اثرات بیولوژیک اسانس‌ها و عصاره‌ها
سعید ولی پور چهارده چریک؛ مهران عربی؛ حامد حسین زاده
چکیده
سابقه و هدف: استرس، دستگاه‌های بدن را تحت تأثیر قرار داده و موجب بروز اختلالات متعددی ازجمله افسردگی می‌شود. برای مقابله با استرس و افسردگی ناشی از آن، استفاده از گیاهان دارویی که نسبت به داروهای شیمیایی عوارض جانبی کمتری دارند مورد توجه محققان قرار گرفته است. گیاه یونجه زرد (.Melilotus officinalis L) دارای ترکیباتی مانند کومارین، فلاونوییدها، ...
بیشتر
سابقه و هدف: استرس، دستگاه‌های بدن را تحت تأثیر قرار داده و موجب بروز اختلالات متعددی ازجمله افسردگی می‌شود. برای مقابله با استرس و افسردگی ناشی از آن، استفاده از گیاهان دارویی که نسبت به داروهای شیمیایی عوارض جانبی کمتری دارند مورد توجه محققان قرار گرفته است. گیاه یونجه زرد (.Melilotus officinalis L) دارای ترکیباتی مانند کومارین، فلاونوییدها، تریترپن، ساپونین و روغنهای فرار با اثرهای ضدالتهابی و آنتیاکسیدانی می‌باشد. این مطالعه بهمنظور بررسی اثر عصاره هیدروالکلی گیاه یونجه زرد بر افسردگی ناشی از استرس مزمن بیحرکتی در موش بزرگ آزمایشگاهی نر بالغ، طراحی و اجرا شد.مواد و روشها: در این مطالعه تجربی از 48 سر موش بزرگ آزمایشگاهی نر نژاد ویستار در محدوده وزنی 300-250 گرم استفاده گردید که به‌صورت تصادفی در 6 گروه 8 تایی (8n=) شامل: کنترل (دست نخورده)، شاهد (تحت استرس مزمن بیحرکتی و دریافت‌کننده نرمال سالین)، گروه‌های تجربی (تحت استرس مزمن بیحرکتی و دریافت دوزهای 25، 50 و 100 میلی‌گرم بر کیلوگرم از عصاره یونجه زرد) و گروه کنترل مثبت (تحت استرس مزمن بیحرکتی و دریافت‌کننده فلوکستین) تقسیم‌بندی شدند. برای ایجاد مدل حیوانی استرس مزمن بیحرکتی، حیوانات روزانه در دستگاه محدودکننده به مدت 2 ساعت، برای 3 هفته قرار گرفتند. تزریقات به صورت درون صفاقی (IP) 30 دقیقه قبل از القای استرس انجام شد. افسردگی با آزمون شنای اجباری و میزان فعالیت حرکتی توسط آزمونهای میدان باز ارزیابی گردید و بعد با بیهوشی عمیق در حیوانات، خون‌گیری از قلب انجام و با جداسازی سرم، میزان کورتیکوسترون خون با استفاده از کیتهای اختصاصی و به روش الایزا در گروه‌های مختلف اندازهگیری شد.نتایج: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد در گروه شاهد، مدت زمان عدم تحرک در آزمون شنای اجباری در مقایسه با گروه کنترل افزایش معنی‌دار داشته است (0.001P<). در گروه‌های تجربی، دوز بالا از عصاره یونجه زرد نیز سبب افزایش معنی‌دار در مدت زمان عدم تحرک در آزمون شنای اجباری گردید (0.01P<). اما دوزهای پایینتر عصاره سبب کاهش معنی‌دار در مدت زمان عدم تحرک نسبت به گروه شاهد شدند (0.001P<)(0.01P<). گروه دریافت‌کننده فلوکستین نیز کاهش معنی‌دار را در مدت زمان عدم تحرک نسبت به گروه شاهد نشان داد (0.01P<). دوزهای پایینتر از عصاره یونجه زرد سبب افزایش معنی‌دار در میزان کورتیکوسترون خون نسبت به گروه شاهد شدند (0.001P<). تجویز فلوکستین نیز سبب افزایش معنی‌دار در میزان کورتیکوسترون خون نسبت به گروه شاهد شد (0.001P<). در آزمون میدان باز، تعداد دفعات عبور از خطوط در گروه شاهد نسبت به گروه کنترل افزایش معنی‌دار را نشان داد (0.01P<). در گروه‌های تجربی، دوز بالا از عصاره یونجه زرد سبب کاهش معنی‌دار در تعداد دفعات عبور موشها از خطوط نسبت به گروه شاهد شد (0.01P<).نتیجهگیری: مطالعات فیتوشیمیایی، برخی از مواد فعال مانند کوئرستین و اسیدهای فنلی را در یونجه زرد نشان دادهاند که با مهار مونوآمین اکسیداز و افزایش دوپامین و سروتونین، فعالیت آنتیاکسیدانی و ضدافسردگی دارند. بنابراین یونجه زرد بدلیل داشتن مولکولهای زیستی فعال، می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از افسردگی داشته باشد و نتایج حاصل از این تحقیق نیز نشان داده است که عصاره یونجه زرد، به‌ویژه در دوزهای پایینتر، اثرهای ضد افسردگی بهتری را در موش بزرگ آزمایشگاهی تحت استرس مزمن دارد.
