محمدتقی درزی؛ امیر قلاوند؛ فرهاد رجالی
دوره 25، شماره 1 ، اردیبهشت 1388، ، صفحه 1-19
چکیده
به منظور بررسی اثر کودهای بیولوژیک بر روی جذب عناصر نیتروژن (N)، فسفر (P)، پتاسیم (K) و عملکرد دانه در گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)، آزمایشی بهصورت فاکتوریل سه عاملی با استفاده از عاملهای قارچ میکوریزایی (تلقیح و عدم تلقیح)، کود فسفات زیستی (0، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار) و ورمیکمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر کودهای بیولوژیک بر روی جذب عناصر نیتروژن (N)، فسفر (P)، پتاسیم (K) و عملکرد دانه در گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)، آزمایشی بهصورت فاکتوریل سه عاملی با استفاده از عاملهای قارچ میکوریزایی (تلقیح و عدم تلقیح)، کود فسفات زیستی (0، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار) و ورمیکمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با هیجده تیمار و سه تکرار و در دو سال زراعی 1384 و 1385 در ایستگاه تحقیقات همندآبسرد (وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور) به اجرا درآمد. مقایسه میانگینها توسط آزمون چند دامنهای دانکن در سطح احتمال پنج درصد انجام شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین غلظت نیتروژن (62/2%)، فسفر (21/1%) و پتاسیم در دانه (54/1%) و عملکرد دانه (1367 کیلوگرم در هکتار) در تلقیح با میکوریزا حاصل شد. کود فسفات زیستی نیز تأثیر معنیداری بر روی صفات یاد شده داشت. بهطوری که بیشترین غلظت نیتروژن (64/2%) با کاربرد 60 کیلوگرم و بالاترین غلظت فسفر (20/1%) و پتاسیم در دانه (52/1%) و عملکرد دانه (1316 کیلوگرم در هکتار) با کاربرد 30 کیلوگرم از آن بدست آمد. همچنین بیشترین غلظت نیتروژن (82/2%)، فسفر (25/1%) و پتاسیم در دانه (66/1%) و عملکرد دانه (1689 کیلوگرم در هکتار) با مصرف 10 تن ورمیکمپوست حاصل شد. اثر متقابل همافزایی و مثبت نیز در بین عوامل مشاهده شد که میتوان به اثر متقابل بین تلقیح میکوریزایی و کود فسفات زیستی بر غلظت نیتروژن در دانه و اثر متقابل میان کود فسفات زیستی و ورمیکمپوست بر غلظت فسفر در دانه اشاره کرد.
فاطمه حیدری؛ سعید زهتاب سلماسی؛ عزیز جوانشیر؛ هوشنگ آلیاری؛ محمدرضا دادپور
دوره 24، شماره 1 ، اردیبهشت 1387، ، صفحه 1-9
چکیده
نعناع فلفلی با نام علمیMentha piperita L.، از جمله گیاهان دارویی و معطر باارزش در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی است که به دلیل طیف وسیع کاربرد آن در صنایع مختلف دارویی در سطح وسیعی از مزارع کشت میشود. بهمنظور بررسی تأثیر عناصر ریز مغذی و تراکم بوته بر درصد و عملکرد اسانس آزمایشی در سال 1384، در دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در قالب ...
بیشتر
نعناع فلفلی با نام علمیMentha piperita L.، از جمله گیاهان دارویی و معطر باارزش در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی است که به دلیل طیف وسیع کاربرد آن در صنایع مختلف دارویی در سطح وسیعی از مزارع کشت میشود. بهمنظور بررسی تأثیر عناصر ریز مغذی و تراکم بوته بر درصد و عملکرد اسانس آزمایشی در سال 1384، در دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در قالب فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد که فاکتورهای آن را عناصر ریز مغذی در دو سطح (عدم محلولپاشی و محلولپاشی) و تراکم بوته در چهار سطح (8، 12، 16 و 20 بوته در متر مربع)، تشکیل میدادند. دادههای بدست آمده از هر دو چین به صورت آزمایش فاکتوریل بر مبنای بلوکهای کامل تصافی و دادههای حاصل از یک سال به صورت اسپلیت پلات در زمان آنالیز شده است. نتایج حاصل از دو چین نشان داد که نعناع فلفلی در چین اول نسبت به چین دوم از رشد مناسبتری برخوردار بود. بهطوری که این گیاه بیشترین عملکرد اسانس را در چین اول تولید نمود، اما میزان اسانس در برگ و بوته در چین اول نسبت به چین دوم کمتر بود. بیشترین درصد اسانس برگ در چین دوم و در اثر محلولپاشی با عناصر ریز مغذی به میزان 96/2 درصد حاصل شد. بیشترین عملکرد اسانس نیز در چین اول به میزان 02/20 لیتر در هکتار بدست آمد. نعناع فلفلی در تراکم 20 بوته در متر مربع و در اثر محلولپاشی با عناصر ریز مغذی بیشترین عملکرد خشک و عملکرد اسانس را در واحد سطح تولید نمود.
نرگس جعفری دینانی؛ صدیقه عسگری؛ حسین مدنی؛ غلامعلی نادری؛ پروین محزونی
دوره 23، شماره 1 ، اردیبهشت 1386، ، صفحه 1-12
چکیده
آترواسکلروز که اساساً در سرخرگهای بزرگ و متوسط اتفاق میافتد یکی از عوامل اصلی در ایجاد بیماریهای قلبی عروقی میباشد. مطالعات اپیدمیولوژیک نشان میدهند، در جوامعی که از گیاهان دارویی استفاده میکنند بیماریهای قلبی عروقی و از جمله آترواسکلروز کمتر دیده میشود. شیرینبیان (Glycyrrhiza glabra) گیاهی از خانواده نخود است که وجود ترکیبهای ...
بیشتر
آترواسکلروز که اساساً در سرخرگهای بزرگ و متوسط اتفاق میافتد یکی از عوامل اصلی در ایجاد بیماریهای قلبی عروقی میباشد. مطالعات اپیدمیولوژیک نشان میدهند، در جوامعی که از گیاهان دارویی استفاده میکنند بیماریهای قلبی عروقی و از جمله آترواسکلروز کمتر دیده میشود. شیرینبیان (Glycyrrhiza glabra) گیاهی از خانواده نخود است که وجود ترکیبهای هیپولیپیدمیک و فلاونوئیدهای با فعالیت آنتیاکسیدان قوی در این گیاه به اثبات رسیدهاست. هدف این تحقیق بررسی اثرات عصاره شیرینبیان بر لیپیدهای سرم و ایجاد آترواسکلروز در خرگوشهای تغذیه شده با رژیم پر کلسترول میباشد. در این تحقیق 15 سر خرگوش نر به صورت تصادفی به سه گروه تقسیم شدند. گروه رژیم معمولی، گروه کنترل پر کلسترول (1% کلسترول) و گروه پر کلسترول + شیرینبیان (مصرف یک روز در میان عصاره شیرینبیان با میزان mg/kg body weight50). غلظت کلسترول تام (TC)، تری گلیسرید (TG)، LDL کلسترول و HDL کلسترول سرم در زمان شروع آزمایش، پایان ماه اول و پایان ماه دوم در خرگوشها تعیین شدهاست. در پایان مطالعه خرگوشها با میزان بالای کلروفرم کشته و آئورت آنها برای تعیین شدت ضایعات آترواسکلروتیک برداشته شد. شیرینبیان به طور معنیدار سطح TC،TG و LDLکلسترول را کاهش و سطح HDL کلسترول را افزایش میدهد و سبب کاهش ضایعات آترواسکلروتیک در آئورت میشود (p-value<0.05). نتایج بیانگر آن است که عصاره شیرینبیان برای جلوگیری از پیشرفت بیماری آترواسکلروز در خرگوش مؤثر میباشد. بنابراین مطالعات گسترده جهت بررسی این اثرات در انسان به منظور مصرف شیرینبیان در پیشگیری و درمان آترواسکلروز مورد نیاز است.
شهلا شفیعی ادیب؛ مجید امینی دهقی؛ سید علیمحمد مدرس ثانوی
چکیده
بهمنظور بررسی اثر کودهای زیستی بر کمّیت و کیفیت گیاه دارویی گلراعی (Hypericum perforatum L.)، آزمایشی بهصورت فاکتوریل سه فاکتوره شامل کود فسفات زیستی (تلقیح و عدم تلقیح)، ورمیکمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار) و کود شیمیایی فسفر (0، 100 و 200 کیلوگرم در هکتار) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1389 در مرکز تحقیقات گیاهان دارویی ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر کودهای زیستی بر کمّیت و کیفیت گیاه دارویی گلراعی (Hypericum perforatum L.)، آزمایشی بهصورت فاکتوریل سه فاکتوره شامل کود فسفات زیستی (تلقیح و عدم تلقیح)، ورمیکمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار) و کود شیمیایی فسفر (0، 100 و 200 کیلوگرم در هکتار) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1389 در مرکز تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه شاهد اجرا شد. همچنین یک کرت بهعنوان تیمار شاهد شیمیایی شامل کود شیمیایی (N=250 kg/h، P2O5=200 kg/h و K2O=100 kg/h) برای مقایسه با کرتهای کود زیستی در هر تکرار قرار داده شد. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد بیولوژیک (66/199 گرم در مترمربع)، عملکرد سرشاخه گلدار (33/1149 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد هیپریسین (23/157 گرم در هکتار) در سطح دوم ورمیکمپوست بدست آمد و بین سطح دوم و سوم ورمیکمپوست اختلاف معنیداری وجود نداشت. در این تحقیق اثرات متقابل دو فاکتور تلقیح بارور-2 و کود شیمیایی فسفر معنیدار شد، بهطوری که بیشترین میزان عملکرد سرشاخه گلدار (44/1267 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد بیولوژیک (67/225 گرم در مترمربع)، عملکرد هیپریسین (8/176 گرم در هکتار) و کلروفیل a (247/0 میلیگرم بر گرم برگ تازه) در تیمار تلقیح بارور-2 به همراه 100 کیلوگرم کود فسفره بدست آمد که در بیشتر آنها مقدارشان با تیمار 200 کیلوگرم کود فسفره بدون تلقیح با بارور-2 اختلاف معنیداری وجود نداشت. مقایسه شاهد با تیمارهای کود زیستی معنیدار گردید. به نظر میرسد که کودهای بیولوژیک میتوانند در کشاورزی پایدار بهعنوان یک جایگزین برای کودهای شیمیایی در گیاه دارویی گلراعی مورد استفاده قرار گیرند.
فاطمه سفیدکن؛ ریحانه طائبنیا؛ مهدی میرزا
چکیده
مرزهها گیاهان یکساله یا چندساله معطر از خانواده نعنا هستند که قسمتهای سبز آنها بهصورت خوراکی و اسانس آنها به فراوانی در صنایع غذایی و دارویی استفاده میشود. مرزه رشینگری (Satureja rechingeri Jamzad) یکی از گونههای انحصاری جنس مرزه در ایران است که در استان ایلام بهصورت خودرو میروید. در این تحقیق بهمنظور زراعی کردن این گونه و بررسی ...
بیشتر
مرزهها گیاهان یکساله یا چندساله معطر از خانواده نعنا هستند که قسمتهای سبز آنها بهصورت خوراکی و اسانس آنها به فراوانی در صنایع غذایی و دارویی استفاده میشود. مرزه رشینگری (Satureja rechingeri Jamzad) یکی از گونههای انحصاری جنس مرزه در ایران است که در استان ایلام بهصورت خودرو میروید. در این تحقیق بهمنظور زراعی کردن این گونه و بررسی کمّیت و کیفیت اسانس آن در حالت زراعی، ابتدا بذر شش توده از این گونه از رویشگاههای طبیعی در استان ایلام جمعآوری شده و در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی، در سه تکرار کشت شدند. بهمنظور بررسی و مقایسه کمّی و کیفی اسانس این تودهها، سرشاخههای گلدار آنها، طی سه سال متوالی پس از کشت جمعآوری شدند و پس از خشکشدن در محیط آزمایشگاه به روش تقطیر با آب مورد اسانسگیری قرار گرفتند. ضمن محاسبه بازده اسانس، ترکیبهای تشکیلدهنده اسانسها با استفاده از کروماتوگرافی گازی تجزیهای (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیفسنج جرمی (GS-MS) و محاسبه شاخص بازداری مورد اندازهگیری و شناسایی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بازده اسانس چهار جمعیت از شش جمعیت مورد بررسی در سه سال پس از کشت دارای یک روند افزایشی بوده و در سال سوم به 8/4% تا 6% رسید. ترکیب عمده اسانس همه جمعیتها در سه سال متوالی پس از کاشت، کارواکرول بود که بین 80% تا 88% اسانس را در گیاهان دو و سه ساله به خود اختصاص داد. براساس این نتایج و بهبود بازده اسانس در نمونههای کشت شده نسبت به نمونههای خودرو و همچنین حفظ کیفیت اسانس با توجه به مقدار بالای کارواکرول، میتوان کشت و توسعه مرزه رشینگری را در شرایط زراعی محل اجرای تحقیق و شرایط مشابه توصیه کرد.
سید محسن حسینی؛ مجید آقاعلیخانی؛ فاطمه سفیدکن؛ امیر قلاوند
چکیده
مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) بومی ایران و در معرض تهدید است که کشت آن در نظامهای کمنهاده و ارگانیک در حفاظت از این ذخیره ژنتیکی نقش مهمی دارد. برای مقایسه درصد اسانس مرزه و ترکیبهای آن در رویشگاه طبیعی و مزرعه، آزمایشی انجام شد که طی آن تأثیر تیمارهای تغذیهای در دو آرایش کاشت (مستطیل و زیگزاگ) در چهار تراکم صفر، 6، 12 و 18 بوته در مترمربع ...
بیشتر
مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) بومی ایران و در معرض تهدید است که کشت آن در نظامهای کمنهاده و ارگانیک در حفاظت از این ذخیره ژنتیکی نقش مهمی دارد. برای مقایسه درصد اسانس مرزه و ترکیبهای آن در رویشگاه طبیعی و مزرعه، آزمایشی انجام شد که طی آن تأثیر تیمارهای تغذیهای در دو آرایش کاشت (مستطیل و زیگزاگ) در چهار تراکم صفر، 6، 12 و 18 بوته در مترمربع علف هرز تاجخروس وحشی (Amaranthus retroflexux L.) بررسی شد. آزمایش بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سالهای 1391-1389 در ایستگاه اسماعیلآباد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قزوین اجرا شد. تیمارهای تغذیهای شامل: NPK به همراه محلولپاشی ریزمغذیها، ورمیکمپوست به میزان چهار تن در هکتار و ورمیکمپوست به میزان دو تن در هکتار+ ورمیتی به میزان40 لیتر در هکتار بود. در مرحله گلدهی مرزه میزان اسانس و درصد ترکیبهای آن در نمونههای کشت شده و رویشگاه طبیعی اندازهگیری شد. آرایش کاشت بر میزان و ترکیبهای اسانس تأثیر معنیداری نداشت. از نظر تولید اسانس سطح کودی ورمیکمپوست دو تن+ ورمیتی 40 لیتر در چین اول با 28.38% و در چین دوم ورمیکمپوست چهار تن با 46.04% در مقایسه با رویشگاه طبیعی برتری داشتند. میزان اسانس مرزه رشد کرده در حضور علف هرز در تمام سطوح نسبت به رویشگاه طبیعی برتری داشت و بیشترین میزان در چین اول 30.41% و در چین دوم 51.80% مربوط به تراکم 18 بوته تاجخروس در مترمربع بود. در تمام تیمارهای کودی میزان تیمول نسبت به رویشگاه طبیعی (38.49%) برتری داشت و بیشترین میزان (42.95%) در اثر تیمار کاربرد چهار تن ورمیکمپوست حاصل شد. مرزه سهندی در شرایط عدم حضور علف هرز با 45.18% بیشترین میزان تیمول را نسبت به مرزه رشد کرده در رویشگاه طبیعی تولید کرد.
کمال الدین دیلمقانی؛ رمضانعلی خاوری نژاد؛ حمید فهیمی؛ حسن حکمت شعار
چکیده
Hyoscyamus pusillus گیاهی تولید کننده آلکالوئیدهای تروپان از خانواده سیب زمینی است. برای بررسی میزان آلکالوئیدهای تروپان، گیاهان در مراحل مختلف رشد رویشی، گلدهی و میوه دهی از دو منطقه در آذربایجان جمعآوری و پس از استخراج آلکالوئیدهای بخشهای مختلف آنها به طور جداگانه، میزان آلکالوئیدهای هیوسیامین و اسکوپولامین با دستگاه کروماتوگرافی ...
بیشتر
Hyoscyamus pusillus گیاهی تولید کننده آلکالوئیدهای تروپان از خانواده سیب زمینی است. برای بررسی میزان آلکالوئیدهای تروپان، گیاهان در مراحل مختلف رشد رویشی، گلدهی و میوه دهی از دو منطقه در آذربایجان جمعآوری و پس از استخراج آلکالوئیدهای بخشهای مختلف آنها به طور جداگانه، میزان آلکالوئیدهای هیوسیامین و اسکوپولامین با دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا(HPLC) مورد سنجش قرار گرفت. همچنین در هر دو منطقه تاثیر عوامل محیطی روی میزان آلکالوئیدهای تروپان بررسی شد. نتایج بدست آمده نشان دادند که میزان آلکالوئیدهای هیوسیامین و اسکوپولامین در مراحل مختلف رشد و در بخشهای مختلف گیاه تفاوت دارند. بیشترین میزان آلکالوئید هیوسیامین در هر دو منطقه در برگهای این گیاه درمرحله گلدهی و کمترین میزان در ساقه آن در مرحله رویشی دیده شد. آلکالوئید غالب در بخشهای گوناگون این گیاه در مراحل مختلف رشد، به استثنای بذرها، هیوسیامین است. به علاوه، نتایج حاصل از اندازه گیری میزان آلکالوئیدها نشان داد که میزان این دو آلکالوئید در گیاهان منطقه مرند در همه مراحل رشد بالاتر از میزان آنها درگیاهان منطقه تبریز بود. نتایج حاصل از بررسی تاثیر عوامل محیطی روی میزان آلکالوئیدها نشان داد که برخی عوامل محیطی روی میزان تولید آلکالوئیدهای تروپان در این گیاه تاثیر میگذارند. برای مثال، با افزایش ارتفاع منطقه و میزان نیتروژن و فسفر خاک میزان آلکالوئیدها افزایش مییابند. در حالی که، برعکس، کاهش پتاسیم خاک باعث افزایش میزان آلکالوئیدهای تروپان میشود.
محمدامین سلطانی پور
چکیده
مطالعه فنولوژیک برای تنظیم برنامههای بهرهبرداری از گیاهان، میزان مواد مؤثر، جمعآوری بذرها، مبارزه با آفات گیاهی، جلوگیری از برداشتهای بیموقع، از بین بردن گیاهان هرز و مهاجم، پرورش زنبور عسل و شناخت ارزش غذایی گونههای گیاهی در مراحل مختلف حیاتی حایز اهمیت فراوانی است. در این بررسی سه محل در عرضها و نقاط مختلف ارتفاعی ...
بیشتر
مطالعه فنولوژیک برای تنظیم برنامههای بهرهبرداری از گیاهان، میزان مواد مؤثر، جمعآوری بذرها، مبارزه با آفات گیاهی، جلوگیری از برداشتهای بیموقع، از بین بردن گیاهان هرز و مهاجم، پرورش زنبور عسل و شناخت ارزش غذایی گونههای گیاهی در مراحل مختلف حیاتی حایز اهمیت فراوانی است. در این بررسی سه محل در عرضها و نقاط مختلف ارتفاعی با تنوع گیاهی متفاوت در محدوده جغرافیایی استان هرمزگان بین 800 تا 1400 متر ارتفاع از سطح دریا برگزیده شدند. در هر رویشگاه فعالیتهای رویشی و زایشی گونه دارویی مورخوش (Zhumeria majdae) هر هفته یکبار در مدت 2 سال ثبت گردید. نتایج این بررسی نشان میدهد که به طور کلی اختلاف زمانی از آغاز رشد تا پایان رشد زایشی حدود 20 روز، تفاوت طول دوره رکود حداکثر کمتر از یک ماه، اختلاف دوره آغاز رشد زایشی تا گلدهی کامل حداکثر دو هفته و اختلاف طول دوره ظهور بذر تا ریزش کامل آن در مناطق مختلف ارتفاعی 15 روز است و به طور کلی طول این دوره حداقل 40 روز و حداکثر دو ماه است. آغاز رشد رویشی بین هفته سوم بهمن تا هفته اول اسفند ماه متغیر است و زمان اوج برگدهی از هفته سوم اسفند تا هفته اول فروردین ماه در نوسان است. شروع دوره رکود از هفته اول تا هفته آخر خرداد ماه متغیر میباشد. به طور کلی با توجه به مناطق مورد مطالعه میتوان نتیجه گرفت که با افزایش ارتفاع از سطح دریا آغاز رشد رویشی و ظهور برگهای اولیه به تأخیر میافتد و ارتفاع از سطح دریا در طول دوره رشد رویشی و زمان وقوع پدیدههای حیاتی نقش دارد و با افزایش آن دوره رویش طولانیتر میگردد.
جمال حسنی
دوره 20، شماره 1 ، اردیبهشت 1383، ، صفحه 1-18
چکیده
استفاده از گیاهان اسانس دار در ایران از سابقه ای بسیار طولانی برخوردار است و با توجه به اهمیت این گیاهان ضرورت دارد تا مطالعات جامعی در مورد آنها انجام شود. در استان کردستان گونه های متنوعی از گیاهان اسانس دار می رویند. در این مطالعه دو جنس از گیاهان معطر شامل Thymus وZiziphora به منظور شناسایی گونه ها، زیرگونه ها و بررسی ویژگیهای اکولوژیکی ...
بیشتر
استفاده از گیاهان اسانس دار در ایران از سابقه ای بسیار طولانی برخوردار است و با توجه به اهمیت این گیاهان ضرورت دارد تا مطالعات جامعی در مورد آنها انجام شود. در استان کردستان گونه های متنوعی از گیاهان اسانس دار می رویند. در این مطالعه دو جنس از گیاهان معطر شامل Thymus وZiziphora به منظور شناسایی گونه ها، زیرگونه ها و بررسی ویژگیهای اکولوژیکی رویشگاههای آنها مورد بررسی قرار گرفتند. بدین منظور ابتدا با مراجعه به منابع علمی شامل بانکهای اطلاعاتی، کتابها و هرباریوم، اطلاعات مورد نیاز در مورد گیاهان اسانس دار به ویژه جنسهای مورد نظر بدست آمد. پراکنش آنها در نقاط مختلف استان، شامل محل پراکنش، ارتفاع محل رویش از سطح دریا ، درصد و جهت شیب، جنس خاک، گونه های همراه و فنولوژی گیاه ثبت شد . نتایج بدست آمده نشان داد که گونه های جنسThymus شامل , kotschyanus, fallax, eriocalyx transcaucasicus, pubescens و daenensis با دو زیر گونه به نامهای daenensis و lancifolia در مناطق مختلف استان در 1560 تا 2200 متر ارتفاع از سطح دریا و به نحو عمده در شیبهای شمال و شمالغربی رویش دارند. گونه چند ساله clinopodioides متعلق به جنس Ziziphora در دامنه ارتفاعی 1450 تا 2000 متر از سطح دریا در نقاط مختلف استان و اغلب همراه گونه های Thymus دیده می شود. گونه های یکساله این جنس در مناطق مختلف استان در کنار جاده ها و داخل مزارع رویش دارند. به طور کلی گیاهان فوق جزو پوشش طبیعی مراتع هستند و به لحاظ تاج پوشش گسترده و وسیعی که دارند علاوه بر نقش دارویی و معطر بودن در حفاظت خاک نیز از اهمیت خاصی برخوردار می باشند . بنابراین ضروری است تا در حفظ و نگهداری آنها کوشش لازم بعمل آید.
مریم نیاکان؛ رمضانعلی خاوری نژاد؛ محمدباقر رضایی
دوره 19، شماره 1 ، اردیبهشت 1382، ، صفحه 1-14
چکیده
اثر دو سطح از کود ازت (اوره) به مقادیر (0، 100 کیلوگرم در هکتار) به همراه کودهـای فسفـر و پتـاس هـرکـدام به میزان 100کیلو گرم در هکتار به صورت دو نسبـتN0 P100 K100 (شاهد) وN100 P100 K100 بر مقدار ترکیبات اسانس برگ (در مرحلة قبل از گلدهی) و سرشاخههای گلدار گیاه نعناع فلفلی (.Mentha piperita L)در سال 1377تحت شرایط مزرعهای بصورت طرح آماری کرتهای خرد شده و در چهار ...
بیشتر
اثر دو سطح از کود ازت (اوره) به مقادیر (0، 100 کیلوگرم در هکتار) به همراه کودهـای فسفـر و پتـاس هـرکـدام به میزان 100کیلو گرم در هکتار به صورت دو نسبـتN0 P100 K100 (شاهد) وN100 P100 K100 بر مقدار ترکیبات اسانس برگ (در مرحلة قبل از گلدهی) و سرشاخههای گلدار گیاه نعناع فلفلی (.Mentha piperita L)در سال 1377تحت شرایط مزرعهای بصورت طرح آماری کرتهای خرد شده و در چهار تکرار مورد بررسی قرار گرفت. در پژوهش حـاضر مشخص گردیـد صرفنظـر از نوع تیمـار، ترکیبــات عمده اسـانس شـامل β-ocimene، Linalool، 1,8-cineole، β-caryophyllene و Myrcene میبـاشـد. در نسبـتK100 N0 P100 (شـاهـد)، مقدار تـرکیباتی نظیر 1,8-cineole و Linalool در سرشاخههای گلدار بیش از برگهـا در مرحله قبـل از گلدهی است. در برگها افزایش مقدار کود ازت از سطح 0 به 100Kg ha-1 در کنار دو کود فسفـر و پتـاس به طور قابل ملاحظهای مـوجـب ازدیـاد مقـدار 1,8-cineole و Linalool .شد. در حالیـکه این افزایـش در کود ازت رونـد کـاهنـدهای را در مقدار β-caryophyllene و β-ocimene ایجاد نمود. در سـرشـاخـههـای گلـدار کـاربـرد کـود ازت در سـطح 100kg ha-1 ازدیـاد میـزان β-caryophyllene و β -ocimene را بدنبـال داشت، درصورتیـکه موجب کـاهش مقدار β-cineole و Linaloolشد. شایان توجه است که در شاهد مقدار اسانس سرشاخههای گلدار بیش از برگها بود و افزایش کود ازت روند مثبتی را هم بر میزان اسانس برگ و هم اسانس سرشاخههای گلدار به همراه داشت.
کامکار جایمند؛ مهدی میرزا؛ زیبا جمزاد؛ زهرا فاکر باهر
دوره 18، شماره 1 ، اسفند 1381، ، صفحه 1-9
چکیده
پونه از جمله گیاهان بسیار مهم معطر و دارویی است که مصارف گستردهای در صنایع مختلف دارد. هدف از این بررسی شناسایی و کاربرد ترکیبهای اسانس پونه میباشد. نمونه کشت شده پونه کرمانی M. longifolia (L.) Hud. var. kermanansisو پونه جنگلی M. longifolia (L.) Hud. var. kotschianaدر ایستگاه البرز کرج در زمان گلدهی، برگ و گل برداشت گردید و با روش تقطیر با بخار آب تحت اسانسگیری ...
بیشتر
پونه از جمله گیاهان بسیار مهم معطر و دارویی است که مصارف گستردهای در صنایع مختلف دارد. هدف از این بررسی شناسایی و کاربرد ترکیبهای اسانس پونه میباشد. نمونه کشت شده پونه کرمانی M. longifolia (L.) Hud. var. kermanansisو پونه جنگلی M. longifolia (L.) Hud. var. kotschianaدر ایستگاه البرز کرج در زمان گلدهی، برگ و گل برداشت گردید و با روش تقطیر با بخار آب تحت اسانسگیری قرار گرفت. جهت شناسایی ترکیبهای اسانس از دو دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) استفاده گردید. ترکیبهای عمده در اسانس برگ و گل پونه کرمانی عبارت است از: piperitenone oxide (45.7 % و 44.3%)، piperitone (30.6 % و 25.3%) و piperitenone (5.6 % و10.6% ) و ترکیبهای عمده در اسانس برگ وگل پونه جنگلی عبارت است از : piperitone (58.2 % و 64%)، 1,8-cineole (26.7% و 28.4%) و piperitenone oxide (4.6% و2.1% ).
حدیث حسنوند؛ سید عطاءاله سیادت؛ عبدالمهدی بخشنده؛ محمدرضا مرادی تلاوت؛ عادل پشت دار
چکیده
بهمنظور بررسی عملکرد و برخی ویژگیهای فیزیولوژیک گل گاوزبان (Borago officinalis L.) تحت تراکم بوته و تاریخهای مختلف کاشت در شهر اهواز، آزمایشی بهصورت کرتهای یکبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل تاریخ ...
بیشتر
بهمنظور بررسی عملکرد و برخی ویژگیهای فیزیولوژیک گل گاوزبان (Borago officinalis L.) تحت تراکم بوته و تاریخهای مختلف کاشت در شهر اهواز، آزمایشی بهصورت کرتهای یکبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل تاریخ کاشت در پنج سطح (15 مهر، 5 آبان، 25 آبان، 15 آذر و 5 دی) در کرتهای اصلی و تراکم بوته با چهار سطح (6، 10، 14 و 18 بوته در مترمربع) در کرتهای فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کشت دیرهنگام (5 دیماه) سبب افزایش دما در مرحله گلدهی و کاهش معنیدار عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی بهترتیب با میانگین 182.2 و 1443.4 کیلوگرم در هکتار گردید. تاریخ کاشت 5 آبان در تراکم 10 بوته در مترمربع بهترتیب با میانگینهای 1243.8 و 470.3 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه و عملکرد روغن و تاریخ کاشت 15 مهر در تراکم 14 بوته در مترمربع با میانگینهای 1.13 و 2.39 میلیگرم بر گرم وزن تر بیشترین کلروفیل a و کلروفیل کل را به خود اختصاص دادند. با تأخیر در تاریخ کاشت از 15 مهر تا 5 دی، محتوای نسبی آب برگ، پایداری غشاء سلول و میزان کلروفیل برگ کاهش یافت. تراکم بالای بوته در مترمربع باعث افزایش ارتفاع بوته و عملکرد بیولوژیکی و کاهش درصد روغن شد. صفات مورد بررسی بجز درصد روغن دانه در تاریخ کاشتهای مختلف با هم اختلاف معنیدار داشتند.
محمدباقر رضایی؛ فرانسواز برنار؛ سید احمد شفیعی دارابی
دوره 17، شماره 1 ، بهمن 1381، ، صفحه 1-73
چکیده
با توجه به اهمیت گیاهان دارویی در عصر حاضر و لزوم شناخت همه جانبه آنها درجهت بهره برداری هرچه بیشتر و به روز رسانی اطلاعات گذشته، جنبههای گوناگون گیاه باریجه بهعنوان یکی از گیاهان دارویی ارزشمند و مؤثر در طب سنتی، شامل خصوصیات گیاه شناختی، مشخصات رویشی و اکولوژیکی، نحوه بهره برداری، کشت زراعی، ترکیبهای شیمیایی، و مصارف پزشکی ...
بیشتر
با توجه به اهمیت گیاهان دارویی در عصر حاضر و لزوم شناخت همه جانبه آنها درجهت بهره برداری هرچه بیشتر و به روز رسانی اطلاعات گذشته، جنبههای گوناگون گیاه باریجه بهعنوان یکی از گیاهان دارویی ارزشمند و مؤثر در طب سنتی، شامل خصوصیات گیاه شناختی، مشخصات رویشی و اکولوژیکی، نحوه بهره برداری، کشت زراعی، ترکیبهای شیمیایی، و مصارف پزشکی و درمانی آن مورد بررسی قرار گرفته و در هر مورد نیز بررسیهای مؤلف بهطور اختصار ذکر شده است. در جهت توسعه مطالعات بیوتکنولوژیکی با هدف تولید متابولیتهای ثانویه در شرایط آزمایشگاهی و بررسی و اصلاح آن در شرایط طبیعی، کشت بافت گیاه باریجه با استفاده از ریشهچه و ساقهچههای حاصل از بذرهای تازه جوانه زده، در محیط پایه MS همراه با ویتامینهای و هیدرولیز کازیین (mgL-1 200)، در تیمارهای هورمونی IBA (1) ,NAA (1) و یا1)) BAP، و در دمای Cْ25 انجام شده و القای ریشه از کالوسهای بدست آمده در محیط پایه فوق همراه با تیمار هورمونیNAA ) 0.1 ،1 ( و دمای 4 درجه انجام شد. بررسیهای انجام شده نشان میدهد که کالوس باریجه در تیمارهای هورمونی متفاوت بهخوبی رشد میکند ولی از ترکیبهای اسانس و یا رزینی (ترکیبهای ضد باکتریایی) مناسبی برخوردار نیست. کشت ریشه این گیاه از ریشهچه حاصل از دانه رستهای آن انجام شده که رشد آن با رشد ریشه در گیاهان طبیعی قابل مقایسه میباشد.
احمد اکبرینیا؛ پرویز باباخانلو
دوره 16، شماره 1 ، بهمن 1381، ، صفحه 1-39
چکیده
استان قزوین با وسعت حدود 1.58 میلیون هکتار به دلیل تنوع آب و هوایی و پستی و بلندی دارای رویشهای بسیار متنوع است به طوری که ارتفاع از سطح دریا از 300 متر در طارم سفلی تا 4140 متر در قله سیالان الموت متغیراست حدود 61 درصد وسعت استان کوهستانی و 39 درصد آن دشت میباشد طرح تحقیقاتی جمعآوری و شناسایی گیاهان دارویی استان به مدت 4 سال اجرا گردید و ...
بیشتر
استان قزوین با وسعت حدود 1.58 میلیون هکتار به دلیل تنوع آب و هوایی و پستی و بلندی دارای رویشهای بسیار متنوع است به طوری که ارتفاع از سطح دریا از 300 متر در طارم سفلی تا 4140 متر در قله سیالان الموت متغیراست حدود 61 درصد وسعت استان کوهستانی و 39 درصد آن دشت میباشد طرح تحقیقاتی جمعآوری و شناسایی گیاهان دارویی استان به مدت 4 سال اجرا گردید و با انجام مأموریتهای صحرایی و بررسی منابع موجود حدود 250 گونه گیاه دارویی جمعآوری وشناسایی گردید. بیشترین درصد گونههای دارویی از الموت و طارم سفلی جمعآوری گردید. برخی از گونههای دارویی رویشگاههای محدودی داشتند از جمله شاهپسند Verbena officinalis، نوعی خشخاشPapaver bracteatum ، عناب Ziziphus vulgaris، درحالی که برخی دیگر مثل بومادران Achillea millefolium، ریواسRheum ribes ، آویشن Thymus kotschyanus، و… در محدوده وسیعی از ارتفاعات استان پراکنش دارند. گل گاوزبان ایران Echium amoenum، که دربرخی از روستاهای الموت کشت میشود و گلپر Heracleum persicum، استان از شهرت خاصی در بازار دارویی سنتی ایران برخوردار هستند. بیش از 40 گونه گیاه دارویی توسط اهالی روستاهای استان جمعآوری و به بازار دارویی عرضه میشود.
فاطمه سفیدکن؛ عباس رحیمی بیدگلی
دوره 15، شماره 1 ، دی 1381، ، صفحه 1-22
چکیده
برای اجرای این طرح اندامهای هوایی آویشن کوهی (Thymus kotschyanus) از یکی از رویشگاههای طبیعی خود در ایستگاه تحقیقاتی سیراچال، در سه مرحله قبل از گلدهی، اوایل گلدهی و گلدهی کامل جمعآوری گردید و با روشهای مختلف اسانسگیری (تقطیر با آب، تقطیر با آب و بخار آب و نیز تقطیر با بخار آب مستقیم)،اسانس استخراج و بازده اسانس محاسبه شد. سپس اسانسهای ...
بیشتر
برای اجرای این طرح اندامهای هوایی آویشن کوهی (Thymus kotschyanus) از یکی از رویشگاههای طبیعی خود در ایستگاه تحقیقاتی سیراچال، در سه مرحله قبل از گلدهی، اوایل گلدهی و گلدهی کامل جمعآوری گردید و با روشهای مختلف اسانسگیری (تقطیر با آب، تقطیر با آب و بخار آب و نیز تقطیر با بخار آب مستقیم)،اسانس استخراج و بازده اسانس محاسبه شد. سپس اسانسهای بدست آمده با استفاده از دستگاه گازکروماتوگراف (GC) و گاز کروماتوگراف کوپل شده با طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد شناسایی کمی و کیفی قرار گرفت. بدین ترتیب، تأثیر مرحله رشد گیاه و روش اسانسگیری بر کمیت و کیفیت اسانس آویشن کوهی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که بالاترین بازده اسانس با روش تقطیر با آب و پایینترین بازده به روش تقطیر با بخار آب حاصل شد. بازده اسانس بسته به روش تقطیر و مرحله رشد گیاه بین 0.28% تا 1.80% متغیر بود. ترکیبهای اصلی در تمام اسانسها کارواکرول (61.2%- 46.7%)، تیمول (26.9%-7.5%)، گاماترپینن، پاراسیمن و بورنئول بودند.
کامکار جایمند؛ محمدباقر رضایی
دوره 14، شماره 1 ، دی 1381، ، صفحه 1-14
چکیده
ریشه گیاه شیرینبیان (Glycyrrhizia glabra L.) به طور عام لیکوریس نامیده میشود که به عنوان عامل شیرینکننده و بیش از دو هزار سال کاربرد دارویی داشته است. لیکوریس دارای پنج حلقه ساپونین تریترپن به نام اسید گلیسیریزینیک است. این ترکیب متعلق به مشتقات بتا-آمیرین(b-amyrin) میباشد. شیرینبیان به خاطر مزه شیرین آن به عنوان عامل ضد التهاب، آلرژی و ...
بیشتر
ریشه گیاه شیرینبیان (Glycyrrhizia glabra L.) به طور عام لیکوریس نامیده میشود که به عنوان عامل شیرینکننده و بیش از دو هزار سال کاربرد دارویی داشته است. لیکوریس دارای پنج حلقه ساپونین تریترپن به نام اسید گلیسیریزینیک است. این ترکیب متعلق به مشتقات بتا-آمیرین(b-amyrin) میباشد. شیرینبیان به خاطر مزه شیرین آن به عنوان عامل ضد التهاب، آلرژی و زخم شناخته شده است. تا کنون جهت ارزیابی مقدار گلیسیریزین در ریشه گیاه شیرینبیان و عصارههای حاصل از آن از روشهای مختلفی استفاده شده است، که تماماً غیر اختصاصی و متکی به روشهای غیر مستقیم میباشند.
در این تحقیق جهت تشخیص مقدار گلیسیریزین در نمونههای ریشه شیرینبیان، از روش (بدون هیدرولیز ماده) یعنی با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) صورت گرفته است. در این روش جداسازی گلیسیریزین از دیگر اجزای موجود در عصاره ریشه گیاه با استفاده از مرحله معکوس صورت گرفت، که نتایج رضایتبخش و قابل تکرار میباشند. ریشه گیاه از مزرعه گیاهان دارویی در باغ گیاه شناسی ملی ایران، جمعآوری گردید. سپس اقدام به استخراج عصاره توسط حلال و شناسایی ترکیب اسید گلیسیریزینیک توسط دستگاه (HPLC) نمودیم. مقدار ترکیب در نمونه 1.5 درصد تعیین گردید. این روش مشکلات در روشهای قبلی را دفع کرده است.
محمدباقر رضایی
دوره 3، شماره 1 ، اردیبهشت 1378، ، صفحه 1-14
چکیده
گیاه رازک Humulus lupulus از منطقه خود آفرین در حاشیه رود ارس جمع آوری و خشک گردید و از روش کلونجر جهت اسانس گیری استفاده شد.پس از تعیین میزان اسانس، ترکیبهای موجود در آن توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC-MS) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در این تحقیق از 100 گرم گل خشک 0.03 درصد اسانس(با محاسبه ...
بیشتر
گیاه رازک Humulus lupulus از منطقه خود آفرین در حاشیه رود ارس جمع آوری و خشک گردید و از روش کلونجر جهت اسانس گیری استفاده شد.پس از تعیین میزان اسانس، ترکیبهای موجود در آن توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC-MS) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در این تحقیق از 100 گرم گل خشک 0.03 درصد اسانس(با محاسبه رطوبت) استخراج گردید.
در این اسانس 25 ترکیب که غلظتی بالاتر از یک درصد داشته و مجموعا 83.58 درصد از کل اسانس را تشکیل میدادند مورد شناسایی قرار گرفتند. چهار ترکیب عمده در این گونه به ترتیب عبارتند از α-Bisabolene (20.55 درصد)، Caryophyllena (6.36 درصد) و Carvone oxide (6.18 درصد) ، که 50.97 درصد از کل اسانس را شامل میشوند. درضمن پیشنهاد میشود از این روش جهت استخراج اسانس استفاده گردد.
مهردخت نجف پور نوایی
دوره 4، شماره 1 ، مرداد 1378، ، صفحه 1-11
چکیده
با توجه به نقش و اهمیت گیاه زوفا در درمان آسم و سرفه و اهمیت آن در صنایع غذایی، به عنوان یکی از گیاهان دارویی مهم، از مدتها پیش مورد استفاده بشر قرار گرفته است. یکی از شیوه های تکثیر گیاهان دارویی ازدیاد آنها از طریق بذر می باشد، در این تحقیق استفاده از کود های شیمیایی اوره و سوپر فسفات تریپل نشان داده که این عناصر تا چه اندازه در تولید ...
بیشتر
با توجه به نقش و اهمیت گیاه زوفا در درمان آسم و سرفه و اهمیت آن در صنایع غذایی، به عنوان یکی از گیاهان دارویی مهم، از مدتها پیش مورد استفاده بشر قرار گرفته است. یکی از شیوه های تکثیر گیاهان دارویی ازدیاد آنها از طریق بذر می باشد، در این تحقیق استفاده از کود های شیمیایی اوره و سوپر فسفات تریپل نشان داده که این عناصر تا چه اندازه در تولید بذر این گیاه موثرند. تحقیق آماری بوده و بر اساس طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شده است. مراحل فنولوژیک نیز ثبت گردیدند. استفاده از 16 تیمار کودی نیتروژن و فسفر در چهار تکرار نشان داد که اصولا نیتروژن باعث افزایش بذر دهی زوفا می شود. کود فسفره با توجه به نقش ویژه اش در افزایش قوه نامیه اصولا برای گیاه ضروری می باشد. این تحقیق در ایستگاه تحقیقاتی البرز( کرج) و در طی دو سال متوالی انجام شد. گیاه زوفا دارای چهار رنگ گل می باشد که تحقیق بدون در نظر گرفتن رنگ گلها انجام شده است.
محمدمهدی برازنده
دوره 13، شماره 1 ، مرداد 1381، ، صفحه 1-9
چکیده
گونه گیاهی گل اروانه زیبا (Hymencorater elegans Bunge) در اوایل تیرماه 1379 از منطقه فیروزکوه (ارتفاع 2500-2400 متری) جمعآوری گردید. در آزمایشگاه شیمی گیاهی، از 80 گرم برگ خشک آن، به روش تقطیر با بخار آب و به مدت 45 دقیقه اسانسگیری شد. اسانس به صورت لایه مجزا و قابل رؤیتی در سطح آب تشکیل نگردید (بازده اسانسگیری ناچیز) بنابراین با اضافه کردن دیاتیلاتر ...
بیشتر
گونه گیاهی گل اروانه زیبا (Hymencorater elegans Bunge) در اوایل تیرماه 1379 از منطقه فیروزکوه (ارتفاع 2500-2400 متری) جمعآوری گردید. در آزمایشگاه شیمی گیاهی، از 80 گرم برگ خشک آن، به روش تقطیر با بخار آب و به مدت 45 دقیقه اسانسگیری شد. اسانس به صورت لایه مجزا و قابل رؤیتی در سطح آب تشکیل نگردید (بازده اسانسگیری ناچیز) بنابراین با اضافه کردن دیاتیلاتر آن را از فاز آبی جدا نموده و در شیشه کوچک مخصوصی که قبلاً با استون شسته شده بود. جمعآوری و در یخچال نگهداری گردید.
اسانس حاصل به دستگاههای GC و GC/MS تزریق شد و تعداد 39 ترکیب اصلی (ترکیبهایی با غلظت بیش از 1/0درصد) در آن شناسایی گردیدند. در میان این ترکیبها به ترتیب ترکیبهای ژرماکرندی (10.2%)، بتاکاریوفیلن (9.7%)، آلفاهمولن(9.6%)، بتابوربونن (7.1%) و ژرماکرنبی (6.9%)، بیشترین غلظت را به خود اختصاص دادند.
محمدباقر رضایی؛ کامکار جایمند؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ مهدخت مداح؛ احمد مجد
دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1381، ، صفحه 1-27
چکیده
با توجه به سوراخ شدن لایه ازن وافزایش پرتوهای فرابنفش ونظر به اثرات زیانبار این پرتوها بر گیاهان، در بررسی حاضر به مطالعه تاثیر پرتوهای فرابنفش حاصل از لامپ 40 وات uv بر کمیت و کیفیت اسانس اندامهای مختلف گیاه رازیانه در مراحل مختلف رویشی ودر شرایط مزرعه ای پرداخته شد. گیاه رازیانه از تیره چتریان و از جمله گیاهان دارویی ارزنده ای است ...
بیشتر
با توجه به سوراخ شدن لایه ازن وافزایش پرتوهای فرابنفش ونظر به اثرات زیانبار این پرتوها بر گیاهان، در بررسی حاضر به مطالعه تاثیر پرتوهای فرابنفش حاصل از لامپ 40 وات uv بر کمیت و کیفیت اسانس اندامهای مختلف گیاه رازیانه در مراحل مختلف رویشی ودر شرایط مزرعه ای پرداخته شد. گیاه رازیانه از تیره چتریان و از جمله گیاهان دارویی ارزنده ای است که در صنایع داروسازی، عطرسازی، صنایع آرایشی وبهداشتی وصنایع غذایی کاربرد وسیعی دارد. بذر این گیاه دارای مقدار زیادی اسانس است که خواص دارویی گیاه را به آن نسبت میدهند. اسانس بذر، گل، برگ در زمان قبل از گلدهی وزمان گلدهی و نیز ساقه در سه مرحله قبل از گلدهی، گلدهی و زمان رسیدن بذر گیاهان شاهد وپرتودهی شده به روش تقطیر با آب و بخار آب (روشKaiser) استخراج گردید وبه کمک دستگاه GC و GC/MS مورد تجزیه وشناسایی قرار گرفت. مقدار اسانس در برگ، ساقه، گل و بذر گیاه در اغلب موارد کاهش یافت و ترکیبهای تشکیل دهنده آنها دستخوش تغییر شد. میزان ترانس آنتول که مهمترین و عمدهترین ترکیب اسانس این گیاه میباشد, در بذر و گل گیاهان تحت تیمار کاهش یافته و در ساقه با وجود میزان کم اسانس در این اندام, ترکیب مذکور افزایش یافته است ودربرگ , در مرحله قبل گلدهی کاهش ودر زمان گلدهی افزایش داشته است.استراگول، فنچون ولیمونن که از دیگر ترکیبهای عمده اسانس گیاه میباشند در اکثر موارد تحت تاثیر پرتوهای فرابنفش افزایش یافتند. نتایج نشان دادند که گیاه رازیانه نسبت به پرتوهای فرابنفش حساس است.
کامکار جایمند؛ مهدی میرزا؛ زیبا جمزاد؛ زهرا فاکر باهر
دوره 11، شماره 1 ، بهمن 1380، ، صفحه 1-9
چکیده
پونه از جمله گیاهان بسیار مهم دارویی است که مصارف گستردهای در صنایع دارویی و غذایی دارد. هدف از این بررسی شناسایی و کاربرد ترکیبهای اسانس پونه میباشد. نمونه پونه زیباHudson var. calliantha Stapf Mentha longifolia (L.) در ایستگاه البرز کرج کشت گردید و زمان گلدهی برداشت شده و برگ و گل به طور جداگانه با روش تقطیر با بخار آب مورد اسانسگیری قرار گرفتهاند، ...
بیشتر
پونه از جمله گیاهان بسیار مهم دارویی است که مصارف گستردهای در صنایع دارویی و غذایی دارد. هدف از این بررسی شناسایی و کاربرد ترکیبهای اسانس پونه میباشد. نمونه پونه زیباHudson var. calliantha Stapf Mentha longifolia (L.) در ایستگاه البرز کرج کشت گردید و زمان گلدهی برداشت شده و برگ و گل به طور جداگانه با روش تقطیر با بخار آب مورد اسانسگیری قرار گرفتهاند، و جهت شناسایی ترکیبهای اسانس دو دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) مورد استفاده قرار گرفتهاند. ترکیبهای عمده در اسانس برگ پونه زیبا عبارتند از: پییریتون (49.7%) ، 1، 8- سینئول (18.4%) و پیپریتنون (15.8%) و ترکیبهای عمده در گل: پیپریتون (70.2%)، پیپریتنون (9%) و 1، 8- سینئول (7.8%) بدست آمد.
محمد دینی؛ پرویز باباخانلو؛ محمود محمدی؛ مصطفی گلی پور
چکیده
از زمانهای گذشته تا امروز شیرخشت بعنوان یک داروی سنتی مورد مصرف قرار گرفته است. این ماده شیرین مزه از نظر ترکیب شیمیایی جزو مان ها محسوب می شود. طبق بررسی انجام شده مشخص شد که دو گونه گیاه شیرخشت به نامهای 1-Cotoneaster nummularius Fisch & Mey (Rosaceae) 2- Cotoneaster nummularioides Pojark در استان تهران وجود دارند که مان تولید می نمایند. در اوایل ...
بیشتر
از زمانهای گذشته تا امروز شیرخشت بعنوان یک داروی سنتی مورد مصرف قرار گرفته است. این ماده شیرین مزه از نظر ترکیب شیمیایی جزو مان ها محسوب می شود. طبق بررسی انجام شده مشخص شد که دو گونه گیاه شیرخشت به نامهای 1-Cotoneaster nummularius Fisch & Mey (Rosaceae) 2- Cotoneaster nummularioides Pojark در استان تهران وجود دارند که مان تولید می نمایند. در اوایل مردادماه روی اندامهای هوایی گونه های مذکور شیرابه ظاهر می گردد، در پی نتایج سالهای اجرای طرح مشخص گردید که لارو نوعی حشره پوستخوار از خانواده سخت بالپوشان (سوسکها) عامل ایجاد تخریب در قسمت کامبیوم چوب گیاه می باشد. این آفت شبیه آفت پوستخوار درختان میوه هسته دار عمل می کند و برای اولین بار از محل اجرای طرح جمع آوری و توسط موسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی به نام Scolytus rugulosus Mull. (Col., Scolytida, Scolytinae) شناسایی گردید. خروج ترشحات تابع شرایط اقلیمی بوده بطوریکه در یک محدوده زمانی ظاهر و پس از مدت کوتاهی از بین می رود. شیرابه قندی مترشحه از گیاه مورد توجه حشرات می باشد و در نتیجه بارندگی نیز شسته شده، از بین می رود. با بررسی آمار هواشناسی منطقه در اوایل مرداد اختلاف درجه حرارت حداکثر مطلق و حداقل مطلق به بیش از بیست درجه می رسد و در این ایام از محلهای آفت زده روی درختچه ترشحات خارج می گردد.شاخه های افت زده پس از چند سال از بین می روند و کاملا خشک می گردند و تا این مرحله هر ساله از محلهای آفت زده ترشحات خارج می شود. درختچه شیرخشت دارای چندین ساقه هوایی و قدرت جست زنی داشته لذا گیاه بطور کامل خشک نمی شود. در ادامه بررسی جهت یافتن منابع دیگر تولید مان، مشخص گردید که علیرغم وجود گیاه کاروان کش در استان تهران لیکن این گیاه تولید مان نمی کند، همچنین نوعی زبان گنجشک که در بعضی از کشورها تولید مان می نماید در ایران بصورت بومی وجود نداشته از گیاهان وارداتی است که کاشته شده است لذا تولید مان شیرخشت توسط این گیاه در ایران نیز منتفی است.
مهردخت نجف پور نوایی
دوره 5، شماره 1 ، اردیبهشت 1379، ، صفحه 1-25
چکیده
با توجه به نقش و اهمیت گیاهان اسانس دار در زندگی بشر اجرای طرح های تحقیقاتی در مورد آنها ضروری به نظر می رسد. با توجه به گستردگی و پراکنش وسیع گونه های معطر در کشور اجرای این طرح به جنس، گونه و استان خاصی محدود شده است. لذا این طرح بر روی سه جنس ThymusMentha و Nepeta در استان تهران اجرا شد. در ابتدا ضمن مراجعه به منابع و ...
بیشتر
با توجه به نقش و اهمیت گیاهان اسانس دار در زندگی بشر اجرای طرح های تحقیقاتی در مورد آنها ضروری به نظر می رسد. با توجه به گستردگی و پراکنش وسیع گونه های معطر در کشور اجرای این طرح به جنس، گونه و استان خاصی محدود شده است. لذا این طرح بر روی سه جنس ThymusMentha و Nepeta در استان تهران اجرا شد. در ابتدا ضمن مراجعه به منابع و کتب مرجع، مقاله ها و کاوشهای کامپیوتری اطلاعات مختلفی در مورد گیاهان مطروحه و ترجیحا جنسهای مربوطه بدست آمد. پراکنش آنها در نقاط مختلف و کاربرد و صوردارویی آنها مورد بررسی قرار گرفت و سپس به دلیل اختصاصی بودن گونه های کشور و استان تهران پراکنش و ویژگیهای اکولوژیک آنها ثبت شد. این ویژگیها عبارت بودند از: نام جنس و گونه، محل پراکنش،ارتفاع از سطح دریا، جهت، شیب، جنس خاک، نام حوضه آبخیز و تیپ گونه های همراه همین طور نقشه پراکنش این گیاهان که در استان تهران مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع 3 گونه از جنس تیموس و 10 گونه از جنس Nepeta و یک گونه از جنس Mentha در استان تهران جمع آوری گردید.
کامکار جایمند؛ محمدباقر رضایی
دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1380، ، صفحه 1-161
چکیده
مواد اولیه موجود در گیاهان باید به تناسب طبیعت خاص گیاه مورد نظر و کاربرد درمانی آنها با انجام یک رشته اعمال شیمیایی یا مکانیکی عمل آورده شوند. روشهای آماده نمودن گیاه پس از جمع آوری و مراحل مختلف آماده کردن آن، بطور دقیق مشخص شده اند. روشهایی که براثر تحقیقات و تجربیات طولانی، جهت اندازه گیریهای مقدار مواد موثر گیاهان بدست آمده اند، ...
بیشتر
مواد اولیه موجود در گیاهان باید به تناسب طبیعت خاص گیاه مورد نظر و کاربرد درمانی آنها با انجام یک رشته اعمال شیمیایی یا مکانیکی عمل آورده شوند. روشهای آماده نمودن گیاه پس از جمع آوری و مراحل مختلف آماده کردن آن، بطور دقیق مشخص شده اند. روشهایی که براثر تحقیقات و تجربیات طولانی، جهت اندازه گیریهای مقدار مواد موثر گیاهان بدست آمده اند، شامل برداشت یا جمع آوری، حذف برخی اندامهای زائد، خشک کردن، آسیا کردن )خرد کردن( و الک کردن می باشند. هر کدام از این مراحل برای حفظ مواد موثر موجود در اندامهای گیاه مهم است. جمع آوری گیاه از طبیعت یا مزرعه به هدف یافتن حداکثر میزان ماده موثر موجود، در طول رشد گیاه انجام می شود. جهت حفظ مواد موثر در گیاه در اکثر موارد، از روش خشک کردن گیاه زیر نور مستقیم خورشید استفاده نمی شود. اغلب قبل از خشک کردن گیاه، اندامهای جمع آوری شده برای مدت کوتاهی در جریان آب شستشو می دهند. اندامهایی از گیاهان که در برابر نور بسیار حساس هستند مانند، ریشه زنبق، دانه های گل حضرتی، غده های رازک، میوه چریش، از زمان برداشت تا استخراج مواد موثر باید دور از حرارت زیاد و نور قرار داشته باشند. برای خشکانیدن گیاه، قرار دادن آن روی منبع حرارت مناسب نیست و بهتر است که از یک خشک کن برقی با قطع و وصل خودکار استفاده شود. در کارخانه های صنعتی از خشک کن هایی استفاده می شود که دارای دما سنج و رطوبت سنج قابل تنظیم بوده و سیستم جریان هوا نیز دارند. به طور معمول در زمستان باید گیاهان را در اتاقی گرم در حدود ۳۷ درجه سانتیگراد و در تابستان در انبار )سایه( و در محلی که هوا جریان داشته باشد قرار دهیم. خشک کردن گیاهان روی زمین به هیچوجه روش مناسبی نیست. در ضمن اندامهای جمع آوری شده گیاه بایستی جداگانه خشک شوند. پس از خشک کردن، باید توجه زیادی در مورد با انبار کردن آنها نمود. این کار به نوع مواد موثر موجود در گیاه بستگی دارد. در انبارهای بزرگ به طور معمول گیاهان را در کیسه های کاغذی یا کنفی، نگهداری می کنند. گیاهان اسانس دار به طرز خاصی جمع آوری، خشک و نگهداری می شوند. از آنجا که اندام گیاهان معطر به ویژه گلها بسیار حساس و لطیف می باشند جهت حفظ میزان ماده موثر آنها از روشهای خاصی استفاده می گردد. حتی انتقال در مزرعه باید توسط اتاقکهای مخصوص حمل انجام شود قبل از استخراج و زمان نگهداری آنها به نوع گیاه و اندام جمع آوری شده بستگی دارد. انبارداری این دسته از گیاهان دارویی و معطر)، که مواد معطر از آنها تهیه می شوند، باید توجه خاصی به آنها مبذول داشت نظیر گل محمدی، گل بهار نارنج، گل انگشتانه و شاه بلوط. باتوجه به ظرافت زیاد آنها، باید به دقت مورد بررسی قرار گرفته تا رطوبت، کیک و حشرات باعث از بین رفتن ارزش دارویی آنها نشود.
شهین مهرپور؛ محمدباقر رضایی؛ احمد مجد؛ کامکار جایمند
دوره 8، شماره 1 ، تیر 1380، ، صفحه 1-15
چکیده
در این پژوهش اثر پرتوهای فرابنفش حاصل از سه لامپ 8، 20 و 40 وات بر تغییرات کمی و کیفی اسانس نعناع در شرایط مزرعه و گلخانه با استفاده از دستگاه های GC/MS،GC در دو مرحله از نمو گیاه (قبل و زمان گلدهی) مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. مقدار اسانس تحت تاثیر پرتوهای فرابنفش در مزرعه از0.4% در نمونه شاهد به 78% در تیمار 20 وات و در گلخانه از 0.42% در نمونه شاهد ...
بیشتر
در این پژوهش اثر پرتوهای فرابنفش حاصل از سه لامپ 8، 20 و 40 وات بر تغییرات کمی و کیفی اسانس نعناع در شرایط مزرعه و گلخانه با استفاده از دستگاه های GC/MS،GC در دو مرحله از نمو گیاه (قبل و زمان گلدهی) مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. مقدار اسانس تحت تاثیر پرتوهای فرابنفش در مزرعه از0.4% در نمونه شاهد به 78% در تیمار 20 وات و در گلخانه از 0.42% در نمونه شاهد به 0.53% در تیمار 40 وات در مرحله قبل از گلدهی افزایش یافت. درصد ترکیب Carvon در گیاهان مزرعه ای در هر سه تیمار افزایش می یابد و بیشترین میزان افزایش مربوط به تیمار 40 وات قبل از گلدهی است. مقدار ترکیب Piperitenone در دو تیمار 8 و 20 وات از 55 درصد در نمونه شاهد به کمتر از 0.5% در نمونه های تیمار شده کاهش یافت و به عکس Piperitenone oxide از 0.5% در نمونه شاهد به 48 و 44 درصد نمونه های تیمار افزایش یافت. اثرات پرتوهای فرابنفش بر رویش و تکوین گیاه نعناع در دست بررسی می باشد.