عادله کیهانی؛ فاطمه سفیدکن؛ اعظم منفرد
چکیده
اسانسهای گیاهی در طیف وسیعی از محصولات دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار میگیرند. مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) از خانواده Lamiaceae و انحصاری ایران است. در طب سنتی به اثر ضددرد و ضدعفونت گیاه مرزه اشاره شدهاست. مرزه در موارد ناراحتیهای سینه، سرفه، لاغری، دردهای رماتیسمی و عصبی بکار میرود. تحقیقات نشان داده که ترکیبهای ...
بیشتر
اسانسهای گیاهی در طیف وسیعی از محصولات دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار میگیرند. مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) از خانواده Lamiaceae و انحصاری ایران است. در طب سنتی به اثر ضددرد و ضدعفونت گیاه مرزه اشاره شدهاست. مرزه در موارد ناراحتیهای سینه، سرفه، لاغری، دردهای رماتیسمی و عصبی بکار میرود. تحقیقات نشان داده که ترکیبهای اصلی اسانس مرزه سهندی پارا-سیمن، تیمول، گاما-ترپینن و کارواکرول بوده و این ترکیبها در صنایع دارویی، غذایی، بهداشتی وآرایشی کاربرد دارند. از آنجا که روش خشککردن و همچنین روش اسانسگیری میتواند بر میزان اسانس تولیدی و کیفیت آن مؤثر باشد، در این تحقیق بهمنظور بررسی اثر روشهای خشک کردن، اندامهای هوایی گیاه در زمان گلدهی کامل از مزرعه تحقیقاتی (مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین) جمعآوری گردیده و پس از خشک شدن در درجه حرارتهای مختلف (آون C°30، آون C°40، آون C°50) و سایه، هر یک از تیمارها، در سه تکرار به روش تقطیر با آب اسانسگیری شدند. اسانسهای حاصل با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) تجزیه و شناسایی گردیدند. دادههای حاصل بهوسیله نرمافزار SAS و با استفاده از آزمون دانکن مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بازده اسانس بر حسب وزن خشک، مقدار تیمول و مجموع ترکیبهای فنلی اسانس، در روشهای خشککردن با آون C°30، آون C°40 و سایه از نظر آماری اختلاف نداشته ولی خشک کردن در دمای C°50 بازده اسانس پایینتری تولید نمود. ولی مقدار تیمول و همچنین مجموع دو ترکیب فنلی تیمول و کارواکرول در تیمار C°50 بالاتر از سه روش دیگر بود. برای بررسی اثر روش اسانسگیری، اندامهای هوایی گیاه در زمان گلدهی کامل جمعآوری گردیده و پس از خشک شدن در سایه به سه روش تقطیر با آب، تقطیر با آب و بخار آب و تقطیر با بخار مستقیم اسانسگیری شدند. نتایج آنالیز آماری نشان داد که بازده اسانس برحسب وزن خشک در روش اسانسگیری تقطیر با آب (45/1%)، بالاتر از دو روش دیگر بود (در سطح احتمال 1%)، در حالیکه بالاترین مقدار تیمول و کارواکرول در روش تقطیر با بخار آب بدست آمد (در سطح احتمال 5%).
احمد اکبرینیا؛ فاطمه سفیدکن؛ سیدرضا رزاز هاشمی
چکیده
مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) گیاهی از خانواده Lamiaceaeو انحصاری ایران میباشد. این گیاه علاوه بر استفاده سنتی از نظر کاربرد در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی نیز حائز اهمیت است. سه توده ژنتیکیاین گونه جمعآوری شده از استان قزوین در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه کشت شد. سرشاخههای گلدار آنها از پایههای سه ساله ...
بیشتر
مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) گیاهی از خانواده Lamiaceaeو انحصاری ایران میباشد. این گیاه علاوه بر استفاده سنتی از نظر کاربرد در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی نیز حائز اهمیت است. سه توده ژنتیکیاین گونه جمعآوری شده از استان قزوین در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه کشت شد. سرشاخههای گلدار آنها از پایههای سه ساله در چینهای مختلف برداشت شده و مورد مقایسه آماری قرار گرفتند. از سرشاخههای خشک شده به روش تقطیر با آب به مدت 3 ساعت اسانسگیری بعمل آمد و میزان اسانس براساس درصد ماده خشک محاسبه شد. در عرصه طبیعت شنین با 3/3% بالاترین میزان اسانس و پس از آن آبگرم با 3% و آروچان با 21/2% در مرتبههای بعدی قرار گرفتند. در مزرعه میزان اسانس تودههای ژنتیکی در چینهای مختلف روند یکسانی نشان نداد. در چینهای اول و دوم آبگرم و در چین سوم آروچان بیشترین اسانس را دارا بودند. بیشترین کاهش اسانس در مقایسه بین گیاهان کشت شده و عرصه طبیعت مربوط به شنین بود. از لحاظ میزان تیمول بین تودهها در نمونههای جمعآوری شده از طبیعت در دامنه 35% تا 36% بود. اما در شرایط کشت شده بیشترین میزان تیمول مربوط به چین سوم آبگرم (6/49%) و بعد چین دوم آروچان (3/38%) و چین اول شنین (1/38%) بود. کارواکرول در نمونههای طبیعت حدود 1% و بیشتر از نمونههای کشت شده بود.
