محمدامین شهرکی؛ عباسعلی امام جمعه؛ محرم ولی زاده؛ لیلا فهمیده
چکیده
کنگر‌فرنگی (Cynara scolymus L.) به‌عنوان یک گیاه دارویی دارای ارزش اقتصادی، با سطح گسترده‌ای از زمین‌های کم آب و شور روبرو می‌باشد. بنابراین شناسایی روش مناسب کشت بافت برای این گیاه، می‌تواند به‌منظور گزینش ارقام متحمل به شوری مفید باشد. این پژوهش با هدف شناسایی ریزنمونه و روش مناسب برای کشت بافت این گیاه به‌عنوان گام اول در پژوهش‌های ...
بیشتر
کنگر‌فرنگی (Cynara scolymus L.) به‌عنوان یک گیاه دارویی دارای ارزش اقتصادی، با سطح گسترده‌ای از زمین‌های کم آب و شور روبرو می‌باشد. بنابراین شناسایی روش مناسب کشت بافت برای این گیاه، می‌تواند به‌منظور گزینش ارقام متحمل به شوری مفید باشد. این پژوهش با هدف شناسایی ریزنمونه و روش مناسب برای کشت بافت این گیاه به‌عنوان گام اول در پژوهش‌های آینده به‌منظور تولید ارقام مقاوم به شوری کنگر‌فرنگی انجام شد. در این پژوهش، ابتدا اقدام به تهیه گیاهچه‌های سترون از بذرهای گیاه گردید. سپس مریستم انتهایی به‌عنوان ریزنمونه مناسب طی یک پیش آزمایش، انتخاب و ارزیابی درون شیشه‌ای برای تحمل به شوری با پنج غلظت مختلف کلرید‌سدیم (صفر، 20، 40، 60 و 80 میلی‌مولار) در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. این آزمایش در مرکز پژوهشی گیاهان دارویی دانشگاه سیستان و بلوچستان در سال 1396 انجام شد. شوری باعث کاهش برخی از خصوصیات مورفولوژیکی (طول ساقه، طول ریشه، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه) گیاهچه‌های رشد کرده از ریزنمونه مریستم انتهایی گردید. با افزایش غلظت کلرید‌سدیم به 60 و 80 میلی‌مولار، میزان قندهای محلول و پرولین روند افزایشی نشان داد. کمترین میزان قندهای محلول (33 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) و پرولین (50 میکرومول) مربوط به غلظت‌های صفر و 20 میلی‌مولار کلرید‌سدیم بود. نتایج حکایت از آن دارد که این گیاه نسبت به سطوح مختلف شوری حساس می‌باشد، هرچند که تا حدودی نسبت به سطوح کم و متوسط شوری مقاومت نشان می‌دهد.
فاطمه نصرتی؛ براتعلی فاخری؛ محمود سلوکی؛ نفیسه مهدی نژاد؛ محرم ولی زاده
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.68.93.1.1576.1606 گیاه انزروت (Astragalus fasciculifolius Boiss.)، متعلق به خانواده بقولات (Fabaceae) از گیاهان دارویی است که در جنوب استان سیستان و بلوچستان پراکنش دارد و به‌دلیل ترکیب‌هایی مانند فنل‌ها، فلاونوئیدها و پلی‌ساکاریدها دارای نقش مؤثری در درمان بیماری‌های قلبی، سرطان، از بین بردن اثرهای شیمی درمانی و افزایش ایمنی ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.68.93.1.1576.1606 گیاه انزروت (Astragalus fasciculifolius Boiss.)، متعلق به خانواده بقولات (Fabaceae) از گیاهان دارویی است که در جنوب استان سیستان و بلوچستان پراکنش دارد و به‌دلیل ترکیب‌هایی مانند فنل‌ها، فلاونوئیدها و پلی‌ساکاریدها دارای نقش مؤثری در درمان بیماری‌های قلبی، سرطان، از بین بردن اثرهای شیمی درمانی و افزایش ایمنی می‌باشد. در این پژوهش نمونه‌های گیاهی هشت توده مختلف گیاه fasciculifolius .A از رویشگاه‌های مختلف استان سیستان و بلوچستان جمع‌آوری شده و برخی از خصوصیات فیتوشیمیایی ریشه، برگ (فنل کل، فلاونوئید کل و پلی‌ساکارید) و گل (فنل کل، فلاونوئید کل و آنتوسیانین) بررسی شد. نتایج تجزیه واریانس بیانگر اختلاف معنی‌داری بین رویشگاه‌های مختلف در سطح 0.01 می‌باشد. بررسی‌های فیتوشیمیایی وجود مقادیر قابل‌توجهی از ترکیب‌های فنلی را در برگ که بیشترین مقدار آن در منطقه پشت‌کوه (mg GAE/g 32.55-14.62)، ریشه که بیشترین مقدار آن در منطقه انجیرک (mg GAE/g 53.84-20.39) و گل که بیشترین مقدار آن را در منطقه بیرک (mg GAE/g 15.82-5.11) نشان داد؛ همچنین وجود ترکیب‌های فلاونوئیدی در برگ که بیشترین مقدار آن در منطقه ناهوک (mgQE/g 12.72-8.76)، در ریشه که بیشترین مقدار آن در منطقه پنج‌انگشت (mgQE/g 03/1-0.25) و گل که بیشترین مقدار آن در منطقه ناهوک (mgQE/g 9.28-6.35) وجود داشت مشاهده شد. همین‌طور این بررسی، ترکیب‌های پلی‌ساکاریدی را در برگ که بیشترین مقدار در منطقه انجیرک (mg/g 93.29-60.89) و ریشه که بیشترین مقدار در منطقه پنج‌انگشت (mg/g 209.38-94.33) و آنتوسیانین گل که بیشترین مقدار در منطقه پنج‌انگشت (mg SG/g 77.58-36.34) دیده شده بود، نشان داد. نتایج این تحقیق حکایت از توانایی رویشگاه‌های مختلف استان در مورد تولید ترکیب‌های با ارزش دارویی دارد. علاوه‌بر این بالا بودن ترکیب‌های فنلی و پلی‌ساکاریدی این گیاه توصیفی از توانمندی قابل توجه این گیاه در بکارگیری در صنایع دارویی و غذایی می‌باشد.
حسین جهان تیغی؛ محمد مقدم؛ محرم ولی زاده
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.98.93.1.1576.1606 تأثیر بارز گیاهان دارویی در پیشگیری و درمان بیماری‌های مختلف، گرایش روزافزون جوامع انسانی را به سوی آنها سوق داده است. انار شیطان (Tecomella undulate (Roxb.) seem.) از تیره پیچ‌اناری (Bignoniaceae) علاوه‌بر کاربردهای متعدد زینتی، صنعتی و آگروفارستری، به‌دلیل برخورداری از مواد مؤثره کارآمدی همانند لاپاکول که ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.98.93.1.1576.1606 تأثیر بارز گیاهان دارویی در پیشگیری و درمان بیماری‌های مختلف، گرایش روزافزون جوامع انسانی را به سوی آنها سوق داده است. انار شیطان (Tecomella undulate (Roxb.) seem.) از تیره پیچ‌اناری (Bignoniaceae) علاوه‌بر کاربردهای متعدد زینتی، صنعتی و آگروفارستری، به‌دلیل برخورداری از مواد مؤثره کارآمدی همانند لاپاکول که تأثیر اثبات شده‌ای در درمان بیماری‌های مهم شامل سرطان، ایدز، مالاریا و غیره دارد، از گونه‌های ارزشمند دارویی مناطق خشک محسوب می‌شود. در این تحقیق ابتدا رویشگاه‌های انار شیطان در استان شناسایی و بعد خصوصیات اقلیمی، خاک‌شناسی، فنولوژی، گونه‌های همراه و برخی ویژگی‌های مورفولوژیک گیاه تعیین شد. ارزیابی‌ها نشان داد این گیاه دارای 6 رویشگاه کوچک و کم‌جمعیت از دو مورفوتیپ زرد و نارنجی در منطقه بلوچستان می‌باشد که از نظر ارتفاع در دامنه 830-480 متر از سطح دریا، اغلب در مسیر آبراهه‌ها و حاشیه رودخانه‌های فصلی در جهات مختلف و عمدتاً کم‌شیب واقع شده‌اند. شرایط اقلیمی حاکم بر رویشگاه‌ها از نوع بیابانی گرم و بافت خاک آنها سبک تا متوسط با واکنش قلیایی می‌باشد. علاوه‌بر تفاوت‌های فنولوژیک، اختلاف معنی‌داری بین رویشگاه‌ها از نظر صفات مورفولوژیک و شاخص‌های رشدی مشاهده شد که می‌تواند ناشی از عوامل ژنتیکی، محیطی و یا هر دو باشد. نتایج این پژوهش با توجه به کاهش جمعیت روزافزون گیاه تحت تأثیر عوامل مختلف مخصوصاً خشکسالی‌های ممتد ناشی از تغییر اقلیم، نشان‌دهنده آن است که انار شیطان در این استان در آستانه انقراض محلی قرار دارد و لزوم اتخاذ تدابیر فوری در راستای حفاظت، احیاء و اهلی‌سازی آن کاملاً محرز است.
فاطمه نصرتی؛ براتعلی فاخری؛ محمود سلوکی؛ نفیسه مهدی نژاد؛ محرم ولی زاده
چکیده
توسعه و اجرایی شدن برنامه‌های اثربخش و مفید در راستای احیاء، حفاظت و بهره‌برداری مناسب از گونه‌های دارویی تنها با شناسایی ویژگی‌های گیاهی و اکولوژیکی میسر است. گیاه انزروت (Astragalus fasciculifolius Bioss) از خانواده بقولات (Fabaceae) گونه دارویی ارزشمندی است که از نظر ترکیب‌هایی مانند ساپونین‌ها، فلاونوییدها و پلی‌ساکاریدها نقش مؤثری در درمان ...
بیشتر
توسعه و اجرایی شدن برنامه‌های اثربخش و مفید در راستای احیاء، حفاظت و بهره‌برداری مناسب از گونه‌های دارویی تنها با شناسایی ویژگی‌های گیاهی و اکولوژیکی میسر است. گیاه انزروت (Astragalus fasciculifolius Bioss) از خانواده بقولات (Fabaceae) گونه دارویی ارزشمندی است که از نظر ترکیب‌هایی مانند ساپونین‌ها، فلاونوییدها و پلی‌ساکاریدها نقش مؤثری در درمان بیماری‌های قلبی، بازدارندگی رشد سلول‌های سرطانی و از بین بردن اثرات شیمی درمانی دارد. در این بررسی نقشه پراکندگی این گونه با استفاده از منابع موجود تهیه گردید. سپس خصوصیات اقلیمی، تجزیه فیزیکی و شیمیایی خاک، مراحل مختلف فنولوژیکی و گیاهان همراه در منطقه ثبت شد. نتایج این بررسی نشان داد این گیاه در شهرستان‌های خاش، سراوان، سوران و مهرستان پراکنش دارد. پهنه‌بندی اقلیمی این مناطق در بلوچستان براساس ضریب خشکی دومارتن از نوع اقلیم خشک می‌باشد. متوسط میزان بارندگی سالیانه این رویشگا‌ها 52 میلی‌متر، رطوبت نسبی 20% و دمای متوسط آن ºC25 است. این گونه به‌طور عمده در ارتفاع 1300 تا 1500 متر از سطح دریا، در دامنه‌ها و عمدتاً در آبراهه‌ها در بستر رودخانه‌های فصلی و در تمامی جهات به‌ویژه جهت شمالی و شیب صفر تا 75% پراکنش دارد. خاک رویشگاه عمدتاً دارای بافت شنی لومی با اسیدیته 6.73 تا 8.23، هدایت الکتریکی dS/m0.56 تا 06/1 و مقدار آهک 30.64 تا 50.62% می‌باشد. انزروت گونه‌ای مقاوم به خشکی است و در شرایط اقلیمی خشک با متوسط بارندگی سالیانه کمتر از30 میلی‌متر قادر به رویش است.
عبدالرضا باقری؛ محرم ولی‌زاده؛ احمد شریفی؛ کالاسیلوی سنتیل
چکیده
در طی سال‌های اخیر گیاه پنیرباد (Withania coagulans (Stocks) Dunal)، از خانواده سیب‌زمینیان (Solanaceae)، به‌دلیل دارا بودن ترکیب‌های لاکتون‌های استروئیدی موسوم به ویتانولیدها بسیار مورد توجه قرار گرفته است. از میان ویتانولیدها، ترکیب ویتافرین A به‌دلیل داشتن ویژگی بازدارندگی رشد تومورهای سرطانی در صنایع دارویی از ارزش قابل توجهی برخوردار ...
بیشتر
در طی سال‌های اخیر گیاه پنیرباد (Withania coagulans (Stocks) Dunal)، از خانواده سیب‌زمینیان (Solanaceae)، به‌دلیل دارا بودن ترکیب‌های لاکتون‌های استروئیدی موسوم به ویتانولیدها بسیار مورد توجه قرار گرفته است. از میان ویتانولیدها، ترکیب ویتافرین A به‌دلیل داشتن ویژگی بازدارندگی رشد تومورهای سرطانی در صنایع دارویی از ارزش قابل توجهی برخوردار می‌باشد. در این پژوهش محتوای ترکیب بیولوژیکی ویتافرین A در ریشه 5 توده مختلف گیاه پنیرباد W. coagulans و کشت‌های درون شیشه‌ایآن مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور بذرهای توده‌های وحشی در شرایط کنترل‌شده کشت شد. برای القای سوسپانسیون سلولی، کالوس‌های حاصل از ریزنمونه برگ در محیط کشت MS حاوی 3% ساکارز، 8/0% آگار و ترکیب هورمونی 2،4-دی کلروفنوکسی استیک اسید (mg/l2,4-D2) همراه با (mg/l5/0) کاینتین (Kin) کشت شدند. برای ریشه‌زایی، دیسک‌های برگی در محیط کشت ½MS همراه با mg/l1 ایندول بوتیریک اسید (IBA) کشت و محتوای ویتافرین A با استفاده از روش TLC و HPLC مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ترکیب ویتافرین A در تمام توده‌ها حضور داشته (µg/g DW54/44-01/21) و میان توده‌های مختلف نیز اختلاف معنی‌داری وجود دارد (05/0>p). بیشترین مقدار ویتافرین A (87/1±54/44) در توده USB005 (هیدوچ) مشاهده شد که این توده برای مطالعات درون شیشه‌ای مورد گزینش قرار گرفت. محتوای ویتافرین A در کشت ریشه‌های درون شیشه‌ای در هفته چهارم µg/g DW67/1±40/21 و در هفته هشتم، پس از دومین واکشت، µg/g DW86/0±73/66 بود که در مقایسه با کشت سوسپانسیون سلولی (µg/g DW01/2±62/6) افزایش معنی‌داری داشت (05/0>p). به‌طور کلی، محتوای ویتافرین A در کشت ریشه‌های مویین بیش از 5/1 برابر مقادیر موجود در ریشه گیاه کامل و بیش از 10 برابر مقادیر آن در کشت سوسپانسیون سلولی بوده، که بیانگر توانمندی قابل توجه کشت ریشه‌های مویین در تولید انبوه این ترکیب بیولوژیک می‌باشد.
محرم ولی‌زاده؛ عبدالرضا باقری؛ جعفر ولی‌زاده؛ محمدحسین میرجلیلی؛ نسرین مشتاقی
چکیده
گیاه پنیرباد (Withania coagulans (Stocks) Dunal)، متعلق به خانواده سولاناسه، ازجمله گیاهان دارویی و چند منظوره است که در ایران، منحصراً در برخی از رویشگاه‌های جنوب‌شرقی استان سیستان و بلوچستان پراکنش دارد. عمده ویژگی دارویی این گیاه مربوط به حضور گروهی از لاکتون‌های استروییدی به نام ویتانولوئیدها می‌باشد. در بین ویتانولیدهای موجود، ترکیب ویتافرین ...
بیشتر
گیاه پنیرباد (Withania coagulans (Stocks) Dunal)، متعلق به خانواده سولاناسه، ازجمله گیاهان دارویی و چند منظوره است که در ایران، منحصراً در برخی از رویشگاه‌های جنوب‌شرقی استان سیستان و بلوچستان پراکنش دارد. عمده ویژگی دارویی این گیاه مربوط به حضور گروهی از لاکتون‌های استروییدی به نام ویتانولوئیدها می‌باشد. در بین ویتانولیدهای موجود، ترکیب ویتافرین A به دلیل ویژگی بازدارندگی رشد سلول‌ها و تومورهای سرطانی، دارا بودن ویژگی آنتی‌آنژیوژنرو القاء مرگ برنامه‌ریزی شده سلول در صنایع دارویی از ارزش بالایی برخوردار می‌باشد. در این پژوهشنمونه ریشه 20 توده مختلف گیاه W. coagulans از رویشگاه‌های مختلف استان سیستان و بلوچستان جمع‌آوری شده و حضور ترکیب دارویی ویتافرین A با استفاده از تکنیک کروماتوگرافی لایه نازک (TLC) و محتوای ترکیب‌های فنل کل، فلاونوئید کل و آنتوسیانین‌ها مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌های حاصل از این پژوهش نشان داد که ترکیب ویتافرین A در ریشه تمامی توده‌های جمع‌آوری شده از رویشگاه‌های استان وجود دارد. بررسی‌های فیتوشیمیایی نیز وجود مقادیر قابل‌توجهی از ترکیب‌های فنلی (µgGAE/mg D.W7/23-91/14)، فلاونوئیدی (50/6-70/5%) و آنتوسیانینی (µmol/g51/9-51/4) را نشان داد. نتایج تجزیه واریانس نیز بیانگر وجود اختلاف معنی‌دار بین رویشگاه‌های مختلف بود (05/0>p). به‌طور کلی نتایج این تحقیق کاربرد تکنیک TLC را در شناسایی ترکیب دارویی ویتافرین A و همچنین قابلیت رویشگاه‌های مختلف استان را در خصوص تولید این ترکیب با ارزش مورد تأیید قرار می‌دهد. علاوه‌بر این، محتوای بالای ترکیب‌های فنلی حکایت از توانمندی قابل توجه این گیاه در راستای بکارگیری آن در صنایع دارویی و غذایی دارد.
محرم ولی‌زاده؛ عبدالرضا باقری؛ جعفر ولی‌زاده؛ محمدحسین میرجلیلی؛ نسرین مشتاقی
چکیده
تدوین و اجرای برنامه‌های مؤثر در راستای احیاء، حفاظت و بهره‌برداری کارآمد از گونه‌های گیاهی تنها با شناخت ویژگی‌ها و خواهش‌های اکولوژیکی آنها امکان‌پذیر می‌باشد. گیاه پنیرباد (Withania coagulans (Stocks) Dunal)، از خانواده سولاناسه (Solanaceae)، گونه‌ای دارویی است که از نظر دارا بودن ترکیب‌هایی موسوم به ویتانولید، با ویژگی بازدارندگی رشد سلول‌ها ...
بیشتر
تدوین و اجرای برنامه‌های مؤثر در راستای احیاء، حفاظت و بهره‌برداری کارآمد از گونه‌های گیاهی تنها با شناخت ویژگی‌ها و خواهش‌های اکولوژیکی آنها امکان‌پذیر می‌باشد. گیاه پنیرباد (Withania coagulans (Stocks) Dunal)، از خانواده سولاناسه (Solanaceae)، گونه‌ای دارویی است که از نظر دارا بودن ترکیب‌هایی موسوم به ویتانولید، با ویژگی بازدارندگی رشد سلول‌ها و تومورهای سرطانی، در صنایع دارویی از ارزش بالایی برخوردار است. در این بررسی، نقشه پراکنش جغرافیایی این گونه با استفاده از منابع و گزارش‌های موجود تهیه گردید. سپس مشخصات اقلیمی، تجزیه فیزیکی و شیمیایی خاک، مراحل مختلف فنولوژیکی و گیاهان همراه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در ایران، این گیاه منحصراً در مناطق محدودی از استان سیستان و بلوچستان پراکنش دارد. پهنه‌بندی اقلیمی مناطق رویشگاهی براساس ضریب خشکی دومارتن از نوع اقلیم خشک می‌باشد. متوسط میزان بارندگی سالیانه این رویشگاه‌ها 8/124 میلی‌متر، رطوبت نسبی 32% و دمای متوسط آن C°2/24 است. این گونه به‌طور عمده (45%) در ارتفاع 1200 تا 1400 متر از سطح دریا، در دامنه‌ها، دره، حاشیه جاده و عمدتاً در آبراهه‌ها وبستر رودخانه‌های فصلی و در تمامی جهات به‌ویژه جهت جنوبی و شیب صفر تا 74% پراکنش دارد. خاک رویشگاه‌ها عمدتاً دارای بافت لوم شنی با اسیدیته 5/7 تا 8/7، هدایت الکتریکی ds/m5/0-2/5 و مقدار آهک 1/23-4/8% می‌باشد. پنیرباد گونه‌ای مقاوم به خشکی است و در شرایط اقلیمی خشک با متوسط بارندگی سالیانه کمتر از 150 میلی‌متر قادر به رویش است. در مجموع لازم است که در جهت حفظ و گسترش این گونه نادر و با ارزش اقدامات لازم انجام شود.
