به‌زراعی و به‌نژادی
مژده شفائی؛ مرتضی ابراهیمی؛ آرش مختاری
چکیده
سابقه و هدف: گل راعی، علف چای، هزارچشم یا هوفاریقون با نام علمی (Hypericum perforatum L.) یک گیاه دارویی ارزشمند از خانواده Hypericaceae است. بیشترین کاربرد این گیاه مربوط به خاصیت ضدافسردگی آن می‌باشد. وجود ترکیبات مؤثره هایپریسین و هایپرفورین در گل راعی و اثرهای درمانی ثابت‌شده آن، این گیاه را به یکی از گیاهان دارویی با ارزش در سطح جهان تبدیل ...
بیشتر
سابقه و هدف: گل راعی، علف چای، هزارچشم یا هوفاریقون با نام علمی (Hypericum perforatum L.) یک گیاه دارویی ارزشمند از خانواده Hypericaceae است. بیشترین کاربرد این گیاه مربوط به خاصیت ضدافسردگی آن می‌باشد. وجود ترکیبات مؤثره هایپریسین و هایپرفورین در گل راعی و اثرهای درمانی ثابت‌شده آن، این گیاه را به یکی از گیاهان دارویی با ارزش در سطح جهان تبدیل کرده است. هایپرسین به‌عنوان متابولیت مهم این گیاه اثرهای ضدویروسی و ضد سرطانی نشان داده است. هایپرسین از خانواده نفتودیانترون‌ها بوده و به نور حساس است و عمدتاً در غده‌هایی تیره‌رنگ روی برگ و گل‌های گیاه تجمع می‌یابد و میزان آن بین 0.03- 0.3% در برگ‌ها و 14-1% در جوانه‌های گل‌های این گیاه است. این مقدار با توجه به رقم گیاه، ارتفاع، شرایط نور و دوره سال متفاوت است. هایپرفورین یکی دیگر از مهمترین ترکیبات گروه فلوگلوسینول‌ها در گل راعی است که به فراوانی در گل‌های گل راعی، به‌ویژه در مادگی و در میوه یافت می‌شود، اما در برگ نیز به میزان زیادی وجود دارد. محتوای هایپرفورین 9.6% در جوانه‌های گل، 5.8% در میوه‌های نارس و 1.5% در برگ‌ها گزارش شده است. هایپرفورین برخلاف هایپرسین در غدد شفاف انباشته می‌گردد. از آنجا که وابستگی مقدار هایپرسین و هایپرفورین به شرایط محیطی بسیار زیاد است، تکثیر غیرجنسی به تکثیر جنسی ترجیح دارد.مواد و روش‌ها: در این پژوهش بیست جمعیت از 20 منطقه مختلف ایران جمع‌آوری و با هدف بهینه‌سازی مراحل ریزازدیادی و پرآوری بررسی شد. در این پژوهش علاوه بر بررسی و معرفی بهترین محیط برای پرآوری این 20 جمعیت ویژگی‌های مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و هیستولوژی آنها نیز بررسی شد. به منظور تهیه محیط کشت تغییر یافته، از نمک‌های MS1.2 و منبع آهن FeEDDHA، ویتامین‌های B5 و g.l-1 2 گلایسین استفاده شد. محیط کشت MS پایه به‌عنوان محیط کنترل استفاده گردید. پس از تنظیم pH روی 5.8 و افزودن g.l-1 6.8 آگار، محیط مورد نظر در ظروف کشت توزیع و در دمای C°121 و فشار 2 بار به مدت 20 دقیقه اتوکلاو شد. پس از تهیه قطعات ساقه (به طول 2-1 سانتی‌متر) حاوی 2-1 جوانه گرده از گیاهچه‌های ضدعفونی شده، تعداد هفت ریزنمونه در هر ظرف کشت شد. همه کشت‌ها به اتاق رشد با دوره نوری 8 ساعت تاریکی و 16 ساعت روشنایی با شدت نور 2000-1500 لوکس و دمای C°25 و رطوبت نسبی 70-60% به مدت 4 هفته منتقل شدند. پس از شروع رشد شاخساره‌های جدید داده‌برداری شامل تعداد شاخه، طول شاخه، وزن تر و وزن خشک انجام شد. به منظور سنجش محتوای هایپرسین در برگ‌های گیاهچه از دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) استفاده شد.نتایج: بررسی‌ها نشان می‌دهد در بیشتر جمعیت‌های مورد مطالعه با تغییر ترکیبات محیط کشت طول و تعداد شاخساره افزایش یافته است. به نظر می‌رسد کاهش میزان نمک‌های معدنی محیط کشت، بر روابط اسمزی گیاه برای جذب آب و مواد مغذی تأثیر گذاشته و به‌همراه افزایش غلظت گلایسین برای حفظ بازدهی فتوسنتز توانسته روند ریزازدیادی بهتری را ایجاد کند. این بررسی نشان داد که از میان بیست جمعیت بومی ایران، جمعیت خراسان شمالی بالاترین شاخص‌های مورفولوژیکی (تعداد شاخه و طول شاخه)، فیزیولوژیکی (وزن تر، وزن خشک) و بیوشیمیایی (محتوای هایپرسین) را در محیط تغییریافته نشان داد. همچنین، بررسی‌های هسیتولوژی در این مطالعه، بیانگر نمو غده‌های تیره بزرگ‌تر در محیط تغییریافته نسبت به محیط پایه بود.نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این تحقیق بر روی بیست جمعیت بومی Hypericum perforatum در ایران، جمعیت خراسان شمالی دارای بالاترین شاخص‌های مورفولوژیکی (تعداد ساقه، طول ساقه)، فیزیولوژیکی (وزن تر، وزن خشک) و بیوشیمیایی (محتوای هیپریسین) در محیط کشت اصلاح شده بودند. همچنین، مطالعات بافت‌شناسی رشد بیشتری از غدد تیره را در محیط اصلاح شده نسبت به محیط پایه نشان داد.
سید على حسینی (سید حبیب)؛ محمدعلى درى
دوره 20، شماره 4 ، بهمن 1383، ، صفحه 397-406
چکیده
این مطالعه در ایستگاه تحقیقات چالکی مرکز تحقیقات منابع طبیعی گلستان با ارتفاع 85 متر از سطح دریا ومیزان متوسط بارندگی 600 میلی متر درخاک سیلتی - کلی – لوم انجام شد. گونه مورد مطالعه PerforatumHypericum بود. بوته های جمع آوری شده از دو مبدأ تفاوتهای ظاهری ازلحاظ اندازه برگ ها وارتفاع بوته داشتند. دو مبدأ ، شامل گرمابدشت واقع دربیست ...
بیشتر
این مطالعه در ایستگاه تحقیقات چالکی مرکز تحقیقات منابع طبیعی گلستان با ارتفاع 85 متر از سطح دریا ومیزان متوسط بارندگی 600 میلی متر درخاک سیلتی - کلی – لوم انجام شد. گونه مورد مطالعه PerforatumHypericum بود. بوته های جمع آوری شده از دو مبدأ تفاوتهای ظاهری ازلحاظ اندازه برگ ها وارتفاع بوته داشتند. دو مبدأ ، شامل گرمابدشت واقع دربیست کیلومتری شرق گرگان با ارتفاع 400 متر وجنگلهای درازنو در 25 کیلومتری غرب گرگان با ارتفاع 1000 متر قرار دارند . بوته های جمع آوری شده ، درپاییز با فواصل 30 سانتی متر روی ردیف و50 سانتی متر بین ردیف کشت شدند وبعد از ظهور حدود 30% گلها سرشاخه های گلدار از 10 سانتی متر انتهایی قطع ودرمحیط آزاد زیر سقف خشک گردید ودرنهایت تولید ماده خشک اندازه گیری شد. برای بررسی تعداد ده بوته به صورت تصادفی انتخاب درطول رویش، زمان شروع رویش زمان گلدهی وپارامترهای ارتفاع بوته ها، تعداد ساقه های گل دهنده تعداد ده بوته به صورت تصادفی انتخاب ثبت شدند. عملکردماده خشک دربوته های با مبدأ درازنو درسه چین با فاصله بیست روز ازیکدیگر به میزان 945، 1155 و 856.8 درمجموع 2956.8 کیلوگرم درهکتار وبرای مبدأ گرمابدشت، یک چین به میزان 742 کیلوگرم درهکتار بدست آمد که با آزمون T اختلاف بسیار معنی داری نشان دادند (5.19= t، 0.01). تعداد ساقه گل دهنده در دو مبدأ تقریباً برابر و اختلاف معنی دار نداشته اما ارتفاع بوته های نشاء شده با مبدأ درازنو (67.7 سانتی متر) کمتر از بوته های با مبدأ گرمابدشت (120.3سانتی متر) بود که اختلاف معنی داری درسطح 0.01 نشان دادند. همبستگی بین عملکرد سرشاخه گلدار وتعداد ساقه گل دهنده برای گرمابدشت ودرازنو به ترتیب 0.70 و 0.93 بود.
محمدحسین لباسچی؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ بهلول عباس زاده
دوره 20، شماره 4 ، بهمن 1383، ، صفحه 441-455
چکیده
به منظور تشخیص بهتر میزان مصرف نیتروژن در اکوسیستم زراعی و کود پذیری گیاه دارویی گل راعی (Hypericum perforatum) طرحی در قالب بلوکهای کامل تصادفی با 6 تیمار و 3 تکرار در سالهای 1377 و 78 اجرا شد. در این بررسی، 2 سطح کودی بالاتر ، 2 سطح پایینتر از حد متوسط مورد مصرف معمول، یک سطح متوسط و شاهد بدون کود در نظر گرفته شد و تیمارها مصرف مقادیر 0- 30- 60- 90- 120 ...
بیشتر
به منظور تشخیص بهتر میزان مصرف نیتروژن در اکوسیستم زراعی و کود پذیری گیاه دارویی گل راعی (Hypericum perforatum) طرحی در قالب بلوکهای کامل تصادفی با 6 تیمار و 3 تکرار در سالهای 1377 و 78 اجرا شد. در این بررسی، 2 سطح کودی بالاتر ، 2 سطح پایینتر از حد متوسط مورد مصرف معمول، یک سطح متوسط و شاهد بدون کود در نظر گرفته شد و تیمارها مصرف مقادیر 0- 30- 60- 90- 120 و 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن بودند. در سال اول و دوم آزمایش مقادیر ماده خشک سرشاخه‌های گل راعی تفاوتی را در برداشت اول در بین مقادیر 150، 120 و 90 کیلوگرم نیتروژن نشان نداد.. در سال اول مقادیر هیپریسین و عملکرد هیپریسین در ازای مصرف 150، 120 و 60 کیلوگرم نیتروژن در برداشت اول از نظر آماری متفاوت نبود.. در سال 78 میزان هیپریسین تولیدی در برداشت اول در ازای مصرف 150 کیلوگرم در هکتار و در بردا شت دوم در ازای مصرف 90 کیلوگرم در هکتار در بالاترین حد قرار داشت. در این سال عملکرد هیپریسین به ازای مصرف 90، 120 و 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در هر دو برداشت اول و دوم تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند. در برداشت اول از سال 78 بالاترین شاخص برداشت در تیمار شاهد با 37 درصد و کمترین آن در تیمار حداکثر مصرف نیتروژن با 27.7 درصد بدست آمد. بدین ترتیب برای دستیابی به عملکرد بالای هیپریسین و اجتناب از مصرف مقادیر بالای کودهای شیمیایی نیتروژنه، میتوان حدود متوسط نیتروژن ( 90 - 60 1-kgNha ) را مصرف نمود. زیرا گل راعی به دلیل طبیعی بودن، کودپذیری زیادی ندارد.
محمد حسین لباسچی؛ ابراهیم عاشور آبادی
دوره 11، شماره 1 ، بهمن 1380، ، صفحه 87-101
چکیده
ایران رویشگاهی نسبتاً غنی است و بیش از 7500 گونه گیاهی دارد که بسیاری از آنها را گونه‌های دارویی تشکیل می‌دهند. رویشگاههای طبیعی ایران به عنوان ذخائر توارثی ارزشمند می‌توانند منشاء تهیه و تولید گیاهان دارویی سازگار و با کیفیت بالا در مزارع قرار گیرند. گل راعی رویشگاههای مختلفی در نواحی شمالی و غربی ایران دارد. در این بررسی که در سالهای ...
بیشتر
ایران رویشگاهی نسبتاً غنی است و بیش از 7500 گونه گیاهی دارد که بسیاری از آنها را گونه‌های دارویی تشکیل می‌دهند. رویشگاههای طبیعی ایران به عنوان ذخائر توارثی ارزشمند می‌توانند منشاء تهیه و تولید گیاهان دارویی سازگار و با کیفیت بالا در مزارع قرار گیرند. گل راعی رویشگاههای مختلفی در نواحی شمالی و غربی ایران دارد. در این بررسی که در سالهای 78- 1377 انجام شد نمونههای گل راعی از نواحی گرگان، نوشهر، گیلان و خلخال برداشت و ماده مؤثر آن (هیپریسین) استخراج و اندازهگیری شد. دربین رویشگاههای مورد بررسی، گرگان و گیلان در سال اول، به ترتیب با 2730 و 2584 قسمت در میلیون هیپریسین و گیلان، گرگان و نوشهر در سال دوم، به ترتیب با 2230، 2218 و 2120 قسمت در میلیون با خلخال( 1937 و 1779 قسمت در میلیون ) تفاوت معنیداری نشان دادند. چنین به نظر می‌رسد که در مناطقی با ارتفاع 250 تا 400 متر از سطح دریا و بارندگی 500 تا 900 میلیمتر و خاکی با مواد آلی و معدنی کافی، توان بالقوة تولید هیپریسین بالا باشد.
