همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

2 استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و برخی ویژگی‌های کیفی دانه گیاه دارویی بالنگوی شهری و شیرازی، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. رژیم‌های آبیاری در دو سطح 40% و 60% تخلیه آب قابل استفاده خاک بر روی اکوتیپ‌های مشهد و ارومیه در دو گونه Lallemantia royleana (Benth.) Benth. (شیرازی)و L. iberica Fisch. & C.A.Mey. (شهری) اعمال شد. افزایش تخلیه آب قابل استفاده خاک باعث افزایش درصد موسیلاژ دانه شد. بیشترین درصد موسیلاژ دانه مربوط به تیمار 60% تخلیه آب قابل استفاده خاک، گونه L. royleana و اکوتیپ مشهد بود. بیشترین عملکرد موسیلاژ دانه (22/11 کیلوگرم در هکتار) در تیمار 40% تخلیه آب قابل استفاده خاک و کمترین مقدار آن (25/6 کیلوگرم در هکتار) در تیمار 60% تخلیه آب قابل استفاده خاک بدست آمد. اکوتیپ مشهد گونه L. iberica در مقایسه با اکوتیپ ارومیه 04/34% عملکرد موسیلاژ بیشتری داشت. با افزایش شدت تخلیه آب قابل استفاده خاک مقدار پروتئین دانه L. iberica 30/7% کاهش یافت اما در گونه L. royleana تغییری نکرد. درصد روغن تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت. عملکرد روغن در L. iberica و اکوتیپ مشهد در مقایسه با اکوتیپ ارومیه 50/41% بیشتر بود. بیشترین عملکرد دانه در سطح 40% تخلیه آب قابل استفاده خاک با 4/208 کیلوگرم در هکتار و در گونه L. iberica با 4/189 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. عملکرد دانه در سطح 60% تخلیه آب قابل استفاده خاک (3/107 کیلوگرم در هکتار)، نسبت به تیمار 40%، 84/43% کاهش یافت. در گونه L. royleana برخلاف L. iberica تفاوت معنی‌داری به لحاظ عملکرد دانه بین اکوتیپ‌ها دیده شد. به‌طور کلی درصد موسیلاژ در دانه بالنگو تحت تأثیر کاهش مقدار آب آبیاری، افزایش و درصد پروتئین کاهش یافت.

کلیدواژه‌ها

- پیرزاد، ع.ر.، تاجبخش، م. و درویش‌زاده، ر.، 1390. اثر تنش کم‌آبی بر ترکیب شیمیایی، جوانه‌زنی بذور و رشد گیاهچه‌ها در بابونه آلمانی. دانش کشاورزی و تولید پایدار، 21(4): 153-140.
- تبریزی، ل.، 1385. اثر تنش آب و کود دامی بر عملکرد و اجزای عملکرد و ویژگی‌های کیفی اسفرزه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.
- حسنی، ع. و امیدبیگی، ر.، 1381. اثرات تنش آبی بر برخی خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و متابولیسمی گیاه ریحان. دانش کشاورزی، 1(3): 59-47.
- خواجه‌پور، م.ر.،1373. اصول و مبانی زراعت. انتشارات جهاد دانشگاهی اصفهان، 412 صفحه.
- دانشیان، ج. و جنوبی، پ.، 1381. بررسی اثر تنش خشکی و مقادیر کلسیم در خصوصیات سویا. علوم کشاورزی، 1: 108-95.
- رحیمیان، ح و خسروی، م.، 1375. فیزیولوژی بذر. انتشارات جهاد دانشگاهی، 96 صفحه.
- علی‌محمدی، ر.، 1381. کم‌آبی و راه‌های مقابله با آن در کشاورزی. خشکی و خشکسالی کشاورزی، 9: 67-58.
- عماد، م.، 1378. شناسایی گیاهان دارویی و صنعتی جنگلی و مرتعی و موارد مصرف آنها (جلد سوم). مؤسسه پژوهشی کاریز،
152 صفحه.
- قبادی، م.، 1385. بررسی اثر تنش خشکی و گرمای انتهای دوره ی رشد بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیک و عملکرد رقم‌های بهاره کلزا. پایان‌نامه دکترای زراعت. دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، 210 صفحه.
- کافی، م. و مهدوی دامغانی، ع.، 1379. مکانیسم‌های مقاومت گیاهان به تنش‌های محیطی. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد،
472 صفحه.
- گلوی، م.، رمرودی، م. و منصوری، س.، 1385. بررسی تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و کیفیت گیاه دارویی اسفرزه (Plantago ovata) در منطقه سیستان. پژوهش و سازندگی
(در منابع طبیعی)، 77: 140-136.
- میرآخوری، م.، پاک‌نژاد، ف.، اردکانی، م.، کوچکی، ع و ناظری، پ.، 1388. ارزیابی اثر تنش خشکی و محلول‌پاشی متانول بر مقدار پروتئین و روغن دانه، سرعت و دوره پر شدن دانه سویا (L 17). تنش‌های محیطی در علوم کشاورزی، 2(2): 183-171.
- نوروزپور، گ. و رضوانی مقدم، پ. 1384. اثر دوره‌های مختلف آبیاری و تراکم بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه دارویی زیره سیاه (Nigella Sativa L.). پژوهشهای زراعی ایران، 3(2): 315-305.
- Ahmadi, M. and Bahrani, M.J., 2009. Yield and yield components of rapeseed as influenced by water stress at different growth stages and nitrogen levels. American-Eurasian Journal Agricultur and Environment Science, 5(6): 755-761.
- Ahmadian, A., Tavassoli, A. and Amiri, E., 2011. The interaction effect of water stress and manure on yield components, essential oil and chemical compositions of cumin (Cuminum cyminum L.). African Journal of Agricultural Research, 6(10): 2309-2315.
- Anonymous, 2002. Determination of crude protein in cereals and cereal products for food and for fed. Standard methods of the international association for cereal science and technology, ICC Standard No:105/2, Viena.
- Ardakani, M.R., Abbaszadeh, B., Sharifi Ashourabadi, E., Lebaschi, M.H. and Packnejad, F., 2007. The effect of water deficit on quantitative and qualitative characters of balm (Melissa officinalis L.). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 23(2): 251-261.
- Baher, Z.F., Mirza, M., Ghorbani, M. and Rezaii, M.B., 2002. The influence of water stress on plant height, herbal and essential oil yield and composition in Satureja hortensis L.Flavour and Fragrance Journal, 17: 275-277.
- Bajji, M., Lutts, S. and Kinet, J.M., 2001. Water deficit effects on solute contribution to osmotic adjustment as a function of leaf ageing in three durum wheat (Triticum durum Desf.) cultivars performing differently in arid condition. Plant Science, 160(4): 669-681.
- Erdem, T., Erdem, Y., Orta, A.H. and Okursoy, H., 2006. Use of a crop water stress index for scheduling the irrigation of sunflower (Heliantus annuse L). Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 30: 11-20.
- Feller, U., 2004. Proteolysis: 107-123. In: Noodén, L.D., (Ed.). Plant Cell Death Processes, Elsevier, 392p.
- Ghamarnia, H. and Jalili, Z., 2013. Water stress effects on different black cumin (Nigella Sativa L.) components in a semi-arid region. International Journal of Agronomy and Plant Production, 4(3): 753-762.
- Ghoulam, C., Foursy, A. and Fares, K., 2002. Effects of salt stress on growth, inorganic ions and proline accumulation in relation to osmotic adjustment in five sugar beets cultivars. Environmental and Experimental Botany, 47: 39-50.
- Goksoy, A.T., Demir, A.O., Turan, Z.M. and Dagusta, N., 2004. Responses of sunflower (Helianthus annuus L.) to full and limited irrigation at different growth stages. Field Crops Research, 87: 167-178.
- Hondelmann, W. and Damborth, M., 1990. Identification and evaluation of oilseed-bearing wild species of forbs as potential crops for the extraction of industrial raw materials. Plant Research and Development, 31: 38-49.
- Huang, B. and Gao, H., 2000. Root physiological characteristics associated with drought resistance in tall fescue cultivars. Crop Science, 40: 196-203.
- Johnston, A.M., Tanaka, D.L., Miller, P.R., Brandt, S.A., Nielsen, D.C., Lafond, G.P. and Riveland, N.R., 2002. Oilseed crops for semiarid cropping systems in the northern great plains. Agronomy Journal, 94(2): 231-240.
- Kalnyasundram, N.K., Pateb, P.B. and Dalat, K.C., 1982. Nitrogen need of Plantago ovata Forsk.in relacion to the available nitrogen in soil. Indian Journal of Agricultural Science, 52: 240-242.
- Kilen, T.C., 1990. Brachytic stem and narrow leaflet on soybean seed composition and yield. Crop Science, 30(5): 1006-1008.
- Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M. and Azizi, G., 2006. The effect of different irrigation intervals and plant densities on yield components of two fennel (Foeniculum vulgare) landraces. Journal of Science of Food and Agriculture, 4(1): 140-154.
- Mohammadkhani, N. and Heidari, R., 2008. Effects of drought stress on soluble proteins in two maize varieties. Turkish Biology, 32: 23-30.
- Moradi, K., Hamdi Shangari, A., Shahrajabian, M.H., Gharineh, M.H. and Madandost, M., 2010. Isabgol (Plantago ovata Forsk.) response to irrigation intervals and different nitrogen levels. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 26(2): 196-204.
- Munns, R., 2002. Comparative physiology of salt and water stress. Plant, Cell and Environment, 25(2): 239-250.
- Ntanose, D.A. and Koutroubas, S.D., 2002. Dry matter and N accumulation and translocation for Indica and Japonica rice under Mediterranean conditions. Field Crops Research, 74: 93-101.
- Omidbaigi, R., Hassani, A. and Sefidkon, F., 2003. Essential oil content and composition of sweet basil (Ocimum basilicum L.) at different irrigation regimes. Journal of Essential Oil-Bearing Plant, 6: 104-108.
- Refaat, A.M. and Saleh, M.M., 1997. The combined effect of irrigation intervals and foliar nutrition on sweet basil plants. Bulletin of Faculty of Agriculture University of Cairo, 48: 515-527.
- Richards, R., Rebetzke, G.J., Condon, A.G. and van Herwaarden, A.F., 2002. Breeding opportunities for increasing the efficiency of water use and crop yield in temperate cereals. Crop Science, 42: 111-121.
- Richardson, P., 1992. The chemistry of the Labiatae: An introduction and overview: 291-297. In: Harley, R.M. and Reynolds, T., (Eds.). Advances in Labiatae Science. Botanical Garden Kew, 568p.
- Sinaki, J.M., Heravan, E.M., Rad, A.H.S., Noormohammadi, G. and Zarei, G., 2007. The effects of water deficit during growth stages of canola (Brassica napus L.). American-Eurasian Journal Agriculture Environmental Science, 2(4): 417-422.
- Soxhlet, F., 1879. Die gewichtsanalytische Bestimmung des Milchfettes. Polytechnisches Journal, 232: 461.