همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم

2 کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم

چکیده

استفاده از گیاهان دارویی به عنوان محصولات فرعی مرتع، در کشور ایران دارای سابقه‌ای بسیار طولانی است.شناسایی و تعیین ویژگیهای اکولوژیک این گیاهان، لازمه بهره برداری پایدار و اقتصادی از استعدادهای موجود در عرصه منابع طبیعی است. گیاه باریجه (Ferula gumosa)، یکی از گونه های دارویی مناطق کوهستانی ایران است که از نظر صنعتی نیز دارای اهمیت ویژه‌ای می باشد. هدف از این تحقیق، بررسی‌خصوصیات اکولوژیکی باریجه و نیز ترکیبهای شیمیایی موجود در آن به منظور شناسایی و حفاظت از رویشگاه های عمده در سطح استان قم می باشد. این تحقیق از سال 1375 به مدت سه سال در اکوسیستمهای مرتعی استان قم انجام شد. در این بررسی نقشه پراکنش گیاه باریجه با استفاده از منابع موجود و مطالعات صحرایی تهیه و در هر رویشگاه یک منطقه معرف به وسعت یک هکتار انتخاب شد. مؤلفه‌های پوشش گیاهی با استفاده از روش ترانسکت - کوادرات بررسی و پراکنش سیستم ریشه ای و مراحل مختلف فنولوژی با انتخاب 20 پایه در هر منطقه معرف تعیین شد. نمونه‌های خاک از اعماق 15-0 و 30-15 سانتیمتر تهیه و جهت تعیین ماده آلی، اسیدیته و شوری به آزمایشگاه ارسال گردید. به منظور تعیین ارزش غذایی گونه باریجه در مراحل مختلف فنولوژی نمونه گیری از پایه های موجود صورت پذیرفت. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که رویشگاه گونه باریجه اغلب در مناطق نیمه استپی با ارتفاع بالاتر از 2000 متر، دارای خاک با بافت سبک، اسیدیته بین 7.8-7.5 و شوری بین0.06 تا 0.479 میلی موس بر سانتیمتر با سازندهای زمین شناسی گرانیت و گرانودیوریت یافت می شود. این گونه می تواند درجه حرارت بین 23.5-  تا 39 درجه سانتیگراد و بارندگی سالانه حدود 300 میلیمتر را تحمل نماید. نسبت ریشه به شاخه و برگ 0.73-0.7 بود. میانگین کل مواد غذایی قابل هضم در این گونه در مراحل مختلف فنولوژی، بیشتر از سایر گونه های مرتعی موجود در رویشگاه است. ارزش غذایی بالا به همراه ارزش اقتصادی شیرابه حاصل از گیاه باریجه، اهمیت فراوان این گونه را نشان می‌دهد. 

کلیدواژه‌ها

- اخلاقی مومنی، ز.، 1365. بررسی ویژگیهای گیاه باریجه و شیرابه حاصل از آن. پایان نامه دکترای دانشکده داروسازی دانشگاه تهران.
- آیینه چی، ی.، 1370. مفردات پزشکی و گیاهان دارویی. انتشارات دانشگاه تهران.
- بشری، ح.، 1381. شناسایی و بررسی اکولوژیک گیاهان اسانس دار به منظور اهلی کردن و کشت آنها در استان قم. انتشارات معاونت آموزش و تحقیقات وزارت جهاد کشاورزی.
- دینی، م.، باباخانلو، پ.، علیها، م.، گلی پور، م. و جعفری، ف.، 1383. بررسی تأثیر بهره برداری در ادامه حیات گیاه Ferula gumosa  در شرایط مزرعه. فصلنامه پژوهشی تحقیقات گیاهان داوریی و معطر ایران، 20(1): 110-99.
- زرگری، ع.، 1367. گیاهان دارویی (جلد دوم). انتشارات دانشگاه تهران.
- سالار، ن.، 1379. بررسی روشهای کاشت و تکثیر باریجه در سمنان. انتشارات شرکت جهاد تحقیقات و آموزش.
- شیرمحمدی، ع.، 1371. بررسی نیازهای بوم شناختی گونه باریجه و تعیین نحوه مناسب بهره برداری از آن در منطقه هزار مسجد. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.
- قهرمان، ا.،  1375. فلور رنگی ایران. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.
- معصومی، م.، 1372. بررسی فلورستیک و پوشش گیاهی شرق تفرش (حوضه آبخیز کاسوا). پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.
- Prakash, A. P. and Pathak, S., 1994. Inhibition of beta-glucronidase activity in ratuterus during implantation by feeding Ferula jaesekheana extract. International journal  of  pharmacognosy, 32(4): , 362 - 365.
- Saidov, M.K, Shub, S. and Trofimova, E., 1988. Chemical characteristic of the principal willd-growing food plants of centeral Tajikestan. Rastitel, Nye- Resursy, 24(2): 242-245.