همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمان

2 استادیار، گروه میکروبیولوژی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمان

3 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمان

چکیده

جنس Salvia، متعلق به تیره نعناع، در ایران 58 گونه دارد که 17 گونه آن انحصاری ایران است. هدف از این مطالعه، مقایسه ترکیب‌های شیمیایی اسانس برگ، گل، ساقه و ریشه Salvia macilenta Boiss. بود. این گیاه در اردیبهشت ماه 1391 از مسیر جاده بم- جیرفت، منطقه جبالبارز واقع در استان کرمان جمع‌آوری شد و از اندام‌های مختلف آن به‌طور جداگانه به روش تقطیر با آب، اسانس‌گیری بعمل آمد. ترکیب‌های تشکیل‌دهنده روغن‌های اسانسی با استفاده از دستگاه‌های کروماتوگراف گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. در اسانس برگ، 46 ترکیب شناسایی شد که 7/99% اسانس را تشکیل می‌دادند. آلفا-پینن (4/36%)، بتا-پینن (6/7%)، بورنئول (4/5%) و بتا-کاریوفیلن (1/5%) ترکیب‌های اصلی اسانس بودند. همچنین، اسانس گل 26 ترکیب داشت که 100% آن را شامل می‌شد. آلفا-پینن (1/45%)، بتا-پینن (5/10%)، کامفن (8/8%) و لیمونن (8/6%) اجزای عمده اسانس بودند. در اسانس ساقه، 18 ترکیب شناسایی شد که 5/97% آن را تشکیل می‌دادند. ترکیب‌های اصلی، آلفا-پینن (1/25%)، بورنیل استات (8/16%)، بتا-اودسمول (6/8%) و بورنئول (1/8%) بودند. از طرف دیگر، از بین 10 ترکیب شناسایی شده در اسانس ریشه که 2/88% آن را تشکیل می‌دادند، ویریدیفلورول (1/18%)، بتا-اودسمول (4/16%)، ترانس-فروژینول (8/15%) و دی‌بوتیل فتالات (6/10%) ترکیب‌های عمده بودند. در نتیجه، روغن‌های اسانسی برگ، گل و ساقه S. macilenta غنی از منوترپن‌ها بوده و آلفا-پینن، ترکیب شاخص اندام‌های مذکور، در اسانس ریشه وجود نداشت.

کلیدواژه‌ها

- زرگری، ع.، 1376. گیاهان دارویی (جلد چهارم). انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 970 صفحه.
- قهرمان، ا.، 1373. کورموفیت‌های ایران (جلد سوم). انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 768 صفحه.
- مظفریان، و.، 1385. فرهنگ نامهای گیاهان ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، تهران، 740 صفحه.
- Adams, R.P., 2004. Identification of Essential Oil Components by Gas Chromatography/ Quadrupole Mass Spectroscopy. Allured Publishing Corporation, Illinois, USA, 456p.
- Ahmadi, L. and Mirza, M., 1999. Essential oil of Salvia multicaulis Vahl from Iran. Journal of Essential Oil Research, 11(3): 289-290.
- Alizadeh, A. and Shaabani, M., 2012. Essential oil composition, Phenolic content, antioxidant and antimicrobial activity in Salvia officinalis L. cultivated in Iran. Advances in Environmental Biology, 6(1): 221-226.
- Baser, K.H.C., Duman, H., Vural, M., Adiguzel, N. and Aytac, Z., 1997. Essential oil of Salvia aytachii M. Vural et N. Adiguzel. Journal of Essential Oil Research, 9(4): 489-490.
- Bayrak, A. and Akgul, A., 1987. Composition of essential oils from Turkish Salvia species. Phytochemistry, 26(3): 846-847.
- Chalchat, J.C., Michet, A. and Pasquier, B., 1998. Study of clones of Salvia officinalis L. yields and chemical composition of essential oil. Flavour and Fragrance Journal, 13(1): 68-70.
- Davies, N.W., 1990. Gas chromatographic retention indices of monoterpenes and sesquiterpenes on methyl silicon and Carbowax 20M phases. Journal of Chromatography A, 503: 1-24.
- Demirci, B., Baser, K.H.C. and Tumen, G., 2002. Composition of the essential oil of Salvia aramiensis Rech. Fil. growing in Turkey. Flavour and Fragrance Journal, 17(1): 23-25.
- Eidi, A. and Eidi, M., 2009. Antidiabetic effects of sage (Salvia officinalis L.) leaves in normal and streptozotocin-induced diabetic rats. Diabetes and Metabolic Syndrome: Clinical Research and Reviews, 3(1): 40-44.
- Habibi, Z., Biniaz, T., Masoudi, S. and Rustaiyan, A., 2004. Composition of the essential oil of Salvia eremophila Boiss. native to Iran. Journal of Essential Oil Research, 16(3): 172-173.
- Habibi, Z., Yousefi, M., Aghaie, H.R., Salehi, P., Masoudi, S. and Rustaiyan, A., 2008. Chemical composition of essential oils of Salvia persepolitana Boiss. and salvia rhytidea Benth. from Iran. Journal of Essential Oil Research, 20(1): 1-3.
- Javidnia, K., Miri, R. and Jamalian, A., 2005. Composition of the essential oil of salvia macrosiphon Boiss. from Iran. Flavour and Fragrance Journal, 20(5): 542-543.
- Javidnia, K., Miri, R., Kamalinejad, M. and Nasiri, A., 2002. Composition of the essential oil of Salvia mirzayanii Rech. f. & Esfand. from Iran. Flavour and Fragrance Journal, 17(6): 465-467.
- Kamatou, G.P.P., Makunga, N.P., Ramogola, W.P.N. and Viljoen, A.M., 2008. South African Salvia species: a review of biological activities and phytochemistry. Journal of Ethnopharmacology, 119(3): 664-672.
- Kamatou, G.P.P., Viljoen, A.M., Gono-Bwalya, A.B., van Zyl, R.L., van Vuuren, S.F., Lourens, A.C.U., Baser, K.H.C., Demirci, B., Lindsey, K.L., van Staden, J. and Steenkamp, P., 2005. The in vitro pharmacological activities and a chemical investigation of three South African Salvia species. Journal of Ethnopharmacology, 102(3): 382-390.
- Kelen, M. and Tepe, B., 2008. Chemical composition, antioxidant and antimicrobial properties of the essential oils of three Salvia species from Turkish flora. Bioresource Technology, 99(10): 4096-4104.
- Khaliazadeh, M.A., Esmaeili, A., Rustaiyan, A., Eslami, B. and Masoudi, S., 2011. Chemical composition of essential oils of three Salvia species growing wild in Iran. Chemistry of Natural Compounds, 46(6): 985-987.
- Kunduhoglu, B., Kurkcuoglu, M., Duru, M.E. and Baser, K.H.C., 2011. Antimicrobial and anticholinesterase activities of the essential oils isolated from Salvia dicroantha Stapf., Salvia Verticillata L. subsp. amasiaca (Freyn and Bornm.) and Salvia wiedemannii Boiss. Journal of Medicinal Plants Research, 5(29): 6484-6490.
- Loizzo, M.R., Saab, A.M., Tundis, R., Statti, G.A., Menichini, F., Lampronti, I., Gambari, R., Cinatl, J. and Doerr, H.W., 2008. Phytochemical analysis and in vitro antiviral activities of the essential oils of seven Lebanon species. Chemistry and Biodiversity, 5(3): 461-470.
- Loizzo, M.R., Tundis, R., Menichini, F., Saab, A.M., Statti, G.A. and Menichini, F., 2007. Cytotoxic activity of essential oils from Labiatae and Lauraceae families against in vitro human tumor models. Anticancer Research, 27(5A): 3293-3299.
- Mirza, M. and Ahmadi, L., 2000. Composition of the essential oil of Salvia atropatana Bunge. Journal of Essential Oil Research, 12(5): 575-576.
- Mirza, M. and Baher Nik, Z., 2010. Chemical composition of the essential oil of Salvia grossheimii from Iran. Chemistry of Natural Compounds, 46(5): 822-823.
- Rechinger, K.H., 1982. Labiatae, Flora Iranica, No. 150, Akademische Druck and Verlagsanstalt, Graz, Austria, 590p.
- Rustaiyan, A., Akhgar, M.R., Masoudi, S. and Nematollahi, F., 2005. Chemical composition of essential oils of three Salvia species growing wild in Iran: Salvia rhytidea Benth., S. limbata C. A. Mey. and S. palaestina Benth. Journal of Essential Oil Research, 17(5): 522-524.
- Rustaiyan, A., Masoudi, S., Monfared, A. and Komeilizadeh, H., 1999. Volatile constituents of three Salvia species grown wild in Iran. Flavour and Fragrance Journal, 14(5): 276-278.
- Rustaiyan, A., Masoudi, S., Yari, M., Rabbani, M., Motiefar, H.R. and Larijani, K., 2000. Essential oil of Salvia lereifolia Benth. Journal of Essential Oil Research, 12(5): 601-602.
- Sairafianpour, M., Bahreininejad, B., Witt, M., Ziegler, H.L., Jaroszewski, J.W. and Staerk, D., 2003. Terpenoids of Salvia hydrangea: two new, rearranged 20-norabietanes and the effect of oleanolic acid on erythrocyte membrane. Planta Medica, 69(9): 846-850.
- Sajjadi, S.E. and Shahpiri, Z., 2004. Chemical composition of the essential oil of Salvia limbata C. A. Mey. DARU, 12(3): 94-97.
- Salehi, P., Tolami, L.B. and Sefidkon, F., 2005. Essential oil composition of Salvia xanthocheila Boiss. ex Benth.from Iran. Journal of Essential Oil Research, 17(4): 442-443.
- Salimpour, F., Mazooji, A. and Akhoondi Darzikolaei, S., 2011. Chemotaxonomy of six Salvia species using essential oil composition markers. Journal of Medicinal Plants Research, 5(9): 1795-1805.
- Sefidkon, F. and Khajavi, M.S., 1999. Chemical composition of the essential oils of two Salvia species from Iran: Salvia verticillata L. and Salvia santholinifolia Boiss. Flavour and Fragrance Journal, 14(2): 77-78.
- Sefidkon, F. and Mirza, M., 1999. Chemical composition of the essential oils of two Salvia species from Iran: Salvia virgata Jacq. and
Salvia syriaca L. Flavour and Fragrance Journal, 14(1): 45-46.
- Shawl, A.S., Raina, V.K., Srivastava, S.K. and Kumar, T., 2001. Essential oil composition of Salvia moorcraftiana. Journal of Essential Oil Research, 13(4): 238-239.
 - Sonboli, A., Fakhari, A.R. and Sefidkon, F., 2005. Chemical composition of the essential oil of Salvia macilenta from Iran. Chemistry of Natural Compounds, 14(2): 168-170.
- Tucker, A.O., Maciarello, M.J. and Clebsch, B.B., 1996. Volatile leaf oil of Salvia clevelandii (Gray) Greene Gilman. Journal of Essential Oil Research, 8(6): 669-670.
- Velickovic, D.T., Randjelovic, N.V., Ristic, M.S., Velickovic, A.S. and Smelcerovic, A.A., 2003. Chemical constituents and antibacterial activity of the ethanol extracts obtained from the flower, leaf and stem of Salvia officinalis L. Journal of the Serbian Chemical Society, 68(1): 17-24.
- Walker, J.B. and Sytsma, K.J., 2007. Staminal evolution in the genus Salvia (Lamiaceae): molecular phylogenetic evidence for multiple origins of the lever. Annals of Botany, 100(2): 375-391.
- Yousefzadi, M., Sonboli, A., Ebrahimi, S.N. and Hashemi, S.H., 2008. Antimicrobial activity of essential oil and major constituents of Salvia chloroleuca. Zeitschrift Fur Naturforschung C, 63(5-6): 337-340.
- Yousefzadi, M., Sonboli, A., Karimi, F., Ebrahimi, S.N., Asghari, B. and Zeinali, A., 2007. Antimicrobial activity of some Salvia species essential oils from Iran. Zeitschrift Fur Naturforschung C, 62(7-8): 514-518.