نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نجمه هادی ¹
• راضیه عظیمی ²
• مهدی یحیی زاده ³
• مریم مکی زاده تفتی ⁴
• سمیه فکری قمی ⁵
• سیمین محیط ⁶

¹ بخش گیاهان دارویی و محصولات فرعی- مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور- سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

² هیات علمی موسسه جنگلها و مراتع کشور

³ استادیار, موسسه تحقسقات جنگلها و مراتع کشور

⁴ بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

⁵ مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

⁶ گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان

چکیده

بابونه (Matricaria chamomilla L.) به‌واسطه کاربرد فراوان در صنایع مختلف غذایی، دارویی و آرایشی-بهداشتی از گیاهان دارویی مهم به‌شمار می‌رود. خواص بیولوژیک بابونه به اجزای اسانس و فلاونوئیدهای آن نسبت داده می‌شود. کشت‌و‌اهلی کردن گیاهان خودرو در شرایط زراعی موجب بهبود عملکرد گیاه شده و از انقراض آنها جلوگیری می‌کند. در این پژوهش، 15 جمعیت‌ خودرو بابونه در کشور (جمع‌آوری از رویشگاه‌های طبیعی استان‌های خوزستان (Kh1-12)، فارس (F1-2) و بوشهر (F3)) در شرایط آب‌و‌هوایی استان البرز در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار کشت شدند و اسانس آنها (نمونه‌های خودرو و معادل زراعی‌شده آنها) مقایسه شدند. اسانس‌ گل‌های سایه-خشک، استخراج (تقطیر با آب) و آنالیز (GC و GC/MS) شد. نتایج نشان داد، دو ترکیب مهم اسانس بابونه شامل کامازولن و آلفابیزابولول اکسیدA‌ در گیاهان کاشته شده بیشتر از نمونه‌های خودرو بودند. در نمونه‌های خودرو، بیشترین میزان (درصد) کامازولن (3/5) و آلفابیزابولول اکسیدA (5/21) به‌ترتیب در جمعیت‌های Kh8 و Kh4 و در نمونه‌های کاشته شده، بیشترین میزان این ترکیبات (به‌ترتیب، 1/11 و 3/32) به‌ترتیب در جمعیت‌های Kh7 و F2 به‌دست آمد. به‌طورکلی، اجزای عمده اسانس (درصد) در جمعیت‌های کاشته شده و خودرو شامل آلفابیزابولون اکسیدA (خودرو: 3/31 (F2) الی 5/64 (Kh3) و کاشته شده: 8/29 (F2) الی 56 (Kh3))، آلفابیزابولول اکسیدA‌ (خودرو: 8/5 (Kh5) الی 5/21 (Kh4) و کاشته شده: 3/10 (Kh3) الی 3/32 (F2))، E-بتافارنزن (خودرو: 1/6 (Kh3) الی 3/23 (Kh8) و کاشته شده: 9/6 (Kh1) الی 6/15 (F3))، Z-اسپیرو اتر (خودرو: صفر (F1) الی 1/16 (Kh1) و کاشته شده: 1/9 (Kh7) الی 1/15 (Kh13)) و کامازولن (خودرو: 6/1 (F1) الی 3/5 (Kh8) و کاشته شده: 7/4 (Kh6) الی 1/11 (Kh7)) بودند. همچنین، درصد اسانس با تفاوت قابل ملاحظه‌ای در نمونه‌های کاشته شده (9/0 (Kh5) الی 4/1 (Kh13) درصد) بیشتر از خودرو (1/0 (Kh6) الی 5/0 (Kh10) درصد) به‌دست آمد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد، با کشت نمونه‌های خودرو در شرایط زراعی و کنترل آب و مدیریت‌های زراعی، می‌توان اسانسی با کمیت و کیفیت مطلوب نسبت به نمونه‌های خودرو داشت. لازم به ذکر است، نتایج سال‌های بعدی تکرار کشت نمونه‌ها در شرایط مشابه، به تناسب خروج داده‌ها، گزارش خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

• بابونه (Matricaria chamomilla L.)
• جمعیت‌های گیاهی وحشی
• زراعی کردن
• اسانس
• کامازولن

موضوعات

• به‌زراعی و به‌نژادی