فرزانه فخاری؛ فاطمه سفیدکن؛ شهلا مظفری؛ محمدعلی علیزاده
چکیده
جنسAnthemis متعلق به تیره کاسنی، در ایران دارای 23 گونه بومی و یکساله است که گلها و اندام هوایی آنها حاوی اسانس می‌باشد. در این تحقیق برای اولین بار بذر Anthemis tinctoria L. (بابونه زرد) از آذربایجان‌غربی جمع‌آوری و در مزرعه گیاهان دارویی ایستگاه تحقیقاتی البرز (کرج) کشت گردید. به‌منظور اطلاع از بازده و ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس بابونه ...
بیشتر
جنسAnthemis متعلق به تیره کاسنی، در ایران دارای 23 گونه بومی و یکساله است که گلها و اندام هوایی آنها حاوی اسانس می‌باشد. در این تحقیق برای اولین بار بذر Anthemis tinctoria L. (بابونه زرد) از آذربایجان‌غربی جمع‌آوری و در مزرعه گیاهان دارویی ایستگاه تحقیقاتی البرز (کرج) کشت گردید. به‌منظور اطلاع از بازده و ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس بابونه زرد در حالت زراعی، از سرشاخه‌های گلدار گیاه کاشته شده در مرحله گلدهی کامل به صورت تصادفی نمونه‌برداری شد. گلها، برگها و ساقه‌های قسمتی از سرشاخه گلدار جدا شدند. اندامهای مختلف پس از خشک شدن با جریان هوا به‌صورت جداگانه و با استفاده از روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شدند. به‌منظور شناسایی و جداسازی ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس از دستگاه کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی استفاده شد. نتایج نشان داد که بازده اسانس گل، برگ، ساقه و کل اندام هوایی بر حسب وزن خشک گیاه به‌ترتیب 0892/0، 0487/0، 0466/0 و 0792/0 می‌باشد. نتایج حاصل از تجزیه اسانس برگ حضور 32 ترکیب را نشان داد که 5 ترکیب عمده اسانس شامل کامفور (8/15%)، آلفا-اودسمول (3/10)، گوایول (6/9%)، کریزانتنون (4/8%) و 8،1-سینئول (0/8%) بودند که بیش از 53% کل ترکیب‌های اسانس را تشکیل می‌دادند. تعداد 21 ترکیب در اسانس ساقه شناسایی شد که چهار ترکیب عمده شامل اسپاتولنول (6/25%)، آلفا-اودسمول (5/14%)، کاریوفیلن اکسید (8/11%) و بتا-اودسمول (9/5%) بودند. از تعداد 22 ترکیب شناسایی شده در اسانس گل پنج ترکیب عمده شامل آلفا-اودسمول (5/27%)، بتا-اودسمول (3/14%)، اسپاتولنول (3/13%)، 10- اپی-گاما-اودسمول (2/7%) و 8،1-سینئول (2/4%) بودند. از میان 29 ترکیب شناسایی شده در اسانس اندام هوایی 5 ترکیب عمده اسانس شامل گاما-اودسمول (92/39%)، کارونن (1/9%)، کامفور (5/6%)، اسپاتولنول (1/5%) و 8،1-سینئول (3/4%) بودند. نتیجه آزمایش نشان داد که مقدار آلفا-اودسمول به‌عنوان جزء اصلی این اسانس از 10 تا 40% در اسانس اندامهای مختلف متغیر است که کمترین مقدار آن در اسانس برگ و بیشترین مقدار آن در اسانس سرشاخه گلدار وجود داشت. در حالی‌که بیشترین میزان بتا-اودسمول ابتدا در اسانس گل و بعد ساقه مشاهده شد. البته حضور مقدار زیاد کریزانتنون و کامفور در اسانس برگ نیز قابل ملاحظه بود. بنا بر نتایج این تحقیق نه تنها می‌توان با اسانس‌گیری از سرشاخه گلدار یا کل اندام هوایی این گونه آنتمیس در مرحله گلدهی کامل، عملکرد بیشتری از اسانس را بدست آورد، بلکه برای اهداف خاص و دستیابی به برخی اجزا به میزان بالاتر در اسانس، می‌توان از اندام دلخواه به‌صورت جداگانه اسانس‌گیری بعمل آورد.
علی‌اکبر حسین‌پور قزوینی؛ محمدعلی علیزاده؛ علی‌اشرف جعفری؛ علی‌رضا ولدآبادی
چکیده
به‌منظور مطالعه شکستن خواب و تشدید جوانه‌زنی، بذر اکوتیپهای 3 گونه مرزه (Satureja sahendica Bornm.، S. bachtiarica Bunge و S. khuzistanica Jamzad) از عرصه‌های منابع طبیعی و بذر S. hortensis L. از یکی از مزارع تحت کشت در خوزستان جمع‌آوری شدند و در آزمایشگاه تکنولوژی بذر مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی با فاکتورهای ...
بیشتر
به‌منظور مطالعه شکستن خواب و تشدید جوانه‌زنی، بذر اکوتیپهای 3 گونه مرزه (Satureja sahendica Bornm.، S. bachtiarica Bunge و S. khuzistanica Jamzad) از عرصه‌های منابع طبیعی و بذر S. hortensis L. از یکی از مزارع تحت کشت در خوزستان جمع‌آوری شدند و در آزمایشگاه تکنولوژی بذر مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی با فاکتورهای 8 اکوتیپ و 5 تیمار مورد ارزیابی قرار گرفتند. تیمارهای مورد مطالعه شامل سرما‌دهی، پس‌رسی، خراش‌دهی شیمیایی (با استفاده از الکل 70%)، خراش‌دهی مکانیکی (کاغذ سمباده) و شاهد بودند. پس از اعمال تیمارهای خواب‌شکنی بذر اکوتیپها در سه تکرار کشت شدند. جوانه‌زنی در شرایط استاندارد ژرمیناتور با دمای °C2 ± 20 و 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام شد. خصوصیات جوانه‌زنی شامل درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه، شاخص‌بنیه، وزن تر و خشک اندازه‌گیری شد. در بین گونه‌ها از لحاظ کلیه صفات تفاوت معنی‌داری وجود داشت. شاخص بنیه بذر در گونه S. khuzistanica از سایر گونه‌ها بیشتر بود. اکوتیپهای مرزه خوزستان (S. khuzistanica) نسبت به سایر اکوتیپها از خصوصیات جوانه‌زنی و بنیه‌ای بذر و اندازه گیاهچه بزرگتری برخوردار بودند. در اکوتیپهای با منشأ سردسیری تیمار سرما موجب افزایش درصدجوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی و شاخص بنیه بذر گردید.
محمدعلی علیزاده
چکیده
الگو و رفتار انباری بذر به منظور حفظ ذخایر ژنتیکی گیاهان از اهمیت بسیار زیادی برخودار می‌باشد. بدین وسیله می توان روشهای جمع آوری و نگهداری بذرها را مشخص کرد. اگر بذرها دارای رفتار انباری معمولی یا اورتودوکس باشند، حفظ ذخایر ژنتیکی به روش غیر طبیعی (خارج از رویشگاه) و از طریق جمع آوری بذر انجام می‌گیرد. در این روش بذر گیاهان از رویشگاه ...
بیشتر
الگو و رفتار انباری بذر به منظور حفظ ذخایر ژنتیکی گیاهان از اهمیت بسیار زیادی برخودار می‌باشد. بدین وسیله می توان روشهای جمع آوری و نگهداری بذرها را مشخص کرد. اگر بذرها دارای رفتار انباری معمولی یا اورتودوکس باشند، حفظ ذخایر ژنتیکی به روش غیر طبیعی (خارج از رویشگاه) و از طریق جمع آوری بذر انجام می‌گیرد. در این روش بذر گیاهان از رویشگاه طبیعی گیاهان جمع آوری شده و در منطقه خارج رویشگاه یعنی در مکانی به عنوان محل حفظ ذخایر توارثی نگه داری می شوند که این روش را در اصطلاح همان اگزسیتو (Ex situ) می‌گویند. بذرهای گیاهانی که دارای رفتار انباری سخت (ریکالسیترنت) باشند نگهداری آنها در داخل رویشگاه مناسبتر است که این روش را اینسیتو (In situ) می‌گویند. به منظور تعیین الگوی رفتاری بذرها تعدادی نمونه‌های بذرهای گونه‌های دارویی از استانهای مختلف جمع‌آوری گردید و بعد تحت فرآیندهای تکنولوژیکی بذر قرار گرفتند. فرآیند های تکنولوژیکی بذر شامل تعیین خلوص فیزیکی، خلوص ژنتیکی، سلامتی بذر، تعیین رطوبت، وزن هزار‌دانه، آزمون جوانه زنی و ذخیره سازی نمونه های بذرها در سردخانه بانک ژن منابع طبیعی می باشد. این تحقیق در مورد نمونه های بذرهای جمع اوری شده سال 1381 و 1382 به مدت 2 سال انجام گرفت. به منظوربررسی الگوی رفتار انباری بذرها، محتوای رطوبتی بذرها تعیین گردید نتایج بدست آمده نشان داد که اکثر نمونه بذرهای گیاهان دارویی جمع‌آوری شده دارای الگوی رفتار انباری ارتودکس بوده و بنابراین می‌توان آنها را به روش اگزسیتو (Ex situ) یا نگهداری در خارج از رویشگاه، جمع آوری و به مدت زمان طولانی در انبار نگه داری کرد.
محمدعلی علیزاده؛ حمیدرضا عیسوند
دوره 20، شماره 3 ، آبان 1383، ، صفحه 301-307
چکیده
بذرهای اکثر گیاهان بلافاصله پس از برداشت جوانه زنی پایینی دارند. یکی از مهمترین عوامل این پدیده خواب فیزیولوژیکی1 می باشد. این فرآیند بوسیله نگهداری بذر در شرایط انبارداری خاص ممکن است برطرف شود. در این تحقیق خواص کیفی بذر دو گونه گیاه داروئی منداب و بابونه که به مدت شش ماه در دو شرایط متفاوت سـردخانه (دمای °C4) و انبار خشک ...
بیشتر
بذرهای اکثر گیاهان بلافاصله پس از برداشت جوانه زنی پایینی دارند. یکی از مهمترین عوامل این پدیده خواب فیزیولوژیکی1 می باشد. این فرآیند بوسیله نگهداری بذر در شرایط انبارداری خاص ممکن است برطرف شود. در این تحقیق خواص کیفی بذر دو گونه گیاه داروئی منداب و بابونه که به مدت شش ماه در دو شرایط متفاوت سـردخانه (دمای °C4) و انبار خشک (دمای اتاق°C4 ±20) نگهداری شده بودند تحت آزمون جوانه‌زنی استاندارد مورد ارزیابی قرار گرفت. خواص کیفی(درصد و سرعت جوانه زنی و شاخص بنیه) بذر گیاه منداب(Eruca sativa L.) در دو شرایط فوق از نظر آماری تفاوت معنی داری نداشت. درحالیکه درصد جوانه‌زنی بذر گیاه بابونه (Anthemis altissima L.) در دو شرایط فوق تفاوت معنی داری از خود نشان داد به طوری که بیشترین درصد جوانه زنی از بذرهای نگهداری شده این گیاه در شرایط انبار خشک بدست آمد. این موضوع نشان دهنده وجود خواب فیزیولوژیک در بذر این گیاه و برطرف شدن آن بوسیله انبارداری خشک است. شرایط نگهداری بر دو صفت سرعت جوانه زنی و شاخص بنیه بذر بابونه تاثیر معنی داری نداشت.
