عبدالرضا نصیرزاده؛ ایرج جاویدتاش؛ مهرناز ریاست
چکیده
جنس شکرتیغال(Echinops) از خانواده آفتابگردان (Asteraceae) میباشد که تاکنون 120 گونه آن از سراسر جهان گزارش شده است که بر اساس فلور ایرانیکا، 54 گونه شکرتیغال در نقاط مختلف ایران پراکنش دارد. مان شکرتیغال در اثر فعالیت یک گونه حشره سرخرطومی با نام علمیOliv. Larinus vulpes روی بعضی از گونههای جنس شکرتیغال بدست میآید که دارای ...
بیشتر
جنس شکرتیغال(Echinops) از خانواده آفتابگردان (Asteraceae) میباشد که تاکنون 120 گونه آن از سراسر جهان گزارش شده است که بر اساس فلور ایرانیکا، 54 گونه شکرتیغال در نقاط مختلف ایران پراکنش دارد. مان شکرتیغال در اثر فعالیت یک گونه حشره سرخرطومی با نام علمیOliv. Larinus vulpes روی بعضی از گونههای جنس شکرتیغال بدست میآید که دارای خاصیت ملین و مسکن است. با بررسیهایی که در فصل رویش سالهای 82 - 1381 در سطح استان فارس صورت گرفت، 14 گونه شکرتیغال در 75 رویشگاه شناسایی گردید. مشاهدات نشان داد که حشره مولد مان روی کلیه گونههای شکرتیغال فعالیت دارد اما تنها در چهار گونه قادر به تولید مان میباشد. بررسیهای گیاه شناختی، مورفولوژیکی و رویشگاهی مشخص کرد که گونههای مولد مان دارای کپه گل کروی بوده، از نظر طول ساقه یکسان و از نظر شرایط رویشگاهی در شرایط مشابهی رویش دارند. همچنین بررسی چرخهزندگی حشره و نحوه تولید مان شکرتیغال نشان داد که محل تشکیل مان روی قاعده برگ میباشد و مراحل زندگی حشره شامل سنین مختلف لاروی، شفیرگی و حشره کامل در درون کپسول که همان مان شکرتیغال است طی میشود.
محمدتقی کاشکی؛ علی اصغر کلانتری؛ مسعود عباسی
دوره 14، شماره 1 ، دی 1381، ، صفحه 39-54
چکیده
لازمه بهرهبرداری پایدار و اقتصادی از مانهای گیاهی، شناسایی و تعیین پراکندگی منابع و عوامل مؤثر بر تولید آنها و اعمال شیوههای صحیح بهرهبرداری است.
در این بررسی، با مراجعه به عرصههای منابع طبیعی استان و بررسی گونههای مختلف جنس گیاه شکر تیغال، مناطق رویشگاهی فعال از نظر تولید و بهرهبرداری مان شناسایی گردید. سپس از گیاه میزبان، ...
بیشتر
لازمه بهرهبرداری پایدار و اقتصادی از مانهای گیاهی، شناسایی و تعیین پراکندگی منابع و عوامل مؤثر بر تولید آنها و اعمال شیوههای صحیح بهرهبرداری است.
در این بررسی، با مراجعه به عرصههای منابع طبیعی استان و بررسی گونههای مختلف جنس گیاه شکر تیغال، مناطق رویشگاهی فعال از نظر تولید و بهرهبرداری مان شناسایی گردید. سپس از گیاه میزبان، عامل بیولوژیک و شکر تیغال تولید شده در منطقه نمونهبرداری بعمل آمد. نمونههای گیاه و حشره با استفاده از کلیدهای گیاهشناسی مورد شناسایی قرار گرفت و نمونههای محصول شکر تیغال تجزیه شیمیایی شد. در ادامه با شناسایی عامل بیولوژیک مؤثر در تولید مان و مطالعه دقیق بیولوژی آن، سازوکار تولید شکر تیغال تعیین گردید. در نهایت ضمن برآورد میزان تولید در واحد سطح و ارزیابی اقتصادی، تأثیر بهرهبرداری به روشهای سنتی در ادامه حیات و بقای عوامل زنده دخیل در تولید مان (گیاه و حشره) مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج بدست آمده نشان دادند که در سه منطقه بردسکن، سبزوار و نهبندان منابع و عوامل تولیدکننده شکرتیغال موجود هستند، و لیکن بهرهبرداری محلی از محصول شکرتیغال مرسوم نیست. همچنین بررسیها نشان دادند که مان شکرتیغال بر اثر فعالیت نوعی سوسک با نام علمیLarinus onopordi از خانواده سرخرطومیها بر روی گیاهی با نام علمی Echinops robustus Bunge. از خانواده مرکبان تشکیل میگردد. حشره مولد با داشتن یک نسل در سال، زندگی و فعالیت خود را بر روی برگهای جوان گیاه میزبان از فروردین ماه شروع و چرخه آن تا مهرماه کامل میگردد. در واقع مان شکر تیغال حاصل فعالیت تغذیهای- ترشحی لاروهای سنین مختلف بوده که با تغذیه از بافتهای گیاه میزبان، مواد گیاهی را گرفته و پس از صرف مقداری از آن جهت رفع فعالیتهای متابولیسمی، مازاد آن همراه با ترشحات غدد بزاقی به صورت مان (پیله) ظاهر میگردد. بررسیهای تکمیلی نشان دادند که بهرهبرداری از مان شکر تیغال به روشهای سنتی هیچ گونه آثار تخریبی بر روی عوامل تولیدکننده نداشته و مصادف بودن زمان بهرهبرداری با دوره دیاپوز (رکود فعالیت) حشره مولد و فرم زیستی گیاه میزبان (همی کریپتوفیت بودن) از اهم دلایل عدم انهدام آنها به شمار میرود.