همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور (واحد تهران)

2 عضو مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

3 اعضای هیأت علمی‌مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

4 عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور

چکیده

جنس Vitex از تیره Lamiaceae در مناطق گرمسیری نیمکره شمالی وجنوبی پراکندگی دارد. حدود 250 گونه از آن شناخته شده است و گسترش تعدادی ازگونه‏ های آن تا مناطق معتدله نیز ادامه می ‏یابد. بررسی خصوصیات مورفولوژی برگ، ساقه، گل و کاسه گل در کنار بررسیهای میکرومورفولوژیک حضور چهار گونه V. agnus-castus، V. pseudo-negundo،V. negundo,وV. trifolia را در ایران نشان می‏دهد. در این تحقیق سرشاخه‏های گلدار این گونه (زمان گلدهی) از رویشگاه طبیعی جمع آوری گردید و پس از خشک کردن در سایه، اسانس آنها به روش تقطیر با آب جداسازی شد و سپس توسط دستگاه GC و GC/MS موردتجزیه و شناسائی قرار گرفت. در اسانس گونه V. agnus-castu، منوترپنوئیدها (82.8%)  تر‏کیبهای غالب بودند که از میان آنها 1و8-سینئول (18.5%‏)، آلفا-پینن (17.8%)، لیمونن (15.7%) و سابینن (14.9%) اجزای عمده بودند. در اسانس گونه V. pseudo-negundoسزکوئی‏‏‌ترپنوئیدها (50.7%) تر‏کیبهای غالب بودند که عمده‌ترین آنها شامل آلفا-گواین (14.2%)، جرماکرن D)11.6%‏)، آلفا-کادینول (10%‏) و بی‌سیکلوجرماکرن (9.9%) می شدند. در اسانس گونه negundoV.، منوترپنوئیدها تر‏کیبهای غالب بودند (66.6%) که از میان آنها 1و8-سینئول (20.8%‏) و آلفا-پینن (18.8%) اجزای عمده بودند. در اسانس گونه V. trifolia، منوترپنوئیدها بخش عمده اسانس را تشکیل می‏دادند (67.1%) که از میان آنها سابینن (24.6%) و آلفا-پینن (23.9%) اجزای اصلی بودند. ترکیب 1و8-سینئول در اسانس این گونه برخلاف گونه‏ های دیگر وجود نداشت به علاوه ترکیب سزکوئی‌ترپنوئیدی بتا-کاریوفیلن (10.5%) دارای در صد نسبتا بالایی در اسانس بود. 

کلیدواژه‌ها

- اصلانیان، ف.، 1381. گیا ه شناسی، تجزیه و شناسائی اسانس  Vitex agnus-castus L. به نام فارسی پنج انگشت. رساله دکترای داروسازی، دانشگاه علوم پژشکی تهران، دانشکده داروسازی.
-احمدی، ل.، 1379. شناسائی و مقایسه ترکیبهای موجود در اسانس برگ و میوه گیاه  Vitex pseudo-negund. ، تحقیقات گیاهان داروئی و معطر ایران، 5: 121-111.
-شوالیه، آ.، ترجمه زارع زاده، ع.، 1382. دایره المعارف گیاهان داروئی، انتشارات وصال، جلد اول, 335 صفحه.
- مظفریان، و.، 1377. فرهنگ نامهای گیاهان ایران. چاپ دوم، انتشارات فرهنگ معاصر, 740 صفحه.
- میر حیدر، ح.، 1373. معارف گیاهی،  کاربرد گیاهان در پیشگیری و درمان بیماریها. جلد 6، چاپ اول، انتشارات دفتر فرهنگی اسلامی. صحفه  448 تا 455.
- عباس عظیمی، ر.، 1384. مطالعه تاکزونومیکی جنس Vitex  (تیره نعنا) در ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور.
-Arivoli, S., Narendran, T. and Ignacimuthu, S., 2000. Larvicidal activity of some botanica against qunique fasciatus saj.  21(1): 19-23.
- Boissier, E., 1975. Flora Orientalis.,  4: 534-535.
-Bhargave, S.K., 1984. Plant Med.  Phytochem., I: 74-76. 
-Donald, J. and Brown, N.D., 1994. Vitex agnus-castus L. Clinical Monograph from Quarterly.
-Hossian, M.M., Paul, N., Sohrab, M.H., Rahman, E. and Rashid, M.A., 2000. Antibacterial activity of Vtrifolia. Fitoterapia, 72: 695-697.
-Kustrak, D., Kuftinec, J. and Blazevic, N., 1994. Composition of the Essential oil Vitex agnus-castus L. J. Essent. Oil Res., 6(4): 341-344.
-Meier, B., Berger, D., Hoberg, E., Sticher, O. and Schaffner, W., 2000. Pharmacological activities of Vitex agnus-castus L extracts in vitro. Phytomedicine, 7(5): 373-381.
-Mallavarapu, G.R., Srinivasaiyer, R.A., Kaul, P.N., Bhattacharya ,A.K., Rao, BR.R. and Ramesh, S., 1994. Composition of the Essential oil leave of Vitex negundo. Planta Medica, 60(6): 583-584.
-Moudachirou, M., Ayedoun, M.A., Sossou, P.V., Garneau, F.X., Gagnon, H. and Jean, F.I., 1998. Chemical composition of leaf oil of Vitex agnus-castus L. from Benin, J. Essent. Oil Res., 10: 343-344.
-Palmer, E. and Pitman, N., 1972.  Tree of Southern Africa.  Vol. 3. 
-Rechinger, K.H., 1967. Vitex ( Verbenaceae)  in  Flora of Iranica. No 13-47.
-Sahayaraj, K. and Paulraj, M.G., 1998. Screening the relative toxicity of some plant extracts to Spodoptera litura Fad. of groundant. Fresenius Environmental Bulletin, 7(9, 10): 557-560.
-Senatore, F., Porta, G.D. and Reverchon, E., 1996. Constituents of  Vitex agnus-castus L. essential oil, Flavour and fragrance  J., 11: 179-182.
-Singh, V.I., Dayal R.A. and Bartley J.P., 1999. Volatile constituents of Vitex negundo leaves. Planta Medica, 59: 580-582.
-Zoghb, M.G., Andrad E.H. and Maia, J.G., 1999. The essential oil Vitex agnus-castus L. growing in the Amazon region. Flavour and Fragrance J., 14:  211-213.