همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه شاهد

2 استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه شاهد

3 دانشیار، مؤسسه تحقیقات خاک و آب

چکیده

عملکرد کمّی و کیفی زعفران (Crocus sativus L.) طی آزمایشی به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. عوامل مورد بررسی شامل کود شیمیایی NPK در سه سطح (0، 50 و 100 درصد مقدار توصیه کودی) و کودهای غیرشیمیایی در چهار سطح (شاهد بدون کود، ورمی‌کمپوست، کود زیستی حاوی باکتری‌های سودوموناس و باسیلوس و در نهایت تلفیق ورمی‌کمپوست و کود زیستی) بودند. نتایج نشان دادند که اثر متقابل کودهای شیمیایی و غیرشیمیایی بر تمامی صفات مورد مطالعه معنی‌دار و کوددهی سبب افزایش عملکرد کمّی و کیفی زعفران نسبت به تیمار شاهد شد. کاربرد همزمان نیمی از مقادیر کودهای شیمیایی، ورمی‌کمپوست و باکتری‌های محرک رشد توانست وزن خشک کلاله، عملکرد کلاله، درصد کروسین، درصد پیکروکروسین و درصد سافرانال را به‌ترتیب 03/2، 65/4، 83/0، 10/1 و 46/1 برابر نسبت به شاهد افزایش دهد. گرچه اثرگذاری تیمارهای ترکیب باکتری‌ها با 0% و 100% کود شیمیایی بر کروسین، ورمی‌کمپوست خالص و ترکیب باکتری‌ها با 50% و 100% کود شیمیایی بر پیکروکروسین و باکتری‌های خالص بر سافرانال بیشتر از تیمار ترکیب کود شیمیایی، ورمی‌کمپوست و باکتری بود؛ اما تأثیر بسزای تیمار اخیر بر عملکرد گل، عملکرد کلاله و نیز اثر مثبت بر ترکیب‌های کلاله منجر به معرفی آن به‌عنوان تیمار برتر شد. میزان اثرگذاری این تیمار نسبت به کاربرد 0%، 50% و 100% کود شیمیایی در رابطه با وزن خشک کلاله به‌ترتیب 95/50%، 48/20% و 86/12% بود.

کلیدواژه‌ها

- امیدی، ح.، گلزاد، ع.، نقدی‌بادی، ح.ع.، ترابی، ح. و فتوکیان، م.ح.، 1388. تأثیر کود شیمیایی و زیستی نیتروژن بر عملکرد کمّی و کیفی زعفران (Crocus sativus L.). گیاهان دارویی، 30(1): 109-98.
- بهدانی، م.ع.، کوچکی، ع.ر.، نصیری محلاتی، م. و رضوانی‌مقدم، پ.، 1384. ارزیابی روابط کمّی بین عملکرد و مصرف عناصر غذایی در زعفران: مطالعه در مزارع کشاورزان On-farm. پژوهش‌های زراعی ایران، 3(1): 14-1.
- بهنیا، م.ر.، 1387. بررسی اثرات روش کاشت و تراکم پیاز بر میزان عملکرد زعفران در منطقه دماوند. پژوهش و سازندگی (در زراعت و باغبانی)، 79(2): 108-101.
- زارع مایوان، ح. و نخعی، ع.، 1379الف. اثرات متقابل میکوریزا و الگوی کشت زعفران. پژوهش و سازندگی، 13(3): 20-18.
- زارع مایوان، ح. و نخعی، ع.، 1379ب. همزیستی میکوریزایی زعفران خوراکی با دو گونه قارچ Glomineae. پژوهش و سازندگی، 13(3): 83-80.
- درزی، م. ت.، قلاوند، ا. و رجالی، ف.، 1387. بررسی اثر کاربرد میکوریزا، ورمی‌کمپوست و کود فسفات زیستی بر گلدهی، عملکرد بیولوژیک و همزیستی ریشه، در گیاه دارویی رازیانه. علوم زراعی ایران، 10(1): 109-88.
- درزی، م.ت.، قلاوند، ا.، رجالی، ف. و سفیدکن، ف.، 1386. بررسی کاربرد مایکوریزا، ورمی‌کمپوست و کود فسفات زیستی بر همزیستی ریشه، غلظت فسفر و میزان اسانس در گیاه دارویی رازیانه. دهمین کنگره علوم خاک ایران، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، 6-4 شهریور: 1564.
- سبطی، م.، موحدی نائینی، س.ع.ر.، قربانی نصرآبادی، ر.، روشنی، ق.ع.، شهریاری، ق. و موحدی، م.، 1388. تعیین عصاره‌گیر مناسب پتاسیم در یک خاک رسی با رس غالب ایلایت و تأثیر ازتوباکتر و ورمی‌کمپوست بر غلظت و میزان پتاسیم قابل جذب و عملکرد گندم دیم. پژوهش‌های تولید گیاهی (علوم کشاورزی و منابع طبیعی)، 16(4): 76-59.
- سلجوقی، خ.، قربانی، ع.ر.، ضیائی، س.م. و صابر، آ.، 1387. تأثیر کود آلی ورمی‌کمپوست در بهره‌وری و تولید گوجه‌فرنگی ارگانیک. اولین کنگره ملی فناوری تولید و فرآوری گوجه‌فرنگی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، 24-23 بهمن: 189.
- شوقی کلخوران، س.، قلاوند، ا. و مدرس ثانوی، س.ع.م.، 1388. تأثیر کود زیستی باکتریایی و کشت گندم زمستانه به عنوان کود سبز بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان. اولین همایش ملی دانه‌های روغنی، انجمن علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران، اصفهان، 2-1 مهر: 1316.
- صفاری، ع.ر.، جلینی، م.، آرین‌نژاد، م.ر. و اسماعیل‌زاده، ح.، 1388. بررسی تبدیل ضایعات آلی مختلف (شامل کمپوست زباله، برگ و مقوای خرد شده و کود گاوی) با استفاده از کرم خاکی به ورمی‌کمپوست. اولین همایش ملی اصلاح الگوی مصرف با محوریت منابع طبیعی، کشاورزی و دامپزشکی، دانشگاه زابل، 29-27 بهمن: 1461.
- عاطفی، س.م.، همتی کاخکی، ع. و نوروز، م.، 1385. زعفران (شیمی، کنترل کیفیت و فراوری). انتشارات بین‌النهرین، مشهد، 192 صفحه.
- عاطفی، م.، تسلیمی، ا.، حساس، م.ر. و مظلومی، م.ت.، 1383. بررسی اثرات خشک کردن انجمادی بر ویژگی‌های کیفی زعفران. علوم و صنایع غذایی ایران، 1 (2): 49-41.
- غلامی، ا. و بیاری، آ.، 1386. بررسی تأثیر پرایمینگ بذر توسط سویه‌های ازتوباکتر و آزوسپیریلیوم بر خصوصیات رشد، عملکرد و اجزای عملکرد ذرت. دومین همایش ملی کشاورزی بوم شناختی ایران، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 26-25 مهر: 429.
- کوچکی، ع.، خلیلی جهانتیغ، م.، تبریزی، ل. و محمدآبادی، ع.ا.، 1390. ارزیابی اثر کودهای بیولوژیکی و شیمیایی و تراکم بر عملکرد گل و ویژگی‌های بنه زعفران (Crocus sativus L.). نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، 25(1): 206-196.
- کیان‌بخت، س.، 1387. مروری سیستماتیک بر فارماکولوژی زعفران و مواد مؤثره آن. گیاهان دارویی، 7(28): 27-1.
- محمدزاده، ا.ر. و پاسبان، م.، 1386. تأثیر منابع و مقادیر کودهای آلی بر عملکرد محصول گل زعفران. دهمین کنگره علوم خاک ایران، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، 6-4 شهریور: 156.
- Ahmad, M., Zaffar, G., Mir, S.D., Razvi, S.M., Rather, M.A. and Mir, M.R. 2011. Saffron (Crocus sativus L.) strategies for enhancing productivity. Research Journal of Medicinal Plant, 5(6): 630-649.
- Anwar, M., Patra, D.D., Chand, S., Alpesh, K., Naqvi, A.A. and Khanuja, S.P.S., 2005. Effect of organic manures and inorganic fertilizer on growth, herb and oil yield, nutrient accumulation, and oil quality of French basil. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 36(13-14): 1737-1746.
- Arancon, N.Q., Galvis, P.A. and Edwards, A., 2005. Suppression of insect pest populations and damage to plants by vermicomposts. Bioresource Technology, 96(10): 1137-1142.
- Azizi, M., Rezwanee, F., Hassanzadeh Khayat, M., Lackzian, A. and Neamati, H., 2008. The effect of different levels of vermicompost and irrigation on morphological properties and essential oil content of German chamomile (Matricaria recutita) C.V. Goral. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 24(1): 82-93.
- Beiki, A.H., Keifi F. and Mozafari, J., 2010. Genetic differentiation of Crocus species by random amplified polymorphic DNA. Genetic Engineering and Biotechnology, 18: 1-10.
- Biswas, D.S. and Naryanasamy, G., 2006. Rock phosphate enriched compost: An approach to improve low-grade Indian rock phosphate. Bioresource Technology, 97(18): 2243-2251.
- Chen, X.H., Koumoutsi, A., Scholz, R., Eisenreich, A., Schneider, K., Heinemeyer, I., Morgenstern, B., Voss, B., Hess, W.R., Reva, O., Junge, H., Voigt, B., Jungblut, P.R., Vater, J., Süssmuth, R., Liesegang, H., Strittmatter, A., Gottschalk, G. and Borriss, R., 2007. Comparative analysis of the complete genome sequence of the plant growth–promoting bacterium Bacillus amyloliquefaciens FZB42. Nature Biotechnology-Advanced Online Publication, 25(9): 1007-1014.
- El-Abd, S.O., Singer, S.M., El-Saied, H.M. and Mahmoud, M.H., 1999. Effect of some levels of plant growth regulators and silver nitrate on the growth and yield of broad bean (Vicia faba) plants. Egyptian Journal of Horticulture, 16(2): 143-150.
- Freitas, M.S.M., Martins, M.A. and Vieira, E.I.J.C., 2004. Yield and quality of essential oils of Mentha arvensis in response to inoculation with arbuscular mycorrhizal fungi. Pesquisa Agropecuaria Brasileira, 39(9): 887-894.
- Jahan, M. and Jahani, M., 2007. The effects of chemical and organic fertilizers on saffron flowering. Acta Horticulturae, 739: 81-86.
- Kapoor, R., Giri, B. and Mukerji, K.G., 2004. Improved growth and essential oil yield and quality in foeniculum vulgare Mill on mycorrhizal inoculation supplemented with P-fertilizer. Bioresource Technology, 93(3): 307-311.
- Kilian, M., Steiner, U., Krebs, B., Junge, H., Schmiedeknecht, G. and Hain, R., 2002. FZB24® Bacillus subtilis-mode of action of a microbial agent enhancing plant vitality. Bayer Crop Science (formerly Pflanzenschutz-Nachrichten Bayer),
72-79.
- Liakopoulou, M. and Kyriakidis, D.A., 2002. Crocus sativus-biological active constituents. Studies in Natural Products Chemistry, 26(G): 293-312.
- Loomis, W.D. and Corteau, R., 1972. Essential oil biosynthesis. Recently Advance Phytochemistry,
6: 147-185.
- Loper, J.E. and Schroth, M.N., 1986. Influence of bacterial sources of indole-3-acetic acid on root elongation of sugar beet. Physiology and Biochemistry, 76: 386-389.
- Molina, R.V., Valero, M., Navarro, Y., Guardiola, J.L. and Garcia-Luice, A., 2005. Temperature effects on flower formation in saffron (Crocus sativus L.). Scientia Horticulture, 103(3): 361-379.
- Muchovej, R.M.C., Muchovj, J.J. and Alvarez, V.H. 1989. Temporal relations of phosphorus fractions in an oxisol amended with rock phosphate and Thiobacillus thiooxidans. Soil Science Society of America Journal, 53(4): 1096-1100.
- Muscolo, A., Bovalo, F., Gionfriddo, F. and Nardi, F., 1999. Earthworm humic matter produces auxin-like effects on Daucus carota cell growth and nitrate metabolism. Soil Biology and Biochemistry, 31(9): 1303-1311.
- Nehvi, F.A., Khan, M.A., Lone, A.A. and Maqhdoomi, M.I., 2010. Impact of microbial inoculation on growth and yield of saffron in Kashmir. Acta Horticulturae, 850: 171-174.
- Nehvi, F.A., Khan, M.A., Lone, A.A. and Maqhdoomi, M.I., 2009. Impact of microbial inoculation on growth and yield of saffron in Kashmir. 3rd International Symposium on Saffron: Forthcoming Challenges in Cultivation, Research and Economics, Krokos, Greece. 20-24 May: 171-174.
- Nieto, K.F. and Frankenberger, W.T., 1989. Biosynthesis of cytokinins in soil. Soil Science Society of America Journal, 53(3): 735-740.
- Probanza, A., Lucas-García, J.A., Ruiz Palomino, M., Ramos, B. and Gutiérrez-Mañero, F.J. 2002. Pinus pinea L. seedlings growth and bacterial rhizosphere structure after inoculation with PGPR Bacillus (B. licheniformis CECT 5106 and B. pumilus CECT 5105). Applied Soil Ecology, 20: 75-84.
- Rojas, A, Holguin, G, Glick, B. and Bashan, Y., 2001. Synergism between Phyllobacterium sp. (N2-Fixer), and Bacillus licheniformis (P-Solubilizer), both from a semiarid mangrove rhizosphere, FEMS Microbiology Ecology, 35(2): 181-187.
- Seneviratne, G., Thilakaratne, R.M.M.S., Jayasekara, A.P.D.A., Seneviratne, K.A.C.N., Padmathilake, K.R.E. and De Silva, M.S.D.L., 2009. Developing beneficial microbial biofilms on roots of non-legumes: a novel biofertilizing technique: 51-62. In: Khan, M.S., Zaidi, A. and Musarrat, J., (Eds.). Microbial Strategies for Crop Improvement. Springer-Verlag, Germany, 358p.
- Srivastava, R.P., 1964. Saffron finds a New Home in U.P. Indian Farming, 13(10): 20-22.
- Sundara, B., Natarajan, V. and Hari, K., 2002. Influence of phosphorus solubilizing bacteria on the changes in soil available phosphorus and sugarcane and sugar yields. Field Crops Research, 77: 43-49.