تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران

همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

بررسی تنوع ترکیب‌های اسانس در افراد جمعیت‌های مختلف گیاه دارویی مورخوش (Zhumeria majdae Rech. f. & Wendelbo)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای، گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه زیست‌فناوری، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 استادیار، گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

4 استاد، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

گیاه مورخوش (Zhumeria majdae Rech. f. & Wendelbo)، گونه‌ای دارویی، انحصاری و در معرض انقراض است که از ارتفاع 520 تا 1450 متر از سطح دریا در شیب‌های بسیار تند صخره‌ها و کوهستان‌ها در جنوب کشور پراکنش دارد. این گونه در درمان ناراحتی‌های گوارشی مانند اسهال‌، نفخ‌، دل درد و ترشی معده‌، سوزش معده و سرماخوردگی کاربرد دارد و برگ تازه له شده برای بهبود سردرد و التیام زخم و همچنین به‌عنوان خنکی مصرف می‌شود. به‌منظور بررسی تنوع اسانس در افراد جمعیت‌های گونه، اندام‌های هوایی پنج فرد (بوته) در مرحله گلدهی از یازده رویشگاه آن در استان هرمزگان جمع‌آوری و به روش تقطیر با آب توسط دستگاه طرح کلونجر طبق فارماکوپه بریتانیا برای مدت سه ساعت اسانس‌گیری شد. ترکیب‌های شیمیایی اسانس‌ها با استفاده از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. بازده خشک اسانس، هم در رویشگاه‌های مختلف و هم در افراد مختلف یک رویشگاه متفاوت بود. بیشترین بازده خشک اسانس در منطقه آبماه با میانگین 9/5% و کمترین آن در منطقه سیرمند با میانگین 9/1% بود. همچنین بیشترین بازده خشک اسانس در فرد دوم از منطقه آبماه با 9/7% و کمترین آن در فرد سوم در منطقه سیرمند با 9/0% بود. تعداد 25 ترکیب شیمیایی در اسانس برگ گیاه مورخوش در مرحله گلدهی در افراد مختلف رویشگاه‌های متفاوت شناسایی شد. مقایسه افراد داخل یک جمعیت نشان داد که افراد یک جمعیت در داشتن ترکیب‌های شیمیایی تنوع نشان می‌دهند. از میان ترکیب‌های شیمیایی موجود در اسانس 55 فرد مورد مطالعه، ترکیب‌های لینالول (۸/71%-۴/42%)، کامفور (9/40%-2/17%)، نرول (۷/5%-۴/0%) و بورنئول (9/4%-9/0%) به‌طور گسترده تنوع نشان دادند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده‌های شیمیایی با نرم‌افزار PCA نشان داد که افراد جمعیت‌های مختلف گونه مورخوش در دو گروه قرار می‌گیرند. در گروه اول 12 فرد که درصد دو ترکیب اصلی لینالول و کامفور به هم نزدیک بود قرار گرفتند و 43 فرد بعدی در گروه دوم که درصد دو ترکیب اصلی یادشده از هم دور بود قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها

مراجع
- Aeinechi, Y., 1986. Materia Medica and Medicinal Plants of Iran. Tehran University Press, Tehran, 1196p.
- Davies, N.W., 1988. Gas chromatographic retention indices of monoterpenes and sesquiterpenes on methyl silicon and carbowax 20 m phases. Journal of Chromatography, 503: 1-24.
- Izaddoost, M. and Rustaiyan, A., 1983. Phytochemical study on Zhumeria majdae. Fitoterapia, 45: 70-76.
- Jalili, A. and Jamzad, Z., 1999. Red Data Book of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands Publication, Tehran, 748p.
- Kalvandi, R., Sefidkon, F., Atri, M. and Mirza, M., 2004. Analysis of essential oil of Thymus eriocalyx in Iran.Flavour and Fragrance Journal, 19(4): 341-342.
- Kalvandi, R., Mirza, M., Atri, M., Hesamzadem Hejazi, S.M., Jamzad, Z. andSafikhani, K., 2014. Introduction of seven new chemotypes of Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas in Iran based upon the variation of essential oil composition in different populations. Iranian Journal of Aromatic and Medicinal Plants Research, 30: 101-110.
- Mahboubi, M., Bokaee, S., Dehdashti, H. and Feizabadi, M., 2012. Antimicrobial activity of Mentha piperita, Zhumeria majdae and Ziziphora tenuior oil on ESBLs producing isolates of Klebsiella pneumonia. Biharean Biologist, 6(1): 5-9.
- Majrouhi, A.A., 2009. Research of changes in quantities and qualities of leaf volatile oils of Zhumeria majdae Rech. f. & Wendelbo in different stages of growth. Journal of Medicinal Plants, 4(29): 107-113.
- Moein, M.R., Pawar, R.S., Khan, S.I., Tekwani, B.L. and Khan, I.A., 2008. Antileishmanial, antiplasmodial and cytotoxic activities of 12,16-dideoxy aegyptinone B from Zhumeria majdae. Phytotherapy Research, 22(3): 283-285.
- Rechinger, K., 1982. Flora Iranica, Labiatae (No. 150). Akademische Druke- u.Velagsanstalt. Graz. Austria.
- Rustaiyan, A., Sigari, H., Bamoniri, H. and Weyerstachi, P., 1992. Constituents of essential oil of Zhumeria majdae. Flavour and Fragrance Journal, 7(5): 273-274.
- Rustaiyan, A., Samadizadeh, M., Habibi, Z. and Jakupovich, J., 1994. Two diterpenes rearranged skeleton from Zhumeria majdae. Phytochemistry, 39(1): 163-165.
- Sadri, H., 1996. Chemical composition of Zhumeria majdae. Pajouhesh and Sazandegi, 31: 59-61.
- Safa, O., Soltanipoor, M.A., Rastegar, S., Kazemi, M., Nourbakhsh Dehkordi, M. and Ghannadi, A., 2013. An ethnobotanical survey on Hormozgan province, Iran. Avicenna Journal of Phytomedicine, 3(1): 64-81.
- Sharififar, F., Mozaffarian, V., Moshafi, M., Dehghan-Nudeh, G., Parandeh-Rezvani, J. and Mahdavi, Z., 2008. Chemical composition and biological activities of Zhumeria majdae. Jundishapur Journal of Natural Pharmaceutical Products, 3(1): 8-18.
- Shibamoto, T., 1987. Retention indices in essential oil analysis: 259-274. In: Sandra, P. and Bichi, C., (Eds.). Capillary Gas Chromatography in Essential Oil Analysis. Alfred Heuthig, New York, 730p.
- Soltanipoor, M., 2002. Comparison of essential oil composition in leaves of Zhumeria majdae medicinal plant in different stages of developmental stages and evaluate allelopathic potential and antimicrobial properties of essential oil. Plant Science M.Sc. Thesis, Faculty of Science, Shiraz University, 178p.
- Soltanipoor, M., 2007. Investigation of Ecological factors on abundant and distribution of Zhumeria majdae. Pajouhesh and Sazandegi (In Natural Resources), 76: 54-61.
- Soltanipoor, M.A., Moradshahi, A., Rezaei, M.B. and Barazandeh, M.M., 2003. The comparison of constituents of essential oils of Zhumeria majdae at different stages. Pajouhesh and Sazandegi, 60:
88-92.
تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
دوره 32، شماره 3 - شماره پیاپی 77
شهریور 1395
صفحه 483-500
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار