بهزراعی و بهنژادی
فرحناز هوشیدری؛ سیدرضا طبائی عقدائی؛ فاطمه سفیدکن؛ بایزید یوسفی
چکیده
سابقه و هدف: مرزه از تیره Lamiaceae و جنس Satureja میباشد. از میان 16 گونه مرزه موجود در ایران تعداد 9 گونه اندمیک ایران است. مهمترین ترکیب اسانس این گونهها کارواکرول است که دارای خاصیت ضد عفونی کننده میباشد و در ترکیب برخی مواد آلی استفاده میشود. سرشاخههای گلدار و بهطور کلی قسمتهای هوایی گیاه مرزه از مهمترین بخش قابل استفاده این ...
بیشتر
سابقه و هدف: مرزه از تیره Lamiaceae و جنس Satureja میباشد. از میان 16 گونه مرزه موجود در ایران تعداد 9 گونه اندمیک ایران است. مهمترین ترکیب اسانس این گونهها کارواکرول است که دارای خاصیت ضد عفونی کننده میباشد و در ترکیب برخی مواد آلی استفاده میشود. سرشاخههای گلدار و بهطور کلی قسمتهای هوایی گیاه مرزه از مهمترین بخش قابل استفاده این گیاه است که معمولاً در زمان گلدهی برداشت و در سایه خشک میگردد و دارای بوی معطر است. در این تحقیق سازگاری ژنوتیپهای مختلف مرزه (Satureja spp.) به شرایط آب و هوایی استان کردستان ارزیابی شد.مواد و روشها: برای اجرای آزمایش، بذر 37 اکسشن متعلق به 10 گونه مرزه طی سالهای 1392-1388 از رویشگاههای طبیعی آنها در کشور واقع در استانهای خراسان، آذربایجانشرقی، یزد، مازندران، کردستان، لرستان، ایلام، گیلان، اصفهان و زنجان جمعآوری و در گلخانههای مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان و مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور کشت شدند. گونههای مرزه شامل S. sahendica Bornm.، S. avromanica Maroofi، S. bachtiarica Bunge، S. spicigera (C. Koch) Boiss.، S. mutica Fisch.، S. macrantha C. A. Mey.، S. atropatana Bunge، S. rechingeri Jamzad، S. khuzistanica Jamzad و S. isophylla Rech. بود. بذرها در سینیهای نشایی کشت و بعد گیاهچههای سالم در مرحله 8 تا 10 برگی پس از تسطیح زمین و اجرای سیستم آبیاری قطرهای به زمین اصلی در مزرعه تحقیقاتی واقع در ایستگاه تحقیقاتی گریزه سنندج منتقل و طبق نقشه طرح کشت شدند. قالب طرح مورد نظر، بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار بود. پس از گل دادن اکسشنها، نمونهبرداری از سرشاخههای مرزه در مرحله گلدهی کامل، در اوایل تابستان تا اواسط پاییز انجام شد. تجزیه واریانس (بهصورت اسپلیت پلات در زمان با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی) و مقایسه میانگین دادهها با استفاده از آزمون چند دامنهای دانکن انجام شد. با استفاده از تجزیه خوشهای و صفات مورد بررسی، اکسشنها به گروههای مجزا و با منشأ متفاوت تفکیک شدند. همچنین توزیع واریانس pca (principal components analysis) مؤلفههای اصلی دادهها انجام شد. اسانس حاصل از نمونههای 3 تکرار برای شناسایی اجزا آنها با یکدیگر مخلوط و بعد به دستگاههای GC و GC/MS تزریق شدند.نتایج: براساس نتایج تجزیه واریانس بین گونهها و اکسشن درون گونههای مورد بررسی از لحاظ صفات بازده اسانس، عملکرد اسانس در هکتار (براساس وزن خشک گل و برگ در هکتار)، ترکیبات فنلی اسانس (%)، عملکرد وزن تر بوته در هکتار و عملکرد وزن خشک بوته در هکتار، عملکرد وزن خشک گل و برگ در هکتار، سطح تاجپوشش، میانگین ارتفاع شاخهها و درصد استقرار اختلاف معنیداری بین گونهها و اکسشن درون گونهها در سطح (1%≤p) وجود داشت. همچنین اثر سال در میزان بازده اسانس معنیدار بود. مقایسه میانگین گونههای مرزه نشان داد که از نظر میانگین عملکرد اسانس در هکتار گونههای S. spicigera، S. mutica، S. rechingeri، S. macrantha، S. khuzestanica، S. sahendica و S. bachtiarica بهترتیب با 44.20، 38.45، 19.00، 12.40، 12.07، 9.45 و 9.26 کیلوگرم در هکتار بیشترین و گونه های S. avromanica، S. isophylla و S. atropatana بهترتیب با 0.74، 1.64، 2.48 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد را داشتند. گونههای S. khuzestanica، S. rechingeri، S. avromanica، S. mutica، S. spicigera و S. bachtiarica بهترتیب با 91.90، 90.26، 58.45، 53.03، 51.35 و 50.49 درصد ترکیبات فنلی اسانس بیشترین و گونههای S. isophylla، S. macrantha، S. sahendica و S. atropatana بهترتیب با 29.15، 36.55، 36.85 و 37.60 درصد کمترین ترکیبات فنلی اسانس را داشتند. گونههای S. avromanica، S. macrantha، S.spicigera، S. mutica، S .isophylla و S. sahendica بهترتیب با میانگین 93، 92، 91، 83، 83 و 81 درصد بیشترین زندهمانی یا درصد استقرار و گونههای S.atropatana، S. rechingeri و S. khuzistanica بهترتیب با 26، 31 و 38 درصد کمترین درصد استقرار را داشتند. صفت عملکرد وزن خشک گل و برگ در هکتار نیز در گونههای S. spicigera و S. mutica بهترتیب با 2173 و 2101 کیلوگرم بیشترین و گونههای S. atropatana، S. isophylla و S. avromanica بهترتیب با 338، 427 و 457 کیلوگرم کمترین مقدار را داشت.نتیجهگیری: براساس نتایج تجزیه خوشهای دادههای این تحقیق، گونههای S. sahendica،S. bachtiarica ،S. macrantha ، S. spicigera و S. mutica در اولویت کاشت در کردستان قرار گرفتند. گونههای S. avromanica، S. atropatana و S. isophylla در رتبه دوم کاشت و گونههای S. rechingeri و S. khuzestanica بهترتیب با میانگین بازده اسانس 2.87% و 2.41% (بالاتر از گونههای بومی)، نظر به حساسیت به سرما، استقرار کم، سطح کوچک تاجپوشش و کمبود وزن خشک گل و برگ میتوان نتیجه گرفت که این دو گونه مناسب کشت در شرایط مشابه کردستان نیستند. از سوی دیگر، براساس نمودار بای پلات عملکرد اسانس در هکتار با سطح تاجپوشش و عملکرد وزن تر و خشک بوته همبستگی مثبت دارد، ازاینرو گونههای S. spicigera، S. mutica، S. bachtiarica، S. macrantha و S. sahendica علاوه بر بزرگی سطح تاجپوشش و افزایش وزن خشک گل و برگ در آنها، عملکرد اسانس در هکتار بیشتری نیز در شرایط آب و هوایی سنندج نشان دادند. همچنین گونههای S. spicigera، S. mutica، S. macrantha، S. sahendica و S. bachtiarica بهترتیب با 5992، 5694، 2061، 1046 و 1622 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین عملکرد وزن خشک بوته در هکتار و 45.20، 38.44، 12.40، 9.45 و 9.26 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد اسانس را داشتند.
معصومه لایق حقیقی؛ بهلول عباسزاده؛ سیدرضا طبایی عقدایی؛ وحیده صمدیان ساربانقلی
چکیده
جنس Nepeta 250 گونه در دنیا دارد. این گونه در ایران دارای 67 گونه است که 39 گونه آن بومی ایران میباشد. بهمنظور بررسی اثر تنش خشکی بر صفات کمّی و کیفی گیاه دارویی پونهسای خوشهای (Nepeta racemosa Lam.) آزمایشی در شرایط مزرعه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تیمار و سه تکرار در ایستگاه تحقیقات البرز، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در سال ...
بیشتر
جنس Nepeta 250 گونه در دنیا دارد. این گونه در ایران دارای 67 گونه است که 39 گونه آن بومی ایران میباشد. بهمنظور بررسی اثر تنش خشکی بر صفات کمّی و کیفی گیاه دارویی پونهسای خوشهای (Nepeta racemosa Lam.) آزمایشی در شرایط مزرعه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تیمار و سه تکرار در ایستگاه تحقیقات البرز، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در سال 1390 اجرا شد. سطوح مختلف تنش خشکی شامل 100% (شاهد یا بدون تنش)،80% (تنش ملایم)، 60% (تنش متوسط) و 40% (تنش شدید) ظرفیت مزرعهای بود. در مرحله گلدهی ارتفاع گیاه، تعداد پنجه، تعداد ساقه جانبی، وزن ریشه، طول ریشه، قطر ساقه اصلی، تعداد ساقه گلدار، طول گلآذینها، طول برگ و عرض برگ، عملکرد برگ، گلآذین، ساقه و سرشاخه، درصد و عملکرد اسانس برگ، گلآذین، ساقه و سرشاخه اندازهگیری شدند. نتایج تجزیه آماری نشان داد که تنش خشکی اثر معنیدار بر ارتفاع گیاه، وزن ریشه، طول گلآذینها، طول برگ، عرض برگ (1%≥α)، طول ریشه و قطر ساقه اصلی (5%≥α) داشت. همچنین تنش خشکی اثر معنیدار بر درصد اسانس برگ، درصد اسانس سرشاخه، عملکرد برگ، ساقه، گلآذین و سرشاخه، عملکرد اسانس برگ و گلآذین (1%≥α) داشت. بیشترین درصد اسانس برگ (72/1%)، گلآذین (93/1%) و درصد اسانس سرشاخه (27/1%) مربوط به تنش ملایم (60% ظرفیت مزرعه) بود. نتایج نشان داد که پونهسای خوشهای گیاهی مقاوم به خشکی بوده و با اعمال 60% تنش خشکی میتوان بیشینه اسانس را بدست آورد.
ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ حسن روحیپور؛ محمدحسن عصاره؛ سیدرضا طبایی عقدائی؛ محمدحسین لباسچی؛ بهروز نادری
چکیده
بهمنظور تعیین نیاز آبی گل محمدی (Rosa damascena Mill.)، آزمایشی در سال 1391 با استفاده از لایسیمترهای تحقیقاتی مرکز تحقیقات البرز، واقع در جنوب شهرستان کرج انجام شد. بدین منظور از لایسیمترهای زهکشدار که در آن یک گیاه بالغ از گل محمدی قرار داشت، استفاده گردید. لایسیمترهای مشابهای نیز به کشت گیاه مرجع یونجه و همچنین بدون گیاه و دارای ...
بیشتر
بهمنظور تعیین نیاز آبی گل محمدی (Rosa damascena Mill.)، آزمایشی در سال 1391 با استفاده از لایسیمترهای تحقیقاتی مرکز تحقیقات البرز، واقع در جنوب شهرستان کرج انجام شد. بدین منظور از لایسیمترهای زهکشدار که در آن یک گیاه بالغ از گل محمدی قرار داشت، استفاده گردید. لایسیمترهای مشابهای نیز به کشت گیاه مرجع یونجه و همچنین بدون گیاه و دارای خاک اختصاص داده شد. آبیاری کلیه لایسیمترها، براساس نمونهبرداری و اندازهگیری وزن تر و خشک نمونه خاک بود و بهنحوی تنظیم گردید که در حد ظرفیت زراعی باشد. میزان آب ورودی از طریق حجمی اعمال شد و آب خارج شده از هر لایسیمتر نیز در مخازن جداگانه جمعآوری و اندازهگیری شد. ویژگیهای مورد مطالعه شامل میزان تبخیر و تعرق گل محمدی و گیاه مرجع یونجه بود. ضرایب گیاهی گل محمدی در طول دوره رشد گیاه از نسبت تبخیر و تعرق گل محمدی به گیاه مرجع یونجه بدست آمد. بهمنظور مقایسه روشهای مستقیم و غیرمستقیم در برآورد تبخیر و تعرق گیاه مرجع، از روشهای محاسباتی بلینی کریدل و پنمن مانتیث اصلاح شده توسط فائو استفاده گردید. طبق نتایج بدست آمده، میزان کارایی مصرف آب گل محمدی 18/2 گرم در لیتر و نسبت تعرق برابر با 46/0 لیتر محاسبه شد. میزان تبخیر و تعرق گل محمدی از اول فروردینماه تا اتمام گلدهی با دریافت 820 درجه روز رشد معادل 5/111 میلیمتر برآورد شد. میزان تبخیر و تعرق گل محمدی تا انتهای دوره رشد با دریافت 3740 درجه روز رشد، معادل 1147 میلیمتر بود. میزان تبخیر و تعرق گیاه مرجع، با استفاده از لایسیمتر 1247 میلیمتر تعیین شد، که پس از دریافت حرارتی معادل 8/3832 درجه روز رشد قابل مشاهده بود. این در حالیست که در روشهای محاسباتی مانند بلینی کریدل و پنمن مانتیث اصلاح شده توسط فائو، میزان تبخیر و تعرق گیاه مرجع بهترتیب 1392 و 7/1159 میلیمتر برآورد شد. به بیان دیگر در روشهای لایسیمتری و محاسباتی برآورد مشابهی از تبخیر و تعرق گیاه مرجع ارائه گردید.
زینب معصومی؛ پرویز زندی؛ سیدرضا طبائیعقدایی
چکیده
بهمنظور شناسایی بهترین ژنوتیپ گلمحمدی (Rosa damascena Mill.) در استان فارس، آزمایش مزرعهای در قالب طرح بلوکهای کاملاً تصادفی با 7 تیمار و 3 تکرار انجام شد. صفتهایی نظیر تعداد گل در یک بوته، وزن تر گل، عملکرد در هکتار، وزن تر گلبرگ، نسبت وزن تر گلبرگ به وزن تر گل، تعداد گلبرگ، قطر گل و مدت گلدهی، وزن اسانس در هکتار بر روی 7 ژنوتیپ گلمحمدی ...
بیشتر
بهمنظور شناسایی بهترین ژنوتیپ گلمحمدی (Rosa damascena Mill.) در استان فارس، آزمایش مزرعهای در قالب طرح بلوکهای کاملاً تصادفی با 7 تیمار و 3 تکرار انجام شد. صفتهایی نظیر تعداد گل در یک بوته، وزن تر گل، عملکرد در هکتار، وزن تر گلبرگ، نسبت وزن تر گلبرگ به وزن تر گل، تعداد گلبرگ، قطر گل و مدت گلدهی، وزن اسانس در هکتار بر روی 7 ژنوتیپ گلمحمدی (فارس 1، فارس 2، داراب 1، داراب 2، داراب 3، استهبان 1 و میمند) در استان فارس مورد بررسی قرار گرفتند. برای بدست آوردن اسانس از روش تقطیر با آب استفاده شد و ترکیبهای اسانس نیز از روش کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) بدست آمد. تجزیههای آماری نیز توسط نرمافزار SAS و Jamp4 انجام شد. نتایج مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که تیمار داراب 1، میمند و فارس 2، دارای بیشترین عملکرد در هکتار و تعداد گل در بوته بود و میمند و فارس 2 بیشترین میزان اسانس را نشان دادند. نتایج همبستگی بین صفات نیز همبستگی مثبت و معنیداری را بین عملکرد در هکتار و تعداد گل در بوته نشان داد که باعث افزایش میزان اسانس شدند. بررسی کیفیت اسانس نیز نشان داد که بیشترین ترکیبهای بدست آمده در این آزمایش مربوط به سیترونلول، نرال و ان- نونادکان بود که بهترتیب در داراب 1، داراب 3 و استهبان 1 مشاهده شدند.
محمدحسن عصاره؛ زهرا آبروش؛ سیدرضا طباییعقدایی
چکیده
ارزش اقتصادی و دارویی گلمحمدی (Rosa damascena Mill.) سبب شده تا تکثیر این گیاه مورد توجه و در اولویت تحقیق قرار گیرد. به منظور حفظ ژنوتیپ پایههای برگزیده، مطالعاتی بر روی خوابانیدن ساده در دو فصل پاییز و زمستان بر روی شاخههای جوان و رشدیافتة درختچههای بالغ گلمحمدی در سال 1386 انجام شد. شاخهها تحت دو تیمار هورمونی ایندول بوتیریک اسید ...
بیشتر
ارزش اقتصادی و دارویی گلمحمدی (Rosa damascena Mill.) سبب شده تا تکثیر این گیاه مورد توجه و در اولویت تحقیق قرار گیرد. به منظور حفظ ژنوتیپ پایههای برگزیده، مطالعاتی بر روی خوابانیدن ساده در دو فصل پاییز و زمستان بر روی شاخههای جوان و رشدیافتة درختچههای بالغ گلمحمدی در سال 1386 انجام شد. شاخهها تحت دو تیمار هورمونی ایندول بوتیریک اسید و نفتالین استیک اسید با غلظتهای متفاوت، در بستر ماسه بادی خیسانده شده و به مدت 24 ساعت در شرایط تاریکی خوابانیده شدند. نتایج نشان داد که در دو فصل پاییز و زمستان درصد ریشهزایی شاخههای گلمحمدی در بستر ماسه بادی بالا بود. بهطوری که تیمار ایندول بوتیریک اسید (IBA) با غلظت 50 میلیگرم در لیتر در دو فصل پاییز و زمستان بیشترین درصد ریشهزایی را به میزان 100% داشت و تیمار نفتالین استیک اسید (NAA) با غلظت50 میلیگرم در لیتر در فصل پاییز کمترین درصد ریشهزایی را به میزان 33/53% داشت. بنابراین شاخههای ریشهدار شده، پس از 5/3 ماه از پایة مادری جدا شده و در گلدانهای حاوی مخلوطی از خاک باغبانی، ماسه بادی و پیت با نسبت حجمی (1:1:1) در شرایط گلخانه و تحت آبیاری از پایین (گلدانها درون تشتک) قرار گرفتند، بهنحوی که زندهمانی شاخههای ریشهدار شده به میزان 90% بود.
سیدرضا طبائی عقدائی؛ ساسان فرهنگیان؛ علی اشرف جعفری؛ محمدباقر رضایی
چکیده
ژنوتیپهای گل محمدی (Rosa damascena Mill.) از نواحی مختلف کشور جمع آوری و در مزرعه تحقیقاتی گل محمدی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در قالب یک طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کشت شدند. نمونه های مربوط به 6 استان مرکزی کشور از نظر صفات مورفولوژیک مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه واریانس، گروه بندی میانگینها و تجزیه همبستگی در ارزیابی و ...
بیشتر
ژنوتیپهای گل محمدی (Rosa damascena Mill.) از نواحی مختلف کشور جمع آوری و در مزرعه تحقیقاتی گل محمدی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در قالب یک طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کشت شدند. نمونه های مربوط به 6 استان مرکزی کشور از نظر صفات مورفولوژیک مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه واریانس، گروه بندی میانگینها و تجزیه همبستگی در ارزیابی و تجزیه و تحلیل دادهها مورد استفاده قرار گرفتند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، اختلاف معنیدار میان ژنوتیپها در خصوصیاتی نظیر ارتفاع بوته و (P<0.01)، طول برگچه و تراکم خار (P<0.05) مشاهده گردید. مقایسه میانگین صفات نیز ژنوتیپها را در گروههای مجزا قرار داد. تجزیه همبستگی نیز میان برخی از صفات مورد مطالعه نظیر تعداد گل در بوته و عملکرد گل رابطه مثبت (0.96 =r) و معنیداری (P< 0.01) را نشان داد. تفاوت میان ژنوتیپها از نظر خصوصیات مورفولوژیکی و نیز همبستگی صفات، نشان دهنده ژرم پلاسم غنی این گیاه و وجود ظرفیت مناسب برای بهبود صفات و نیز امکان گزینش ژنوتیپها با استفاده از مارکرهای مورفولوژیکی درجهت افزایش عملکرد، تولید و بهرهبرداری تجاری گل محمدی در کشور میباشد. علاوه بر این مطالعات، انجام ارزیابیهای دیگر شامل بررسی عملکرد گل به ویژه کمیت و کیفیت اسانس و ترکیبهای مؤثر آن، و بر روی تعداد بیشتری ژنوتیپ، لازمه یک برنامه موفق برای اصلاح گل محمدی میباشد.
سیدرضا طبائی عقدائی؛ محمدباقر رضایی؛ کامکار جایمند
چکیده
ژنوتیپهای گل محمدی (Rosa damascena Mill) از مناطق مرکزی کشور جمعآوری و در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کشت شدند. نمونههای مربوط به 6 استان از نظر درصد و عملکرد اسانس و نیز از نظر تعداد اجزاء مختلف گل (گلبرگ، پرچم و مادگی) در سالهای1380 تا 1382 مورد ارزیابی قرار گرفتند. براساس نتایج بدست ...
بیشتر
ژنوتیپهای گل محمدی (Rosa damascena Mill) از مناطق مرکزی کشور جمعآوری و در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کشت شدند. نمونههای مربوط به 6 استان از نظر درصد و عملکرد اسانس و نیز از نظر تعداد اجزاء مختلف گل (گلبرگ، پرچم و مادگی) در سالهای1380 تا 1382 مورد ارزیابی قرار گرفتند. براساس نتایج بدست آمده، بیشترین درصد و عملکرد اسانس استخراج شده به روش تقطیر با آببه ترتیب از نمونههای اصفهان7 (0.05 درصد) و یزد1 (1338.09 گرم در هکتار) در سال 1381 مشاهده گردید. در سال 1380 نیز بیشترین درصد اسانس در نمونههای یزد2 (0.03 درصد) و اصفهان 6(0.029 درصد) مشاهده شد. اما در سال 1382 نمونههای تهران (0.016 درصد) و اصفهان8 (0.015 درصد) بیشترین درصد اسانس را نشان دادند. در سالهای 1380 و 1382 نمونههای یزد2 (468.60 گرم در هکتار) و سمنان1 (249.50 گرم در هکتار) به ترتیب بیشترین عملکرد اسانس را داشتند. براساس میانگین سالهای مختلف، نمونههای یزد1 (0.020 درصد) و اصفهان1 (0.019 درصد) بیشترین درصد اسانس را نشان دادند. همچنین نمونه یزد1 با تولید 632.33 گرم در هکتار، بیشترین عملکرد اسانس در سالهای مختلف را به خود اختصاص داد. ژنوتیپهای مختلف از نظر اجزاء گل اختلاف نشان دادند. بیشترین تعداد گلبرگ در هر یک از سالهای مورد مطالعه در نمونه جمعآوری شده از استان تهران مشاهده شد. همچنین این نمونه بیشترین تعداد مادگی در سالهای 82-81 و نیز بالاترین میانگین 3 سال از صفت مذکور را دارا بود. نمونه اصفهان10 نیز در میان ژنوتیپهای مورد بررسی بیشترین متوسط تعداد پرچم را در سالهای مذکور نشان داد.براساس نتایج حاصل از این بررسی، توانمندی متفاوتی میان ژنوتیپهای تحت مطالعه از نظر تولید اسانس وجود داشت. همچنین ژنوتیپهای گل محمدی مناطق مرکزی ایران از نظر اجزاء گل نیز تنوع نشان دادند. از اینرو با توجه به اهمیت اسانس بهعنوان ارزشمندترین فرآورده گل محمدی، گزینش ژنوتیپها در جهت ایجاد و معرفی ارقام برتر، به ویژه از نظر کمیت و کیفیت اسانس، در اصلاح گل محمدی امکانپذیر و در برنامههای بهنژادی این گیاه از اولویت خاصی برخوردار میباشد.
سیدرضا طیائی عقدائی؛ محمدباقر رضایی؛ کامکار جایمند
دوره 20، شماره 4 ، بهمن 1383، ، صفحه 533-545
چکیده
گل محمدی (Rosa damascena Mill. ) برخی از مناطق غربی کشور، در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در یک طرح بلوکهای کامل تصادفی کشت گردید. تعداد هفت ژنوتیپ از نظر تعداد اجزاء مختلف گل (گلبرگ، پرچم و مادگی) در سالهای 1383-1382مورد ارزیابی قرار گرفتند. ژنوتیپها برای تعداد گلبرگ، تعداد پرچم و تعداد مادگی اختلاف معنیداری نشان دادند، ...
بیشتر
گل محمدی (Rosa damascena Mill. ) برخی از مناطق غربی کشور، در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در یک طرح بلوکهای کامل تصادفی کشت گردید. تعداد هفت ژنوتیپ از نظر تعداد اجزاء مختلف گل (گلبرگ، پرچم و مادگی) در سالهای 1383-1382مورد ارزیابی قرار گرفتند. ژنوتیپها برای تعداد گلبرگ، تعداد پرچم و تعداد مادگی اختلاف معنیداری نشان دادند، و مقایسه میانگینها، ژنوتیپها را برای هریک از صفات فوق به ترتیب در 7، 8 و 8 (در سال1382 ) و 6، 8 و 7 (در سال1383 ) گروه مجزا قرار داد. همچنین نمونه های مورد بررسی از نظر محصول گل، درصد و عملکرد اسانس در سال 1382 مورد ارزیابی قرار گرفتند، کهاز نظر میزان اسانس اختلاف قابل ملاحظهای را نشان دادند. بر اساس نتایج بدست آمده آذربایجان غربی با 39/6158 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد گل را نشان داد. اما، از نظر درصد اسانس استخراج شده به روش تقطیر با آب، بیشترین مقدار (0.025 درصد) در ژنوتیپ کردستان و کمترین میزان (0.008درصد) در ژنوتیپ آذربایجان غربی مشاهده شد. بدین ترتیب با منظور نمودن پارامترهای فوق، گل محمدی با مبدا کردستان با میزان تقریبی 729.01 گرم در هکتار، بیشترین عملکرد اسانس و پس از آن ژنوتیپ زنجان با 0.015 درصد اسانس، عملکردی را در حدود 32 .610گرم در هکتار از خود نشان دادند. در صورتی که علیرغم عملکرد نسبی زیاد گل در ژنوتیپهای آذربایجان غربی و ایلام، عملکرد اسانس کمتری در آنها مشاهده گردید. با توجه به اهمیت اسانس به عنوان مهمترین فرآورده در کشت وکار و تجارت گل محمدی، گزینش ژنوتیپها در جهت تولید ارقام پر محصول، به ویژه از نظر کمیت و کیفیت اسانس، در اصلاح ژنتیکی گل محمدی از اولویت خاصی برخوردار میباشد.
سیدرضا طبائی عقدائی؛ محمد باقر رضایی
دوره 20، شماره 3 ، آبان 1383، ، صفحه 333-344
چکیده
پایههای گل محمدی Rosa damascena Mill ) ) از هشت نقطه تحت کشت و کار این گیاه در غرب کشور جمع آوری و در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کشت شدند . صفات مختلفی شامل عملکرد در یک دوره گل دهی، تعداد گل، درصد ماده خشک، ، وزن تک گل و نسبت وزن گلبرگ به گل کامل در سالهای 1382 و 1383 مورد بررسی قرار گرفتند. ...
بیشتر
پایههای گل محمدی Rosa damascena Mill ) ) از هشت نقطه تحت کشت و کار این گیاه در غرب کشور جمع آوری و در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کشت شدند . صفات مختلفی شامل عملکرد در یک دوره گل دهی، تعداد گل، درصد ماده خشک، ، وزن تک گل و نسبت وزن گلبرگ به گل کامل در سالهای 1382 و 1383 مورد بررسی قرار گرفتند. ارزیابی و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از تجزیه واریانس، گروه بندی میانگینها و تجزیه همبستگی انجام گرفت. از نظر عملکرد گل، تعداد گل، وزن تک گل، درصد ماده خشک گل و نسبت وزن گلبرگ به گل کامل پایههای مورد مطالعه، اختلاف معنی داری نشان دادند. مقایسه میانگینها نیز پایههای تحت بررسی را بر اساس عملکرد گل، ، وزن تک گل، درصد ماده خشک گل و نسبت وزن گلبرگ به گل کامل به ترتیب در سال 1381 در 4، 2 ،3 و 4 گروه و در سال 1382 در 4 ، 2، 2 و 5 گروه قرار داد. بیشترین میزان عملکرد در هر دو سال به ترتیب از پایههای استانهای آذربایجان غربی، ایلام و اردبیل برداشت گردید. از نظر درصد ماده خشک نیز ، در هر دو سال پایههای لرستان، آذربایجان شرقی، همدان، آذربایجان غربی، اردبیل و زنجان بیشترین مقدار، و از نظر وزن تک گل، پایههای اردبیل، لرستان، آذربایجان غربی و همدان بیشترین میزان را نشان دادند. همچنین بالاترین نسبت وزن گلبرگ به گل کامل در پایه زنجان و کمترین میزان آن در پایه آذربایجان شرقی مشاهده گردید. نتایج ارزیابیهای فوق بر روی صفات تحت بررسی نشان دهنده تنوع در عملکرد و صفات مرتبط با آن آن در گل محمدی مناطق غربی بودند. همچنین علاوه بر امکان گروهبندی پایهها بر اساس منشا جغرافیایی ، میزان عملکرد، تعداد گل و درصد ماده خشک که در این مطالعه همبستگی بالایی نیز باهم نشان دادند، از جمله معیارهای دستهبندی، ارزیابی و گزینش پایههای گل محمدی در مناطق غربی کشور میباشند.
سیدرضا طیائی عقدائی؛ مهبد صاحبی؛ علی اشرف جعفری؛ محمدباقر رضایی
دوره 20، شماره 2 ، مرداد 1383، ، صفحه 199-211
چکیده
به منظور مطالعة تنوع ژنتیکی برای عملکرد گل و صفات مورفولوژیک در 11 ژنوتیپ گل محمدی، آزمایشی در قالب یک طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعة تحقیقاتی مؤسسة تحقیقات جنگلها و مراتع به اجرا درآمد. تجزیة خوشه ای و تجزیه به مؤلفه های اصلی برای گروه بندی ژنوتیپها مورد استفاده قرار گرفتند. بر اساس نتایج بدست آمده، ...
بیشتر
به منظور مطالعة تنوع ژنتیکی برای عملکرد گل و صفات مورفولوژیک در 11 ژنوتیپ گل محمدی، آزمایشی در قالب یک طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعة تحقیقاتی مؤسسة تحقیقات جنگلها و مراتع به اجرا درآمد. تجزیة خوشه ای و تجزیه به مؤلفه های اصلی برای گروه بندی ژنوتیپها مورد استفاده قرار گرفتند. بر اساس نتایج بدست آمده، ژنوتیپها برای عملکرد و صفات تعداد گل ، وزن تک گل ،ارتفاع گیاه ،زاویه شاخه، مساحت برگ ،طول و عرض نهنج، طول وعرض غنچه، طول و تراکم خار، اختلاف معنی داری با هم نشان دادند. از نظر سطح برگ نیز تفاوت میان ژنوتیپها معنی دار بود، درتجزیه به مؤلفه های اصلی، مهمترین صفات برای عملکرد گل مشخص گردید و سه مؤلفه مستقل اصلی به ترتیب 32.81 ، 19.78 و 15.84 درصد از کل تنوع را نشا ن دادند. در مؤلفة اول، تعداد برگ ، عرض نهنج ، تعداد گل درمتر مربع و عملکرد گل در هکتار از صفات مهم ارزیابی شدند. در ارتباط با مؤلفة دوم، زاویه شاخه ،سطح برگ ،تراکم خار ،تعداد گل در شاخه، تعداد گل در مترمربع و عملکرد گل در هکتار مهمترین صفات می باشند. در خصوص مؤلفة سوم صفات قطر تاج پوشش ،طول خار وعرض غنچه دارای اهمیت هستند. تجزیة خوشه ای، ژنوتیپها را در 3 گروه قرار داد. بیشترین فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپهای 1 و 26 بدست آمد. همچنین توزیع ژنوتیپها بر اساس سه مؤلفه اصلی، با نتایج تجزیه خوشهای مطابقت نشان داد.
سیدرضا طیائی عقدائی؛ محمدباقر رضایی؛ مریم جبلی
دوره 20، شماره 1 ، اردیبهشت 1383، ، صفحه 111-122
چکیده
ژنوتیپهای گیاه Rosa damascena Mill از نقاط مختلف کشور جمع آوری و در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در قالب یک طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کشت شدند. در میان نمونه های فوق تعداد 11 ژنوتیپ از نظر عملکرد گل در یک دورة گلدهی ،تعداد گل در شاخه، وزن متوسط گل، و صفات مورفولوژیکی شامل ارتفاع گیاه ،قطر تاج تاج تاج پوشش ،زاویه ...
بیشتر
ژنوتیپهای گیاه Rosa damascena Mill از نقاط مختلف کشور جمع آوری و در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در قالب یک طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کشت شدند. در میان نمونه های فوق تعداد 11 ژنوتیپ از نظر عملکرد گل در یک دورة گلدهی ،تعداد گل در شاخه، وزن متوسط گل، و صفات مورفولوژیکی شامل ارتفاع گیاه ،قطر تاج تاج تاج پوشش ،زاویه شاخه ،تعداد برگ، طول و عرض نهنج ،طول و عرض غنچه وتراکم خار مورد بررسی قرار گرفتند . ارزیابی و تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از تجزیه واریانس ، گروه بندی میانگینها و تجزیه همبستگی انجام گرفت. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، ژنوتیپها از نظر عملکرد، تعداد گل در متر مربع و وزن متوسط گل،اختلاف بسیار معنی داری نشان دادند. مقایسه میانگینها نیز ژنوتیپها را بر اساس صفات عملکرد گل، تعداد گل و وزن متوسط گل به ترتیب در 3، 4 و 3 گروه قرار داد. ژنوتیپهای شمارة 6 و 2 از لحاظ عملکرد گل در هکتار، ژنوتیپهای شمارة 6 و 18 ازنظرتعداد گل در واحد سطح بیشترین مقادیر را به خود اختصاص دادند، در حالی که ژنوتیپ شماره 26 با عملکرد و تعداد ناچیز گل، بیشترین وزن متوسط گل را نشان داد و پس از آن ژنوتیپهای شمارة 3 و 2 قرار گرفتند. تفاوت بسیار معنیداری نیز از نظر صفات مورفولوژیکی از قبیل ارتفاع، زاویة شاخه، تعداد برگ، تراکم خار، طول خار، تعداد گل درشاخه، طول وعرض نهنج میان ژنوتیپها مشاهده شد. همچنین ژنوتیپها بر اساس مقایسه میانگین صفات ارتفاع و تعداد گل در شاخه، به 4 گروه، قطر تاج پوشش وطول غنچه به 2گروه، زاویه شاخه و تعداد برگ به 5 گروه و تراکم خار وطول خار ،طول وعرض نهنج ، عرض غنچه به 3 گروه مجزا تقسیم شدند. نتایج تجزیه همبستگی میان صفات نیز نشان داد که تعداد گل در واحد سطح، طول غنچه و عرض نهنج با عملکرد همبستگی مثبت ومعنی داری دارند،.تفاوت میان ژنوتیپهای تحت مطالعه از نظر عملکرد و صفات مورفولوژیکی و نیز همبستگی میان صفات مختلف نشان دهنده ژرم پلاسم غنی این گیاه و وجود ظرفیت و پتانسیل های وسیع برای اصلاح صفات مورد نظر درجهت توسعه کشت ، افزایش بازده و بهره برداری تجاری گل محمدی در کشور میباشد.
سیدرضا طبائی عقدائی؛ محمدباقر رضایی؛ اکبر نجفی آشتیانی
دوره 19، شماره 4 ، بهمن 1382، ، صفحه 349-366
چکیده
گونههای مختلف نعناع (Mentha spp..)، از مهمترین گیاهان دارویی هستند که در نقاط مختلف جهان کشت میگردند. شوری آب و خاک از عوامل موثر در کاهش رشد و تولید گیاه میباشد که گزینش و استفاده از ژنوتیپهای متحمل، گسترش کشت و تولید این گیاه را در شرایط شور فراهم مینماید. این پژوهش در گلخانه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع به اجرا درآمد. ...
بیشتر
گونههای مختلف نعناع (Mentha spp..)، از مهمترین گیاهان دارویی هستند که در نقاط مختلف جهان کشت میگردند. شوری آب و خاک از عوامل موثر در کاهش رشد و تولید گیاه میباشد که گزینش و استفاده از ژنوتیپهای متحمل، گسترش کشت و تولید این گیاه را در شرایط شور فراهم مینماید. این پژوهش در گلخانه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع به اجرا درآمد. در این آزمایش واکنش ژنوتیپهای سه گونه نعناع در مقابل شوری از نظر قدرت ریشه زایی و سایر مؤلفههای رشدی گیاه در یک آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. قلمههای 6 ژنوتیپ نعناع شامل ژنوتیپهای شماره 28 و 3 Mentha piperita L.)، 6) و 31 ( .M. aquatica. L)، و 11 و 17 (.M. spicata. L) در محلولهای صفر، 50، 100، 150 و 200 میلیمولار رویانده شدند. درصد ریشهزایی، حداکثر طول ریشه، متوسط طول ریشه، شادابی، تولید جوانه در داخل محلول نمک، حداکثر طول سرشاخه و تولید جوانه در سرشاخه، 14، 21 و 28 روز پس از کشت، اندازهگیری شدند و دادههای مربوط مورد تجزیه آماری قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان دهنده کاهش مؤلفههای فوق در اثر افزایش غلظت NaCl میباشند. با این وجود، تنوع قابل ملاحظهای در واکنش به شوری مشاهده شد. تفاوتهای معنیداری از نظر خصوصیات مختلف، به ویژه درصد ریشهزایی در میان ژنوتیپهای تحت تنش شوری مشاهده شد که ژنوتیپ شماره 6 در مقایسه با سایر ژنوتیپها، بیشترین ریشه زایی را تحت غلظت 200mM نمک از خود نشان داد. همچنین همبستگی مثبت و معنیداری بین ریشهزایی و سایر صفات اندازه گیری شده و نیز میان کلیه صفات وجود داشت. وجود تنوع در ژنوتیپهای تحت بررسی، از نظر مؤلفههای رشد در واکنش به شوری و نیز همبستگی میان صفات نشان میدهد که با گزینش ژنوتیپهای نعناع در جهت افزایش مقاومت به شوری، میتوان ارقام متحمل به تنش را جهت کشت در مناطق شور اصلاح نمود.
