عباس زارعزاده؛ علی میرحسینی؛ مهدی میرزا؛ زیبا جمزاد؛ محمدرضا عرب زاده
چکیده
آویشن کوهی (Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen.) گیاهی دارویی، بوتهای و چندساله است که در برخی مناطق ایران ازجمله استان یزد بهصورت خودرو رویش دارد. این تحقیق بهمنظور تعیین اکسشن(های) برتر آویشن کوهی کشت شده از لحاظ کمّیت و کیفیت اسانس در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد به اجرا درآمد. بذرهای 19 اکسشن ...
بیشتر
آویشن کوهی (Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen.) گیاهی دارویی، بوتهای و چندساله است که در برخی مناطق ایران ازجمله استان یزد بهصورت خودرو رویش دارد. این تحقیق بهمنظور تعیین اکسشن(های) برتر آویشن کوهی کشت شده از لحاظ کمّیت و کیفیت اسانس در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد به اجرا درآمد. بذرهای 19 اکسشن این گیاه جمعآوری شده از رویشگاههای طبیعی، در گلخانه کشت و نشاءهای حاصل به مزرعه منتقل شدند. در سال دوم سرشاخههای گیاه در مرحله 50% گلدهی برداشت و در سایه خشک گردیدند. اسانسگیری به روش تقطیر با آب انجام و پس از تعیین بازده اسانس اجزاء تشکیلدهنده اسانس شناسایی شدند. تجزیه خوشهای براساس بازده ترکیب عمده تشکیلدهنده اسانس اکسشنها را در سه گروه غنی از تیمول-پاراسیمن (TK2، TK6، TK13، TK16، TK18، TK19)، کارواکرول-تیمول (TK1، TK3، TK4، TK5، TK7، TK11، TK14، TK15، TK17) و ژرانیول-لینالول (TK8، TK9، TK10، TK12) را قرار داد. براساس نتایج این بررسی، اکسشن TK7 با منشأ استان آذربایجانغربی با 42/3% اسانس و میزان تولید اسانس 4/36 کیلوگرم در هر هکتار و 8/63% کارواکرول و اکسشن TK14 با منشأ استان تهران با 2/2% اسانس و میزان تولید اسانس 5/35 کیلوگرم در هر هکتار و 2/47% کارواکرول و تیمول و اکسشن TK5 با منشأ آذربایجانغربی با 4/2% اسانس و میزان تولید 3/38 کیلوگرم در هر هکتار اسانس و 57% تیمول و کارواکرول بهعنوان اکسشنهای برتر گونه Thymus kotschyanus معرفی شدند.
رمضان کلوندی؛ مهدی میرزا؛ مرتضی عطری؛ محسن حسامزاده حجازی؛ زیبا جمزاد؛ کیوان صفیخانی
چکیده
آویشن کرکآلود با نام علمی Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) میباشد. از میان گونههای مختلف جنس Thymus که در سراسر جهان پراکنش دارند، 18 گونه در کشور ایران رویش طبیعی دارند که از این تعداد 4 گونه اندمیک ایران است. برای بررسی تنوع اسانس در افراد جمعیتهای گونه مورد مطالعه در ایران از روش D.S.S. (تعیین زیستگاه ویژه) استفاده ...
بیشتر
آویشن کرکآلود با نام علمی Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) میباشد. از میان گونههای مختلف جنس Thymus که در سراسر جهان پراکنش دارند، 18 گونه در کشور ایران رویش طبیعی دارند که از این تعداد 4 گونه اندمیک ایران است. برای بررسی تنوع اسانس در افراد جمعیتهای گونه مورد مطالعه در ایران از روش D.S.S. (تعیین زیستگاه ویژه) استفاده شد. در این مطالعه اندامهای هوایی 5 فرد (بوته) از گونه مورد مطالعه در مرحله گلدهی از 10 زیستگاه ویژه جهت بررسیهای شیمیایی جمعآوری (50 فرد در کل) و در دمای اتاق خشک گردیدند. استخراج اسانس از تمامی افراد به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه طرح کلونجر طبق فارماکوپه بریتانیا برای مدت 4 ساعت انجام شد. ترکیبهای شیمیایی اسانسها با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. بالاترین بازده متوسط تولید اسانس توسط سرشاخههای گلدار افراد مورد مطالعه در سه بار تکرار بر حسب وزن خشک، متعلق به فرد اول از جمعیت Te2 (09/4%) و پایینترین آن متعلق به فرد دوم از جمعیت Te10 (21/0%) بود. در مجموع در اسانس روغنی افراد 10 جمعیت مورد مطالعه 31 ترکیب شناسایی شد. مقایسه افراد داخل یک جمعیت، نشان داد که افراد یک جمعت در بین خودشان در داشتن ترکیبهای شیمیایی تنوع نشان میدهند. از میان ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس 50 فرد مورد مطالعه، ترکیبهای زیر بهطور گستردهای تنوع را آشکار کردند. پاراسیمن (%1/20-1/0)، 1،8-سینئول (%4/29-4/0)، گاما-ترپینن (%7/8-1/0)، لینالول (%3/82-1/0)، کامفور (%15-1/0)، بورنئول (%7/22-6/1)، ژرانیول (%6/74-1/0)، تیمول (%7/57-1/0)، ژرانیل-استات (%6/49-1/0)، کاریوفیلن-اکساید (%1/9-2/0)، لیمونن (%24-2/0) و آلفا-ترپینئول (%2/36-1/0). نتایج حاصل از آنالیز دادههای شیمیایی با نرمافزار MVSP به روش PCO و UPGMA منجر به شناسایی 9 کموتیپ به شرح زیر برای گونه مورد مطالعه گردید که 7 کموتیپ از آنها بهعنوان کموتیپهای جدید برای این گونه معرفی میشود. 1- ژرانیول/ ژرانیلاستات، 2- ژرانیول، 3- لینالول/ ژرانیول/ژرانیل استات، 4-لینالول، 5-آلفا-ترپینئول/1،8-سینئول، 6- ژرانیلاستات، 7- ژرانیول/تیمول/بورنئول/1،8-سینئول، 8- تیمول/لیمونن و 9- تیمول/پاراسیمن/بورنئول.
رمضان کلوندی؛ سید محسن حسامزاده حجازی؛ مهدی میرزا؛ مرتضی عطری؛ زیبا جمزاد؛ کیوان صفیخانی؛ مهدی احمدیان
چکیده
بهمنظور ارزیابی برخی از خصوصیات بومشناختی، ریختی و همچنین تعیین سطح پلوئیدی آویشن کرکآلود (Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas) با استفاده از روش .D.S.S (Determination of special station) 10 رویشگاه در استانهای لرستان، مرکزی، همدان، کرمانشاه و کردستان جهت انجام مطالعات مذکور انتخاب شد. در این پژوهش در بهار سال 1388 در مرحله گلدهی، جهت ارزیابی ریختی از هر رویشگاه ...
بیشتر
بهمنظور ارزیابی برخی از خصوصیات بومشناختی، ریختی و همچنین تعیین سطح پلوئیدی آویشن کرکآلود (Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas) با استفاده از روش .D.S.S (Determination of special station) 10 رویشگاه در استانهای لرستان، مرکزی، همدان، کرمانشاه و کردستان جهت انجام مطالعات مذکور انتخاب شد. در این پژوهش در بهار سال 1388 در مرحله گلدهی، جهت ارزیابی ریختی از هر رویشگاه پنج نمونه کامل گیاهی و سرشاخههای گلدار جهت استخراج اسانس تهیه و به همراه بذر بهمنظور تعیین سطح پلوئیدی در فصل تولید بذر جمعآوری شد. اطلاعات مربوط به رویشگاهها یادداشتبرداری شد. خصوصیات رویشی و زایشی هر جمعیت بهعلاوه بازده اسانس گونه مورد مطالعه در هر رویشگاه مورد بررسی قرار گرفت. بهمنظور تعیین سطح پلوئیدی، در هر جمعیت حداقل 10 یاخته متافاری نوک ریشه مورد مطالعه قرار گرفت و ضمن شمارش تعداد کروموزوم، سطح پلوئیدی آنها تعیین گردید. نتایج حاصل، جمعیتهای مورد مطالعه را در چهار گروه قرارداد. نتایج همچنین نشان داد که بیشترین میانگین طول و عرض برگ گلآذینی، بیشترین میانگین نسبت طول به عرض برگ گلآذینی، بیشترین میانگین نسبت طول به عرض برگ ساقهای، بیشترین میانگین طول دمبرگ، بیشترین میانگین طول لوله کاسه، بیشترین میانگین طول جام و بیشترین میانگین طول و عرض براکتئول در جمعیت Te9 بیشتر از جمعیتهای دیگر بود. بهطور کلی در بررسیهای سیتوژنتیکی انجام شده مشخص شد که گیاهان جمعیتهای Te1، Te2، Te3، Te4، Te5، Te6 و Te8 دارای 30 کروموزوم (30=x2=n2) و دیپلوئید و گیاهان جمعیتهای Te7، Te9 و Te10 دارای 60 کروموزوم (60=x4=n2) و تتراپلوئید میباشند. بالاترین بازده اسانس متعلق به رویشگاه Te5 (04/3%) بود.
الهام مدیری؛ فاطمه سفیدکن؛ زیبا جمزاد؛ اختر توسلی
چکیده
جنس Ziziphora متعلق به خانواده نعنا، شامل 4 گونه (Z. persica Bunge.، Z. capitata L.، Z. tenuior L. و Z. clinopodioides Lam.)، پراکندگی وسیعی در ایران دارد. گونه Z. clinopodioides L. با نام فارسی کاکوتی کوهی منبع غنی از روغن اسانسی است. در این تحقیق بخشهای هوایی پنج زیرگونه از گونه Z. clinopodioides Lam. از نقاط مختلف جمعآوری گردیدند. پس از خشک کردن گیاه، اسانسگیری از آن با روش تقطیر ...
بیشتر
جنس Ziziphora متعلق به خانواده نعنا، شامل 4 گونه (Z. persica Bunge.، Z. capitata L.، Z. tenuior L. و Z. clinopodioides Lam.)، پراکندگی وسیعی در ایران دارد. گونه Z. clinopodioides L. با نام فارسی کاکوتی کوهی منبع غنی از روغن اسانسی است. در این تحقیق بخشهای هوایی پنج زیرگونه از گونه Z. clinopodioides Lam. از نقاط مختلف جمعآوری گردیدند. پس از خشک کردن گیاه، اسانسگیری از آن با روش تقطیر با آب صورت گرفت. جداسازی و شناسایی ترکیبهای موجود در اسانس توسط کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) انجام شد. از نظر کمّی و کیفی اسانس زیرگونههای مختلف، با یکدیگر متفاوت هستند. در اسانس زیرگونه rigida جمعآوری شده از ارومیه و فارس 15 و 19 ترکیب شناسایی شد؛ ترکیب شاخص در هر دو پولگون بهترتیب با 8/46% و 1/36% بود. در اسانس زیرگونههای filicaulis از ارسباران، bungeana از تبریز و ronnigeri از ارومیه بهترتیب 15، 18 و 19 ترکیب شناسایی شد که پولگون، بهترتیب با 46%، 23% و 52% ترکیب شاخص بود. در اسانس زیرگونه pseudodasyantha جمعآوری شده از قزوین نرسیده به زشک و قزوین بهترتیب 14 و 16 ترکیب شناسایی شد. در گیاه اول پولگون (8/49%) و در گیاه دوم لیمونن (29%) ترکیبهای شاخص هستند. در اسانس زیرگونه مذکور از دو منطقه گرمابدره و شهرستانک بهترتیب 18 و 16 ترکیب شناسایی شد. ترکیبهای شاخص گاما-ترپینن (1/16%) در زیرگونه مربوط به گرمابدره و 1،8-سینئول (4/32%) در زیرگونه مربوط به شهرستانک میباشند.
سمیه شاهوردی؛ فاطمه سفیدکن؛ زیبا جمزاد؛ طاهر نژادستاری
چکیده
گونه Origanum Strobilaceum Mobayen & Ghahreman گیاهی از خانواده نعنا و متعلق به جنس Origanum است. در این تحقیق برای اولین بار، اسانس این گونه از نظر کمّی و کیفی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور سرشاخه گلدار گیاه مذکور از استان مازندران، جاده جنت رودبار جمعآوری گردید. پس از خشک کردن در سایه با روش تقطیر با آب اسانسگیری شد. سپس اجزای تشکیلدهنده ...
بیشتر
گونه Origanum Strobilaceum Mobayen & Ghahreman گیاهی از خانواده نعنا و متعلق به جنس Origanum است. در این تحقیق برای اولین بار، اسانس این گونه از نظر کمّی و کیفی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور سرشاخه گلدار گیاه مذکور از استان مازندران، جاده جنت رودبار جمعآوری گردید. پس از خشک کردن در سایه با روش تقطیر با آب اسانسگیری شد. سپس اجزای تشکیلدهنده اسانس با استفاده از دستگاههای GC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. 29 ترکیب در اسانس شناسایی شدند که 3/97% اسانس را تشکیل میدادند. عمدهترین اجزای اسانس پارا-سیمن (25%)، ترانس کاریوفیلن (4/14%)، تیمول (6/9%)، کارواکرول (3/5%) و کومینآلدئید (1/5%) میباشند. اسانس این گونه از نظر نوع ترکیبهای تشکیلدهنده با اسانس گونه O. vulgare که اجزای اصلی آن فنولهای تیمول و کارواکرول و نیز جرماکرن D و کاریوفیلن هستند، مشابهتها و تفاوتهایی دارد.
روحانگیز عباس عظیمی؛ فاطمه سفیدکن؛ زیبا جم زاد؛ غلامرضا بخشی خانیکی
چکیده
جنس Vitex از تیره Lamiaceae در مناطق گرمسیری نیمکره شمالی وجنوبی پراکندگی دارد. حدود 250 گونه از آن شناخته شده است و گسترش تعدادی ازگونه های آن تا مناطق معتدله نیز ادامه می یابد. بررسی خصوصیات مورفولوژی برگ، ساقه، گل و کاسه گل در کنار بررسیهای میکرومورفولوژیک حضور چهار گونه V. agnus-castus، V. pseudo-negundo،V. negundo,وV. trifolia را در ایران نشان میدهد. در ...
بیشتر
جنس Vitex از تیره Lamiaceae در مناطق گرمسیری نیمکره شمالی وجنوبی پراکندگی دارد. حدود 250 گونه از آن شناخته شده است و گسترش تعدادی ازگونه های آن تا مناطق معتدله نیز ادامه می یابد. بررسی خصوصیات مورفولوژی برگ، ساقه، گل و کاسه گل در کنار بررسیهای میکرومورفولوژیک حضور چهار گونه V. agnus-castus، V. pseudo-negundo،V. negundo,وV. trifolia را در ایران نشان میدهد. در این تحقیق سرشاخههای گلدار این گونه (زمان گلدهی) از رویشگاه طبیعی جمع آوری گردید و پس از خشک کردن در سایه، اسانس آنها به روش تقطیر با آب جداسازی شد و سپس توسط دستگاه GC و GC/MS موردتجزیه و شناسائی قرار گرفت. در اسانس گونه V. agnus-castu، منوترپنوئیدها (82.8%) ترکیبهای غالب بودند که از میان آنها 1و8-سینئول (18.5%)، آلفا-پینن (17.8%)، لیمونن (15.7%) و سابینن (14.9%) اجزای عمده بودند. در اسانس گونه V. pseudo-negundoسزکوئیترپنوئیدها (50.7%) ترکیبهای غالب بودند که عمدهترین آنها شامل آلفا-گواین (14.2%)، جرماکرن D)11.6%)، آلفا-کادینول (10%) و بیسیکلوجرماکرن (9.9%) می شدند. در اسانس گونه negundoV.، منوترپنوئیدها ترکیبهای غالب بودند (66.6%) که از میان آنها 1و8-سینئول (20.8%) و آلفا-پینن (18.8%) اجزای عمده بودند. در اسانس گونه V. trifolia، منوترپنوئیدها بخش عمده اسانس را تشکیل میدادند (67.1%) که از میان آنها سابینن (24.6%) و آلفا-پینن (23.9%) اجزای اصلی بودند. ترکیب 1و8-سینئول در اسانس این گونه برخلاف گونه های دیگر وجود نداشت به علاوه ترکیب سزکوئیترپنوئیدی بتا-کاریوفیلن (10.5%) دارای در صد نسبتا بالایی در اسانس بود.
