نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• امیرحسین علیزاده قمصری ¹
• سید عبدالله حسینی ²

¹ دانشیار موسسه تحقیقات علوم دامی کشور، سازمان آموزش، تحقیقات و ترویج کشاورزی

² استاد پژوهشی، بخش تحقیقات تغذیه و فیزیولوژی دام و طیور، موسسه تحقیقات علوم دامی کشور، سازمان آموزش، تحقیقات و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

چکیده

سابقه و هدف: با توجه به محدودیت های به کارگیری آنتی بیوتیک های محرک رشد به جهت بروز مقاومت آنتی بیوتیکی، در دهه های اخیر استفاده از محرک های رشد گیاهی در صنعت دام و طیور به سبب اثرات سودمند بر رشد، ایمنی و وضعیت فیزیولوژیک حیوان مورد توجه ویژه قرار گرفته است. به نظر می رسد می توان با کمک فن آوری های جدید (مانند نانوکپسولاسیون) مقدار مصرف اسانس های گیاهی در محصولات تجاری را اقتصادی نموده و ضمن بهبود عملکرد، هزینه خوراک را نیز کاهش داد. لذا این آزمایش با هدف بررسی اثرات سه محرک رشد گیاهی تجاری بر عملکرد، هزینه خوراک مصرفی به ازای هر کیلوگرم وزن زنده، خصوصیات لاشه و پاسخ های ایمنی جوجه های گوشتی انجام شد.

مواد و روش ها: شش صد قطعه جوجه‌ گوشتی یک روزه سویه راس 308 (مخلوط دو جنس با نسبت مساوی) در قالب طرح کاملاً تصادفی با پنج تیمار و چهار تکرار 30 قطعه ای مورد استفاده قرار گرفتند. تیمارهای آزمایشی شامل: 1) جیره شاهد (فاقد افزودنی)، 2) جیره حاوی آنتی بیوتیک ویرجینیامایسین (100 گرم در تن خوراک) به عنوان کنترل مثبت و 3 تا 5) جیره های حاوی نوی هرب®، نوی گرو® و نوی هرب پلاس® (هرکدام به میزان 100 گرم در تن خوراک) بودند. نوی هرب® حاوی اسانس آویشن (Thymus Vulgaris)، زنیان (Trachyspermum ammi)، پونه کوهی (Origanum vulgare) و فرم نانوکپسوله کیتوزان و نوی گرو® حاوی اسیدهای آلی (اسیدلاکتیک، اسید فرمیک)، پری بیوتیک (لاکتوز + دیواره سلولی مخمر) و برخی ترکیبات گیاهی شامل: پودر سیر (Allium sativum)، پودر زردچوبه (Curcuma longa) و پودر دارچین (Cinnamomum verum) بود. نوی هرب پلاس® علاوه بر اجزای موجود در نوی هرب® دارای اسانس لیمو (Citrus limon) و دیواره سلولی مخمر نیز بود. برنامه واکسیناسیون مطابق توصیه دامپزشک محلی انجام شد. مقدار خوراک مصرفی، وزن بدن، ماندگاری، ضریب تبدیل غذایی، شاخص تولید و هزینه خوراک مصرفی به ازای هر کیلوگرم وزن زنده در دوره 1 تا 42 روزگی محاسبه شد. در سن 42 روزگی، از سه پرنده به ازای هر تکرار به منظور شمارش تفریقی گلبول های سفید و نیز ارزیابی تیتر آنتی بادی در پاسخ به تزریق واکسن نیوکاسل و آنفلوآنزا خون گیری به‌عمل‌آمد. در این سن همچنین چهار پرنده از هر تکرار (نزدیک به میانگین وزن تکرار) کشتار شده و پس از توزین و پرکنی، درصد لاشه و وزن نسبی اجزای بدن (شامل: سینه، ران، گردن و پشت) و اندام ها (شامل: کبد، قلب، سنگدان، طحال، بورس فابریسیوس، کیسه صفرا، پیش معده) و نیز چربی حفره بطنی محاسبه شد.

نتایج: افزودن محرک های رشد گیاهی مورد ارزیابی به جیره سبب بهبود معنی دار وزن بدن و ضریب تبدیل غذایی در سن 42 روزگی در مقایسه با گروه شاهد شد (P<0.05). درصد ماندگاری، شاخص تولید اروپایی و هزینه خوراک مصرفی به ازای هر کیلوگرم وزن زنده تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت (P>0.05)؛ با این حال افزودن نوی هرب®، نوی گرو® و نوی هرب پلاس® به جیره، هزینه خوراک را به ترتیب به میزان 4/8، 4/1 و 2/7 درصد در مقایسه با گروه شاهد و به میزان 3/5، 2/8 و 1/4 درصد در مقایسه با گروه مصرف کننده ویرجینیامایسین کاهش داد. از میان صفاتی همچون وزن نسبی لاشه، اجزای بدن و اندام ها، تنها وزن نسبی چربی حفره بطنی به دنبال افزودن محرک های رشد گیاهی مورد ارزیابی به جیره کاهش معنی داری را نشان داد (P<0.05). در عین حال، تیمارهای آزمایشی اثر معنی داری بر درصد هتروفیل، درصد لنفوسیت، نسبت هتروفیل به لنفوسیت و تیتر آنتی بادی در پاسخ به تزریق واکسن نیوکاسل و آنفلوآنزا نداشتند (P>0.05).

نتیجه گیری: بر اساس این نتایج، محرک های رشد گیاهی مورد ارزیابی توانستند با بهبود عملکرد جوجه های گوشتی در عین کاهش عددی هزینه خوراک مصرفی به ازای هر کیلوگرم وزن زنده، جایگزین مناسبی برای آنتی بیوتیک محرک رشد باشند.

کلیدواژه‌ها

• محرک رشد گیاهی
• ضریب تبدیل غذایی
• جوجه گوشتی
• هزینه خوراک

موضوعات

• اثرات بیولوژیک اسانس‌ها و عصاره‌ها