همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، مشهد

2 دانشیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

3 کارشناس ارشد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر کشت و اهلی کردن دو گونه‌ از جنس آویشن (Thymus L.)در اکوسیستم‌های زراعی در استان خراسان شمالی، آزمایشی در سال‌های 88-1384، در مزرعه ایستگاه تحقیقاتی کهنه‌کند بجنورد انجام گردید. این دو گونه شامل گونه بومی آویشن خراسانی (Thymus transcaspicus) و گونه آویشن باغی (Thymus vulgaris) بود. تیمارهای مورد بررسی شامل مراحل مختلف برداشت بود. هر کدام از گونه‌ها، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار آزمون شدند. نتایج سال‌های آزمایش برای هر کدام از گونه‌ها جداگانه و به‌صورت تجزیه مرکب مورد آزمون قرار گرفت. براساس یافته‌های این پژوهش، تعداد و ترتیب میزان درصد ترکیب‌های اصلی در هر دو گونه آویشن (T. transcaspicus و T. vulgaris) تفاوت چندانی نداشت. در هر دو گونه آویشن کمّیت‌های اندازه‌گیری شده تحت تأثیر مراحل مختلف برداشت در هر دو سال قرار گرفتند و بیشترین وزن خشک اندام در هر دو گونه، مربوط به مرحله‌ی انتهای گلدهی در هر دو سال آزمایش بود. مراحل مختلف برداشت بر ترکیب موجود در اسانس اندام هوایی در هر دو گونه آویشن در هر دو سال در مراحل مختلف تأثیرات متفاوتی داشتند. با این حال روند عملکردهای کمّی به‌ویژه عملکرد اسانس به‌عنوان عملکرد اقتصادی در هر دو گونه به این صورت بود که مرحله اواسط گلدهی در سال سوم از نظر برداشت اقتصادی بیشتر، مناسبتر به نظر می‌رسد. چون بیشترین عملکرد اسانس در هر دو گونه، در اواسط مرحله گلدهی سال سوم، بیشترین بازدهی را نشان داد. ضمن اینکه عملکرد اسانس گونه T. vulgaris به‌مراتب بیشتر از گونه آویشن T. transcaspicus بود.

کلیدواژه‌ها

- ارجمند تاج‌الدینی، م.ج. و باقری، ر.، 1388. بررسی اثر آللوپاتیک گیاه آویشن کرمانی بر شاخص مهم رویشی بادام کوهی. همایش علمی توسعه صنعت گیاهان دارویی ایران، مرکز آموزش عالی امام خمینی، 28-27 بهمن: 257.
- انصاری‌مود، م. و انصاری‌مود، ا.، 1388. بررسی و کاربرد اسانس گیاه آویشن برگ باریک در دامپزشکی. همایش علمی توسعه صنعت گیاهان دارویی ایران، مرکز آموزش عالی امام خمینی، 28-27 بهمن: 61.
- جمزاد، ز.، 1388. آویشن‌ها و مرزه‌های ایران. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، 171 صفحه.
- دبیرسیاقی، م. و محمدی، ا.ر.، 1384. مطالعه اثر ضد قارچی اسانس گیاه آویشن گونه T. daenensis بر روی دو سویه از قارچ آسپرژیلوس و استفاده از خاصیت ضدقارچی این گیاه در صنعت شترمرغ. همایش ملی توسعه پایدار گیاهان دارویی، مشهد مقدس، 7-5 مرداد: 518-517.
- سفیدکن، ف. و رحیمی بیدگلی، ع.، 1381. بررسی تغییرات کمّی و کیفی اسانس آویشن کوهی (T. kotschyanus) در دوره رشد گیاه و با روشهای مختلف تقطیر. تحقیقات گیاهان معطر و دارویی ایران، 15: 21-1.
- غلامی، ب.ت.، باباخانلو، پ.، عسکرزاده، م.ع. و ظریف کتابی، ح.، 1386. بررسی روش و زمان کاشت آویشن خراسانی
(T. transcaspicus) به‌منظور کشت و اهلی کردن و تعیین مواد مؤثره آن در خراسان. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، گزارش نهایی، 75 صفحه.
- مازندرانی، م. و رضایی، م.ب.، 1381. بررسی ترکیبهای شیمیایی روغن اسانسی آویشن کرمانی (T. carmanicus). تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 18: 121-111.
- مجنون حسینی، ن. و دوزده امامی، س.، 1386. زراعت و تولید برخی گیاهان دارویی و ادویه‌ای. انتشارات دانشگاه تهران، 300 صفحه.
- مظفریان، و.ا.، 1384. شناخت گیاهان دارویی و مسائل آن. همایش ملی توسعه پایدار گیاهان دارویی مشهد مقدس،7-5 مرداد: 14-13.
- مظفریان، و.ا.، 1375. فرهنگ نامهای گیاهی ایران. فرهنگ معاصر ایران 584 صفحه.
- موسوی آلاشلو، س.ا.، امیرآبادی‌زاده، ح.، پاریاب، ا.، عباسی، م. و ثقفی خادم، ف.، 1375. جمع‌آوری و شناسایی گیاهان دارویی خراسان. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان، گزارش نهایی، 122 صفحه.
- مهرگان، ه.، کمالی‌نژاد، م.، خوشبین، ر.س. و پورسعید اصفهانی، م.، 1386. اثرات ضدباکتریایی برون‌تن عصاره‌های آبی و استونی پونه (Mentha pulegium) و آویشن شیرازی (Zataria multiform). سومین همایش گیاهان دارویی، دانشگاه شاهد، 3-2 آبان: 464.
- نجف‌پور نوایی، م.، 1384. بررسی تأثیر کودهای فسفر و ازت بر میزان بذردهی گیاه Thymus daenensis. همایش توسعه پایدار گیاهان دارویی، مشهد، 7-5 مرداد: 381.
- نقدی‌بادی، ح.ع.، یزدانی، د.، نظری، ف. و ساجد، م.ع.، 1381. تغییرات فصلی عملکرد و ترکیبات اسانس آویشن
(T. vulgaris L.) در تراکم‌‌های مختلف کاشت. گیاهان دارویی، 2(5): 56-51.
- نوبخت، ع.، 1388. بررسی اثرات استفاده از گیاهان دارویی آویشن، نعناع و پونه بر عملکرد و کیفیت تخم‌مرغ در مرغ‌های تخم‌گذار. همایش علمی توسعه صنعت گیاهان دارویی ایران، مرکز آموزش عالی امام خمینی، 28-27 بهمن:113.
- هاشمی، ع.، شمس، س.، براتی، م.، صمدانی، ع.، سعید عادلی، ن.، اشرف گنجوئی، ش.، ناصری، س. و منصوری، ش.، 1386. بررسی اثر ضدباکتریایی عصاره متانولی سه گیاه آویشن شیرازی، مورد و اسپند بر روی پسودوموناس آئروژینوزا. سومین همایش گیاهان دارویی، دانشگاه شاهد، 3-2 آبان: 412.
- یاوری، ع.، ناظری، و.، سفیدکن، ف.، حسنی، م.ا. و بیگدلو، م.، 1388. شناسایی ترکیبات و تیپ‌های شیمیائی در اسانس برخی از جمعیت‌های آویشن آذربایجان (T. migricus). همایش علمی توسعه صنعت گیاهان دارویی ایران، مرکز آموزش عالی امام خمینی، 28-27 بهمن: 26.
- Gupta, A.K., Vates, S.K. and Briji, L., 1998. How cheap can a medicinal plant species be?. Current Science, 74(7): 555-556.
- Hudaib, M., Speroni, E., Di Pietra, A.M. and Cavrini, V., 2002. GC/MS evaluation of thyme (Thymus vulgaris L.) oil composition and variations during the vegetative cycle. Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis, 29(4): 691-700.
- Huxley, A., 1992. The New Royal Horticultural Society dictionary of gardening (Vol. 1-4). Macmillan.
- Ložienė, K., 2008. Selection of fecund and chemically valuable clones of thyme (Thymus) species growing wild in Lithuania. Industrial Crops and Products, 29(2-3): 502-508.
- Macchia, M., Ceccarini, L., Andolfil, L., Flamini, G., Cioni, P.L. and Morelli, I., 2002. Agronomic-productive characteristics, yield and essential oil composition of a chemotype of Thymus vulgaris harvested in various phases of its biological cycle. Agricoltura Mediterranea, 132: 44-50.
- Marshall, N.T., 1998. Searching for a Cure: Conservation of Medicinal Wildlife Resources in East and Southern Africa. Traffic International, 112p.
- Mojab, F., Poursaeed, M., Mehrgan, H. and Pakdaman, Sh., 2008. Antibacterial activity of Thymus daenensis methanolic extract. Pakistan Journal of Pharmaceutical Sciences, 21(3): 210-213.
- Shimoda, M. and Shibamoto, T., 1990. Isolation and identification of headspace volatiles from brewed coffee with an on-column GC/MS method. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 38(3): 802-804.
- Ten Kate, K. and Larid, S.A., 1999. The Commercial Use of Biodiversity : Access to Genetic Resources and Benefit Sharing. Earthscan, London, UK, 416p.
- Thappa, R.K., Agrawal, S.G., Sirvastava, T.N. and Kapahi, B.K., 2001. Essential oil of four Himalayan Nepeta species. Journal of Essential Oil Research, 13(3): 189-191.