد و عمق های کاشت انتخاب شده برای رویش بذرها، مناسب است.
احمد اکبری نیا؛ محمود خسروی فرد؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ پرویز باباخانلو
چکیده
به منظور بررسی اثر رژیم‌های مختلف آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی سیاه دانه، آزمایشی در دو سال زراعی 1376 و 1377 در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قزوین انجام گرفت. طرح آزمایشی مورد استفاده، بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار بود. تیمارهای آبیاری شامل دور آبیاری 7، 14 و 21 روز و بدون آبیاری (دیم) بود. ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر رژیم‌های مختلف آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی سیاه دانه، آزمایشی در دو سال زراعی 1376 و 1377 در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قزوین انجام گرفت. طرح آزمایشی مورد استفاده، بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار بود. تیمارهای آبیاری شامل دور آبیاری 7، 14 و 21 روز و بدون آبیاری (دیم) بود. صفات اندازه‌گیری شده شامل ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، نسبت وزن دانه به وزن کپسول و عملکرد دانه بود. نتایج نشان داد که رژیم‌های آبیاری به طور معنی‌داری در هر دو سال آزمایش بر ارتفاع بوته، تعداد کپسول در بوته ، تعداد دانه در کپسول و عملکرد دانه تأثیر داشت و تمامی صفات فوق در تیمارهای آبیاری، بالاتر از بدون آبیاری بودند، آبیاری هیچ گونه اثر معنی‌داری بر وزن هزار دانه و نسبت وزن دانه به وزن کپسول نداشت. بالاترین عملکرد دانه در هر دو سال آزمایش مربوط به دور آبیاری 7 روز بود (1118 کیلوگرم در هکتار) بود. البته در زمان کمبود رطوبت و حتی به صورت دیم گیاه نسبت به کم آبی از خود مقاومت نشان داد و با حداقل رطوبت، تولید محصول نمود. از بین صفات اندازه‌گیری شده، ارتفاع بوته، تعداد کپسول در بوته و تعداد دانه در کپسول همبستگی مثبت بسیار زیادی با عملکرد دانه نشان دادند.
محمد دینی؛ پرویز باباخانلو؛ محمد علیها؛ مصطفی گلی پور؛ فرهنگ جعفری
دوره 20، شماره 1 ، اردیبهشت 1383، ، صفحه 99-109
چکیده
به منظور بررسی اثر ایجاد زخم (تیغ‌زدن)برریشه‌غده‌ای Ferula gumosa Boiss باریجه در ادامه حیات آن از سال 79 تا پایان 82 طرحی با سه تیمار سه بار، چهاربار و پنج بار تیغ و تیمار شاهد باروش آماری کاملا تصادفی وبا چهل تکرار مشاهداتی در مرکز همند آبسرد دماوند اجرا شد. غده‌های گیاه مذکور از منطقه لار به مزرعه انتقال یافت. پس از دو دوره رویش ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر ایجاد زخم (تیغ‌زدن)برریشه‌غده‌ای Ferula gumosa Boiss باریجه در ادامه حیات آن از سال 79 تا پایان 82 طرحی با سه تیمار سه بار، چهاربار و پنج بار تیغ و تیمار شاهد باروش آماری کاملا تصادفی وبا چهل تکرار مشاهداتی در مرکز همند آبسرد دماوند اجرا شد. غده‌های گیاه مذکور از منطقه لار به مزرعه انتقال یافت. پس از دو دوره رویش تیمارها اعمال شد و صمغ استحصال گردید. بعد از اجرای سال اول طرح ، زندهمانی پایههای تیغخورده و شاهد مورد مطالعه قرار گرفتند. مقایسه میانگین تولید صمغ نشان دادکه افزایش تعداد دفعات تیغزنی، کاهش محصول را به دنبال داشت. بیشترین میزان صمغ در تیمار سه باروکمترین آن در تیمار پنج بار تیغ زنی استحصال گردید. زندهمانی بوتهها در مقایسه با شاهد نشان از مرگ و میر آنها در تمام تیمارها میدهد.در تجزیه واریانس میان تیمارهای مختلف تولید صمغ و همچنین زندهمانی تیمارها اختلاف معنی‌داری وجود ندارند. جهت ترمیم و بازسازی غده‌های جا به جا شده مدت زمان دو سال (دو دوره رویش) کافی نیست.
احمد اکبری‌‌‌نیا؛ پرویز باباخانلو
دوره 16، شماره 1 ، بهمن 1381، ، صفحه 1-39
چکیده
استان قزوین با وسعت حدود 1.58 میلیون هکتار به دلیل تنوع آب و هوایی و پستی و بلندی دارای رویشهای بسیار متنوع است به طوری که ارتفاع از سطح دریا از 300 متر در طارم سفلی تا 4140 متر در قله سیالان الموت متغیراست حدود 61 درصد وسعت استان کوهستانی و 39 درصد آن دشت می‌باشد طرح تحقیقاتی جمع‌آوری و شناسایی گیاهان دارویی استان به مدت 4 سال اجرا گردید و ...
بیشتر
استان قزوین با وسعت حدود 1.58 میلیون هکتار به دلیل تنوع آب و هوایی و پستی و بلندی دارای رویشهای بسیار متنوع است به طوری که ارتفاع از سطح دریا از 300 متر در طارم سفلی تا 4140 متر در قله سیالان الموت متغیراست حدود 61 درصد وسعت استان کوهستانی و 39 درصد آن دشت می‌باشد طرح تحقیقاتی جمع‌آوری و شناسایی گیاهان دارویی استان به مدت 4 سال اجرا گردید و با انجام مأموریتهای صحرایی و بررسی منابع موجود حدود 250 گونه گیاه دارویی جمع‌آوری وشناسایی گردید. بیشترین درصد گونه‌های دارویی از الموت و طارم سفلی جمع‌آوری گردید. برخی از گونه‌های دارویی رویشگاههای محدودی داشتند از جمله شاهپسند Verbena officinalis، نوعی خشخاشPapaver bracteatum ، عناب Ziziphus vulgaris، درحالی که برخی دیگر مثل بومادران Achillea millefolium، ریواسRheum ribes ، آویشن Thymus kotschyanus، و… در محدوده وسیعی از ارتفاعات استان پراکنش دارند. گل گاوزبان ایران Echium amoenum، که دربرخی از روستاهای الموت کشت می‌شود و گلپر Heracleum persicum، استان از شهرت خاصی در بازار دارویی سنتی ایران برخوردار هستند. بیش از 40 گونه گیاه دارویی توسط اهالی روستاهای استان جمع‌آوری و به بازار دارویی عرضه می‌شود.
محمد دینی؛ پرویز باباخانلو
دوره 16، شماره 1 ، بهمن 1381، ، صفحه 41-99
چکیده
فهرست اسامی حاضر با هدف دستیابی سریع به اطلاعاتی هرچند کلی، درمورد خواص وکاربردهای گیاهان تهیه شده است. دراین فهرست بیش از یکهزار و پانصد گیاه که دارای ارزش اقتصادی بوده، انتخاب, و خواص وکاربردهای آنها به شکل شماره‌هایی در مقابل اسامی گیاهان آورده شده است. بالغ بر صدگونه گیاهانی هستند که بعضی ازمنابع وجود آنها را در ایران ذکرنموده ...
بیشتر
فهرست اسامی حاضر با هدف دستیابی سریع به اطلاعاتی هرچند کلی، درمورد خواص وکاربردهای گیاهان تهیه شده است. دراین فهرست بیش از یکهزار و پانصد گیاه که دارای ارزش اقتصادی بوده، انتخاب, و خواص وکاربردهای آنها به شکل شماره‌هایی در مقابل اسامی گیاهان آورده شده است. بالغ بر صدگونه گیاهانی هستند که بعضی ازمنابع وجود آنها را در ایران ذکرنموده وبعضی دیگر وجود آنها را مشکوک می‌دانند. این گونه‌ها با دوستاره درفهرست نشان داده شده‌اند. تعدادی ازگیاهان وارداتی هستندکه به‌نحوعمده در باغهای گیاه شناسی یا پارکها کشت شده‌اند, این دسته نیز با یک ستاره معرفی شده‌اند. تعداد کل گیاهان بالغ بر یکهزار و ششصد عدد می‌باشند که تعداد یکهزار و دویست گونه, گیاهانی هستند که در ایران می‌رویند, وتصاویر نزدیک به هفتصد گونه با استفاده از فلور رنگی ایران دردسترس می‌باشند که دراین صورت شماره جلد مورد استفاده در مقابل گونه آورده شده است.
در مقابل بعضی ازگونه‌ها اعدادی ازیک تا سی و پنج دیده نمی‌شود که نشان دهنده معرفی گیاه تنها در منبع شماره 105می‌باشد و در سایر منابع استفاده شده ذکری ازآن گونه آورده نشده است. دراین مجموعه به کاربردهای کلی گیاهان اشاره گردیده که لازم است درفهرستهای بعدی شماره‌ها ریزتر وبه‌صورت زیرشماره ارائه شوند. برای مثال درشماره سیزده میتوان کاربردهای دارویی ودرمانی هر گیاه تحت زیر شماره ذکر گردد: همچنین تحت هر شماره ممکن است چند کاربرد ذکر شده باشد به عنوان مثال درشماره چهارده منظور از خاصیت تصفیه کنندگی آب تمام گیاهان با این شماره نیستند, ویا در شماره هفت صمغ, رزین, مآن وغیره تحت این شماره آورده شده و استفاده کنندگان مطلع هستند که هرگیاهی ممکن است یک یا چند مورد از این کاربردها را داشته باشد. تعدادی ازگیاهان دارویی معروف درایران که درمنابع مورد استفاده ذکر نشده‌اند در فهرست حاضر آورده نشده‌اند که سعی می‌شود در فهرست بعدی با دستیابی به منابع جدید به فهرست حاضر اضافه شوند.
عباس زارع زاده؛ پرویز باباخانلو؛ ناصر باغستانی؛ مهدی شمس زاده
دوره 14، شماره 1 ، دی 1381، ، صفحه 73-135
چکیده
با اتمام مرحلة اول طرح (جمع‌آوری و شناسایی) 250 گونه گیاهی دارویی استان یزد شناسایی گردیدند و در 181 جنس و 65 تیره طبقه‌بندی شدند. نام علمی، نام فارسی و محلی گونه‌ها، زیستگاه، قسمتهای مورد استفاده گیاه، ترکیبهای شیمیایی، تاریخچه و مصارف سنتی و محلی، خواص مهم دارویی و مصارف گیاه، طرز تهیه و نحوة‌مصرف و پراکندگی جغرافیایی گونه‌ها ...
بیشتر
با اتمام مرحلة اول طرح (جمع‌آوری و شناسایی) 250 گونه گیاهی دارویی استان یزد شناسایی گردیدند و در 181 جنس و 65 تیره طبقه‌بندی شدند. نام علمی، نام فارسی و محلی گونه‌ها، زیستگاه، قسمتهای مورد استفاده گیاه، ترکیبهای شیمیایی، تاریخچه و مصارف سنتی و محلی، خواص مهم دارویی و مصارف گیاه، طرز تهیه و نحوة‌مصرف و پراکندگی جغرافیایی گونه‌ها شرح داده شده‌اند. بیشترین تعداد گونه گیاه دارویی در استان به ترتیب به تیره‌های Labiatae با 24 گونه، Rosaceae با 20 گونه، Compositae با 19 گونه و Cruciferae با 18 گونه، Umbelliferae و Liliaceae هر یک با 12 گونه Solanaceae و Malvaceae هر یک با 9 گونه تعلق دارند. در فاز دوم (اهلی کردن گیاهان دارویی) بذور و نهالهای گیاهان مورد نظر از طبیعت، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع و مراکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استانها و تعداد معدودی از گونه‌های وارداتی تأمین و به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در دو فصل بهار و پاییز کشت گردیدند. بدین ترتیب فصل کاشت، فنولوژی و سازگاری گونه‌ها با شرایط اقلیمی ایستگاه تحقیقات گیاهان داروئی استان یزد مورد بررسی قرار گرفتند. در ضمن علاوه بر نحوة تکثیر گیاه، آفات و بیماریها و نیاز آبی و کودی گیاهان کشت شده نیز در حد امکان مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان می‌دهند که از 154 گونه گیاه دارویی کشت شده، 136 گونه مراحل فنولوژیکی خود را کامل نمودند، 72 گونه با شرایط اقلیمی ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی یزد سازگار بودند، 12 گونه سبز نشدند و 6 گونه سبز شده بعد از مدتی خشک گردیدند.
محمد دینی؛ پرویز باباخانلو؛ محمدمسعود علیها؛ مصطفی گلی پور
دوره 13، شماره 1 ، مرداد 1381، ، صفحه 25-40
چکیده
باریجه یکی از مهمترین محصولات فرعی مرتعی در استان تهران می‌باشد که از زمانهای گذشته مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. جهت تعیین گیاهان مولد باریجه و محدوده پراکنش آنها طرحی از سال 74 تا 79 در استان تهران اجرا شد.
مطالعات کتابخانه‌ای و صحرایی در دو مرحله اجرا گردید. ابتدا ضمن مراجعه به منابع مختلف، اطلاعات در مورد گیاه ...
بیشتر
باریجه یکی از مهمترین محصولات فرعی مرتعی در استان تهران می‌باشد که از زمانهای گذشته مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. جهت تعیین گیاهان مولد باریجه و محدوده پراکنش آنها طرحی از سال 74 تا 79 در استان تهران اجرا شد.
مطالعات کتابخانه‌ای و صحرایی در دو مرحله اجرا گردید. ابتدا ضمن مراجعه به منابع مختلف، اطلاعات در مورد گیاه بدست آمد. با استفاده از نقشه پوشش گیاهی حوضه‌های سد امیرکبیر، لتیان، لار و غیره سوابق پراکنش گیاه مورد بررسی قرار گرفت. همچنین از نقشه جغرافیایی، زمین‌شناسی،خاکشناسی، آب و هوایی نیز استفاده شد.
با شروع فصل رویش گیاه بازدیدهای صحرایی جهت جمع‌آوری گیاه در استان انجام شد و ضمن بازدید نمونه خاک و سایر اطلاعات جمع‌آوری و در تهیة نقشه کلی پراکنش مورد استفاده قرار گرفت.
از مجموع گونه‌های ذکر شده از جنس Ferula دو گونه: 1- Ferula gumosa Boissو 2- F.persica willd در استان تهران وجود دارند که در گذشته از آنها بهره‌برداری شده است. گونه شماره یک تنها در حوضه سد لار پراکنش وسیعی دارد و تا مرز حوضه سد لتیان نیز مشاهده می‌گردد. گونه شماه 2 به نام باریجه سگبینج یا سگاپینوم نامیده می‌شود که هر دو تحت نام باریجه مورد مصرف قرار می‌گیرند ولی پراکنش گونه شماره 2 وسیعتر است و در کلیه حوضه‌ها به ویژه لتیان و امیرکبیر پراکنش دارد.
محمد دینی؛ پرویز باباخانلو؛ محمود محمدی؛ مصطفی گلی پور
دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1381، ، صفحه 67-85
چکیده
شکر تیغال یکی از مان‌های مشهور ایران می باشد که از زمانهای گذشته تا امروز به عنوان یک داروی سنتی مورد مصرف قرار گرفته است. این ماده شیرین‌مزه توسط لارو حشره‌ای بر روی گیاهی ارخانواده کاسنی3، به نام اکی‌نوپس4 ایجاد می‌گردد.
جهت تعیین نام گونه‌های موجود در استان و حشره عامل در قالب یکی از زیر طرحهای طرح ملی بررسی منابع تولید کننده ...
بیشتر
شکر تیغال یکی از مان‌های مشهور ایران می باشد که از زمانهای گذشته تا امروز به عنوان یک داروی سنتی مورد مصرف قرار گرفته است. این ماده شیرین‌مزه توسط لارو حشره‌ای بر روی گیاهی ارخانواده کاسنی3، به نام اکی‌نوپس4 ایجاد می‌گردد.
جهت تعیین نام گونه‌های موجود در استان و حشره عامل در قالب یکی از زیر طرحهای طرح ملی بررسی منابع تولید کننده و عوامل تولید شیرابه‌های قندی (مان‌ها) اجرا شد و طی دو مرحله کتابخانه‌ای و صحرایی مطالعه صورت گرفت.
ابتدا ضمن مراجعه به منابع مختلف، اطلاعات در مورد گیاه به‌دست آمد. از نقشه پوشش گیاهی در استان استفاده شد و با شروع فصل رویش بازدیدهای منظم از گیاه اکی‌نوپس در نقاط مختلف استان در ارتفاعات و اقالیم مختلف انجام گردید. با مشاهده حشره عامل روی نمونه گیاه نسبت به جمع آوری گیاه و حشره جهت شناسایی اقدام گردید.
بر طبق بررسی انجام شده مشخص شد که به روی سه گونه از گیاه اکی‌نوپس به نامهای E. cephalotes Dc. Echinops orientalis Trautv و E. robustus Bunge حشره فعالیت می‌کند: گونه‌های مذکور در جنوب، شرق و غرب استان پراکنش دارند و علاوه بر آنها دو گونه دیگر به نامهای E. ritrodes Bunge و E. leiopolyceras Bornm نیز وجود دارند که بر روی آنها اثری از فعالیت حشره مشاهده نشد. این گونه‌ها منشعب و در ارتفاعات استان پراکنش دارند.
نام حشره عامل تولید شکر تیغال لارینوس ملیفیکوس از راسته سخت بالپوشان و خانواده سرخرطومی می‌باشد. حدود ارتفاعی پراکنش گیاه اکی‌نوپس در استان تهران 2700-1000 متر و حدود ارتفاعی فعالیت حشره تا 2000 مشاهده شد.
تولید شکرتیغال در استان تهران قابل توجه نمی‌باشد و جمع‌آوری آن مقرون به‌صرفه نیست.
محمد دینی؛ پرویز باباخانلو؛ محمود محمودی؛ مصطفی گلی پور
دوره 11، شماره 1 ، بهمن 1380، ، صفحه 53-71
چکیده
بیدخشت یکی از مان‌های مشهور ایران می‌باشد که از زمانهای گذشته تا امروز به‌عنوان یک داروی سنتی مورد مصرف قرار گرفته است. این ماده به‌رنگ سفید متمایل به شیری به‌صورت قطعاتی بدون شکل دراثر فعالیت حشره‌ای با بیولوژی نامشخص که بر روی گیاه بید ایجاد می‌گردد. جهت تعیین نام گونه‌های گیاه بید موجود در استان و حشره عامل در قالب یکی از زیر‌طرحهای ...
بیشتر
بیدخشت یکی از مان‌های مشهور ایران می‌باشد که از زمانهای گذشته تا امروز به‌عنوان یک داروی سنتی مورد مصرف قرار گرفته است. این ماده به‌رنگ سفید متمایل به شیری به‌صورت قطعاتی بدون شکل دراثر فعالیت حشره‌ای با بیولوژی نامشخص که بر روی گیاه بید ایجاد می‌گردد. جهت تعیین نام گونه‌های گیاه بید موجود در استان و حشره عامل در قالب یکی از زیر‌طرحهای طرح ملی بررسی منابع تولید کننده و عوامل تولید شیرابه‌های قندی (مان‌ها) اجرا شد و مطالعه طی دو مرحله کتابخانه‌ای و صحرایی صورت گرفت. ابتدا ضمن مراجعه به منابع مختلف اطلاعات درمورد گیاه بدست آمد با استفاده از نقشه پوشش گیاهی پراکنش گیاه در استان بررسی و با شروع فصل رویش بازدیدهای منظم از بیدستانها در نقاط مختلف استان در ارتفاعات و اقالیم مختلف انجام و با مشاهده حشره روی گیاه نمونه گیاه و حشره جمع‌آوری و بازدیدهای هفتگی آماده تا مرحله تولید شیرابه بیدخشت انجام و پس از سخت شدن بیدخشت از روی شاخه و ساقه‌های گیاه جمع‌آوری شد. گونه‌های بید موجود در استان که حشره روی آنها فعالیت می‌کنند عبارتند از: Salix acmophylla Boiss. زرد بید Salix aegyptiaca L. بیدمشک Salix alba L. فک Salix excelsa Gme. سیاه بید Salix zygostemom Boiss. جودانک کلیه گونه‌های بید موجود در استان هنوز به‌طور کامل شناسایی نشده‌اند. عامل تولید بیدخشت، حشره‌ای است به نام Tuberolachnus salignus Gmelاز خانواده Lachnidae و به فارسی بنام شته خالدار بید گفته می‌شود.
محمد دینی؛ پرویز باباخانلو؛ محمود محمدی؛ مصطفی گلی پور
چکیده
از زمانهای گذشته تا امروز شیرخشت بعنوان یک داروی سنتی مورد مصرف قرار گرفته است. این ماده شیرین مزه از نظر ترکیب شیمیایی جزو مان ها محسوب می شود. طبق بررسی انجام شده مشخص شد که دو گونه گیاه شیرخشت به نامهای 1-Cotoneaster nummularius Fisch & Mey (Rosaceae) 2- Cotoneaster nummularioides Pojark در استان تهران وجود دارند که مان تولید می نمایند. در اوایل ...
بیشتر
از زمانهای گذشته تا امروز شیرخشت بعنوان یک داروی سنتی مورد مصرف قرار گرفته است. این ماده شیرین مزه از نظر ترکیب شیمیایی جزو مان ها محسوب می شود. طبق بررسی انجام شده مشخص شد که دو گونه گیاه شیرخشت به نامهای 1-Cotoneaster nummularius Fisch & Mey (Rosaceae) 2- Cotoneaster nummularioides Pojark در استان تهران وجود دارند که مان تولید می نمایند. در اوایل مردادماه روی اندامهای هوایی گونه های مذکور شیرابه ظاهر می گردد، در پی نتایج سالهای اجرای طرح مشخص گردید که لارو نوعی حشره پوستخوار از خانواده سخت بالپوشان (سوسکها) عامل ایجاد تخریب در قسمت کامبیوم چوب گیاه می باشد. این آفت شبیه آفت پوستخوار درختان میوه هسته دار عمل می کند و برای اولین بار از محل اجرای طرح جمع آوری و توسط موسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی به نام Scolytus rugulosus Mull. (Col., Scolytida, Scolytinae) شناسایی گردید. خروج ترشحات تابع شرایط اقلیمی بوده بطوریکه در یک محدوده زمانی ظاهر و پس از مدت کوتاهی از بین می رود. شیرابه قندی مترشحه از گیاه مورد توجه حشرات می باشد و در نتیجه بارندگی نیز شسته شده، از بین می رود. با بررسی آمار هواشناسی منطقه در اوایل مرداد اختلاف درجه حرارت حداکثر مطلق و حداقل مطلق به بیش از بیست درجه می رسد و در این ایام از محلهای آفت زده روی درختچه ترشحات خارج می گردد.شاخه های افت زده پس از چند سال از بین می روند و کاملا خشک می گردند و تا این مرحله هر ساله از محلهای آفت زده ترشحات خارج می شود. درختچه شیرخشت دارای چندین ساقه هوایی و قدرت جست زنی داشته لذا گیاه بطور کامل خشک نمی شود. در ادامه بررسی جهت یافتن منابع دیگر تولید مان، مشخص گردید که علیرغم وجود گیاه کاروان کش در استان تهران لیکن این گیاه تولید مان نمی کند، همچنین نوعی زبان گنجشک که در بعضی از کشورها تولید مان می نماید در ایران بصورت بومی وجود نداشته از گیاهان وارداتی است که کاشته شده است لذا تولید مان شیرخشت توسط این گیاه در ایران نیز منتفی است.
ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ امیر قلاوند؛ قربان نورمحمدی؛ ابوالقاسم متین؛ غلامرضا امین؛ پرویز باباخانلو؛ محمدحسین لباسچی؛ فاطمه سفیدکن
دوره 7، شماره 1 ، اردیبهشت 1380، ، صفحه 1-26
چکیده
به منظور بررسی تاثیر روشهای مختلف حاصلخیز کردن خاک بر عملکرد گیاهان دارویی تحقیقی در سالهای زراعی 75 تا پایان 76 در ایستگاه تحقیقات البرز کرج انجام شد. در این تحقیق از گیاهان دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare) استفاده گردید. تیمارهای مورد بررسی شامل نسبتهای مختلفی از کود شیمیایی خالص به صورت ترکیبی از NPK، مورد استفاده در سیستمهای زراعی ...
بیشتر
به منظور بررسی تاثیر روشهای مختلف حاصلخیز کردن خاک بر عملکرد گیاهان دارویی تحقیقی در سالهای زراعی 75 تا پایان 76 در ایستگاه تحقیقات البرز کرج انجام شد. در این تحقیق از گیاهان دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare) استفاده گردید. تیمارهای مورد بررسی شامل نسبتهای مختلفی از کود شیمیایی خالص به صورت ترکیبی از NPK، مورد استفاده در سیستمهای زراعی رایج و مبتنی بر کودهای شیمیایی و نسبتهای مختلفی از کود دامی، مورد استفاده در سیستمهای زراعی پایدار یا ارگانیک ونیز ترکیبی از نسبتهای مختلف کود دامی و شیمیایی، مورد استفاده در سیستمهای تغذیه تلفیقی در مقایسه با تیمار شاهد بود. این تحقیق بصورت طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار به اجرا در آمد. نتایج حاصل از سالهای آزمایش ضمن تجزیه مرکب، با استفاده از آزمون دانکن مورد مقایسه قرار گرفت. براساس نتایج حاصل از سالهای اول و دوم آزمایش مشخص شد که در مجموع بالاترین میزان عملکردهای بذر و کاه در روش تغذیه شیمیایی مربوط به تیمارهای شماره 5 (K=160، P=128، N=160 کیلوگرم در هکتار) و شماره 4 (K=120، P=96، N=120 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب برابر 901.33 و 4326.2 کیلوگرم درهکتار بود. بین تیمارهای روش تغذیه ارگانیک بیشترین عملکردهای بذر و کاه مربوط به تیمار شماره 13 (40 تن کود دامی در هکتار) بود که به ترتیب برابر 947.17 و 5147.2 کیلوگرم در هکتار گردید. این در حالیست که بالاترین میزان این عملکردهای بذر و کاه در روش تغذیه تلفیقی مربوط به تیمار شماره 10 (مخلوط 25 تن کود دامی به همراه K=60، P=48 و N=60 کیلوگرم در هکتار) و به ترتیب برابر 1182.67 و 6627.3 کیلوگرم در هکتار بود. عملکردهای بذر و کاه در روش تغذیه شیمیایی خالص به ترتیب 69.37% و 31.49% در روش تغذیه تلفیقی 122.23% و 101.43% و در روش تغذیه ارگانیک نیز به ترتیب 77.98% و 56.44% افزایش را نسبت به شاهد نشان داد. با توجه به تجزیه مرکب مربوط به دو سال، در مجموع میزان عملکردهای بذر، کاه وبیولوژیک در روش تغذیه تلفیقی نسبت به دو روش شیمیایی خالص و ارگانیک بیشترشده که این افزایش عملکرد در سال دوم نسبت به سال اول مشخص تر بود. بدین ترتیب میتوان به اثر ترکیب کودهای شیمیایی و دامی به عنوان یک منبع تغذیه مناسب برای گیاه و همچنین به عنوان عامل اساسی در اصلاح ساختار فیزیکی و شیمیایی خاک اشاره نمود.
زهرا فاکر باهر؛ لطیفه احمدی؛ پرویز باباخانلو
دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1379، ، صفحه 48-65
چکیده
به منظور تعیین میزان الکالویید تام و الکالوییدهای افدرین و پزودوافدرین، بیش از250 نمونه گیاه افدرا که به 9 گونه مختلف تعلق دارند از مناطق مختلف ایران در مرحله گلدهی جمع آوری گردید. پس از استخراج الکالویید تام در 42 نمونه انتخابی، مشخص گردید که گونه E. major بیشترین مقدار (0.8%-1.8%) و گونهE. brevifoliata کمترین مقدار الکالویید تام را دارا بوده اند (0.05%-0.08%). ...
بیشتر
به منظور تعیین میزان الکالویید تام و الکالوییدهای افدرین و پزودوافدرین، بیش از250 نمونه گیاه افدرا که به 9 گونه مختلف تعلق دارند از مناطق مختلف ایران در مرحله گلدهی جمع آوری گردید. پس از استخراج الکالویید تام در 42 نمونه انتخابی، مشخص گردید که گونه E. major بیشترین مقدار (0.8%-1.8%) و گونهE. brevifoliata کمترین مقدار الکالویید تام را دارا بوده اند (0.05%-0.08%). سایر گونه ها به ترتیب عبارتند از:(0.55%-1%) E. procera ، (0.17%-0.8%) E.intermedia،(0.1%-0.55%) E. pachyclada ، (0.09%-0.5%) E. strobilata،(0.04%-0.09%) E.sarcocurpa ،(0.6%) E. distachya و (0.04%-0.2%) E. foliata. الکالوییدهای افدرین و پزودوافدرین بیش از 90% الکالوییدها را در نمونه ها به خود اختصاص می دهند که تعیین مقدار این دو نوع الکالویید با دستگاه گاز کروماتوگراف کوپل شده با طیف سنج جرمی (GC/MS) انجام گرفته است.
عباس زارع زاده؛ بهمن خلدبرین؛ علی مراد شاهی؛ پرویز باباخانلو؛ هما رجائی
دوره 5، شماره 1 ، اردیبهشت 1379، ، صفحه 61-112
چکیده
اثرات شش سطح کود ازته (اوره) بر عملکرد محصول و تغییرات مقدار کل آلکالوئیدهای موجود در اندامهای مختلف گیاه P.alkekengi در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان یزد مورد مطالعه قرار گرفت. طرح آزمایشی فوق طرح بلوک کامل تصادفی با شش تیمار کود ازته به میزان و (بدون مصرف کود) شاهد =0 کود ازته در سه N و N50=50kg/ha و N100=100kg/ha و N150=150kg/ha و N200=200kg/ha وN250=250kg/ha تکرار ...
بیشتر
اثرات شش سطح کود ازته (اوره) بر عملکرد محصول و تغییرات مقدار کل آلکالوئیدهای موجود در اندامهای مختلف گیاه P.alkekengi در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان یزد مورد مطالعه قرار گرفت. طرح آزمایشی فوق طرح بلوک کامل تصادفی با شش تیمار کود ازته به میزان و (بدون مصرف کود) شاهد =0 کود ازته در سه N و N50=50kg/ha و N100=100kg/ha و N150=150kg/ha و N200=200kg/ha وN250=250kg/ha تکرار بود. هدف از این پژوهش انتخاب میزان مصرف بهینه کود ازته جهت بالاترین عملکرد محصول و بیشترین میزان تولید کل الکالوئیدها در اندامهای مختلف گیاه بوده است. نتایج نشان میدهد که تولید برگ، ساقه، ریشه و محصول (بیوماس) و همچنین اندازه تاج پوشش، ارتفاع ساقه و گسترش ریشه با افزودن کود ازته به خاک، افزایش نشان میدهد و حداکثر میزان عملکرد آنها مربوط به تیمار 150 و حداکثر اندازه ارتفاع ساقه مربوط به تیمار 100 کیلوگرم کود ازته در هکتار می باشد. با توجه به این که از نظر مقایسه میانگین ها بین تیمارهای 100 و 150 کیلوگرم در هکتار کود ازته از نظر آماری تفاوت معنی داری (a=0.01) وجود ندارد، می توان نتیجه گرفت که بیشترین عملکردمحصول و عوامل اندازه گیری شده با مصرف 150 کیلوگرم در هکتار کود ازته حاصل می شود. پس از تولید حداکثر محصول، مصرف بیشتر کود ازته اثرات منفی بر عملکرد گیاهان داشت. - میزان الکالوئیدهای تام در برگ، میوه و ریشه به روش (Yanevan) اندازه گیری گردید و نتایج نشان داد که افزودن کود ازته به خاک باعث افزایش میزان الکالوئیدها در اندامهای برگ، میوه و ریشه می شود و حداکثر میزان آن به ترتیب مربوط به میانگین تیمارهای 100 و 150 و 200 کیلوگرم در هکتار کود ازته می باشد و با توجه به این که ازنظر مقایسه بین میانگین الکالوئیدهای تولید شده در برگ و ریشه، به ترتیب در تیمارهای (100، 150) و (200 و 150) کیلوگرم در هکتار تفاوت معنی دار (a=0.01) وجود ندارد میتوان نتیجه گرفت که بیشترین میزان الکالوئیدهای تولید شده در مجموع با مصرف 150 کیلوگرم در هکتار کود ازته حاصل می شود. در مورد گسترش ریشه در خاک با افزایش میزان کود به خاک از نظر آماری تفاوت معنی داری بین میانگینها وجود ندارد، در حالیکه با افزایش میزان کود به خاک عمق ریشه کاهش می یابد و بیشترین مقدار مربوط به شاهد می باشد. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که کود ازته بطور عمده باعث افزایش رشد اندامهای هوایی در گیاه می شود و کمتر روی رشد ریشه تاثیر دارد.
