محمدحسن پزشگی؛ جواد معتمدی؛ احمد علیجانپور؛ مهشید سوری؛ محمدرضا نجیب زاده؛ حسین ارزانی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.36.1.99.1.1585.41 تعیین شایستگی مرتع برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی، از اهمیت خاصی برخوردار است. این مطالعه با هدف معرفی برخی از معیارها و شاخص‌‌های مؤثر بر تعیین شایستگی مرتع برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی و بررسی تفاوت بین نتایج استفاده از رویکردهای مختلف تعیین شایستگی انجام شد. بدین‌منظور، شایستگی ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.36.1.99.1.1585.41 تعیین شایستگی مرتع برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی، از اهمیت خاصی برخوردار است. این مطالعه با هدف معرفی برخی از معیارها و شاخص‌‌های مؤثر بر تعیین شایستگی مرتع برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی و بررسی تفاوت بین نتایج استفاده از رویکردهای مختلف تعیین شایستگی انجام شد. بدین‌منظور، شایستگی مراتع کوهستانی ارشدچمن سهند، از لحاظ بهرهبرداری گیاهان دارویی ارزیابی شد. نتایج نشان داد که براساس روش عامل محدودکننده (روش رایج تعیین شایستگی مرتع)، 2% از مراتع دارای شایستگی خوب، 6% دارای شایستگی متوسط، 77% دارای شایستگی کم و 15% غیرشایسته برای بهرهبرداری بودند. بر مبنای روش ریاضی (استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی)، 4% از مراتع دارای شایستگی خوب، 26% دارای شایستگی متوسط، 45% دارای شایستگی کم و 25% غیرشایسته برای بهرهبرداری بودند. کاربرد روش تلفیق‌‌نظری (دستورالعمل پیشنهادی) نیز نشان داد که 39% از مراتع دارای شایستگی خوب و 61% دارای شایستگی متوسط بودند. بهطور کلی، مشاهده شد که بین طبقات شایستگی حاصل از روش عامل محدودکننده با روش ریاضی تفاوت معنی‌‌داری وجود ندارد ولی بین طبقات روش مذکور با دستورالعمل پیشنهادی، تفاوت وجود دارد و کلاس‌‌های شایستگی متفاوتی برای مساحت مشخصی از مرتع حاصل میشود. از اینرو، پیشنهاد میشود میزان صحت یافته‌‌های این مطالعه، بهمنظور دستیابی به نتیجه کاربردی، در سال‌‌های متفاوت از نظر وقایع آب و هوایی و مکان‌‌های دیگر با خصوصیات فیزیکی متفاوت نیز آزمون شود. در مجموع، بر مبنای تلفیق نتایج رویکردهای مختلف و به لحاظ محدودیت‌‌های فیزیکی و محیطی، محدوده مورد پژوهش شایستگی اندکی برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی دارد. بر همین اساس و با هدف کاهش فشار دام بر مراتع و افزایش تنوع گیاهان دارویی، باید در چارچوب استفاده چندمنظوره از مرتع بر دیگر جنبه‌های استفاده از مراتع منطقه مانند زنبورداری و گردشگری آزاد در مرتع توجه بیشتری باید بشود.
جواد معتمدی؛ اسکندر صوفی خواجوی؛ احمد علیجانپور؛ اسماعیل شیدای کرکج
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.240.94.2.1575.1607 بررسی ویژگی‌های رویشگاهی گیاهان دارویی و برآورد مقدار تولید آنها از ملزومات اساسی بهمنظور طراحی سند چشم‌انداز بهرهبرداری از محصولات فرعی است. گونه ثعلب (Orchis palustris Jacq.) یکی از گونه‌های دارویی مهم و با ارزش اقتصادی بالا است که در چمنزارهای منطقه ترگور ارومیه پراکنش چشمگیری دارد. از اینرو، ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.240.94.2.1575.1607 بررسی ویژگی‌های رویشگاهی گیاهان دارویی و برآورد مقدار تولید آنها از ملزومات اساسی بهمنظور طراحی سند چشم‌انداز بهرهبرداری از محصولات فرعی است. گونه ثعلب (Orchis palustris Jacq.) یکی از گونه‌های دارویی مهم و با ارزش اقتصادی بالا است که در چمنزارهای منطقه ترگور ارومیه پراکنش چشمگیری دارد. از اینرو، از بین محدوده‌های پراکنش چمنزار، شش محدوده که پراکنش گونه ثعلب در آنها از وضعیت یکنواخت‌تری برخوردار و دسترسی به آنها آسان‌تر بود، انتخاب گردید. در هر یک از محدوده‌ها با کاربرد 60 پلات 60×25 سانتی‌متر مربعی که بهطور تصادفی در داخل 10 قاب 1 × 10 متر مربعی استقرار داشتند، تعداد پایه‌های ثعلب شمارش و صفات گیاهی شامل درصد پوشش تاجی، ارتفاع و مقدار تولید غده ثعلب اندازه‌گیری شد. همچنین در هر یک از مکان‌ها، سه نمونه مرکب خاک به‌صورت تصادفی تا عمق ریشه‌دوانی گونه‌های غالب برداشت و خصوصیات خاک شامل شن، سیلت، رس، اسیدیته، هدایت الکتریکی، ماده آلی و ازت کل اندازه‌گیری شد. عمق آب زیرزمینی هر یک از رویشگاه‌ها، به‌عنوان معیاری از سطح رطوبتی و ارتفاع از سطح دریا برای آنالیز ارتباط خصوصیات رویشگاهی با صفات گیاهی مورد توجه قرار گرفت. بدین‌منظور با توجه به طول گرادیان محاسبه شده، از روش آنالیز افزونگی (RDA) به‌عنوان روش خطی استفاده شد. نتایج آنالیز افزونگی نشان داد که صفات گیاهی و به‌ویژه وزن غده ثعلب، تحت تأثیر مستقیم مقدار ماده آلی، ازت کل و درصد رس رویشگاه‌ها می‌باشد. صفات مذکور با ارتفاع رویشگاه‌ها، عمق آب زیرزمینی و اسیدیته خاک ارتباط عکس دارند. در مجموع، گونه ثعلب رویشگاه‌های کم ارتفاع مانند دشت‌های آبرفتی با خاک‌های حاصلخیز، اسیدیته خنثی، بافت سنگین و آب زیرزمینی بالا را نسبت به دیگر مکان‌ها بیشتر ترجیح می‌دهد.
