همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان (باغ گیاه‌شناسی کاشان)

2 استاد، دانشکده شیمی، دانشگاه کاشان

3 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد، دانشکده شیمی، دانشگاه کاشان

چکیده

جنس زیتون تلخ (Melia L.) متعلق به خانواده سنجد تلخ (Meliaceae)، دارای گونه‌های درختی متعددی است که تاکنون بالغ بر 15 گونه از این جنس در جهان و 2 گونه از ایران گزارش شده‌‌است. در این تحقیق ترکیب‌های شیمیایی اسانس اندام‌های زایشی گونه زیتون تلخ (Melia azedarach L.) کاشته شده در باغ گیاه‌شناسی کاشان مورد بررسی قرار گرفت. سرشاخه‌های گلدار و میوه‌های رسیده این گیاه در بهار سال 1388 جمع‌آوری و در شرایط آزمایشگاه خشک شدند و به روش تقطیر و استخراج با بخار همزمان با حلال آلی (Simultaneous steam distillation extraction) اسانس‌گیری شدند. برای شناسایی ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس، از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل‌ شده به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. بازدهی اسانس گل‌ها و میوه‌ها به‌ترتیب 02/0% و 01/0% وزنی/وزنی بدست آمد. 10 ترکیب شیمیایی در اسانس سرشاخه‌های گلدار گیاه و 35 ترکیب در اسانس میوه گیاه زیتون تلخ شناسایی گردید. اجزای اصلی اسانس گل‌ها شامل: ترانس-نرولیدول (9/38%)، بی‌سیکلوژرماکرن (2/8%) و ویریدیفلورول (1/8%) بودند. بیشترین ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس میوه‌های گیاه شامل: آرومادندرن (9/21%)، بی‌سیکلوژرماکرن (7/13%)، گلوبولول (1/8%)، اسپاتولنول (5/6%)، آلو-آرومادندرن (7/4%) و بتا-کاریوفیلن (7/4%) بودند. بخش عمده ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس گل‌ها، سسکوئی‌ترپن‌های اکسیژن‌دار بودند. در حالی‌که بیشترین قسمت اصلی ترکیب‌های شیمیایی اسانس میوه‌ها، مربوط به سسکوئی‌ترپن‌های هیدروکربنی بود و اثری از مونوترپن‌های هیدروکربنی در اندام‌های زایشی گیاه دیده نشد.

کلیدواژه‌ها

- بتولی، ح.، 1390. بررسی رستنی‌های مقاوم به‌خشکی باغ گیاه‌شناسی کاشان به‌منظور زیبا‌سازی فضای سبز شهری. نخستین همایش باغ گیاه‌شناسی ملی ایران. مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، 5 آبان: 25.
- ثابتی، ح.، 1381. جنگل‌ها، درختان و درختچه‌های ایران. انتشارات دانشگاه یزد، 807 صفحه.
- زرگری، ع.، 1368. گیاهان دارویی (جلد اول). انتشارات دانشگاه تهران، 947 صفحه.
- شمالی، م.، 1369. واژه‌نامه گیاهی، انتشارات عمیدی، تبریز،
223 صفحه.
- قهرمان، ا.، 1372. کورموفیت‌های ایران (سیستماتیک گیاهی)
(جلد دوم). مرکز نشر دانشگاهی تهران، 842 صفحه.
- کریمی، ه.، 1374. اسامی گیاهان ایران. انتشارات نشر دانشگاهی، تهران، 428 صفحه.
- مظفریان، و.، 1373. رده‌بندی گیاهان: دولپه‌ای‌ها (جلد دوم). انتشارات نشر دانش امروز، تهران، 612 صفحه.
- مظفریان، و.، 1375. فرهنگ نام‌های گیاهان ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، تهران، 750 صفحه.
- مظفریان، و.، 1383. درختان و درختچه‌های ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، تهران، 1003 صفحه.
- نامدار، م.، مجتبایی، م. و سمسار، م.، 1346. دولپه‌های دارویی جدا‌گلبرگ، انتشارت دانشگاه تهران، 617 صفحه.
- Ascher, K.R.S., Schmutterer, H., Zebitz, C.P.W. and Naqvi, S.N.H. 1995. Other meliaceous plants Containing ingredients for integrated pest management and further purposes: 612-642. In: Schmutterer, H. and Ascher, K.R.S., (Eds.). The Neem Tree: Azadirachta Indica A. Juss. and Other Meliaceous Plants: Sources of Unique Natural Products for Integrated Pest Management, Medicine, Industry and Other Purposes. Weinheim, VCH, 696p.
- Carpinella, C., Ferrayoli, C., Valladares, G., Defago, M. and Palacios, S., 2002. Potent limonoid insect antifeedant from Melia azedarach. Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry, 66(8): 1731-1736.
- Castilla, V., Barquero, A.A., Mersich, S.E. and Coto, C.E., 1998. In vitro anti-Junin virus activity of a peptide isolated from Melia azedarach L. leaves. International Journal of Antimicrobial Agents, 10: 67-75.
- Chopra, R.N., Nayar, S.L., Chopra, I.C., Asolkar, L.V., Kakkar, K.K., Chakre, O.J. and Varma, B.S., 1986. Glossary of Indian Medicinal Plants. Council of Scientific and Industrial Research, New Delhi, 330p.
- Cropley, T.G. and Hasegawa, G.R., 2007. Melia azedarach: New potential for an old medicinal plant. Journal of the American Academy of Dermatology, 57(2): 366-367.
- Davies, N.W., 1990. Gas chromatographic retention index of monoterpenes and sesquiterpenes on methyl silicone and carbowax 20M phases. Journal of Chromatography A, 503: 1-24.
- Duke, J.A. and Ayensu, E.S., 1985. Medicinal Plants of China (Medicinal plants of the world), Reference Publications Inc, 705p.
- Fukuyama, Y., Ogawa, M., Takahashi, H. and Minami, H., 2000. Two new meliacarpinins from the roots of Melia azedarach. Chemical and Pharmaceutical Bulletin, 48(2): 301-313.
- Hadjiakhoondi, A., Vatandoost, H., Khanavi, M., Sadeghipour-Roodsari, H.R., Vosoughi, M., Kazemi, M. and Abai, M.R., 2006. Fatty acid composition and toxicity of Melia azedarach L. fruits against malaria vector Anopheles stephensi. Iranian Journal of Pharmaceutical Sciences, 2(2): 97-102.
- Khalil, A.M., Ashy, M.A., Tawfik, N.I. and El-Tawil, B.A.H., 1979. Constituents of local plants. Part 3: the constituents of various parts of the Melia azedarach L. plant. Pharmazie, 34: 106-117.
- Khan, M.R., Kihara M. and Omoloso, A.D., 2001. Antimicrobial activity of Horsfieldia helwigii and Melia azedarach. Fitoterapia, 72(4): 423-427.
- Kumar, J. and Parmar, B.S., 1996. Physicochemical and chemical variation in neem oils and some bioactivity leads against Spodoptera litura. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 44(8):
2137-2143.
- Kurose, K. and Yatagai, M., 2005. Components of the essential oils of Azadirachta indica A. Juss, Azadirachta siamensis Velton, and Azadirachta excelsa (Jack) Jacobs and their comparison. Journal of Wood Science, 51(2): 185-188.
- Lee, B.G., Kim, S.H., Zee, O.P., Lee, K.R., Lee, H.Y., Han, J.W. and Lee, H.W., 2000. Suppression of inducible nitric oxide synthase expression in RAW 264.7 macrophages by two β-carboline alkaloids extracted from Melia azedarach. European Journal of Pharmacology, 406(3): 301-309.
- Lust, J.B., 1983. The Herb Book. Bantam, 660p.
- Nagalakshmi, M.A.H., Thangadurai, D., Anuradha T. and Pullaiah, T., 2001. Essential oil constituents of Melia dubia, a wild relative of Azadirachta indica growing in the Eastern Ghats of Peninsular India. Flavour and Fragrance Journal, 16(4): 241-244.
- Oelrichs, P.B., Hill, M.W., Vallely, P.J., MacLeod, J.K. and Molinsky, T.F., 1983. Toxic tetranortriterpenes of the fruit of Melia azedarach. Phytochemistry, 22(2): 531-534.
- Perry, L.M. and Metzger, J., 1980. Medicinal Plants of East and Southeast Asia: Attributed Properties and Uses. MIT Press, Cambridge, Massachusetts and London, 262p.
- Rair, S.S., Bardha, J., Thomas, P., Kain, A.K. and Rajendra, P., 1998. Mechanism of antifertility action of neem oil. Indian Journal of Medical Research, 88: 339-342.
- Saleem, R., Ahmad, S.I., Shamim, S.M., Faizi, S. and Siddiqui, B.S., 2002. Antibacterial effect of Melia azedarach flowers on rabbits. Phytotherapy Research, 16(8): 762-764.
- Saleem, R., Rani, R., Ahmed, M., Sadaf, F., Ahmad, S.I., Zafar, N.U., Sajida Khan, S., Siddiqui, B.S., Ansari, F., Ahmed Khan, S. and Faizi, S., 2008. Effect of cream containing Melia azedarach flowers on skin diseases in children. Phytomedicine, 15(4): 231-236.
- Shibamoto, T., 1987. Retention indices in essential oil analysis: 259-274. In: Sandra, P. and Bicchi, C., (Eds.). Capillary Gas Chromatography in Essential Oil Analysis. Verlagsgruppe Huthig Jehle Rehm GmbH, New York, 435p.
- Srivastava, S.D., 1986. Limonoids from the seeds of Melia azedarach. Journal of Natural Products, 49(1): 56-61.
- Stille, A., 1860. Therapeutics and Materia Medica: A Systematic Treatise on the Action and Uses or Medicinal Agents Including Their Description and History (Volume 2). Philadelphia: Blanchard and Lea., 400p.
-Usher, G. 1971. A dictionary of plants. CBS Publishers and distributors, Dlhi India. 619p.
- Zhou, H., Hamazaki, A., Fontana, J.D., Takahashi, H., Wandscheer, C.B. and Fukuyama, Y., 2005. Cytotoxic limonoids from Brazilian Melia azedarach. Chemical and Pharmaceutical Bulletin,53(10): 1362-1365.