تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران

شناسایی ترکیبهای شیمیایی اسانس گونه ‏های Vitex در ایران

روح‌انگیز عباس عظیمی؛ فاطمه سفیدکن؛ زیبا جم زاد؛ غلامرضا بخشی خانیکی

دوره 22، شماره 1 ، اردیبهشت 1385، ، صفحه 27-33

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2006.114997

چکیده

جنس Vitex از تیره Lamiaceae در مناطق گرمسیری نیمکره شمالی وجنوبی پراکندگی دارد. حدود 250 گونه از آن شناخته شده است و گسترش تعدادی ازگونه‏ های آن تا مناطق معتدله نیز ادامه می ‏یابد. بررسی خصوصیات مورفولوژی برگ، ساقه، گل و کاسه گل در کنار بررسیهای میکرومورفولوژیک حضور چهار گونه V. agnus-castus، V. pseudo-negundo،V. negundo,وV. trifolia را در ایران نشان می‏دهد. در ... بیشتر جنس Vitex از تیره Lamiaceae در مناطق گرمسیری نیمکره شمالی وجنوبی پراکندگی دارد. حدود 250 گونه از آن شناخته شده است و گسترش تعدادی ازگونه‏ های آن تا مناطق معتدله نیز ادامه می ‏یابد. بررسی خصوصیات مورفولوژی برگ، ساقه، گل و کاسه گل در کنار بررسیهای میکرومورفولوژیک حضور چهار گونه V. agnus-castus، V. pseudo-negundo،V. negundo,وV. trifolia را در ایران نشان می‏دهد. در این تحقیق سرشاخه‏های گلدار این گونه (زمان گلدهی) از رویشگاه طبیعی جمع آوری گردید و پس از خشک کردن در سایه، اسانس آنها به روش تقطیر با آب جداسازی شد و سپس توسط دستگاه GC و GC/MS موردتجزیه و شناسائی قرار گرفت. در اسانس گونه V. agnus-castu، منوترپنوئیدها (82.8%) تر‏کیبهای غالب بودند که از میان آنها 1و8-سینئول (18.5%‏)، آلفا-پینن (17.8%)، لیمونن (15.7%) و سابینن (14.9%) اجزای عمده بودند. در اسانس گونه V. pseudo-negundoسزکوئی‏‏‌ترپنوئیدها (50.7%) تر‏کیبهای غالب بودند که عمده‌ترین آنها شامل آلفا-گواین (14.2%)، جرماکرن D)11.6%‏)، آلفا-کادینول (10%‏) و بی‌سیکلوجرماکرن (9.9%) می شدند. در اسانس گونه negundoV.، منوترپنوئیدها تر‏کیبهای غالب بودند (66.6%) که از میان آنها 1و8-سینئول (20.8%‏) و آلفا-پینن (18.8%) اجزای عمده بودند. در اسانس گونه V. trifolia، منوترپنوئیدها بخش عمده اسانس را تشکیل می‏دادند (67.1%) که از میان آنها سابینن (24.6%) و آلفا-پینن (23.9%) اجزای اصلی بودند. ترکیب 1و8-سینئول در اسانس این گونه برخلاف گونه‏ های دیگر وجود نداشت به علاوه ترکیب سزکوئی‌ترپنوئیدی بتا-کاریوفیلن (10.5%) دارای در صد نسبتا بالایی در اسانس بود.

تأثیر روش تقطیر و مدت زمان اسانس‌گیری بر بازده و ترکیب شیمیایی اسانس Eucalyptus globulus

محمد مهدی برازنده

دوره 21، شماره 1 ، اردیبهشت 1384، ، صفحه 75-93

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2005.115209

چکیده

به‌منظور افزایش بازده اسانس‌گیری و نیز کیفیت اسانس یک گونه اوکالیپتوس با نام علمیEucalyptus globulus برگهای این گونه در زمان گلدهی (تابستان 1383) از ایستگاه تحقیقاتی زاغمرز واقع در پاسند بهشهر جمع‌آوری گردید و در بخش گیاه‌شناسی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، مورد شناسایی قرار گرفت. برگهای خشک و آسیا شده این گیاه به دو روش تقطیر با بخار آب و ... بیشتر به‌منظور افزایش بازده اسانس‌گیری و نیز کیفیت اسانس یک گونه اوکالیپتوس با نام علمیEucalyptus globulus برگهای این گونه در زمان گلدهی (تابستان 1383) از ایستگاه تحقیقاتی زاغمرز واقع در پاسند بهشهر جمع‌آوری گردید و در بخش گیاه‌شناسی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، مورد شناسایی قرار گرفت. برگهای خشک و آسیا شده این گیاه به دو روش تقطیر با بخار آب و تقطیر با آب اسانس‌گیری شد و برشهای مختلف اسانس در فواصل زمانی پانزده دقیقه جمع‌آوری گردیدند. بازده اسانس‌گیری در هر برش اسانس محاسبه شد و مشخص گردید که در هر دوروش افزایش زمان اسانس‌گیری، منجر به تولید اسانس بیشتر می‌گردد. از طرف دیگر با تزریق برشهای بدست آمده به دستگاه G C مشخص شد که با افزایش مدت زمان اسانس‌گیری، میزان ترکیب اصلی اسانس (1و8-سینئول) کاهش می‌یابد. در روش تقطیر با بخار آب، بازده اسانس از1.6% پس از 15 دقیقه به 2.42% پس از 180 دقیقه از شروع اسانس‌گیری افزایش یافت، در حالی که میزان نسبی ترکیب اصلی (1و8-سینئول) از 82.2% به 74.8% تنزل نشان داد. در روش تقطیر با آب، بازده اسانس از1.55% پس از 15 دقیقه به 2.86% پس از 180 دقیقه از شروع اسانس‌گیری افزایش یافت، در حالی که میزان نسبی ترکیب اصلی (1و8-سینئول) از92.7% به 85.6% کاهش نشان داد. در اسانس این گونه از اوکالیپتوس، تعداد پانزده ترکیب شناسایی شد که در میان آنها سه ترکیب 1و8-سینئول (82.20%-74.80%)،آلفا- پینن (7.70%-6.28%) و لیمونن (6.20%-5.70%) در روش تقطیر با بخار آب و همین سه ترکیب،1و8-سینئول (92.70%-85.60%)،آلفا- پینن (2.37%-2.02%) و لیمونن (3.10%-2.04%) در روش تقطیر با آب، بالاترین درصد را به خود اختصاص دادند.

مقایسه اسانس Pimpinella aurea DC. از دو رویشگاه در استان تهران

فاطمه عسگری؛ فاطمه سفیدکن؛ مهدی میرزا؛ سعیده مشکی زاده

دوره 19، شماره 3 ، آبان 1382، ، صفحه 239-254

چکیده

جنس Pimpinella در ایران حدود 20 گونه دارد که اغلب یکساله می باشند. از رایج ترین گونه های چند ساله P. aurea و P. tragium می باشند که تقریبا در سراسر مناطق معتدله سرد ایران پراکنده اند. یکی از گونه های بسیار معطراین جنس P. anisum است که ارزش صادراتی بسیاری دارد.یکی از اهداف این طرح بررسی سایر گونه های این جنس از جهت تولید اسانس است. گیاه P. aureaدر مرحله ... بیشتر جنس Pimpinella در ایران حدود 20 گونه دارد که اغلب یکساله می باشند. از رایج ترین گونه های چند ساله P. aurea و P. tragium می باشند که تقریبا در سراسر مناطق معتدله سرد ایران پراکنده اند. یکی از گونه های بسیار معطراین جنس P. anisum است که ارزش صادراتی بسیاری دارد.یکی از اهداف این طرح بررسی سایر گونه های این جنس از جهت تولید اسانس است. گیاه P. aureaدر مرحله گلدهی و بذردهی از دو منطقه ( فشم و توچال ) در استان تهران جمع آوری گردید و پس از آماده سازی گیاه با روش تقطیر با آب (کلونجر) اسانس گیری شد. بازده اسانس نمونه های بذر، گل و ساقه برگدار منطقه فشم، به ترتیب 1.97%، 1.54% و 0.44% و منطقه توچال 1.2%، 0.47% و 0.48% بود. در هر دو رویشگاه بازده اسانس بذر بیشترین و ساقه کمترین مقدار بود. تجزیه و شناسایی ترکیبهای تشکیل دهنده اسانسها به وسیله دستگاههای GC و GC/MS با محاسبه شاخصهای بازداری و مطالعه طیفهای جرمی صورت گرفت. در مجموع از نمونه های بذر، گل و ساقه منطقه فشم به ترتیب 8 ، 18 و 32 ترکیب و منطقه توچال به ترتیب 4، 20 و 34 ترکیب شناسایی شدند. مهمترین ترکیب شناسایی شده در اسانس بذر و گل هر دو رویشگاه بتابیزابولن بود. مهمترین ترکیبهای شناسایی شده در اسانس نمونه های بذر و گل منطقه فشم به ترتیب بتابیزابولن (50.8% و 29.5%) و ویریدیفلورول (37.0% و 32.5%) و اسانس ساقه برگدار لیمونن (18.3%)، ویریدیفلورول (12.8%)، آلفا-پینن (11.5%) و کسان (10.5%) بود. همچنین مهمترین ترکیبهای شناسایی شده در اسانس نمونه های منطقه توچال عبارتند از: اسانس بذر، بتابیزابولن (76.5%) و کاریوفیلن اکساید (21.4%)، اسانس گل بتابیزابولن (55.2%) و آلفازینجیبرن (8.7%) و اسانس ساقه برگدار بتابیزابولن (18.3%)، ژرانیل استات (14.7%)، ژرانیل2-متیل بوتیرات (9.0%) و لیمونن (7.3%).

بررسی کمی وکیفی روغن اسانسی مینای پرکپه Tanacetum polycephalum Schultz-Bip Subsp. polycephalum

محمدمهدی برازنده

دوره 19، شماره 2 ، مرداد 1382، ، صفحه 111-116

چکیده

گونه گیاهی مینای پرکپه (Schultz-Bip Subsp. polycephalum Tanacetum polycephalum) دراوایل خردادماه 1380 از دره لار- لاسم جمع‌آوری گردیده و از 88گرم گل خشک آن به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری به‌عمل آمد (وزن اسانس حاصل معادل0.65گرم و بازده اسانس‌گیری 0.7%تعیین گردید). پس ازتزریق این اسانس به دستگاه‌های GC-FIDوGC/MSتعداد30ترکیب مورد شناسائی کمی وکیفی قرار گرفتند که درمیان ... بیشتر

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 40 (1403)

دوره 39 (1402)

دوره 38 (1401)

دوره 37 (1400)

دوره 36 (1399)

دوره 35 (1398)

دوره 34 (1397)

دوره 33 (1396)

دوره 32 (1395)

دوره 31 (1394)

دوره 30 (1393)

دوره 29 (1392)

دوره 28 (1391)

دوره 27 (1390)

دوره 26 (1389)

دوره 25 (1388)

دوره 24 (1387)

دوره 23 (1386)

دوره 22 (1385)

دوره 21 (1384)

دوره 20 (1383)

دوره 19 (1382)

دوره 18 (1381-7)

دوره 17 (1381-6)

دوره 16 (1381-5)

دوره 15 (1381-4)

دوره 14 (1381-3)

دوره 13 (1381-2)

دوره 12 (1381-1)

دوره 11 (1380-5)

دوره 10 (1380-4)

دوره 9 (1380-3)

دوره 8 (1380-2)

دوره 7 (1380-1)

دوره 6 (1379)

دوره 5 (1379)

دوره 4 (1378)

دوره 3 (1378)

دوره 2 (1377)

دوره 1 (1377)

کلیدواژه‌ها = 1و8-سینئول

شناسایی ترکیبهای شیمیایی اسانس گونه ‏های Vitex در ایران

چکیده

تأثیر روش تقطیر و مدت زمان اسانس‌گیری بر بازده و ترکیب شیمیایی اسانس Eucalyptus globulus

چکیده

مقایسه اسانس Pimpinella aurea DC. از دو رویشگاه در استان تهران

چکیده

بررسی کمی وکیفی روغن اسانسی مینای پرکپه Tanacetum polycephalum Schultz-Bip Subsp. polycephalum

چکیده