زراعت و باغبانی
نیلوفر رضایی؛ فاطمه سفیدکن؛ حسنعلی نقدی بادی
چکیده
تولید گیاهان دارویی مانند نعناعیان بطور چشمگیری در جهان در حال افزایش است. یکی از گیاهان مهم این خانواده، مرزه است که اهمیت آن به دلیل ترکیب تیمول و کارواکرول در اسانس آن می باشد. به منظور بررسی تأثیر تراکم کاشت و حاصلخیزی خاک بر صفات فیزیولوژیک و فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی گیاه مرزه در شرایط دیم، آزمایشی به صورت کرتهای ...
بیشتر
تولید گیاهان دارویی مانند نعناعیان بطور چشمگیری در جهان در حال افزایش است. یکی از گیاهان مهم این خانواده، مرزه است که اهمیت آن به دلیل ترکیب تیمول و کارواکرول در اسانس آن می باشد. به منظور بررسی تأثیر تراکم کاشت و حاصلخیزی خاک بر صفات فیزیولوژیک و فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی گیاه مرزه در شرایط دیم، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده با دو فاکتور، کود به عنوان فاکتور اصلی، در سه سطح (شاهد، کود گاوی پوسیده به میزان 30 تن در هکتار و کاه فرآوری شده با سولفات آمونیوم به میزان10 تن در هکتار) و فاکتور فرعی تراکم بوته، در سه سطح 67/2 و 4 و 8 بوته مترمربع، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات همند آبسرد دماوند در سالهای 97-1396 و 98-1397 انجام شد. نتایج بیانگر تفاوت معنیدار تیمارها در صفات اندازهگیری شده بود. بیشترین میزان محتوای نسبی آب (67/87 درصد) و کمترین میزان نشت الکترولیت (19/47 درصد) در تیمار کود گاوی به میزان 30 تن در هکتار و در تراکم 67/2 بوته در مترمربع مشاهده شد. با افزایش تراکم، از میزان کلروفیل و محتوای نسبی آب کاسته شد و بر میزان پرولین، نشت یونی و مالوندیآلدئید افزوده شد. کود دامی و کاه غنی شده با سولفات آمونیوم، باعث افزایش میزان پرولین، کربوهیدراتهای محلول، کلروفیل و محتوای نسبی آب و کاهش نشت یونی و شاخص مالوندیآلدئید شد. بیشترین میزان فعالیت آنزیم کاتالاز و پراکسیداز و سوپرکسیددیسموتاز، در تیمار بدون کود و تراکم 8 بوته در مترمربع، و کمترین میزان آن، درتیمار کود آلی و تراکم 67/2 بوته در مترمربع، در شرایط دیم بهدستآمد. افزایش فعالیت ایـن آنـزیمهـا برای خنثیکردن و پـاکسـازی گونـههـای فعـال اکـسیژن تولید شده ناشی از تنش کـمآبـی، بـهعنـوان یـک مکانیـسم مقاومت در گیاهان شناخته شده است. براساس نتایج این پژوهش، میتوان بیان داشت که مرزه توانایی رشد در شرایط دیم را دارا است و پتانسل لازم جهت افزایش ظرفیت آنتیاکسیدانی را در شرایط دیم دارد.
زراعت و باغبانی
فاطمه برنا؛ مصطفی رحمتی جنیدآباد؛ صادق عبدرحمانی
چکیده
سابقه و هدف: استفاده از کودهای شیمیایی برای تولید محصولات با عملکرد بالا در کوتاهترین زمان ممکن نگرانی عمومی را در مورد پایداری، ایمنی و امنیت مواد غذایی ایجاد کرده است. ازاینرو، جایگزینهایی مانند کود زیستی در تضمین ایمنی و امنیت غذایی نیاز است. کودهای زیستی ابزار مهمی در کشاورزی پایدار هستند و میتوانند به گیاهان در مقابله ...
بیشتر
سابقه و هدف: استفاده از کودهای شیمیایی برای تولید محصولات با عملکرد بالا در کوتاهترین زمان ممکن نگرانی عمومی را در مورد پایداری، ایمنی و امنیت مواد غذایی ایجاد کرده است. ازاینرو، جایگزینهایی مانند کود زیستی در تضمین ایمنی و امنیت غذایی نیاز است. کودهای زیستی ابزار مهمی در کشاورزی پایدار هستند و میتوانند به گیاهان در مقابله با تنشهای محیطی کمک کنند. کاربرد این کودها در کشت گیاهان دارویی که ماهیت آنها تضمین سلامت جامعه است رو به افزایش است. گیاه دارویی بادرشبی با نام علمی Dracocephalum moldavica L. از خانواده نعنائیان است که تمامی پیکر گیاه حاوی اسانس است. در طب سنتی از آن برای درمان ناتوانیهای ذهنی، میگرن و مشکلات قلبی عروقی، احتقان، سردرد، معده درد، ناراحتیهای کبدی و بهعنوان آرامبخش استفاده میشود. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر کودهای زیستی بر روی گیاه دارویی بادرشبی در شرایط آب و هوایی خوزستان انجام شد.
مواد و روشها: بررسی اثر کودهای زیستی بر رشد، عملکرد و کمیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی بادرشبی، به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی بـا 7 تیمار و در سه تکرار در گروه علوم و مهندسی باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال 1401 انجام گرفت. پس از آنالیز خاک و آماده سازی زمین، بذور نشاء شده دراسفند ماه به زمین اصلی منتقل شد. کلیه عملیات کاشت و داشت شامل آبیاری و کنترل علفهای هرز به طور یکسان برای همه تیمارها اعمال شد. تیمارهـای آزمایشـی شـامل، شاهد (بدون کود-C)، تلقیح با بیوپتاس (K)، تلقیح با بیوازت (N)، تلقیح با بیوفسفر (P)، تلقیح با بیوازت+بیوفسفات (NP)، تلقیح با بیوازت+ بیوپتاس (NK) و تلقیح با بیوازت+بیوفسفر+ بیوپتاس (NPK) بودنـد. برداشت اندامهای هوایی گیاه دارویی بادرشبی در مرحله گلدهی انجام گرفت. صفات مورد ارزیابی شامل ارتفاع بوته، تعداد گل آذین، طول گل آذین اصلی، وزن تر، وزن خشک، میزان اسانس، عملکرد وزن خشک و عملکرد اسانس بودند. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب و بهوسیله دستگاه کلونجر انجام شد و ترکیبات مؤثره اسانس با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی- طیف سنجی جرمی (GC-MS) شناسایی شدند. دادههای حاصل با استفاده از نرمافزار آمـاری 9.1 SAS تجزیـه واریانس شده و مقایسه میانگینها با استفاده از آزمون چند دامنهای دانکن در سطح احتمال 5 %صورت گرفت. رسم نمودارها با بهرهگیری از نرمافزار EXCEL انجام شد.
نتایج: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که کودهای زیستی اثر معنیداری بر تمام صفات مورد بررسی گیاه دارویی بادرشبی داشتند. نتایج مقایسه میانگین نشان داد، بیشترین ارتفاع بوته (08/90 سانتیمتر) در تیمار P و تعداد گل آذین (91/11 عدد) و طول گل آذین اصلی (10/31 سانتیمتر)، وزن تر (31/50 گرم)، وزن خشک (31/11 گرم)، درصد اسانس (وزنی/وزنی) (2 درصد)، عملکرد وزن خشک (5/3393 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد اسانس (19/69 کیلوگرم در هکتار) در تیمار تلقیح با بیوازت+بیوفسفر+ بیوپتاس (NPK) مشاهده گردید. کمترین ارتفاع بوته (50/71 سانتیمتر)، تعداد گل آذین (12/4 عدد) و طول گل آذین اصلی (75/17 سانتیمتر)، وزن تر پیکر رویشی (68/15 گرم)، وزن خشک پیکر رویشی (98/3 گرم)، عملکرد وزن خشک (75/1194 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد اسانس (98/4 کیلوگرم در هکتار) در تیمار تلقیح با بیوپتاس (K) و درصد اسانس (44/0 درصد)، در تیمار تلقیح با بیوازت (N) مشاهده شد. نتایج آنالیز اجزای اسانس با دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیفسنج جرمی نشان داد بین تیمارهای مختلف از نظر اجزای اسانس اختلاف وجود دارد. بطوریکه، بیشترین میزان نرال (53/17 درصد) در تیمار P، ژرانیول (91/7 درصد) در تیمار NPK، ژرانیال (12/32 درصد) در تیمار K، نریل استات (49/2 درصد) در تیمار NPK و ژرانیل استات (18/73 درصد) در تیمار NK وجود دارد.
نتیجه گیری: بر اساس نتایج، استفاده تلفیقی از کودهای زیستی، بویژه NPK برای تولید حداکثر عملکرد و اسانس گیاه دارویی بادرشبی در شرایط اکولوژیکی مشابه پیشنهاد میگردد. پیشبینی میشود در این شرایط و بدون استفاده از کودهای شیمیایی، کشت این گیاه دارویی در یک سیستم کشاورزی پایدار منجر به تولید سالم، پایدار و اسانس با کیفیت شود.
اثرات بیولوژیک اسانسها و عصارهها
امیرحسین علیزاده قمصری؛ سید عبدالله حسینی
چکیده
سابقه و هدف: با توجه به محدودیت های به کارگیری آنتی بیوتیک های محرک رشد به جهت بروز مقاومت آنتی بیوتیکی، در دهه های اخیر استفاده از محرک های رشد گیاهی در صنعت دام و طیور به سبب اثرات سودمند بر رشد، ایمنی و وضعیت فیزیولوژیک حیوان مورد توجه ویژه قرار گرفته است. به نظر می رسد می توان با کمک فن آوری های جدید (مانند نانوکپسولاسیون) مقدار مصرف ...
بیشتر
سابقه و هدف: با توجه به محدودیت های به کارگیری آنتی بیوتیک های محرک رشد به جهت بروز مقاومت آنتی بیوتیکی، در دهه های اخیر استفاده از محرک های رشد گیاهی در صنعت دام و طیور به سبب اثرات سودمند بر رشد، ایمنی و وضعیت فیزیولوژیک حیوان مورد توجه ویژه قرار گرفته است. به نظر می رسد می توان با کمک فن آوری های جدید (مانند نانوکپسولاسیون) مقدار مصرف اسانس های گیاهی در محصولات تجاری را اقتصادی نموده و ضمن بهبود عملکرد، هزینه خوراک را نیز کاهش داد. لذا این آزمایش با هدف بررسی اثرات سه محرک رشد گیاهی تجاری بر عملکرد، هزینه خوراک مصرفی به ازای هر کیلوگرم وزن زنده، خصوصیات لاشه و پاسخ های ایمنی جوجه های گوشتی انجام شد.
مواد و روش ها: شش صد قطعه جوجه گوشتی یک روزه سویه راس 308 (مخلوط دو جنس با نسبت مساوی) در قالب طرح کاملاً تصادفی با پنج تیمار و چهار تکرار 30 قطعه ای مورد استفاده قرار گرفتند. تیمارهای آزمایشی شامل: 1) جیره شاهد (فاقد افزودنی)، 2) جیره حاوی آنتی بیوتیک ویرجینیامایسین (100 گرم در تن خوراک) به عنوان کنترل مثبت و 3 تا 5) جیره های حاوی نوی هرب®، نوی گرو® و نوی هرب پلاس® (هرکدام به میزان 100 گرم در تن خوراک) بودند. نوی هرب® حاوی اسانس آویشن (Thymus Vulgaris)، زنیان (Trachyspermum ammi)، پونه کوهی (Origanum vulgare) و فرم نانوکپسوله کیتوزان و نوی گرو® حاوی اسیدهای آلی (اسیدلاکتیک، اسید فرمیک)، پری بیوتیک (لاکتوز + دیواره سلولی مخمر) و برخی ترکیبات گیاهی شامل: پودر سیر (Allium sativum)، پودر زردچوبه (Curcuma longa) و پودر دارچین (Cinnamomum verum) بود. نوی هرب پلاس® علاوه بر اجزای موجود در نوی هرب® دارای اسانس لیمو (Citrus limon) و دیواره سلولی مخمر نیز بود. برنامه واکسیناسیون مطابق توصیه دامپزشک محلی انجام شد. مقدار خوراک مصرفی، وزن بدن، ماندگاری، ضریب تبدیل غذایی، شاخص تولید و هزینه خوراک مصرفی به ازای هر کیلوگرم وزن زنده در دوره 1 تا 42 روزگی محاسبه شد. در سن 42 روزگی، از سه پرنده به ازای هر تکرار به منظور شمارش تفریقی گلبول های سفید و نیز ارزیابی تیتر آنتی بادی در پاسخ به تزریق واکسن نیوکاسل و آنفلوآنزا خون گیری بهعملآمد. در این سن همچنین چهار پرنده از هر تکرار (نزدیک به میانگین وزن تکرار) کشتار شده و پس از توزین و پرکنی، درصد لاشه و وزن نسبی اجزای بدن (شامل: سینه، ران، گردن و پشت) و اندام ها (شامل: کبد، قلب، سنگدان، طحال، بورس فابریسیوس، کیسه صفرا، پیش معده) و نیز چربی حفره بطنی محاسبه شد.
نتایج: افزودن محرک های رشد گیاهی مورد ارزیابی به جیره سبب بهبود معنی دار وزن بدن و ضریب تبدیل غذایی در سن 42 روزگی در مقایسه با گروه شاهد شد (P<0.05). درصد ماندگاری، شاخص تولید اروپایی و هزینه خوراک مصرفی به ازای هر کیلوگرم وزن زنده تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت (P>0.05)؛ با این حال افزودن نوی هرب®، نوی گرو® و نوی هرب پلاس® به جیره، هزینه خوراک را به ترتیب به میزان 4/8، 4/1 و 2/7 درصد در مقایسه با گروه شاهد و به میزان 3/5، 2/8 و 1/4 درصد در مقایسه با گروه مصرف کننده ویرجینیامایسین کاهش داد. از میان صفاتی همچون وزن نسبی لاشه، اجزای بدن و اندام ها، تنها وزن نسبی چربی حفره بطنی به دنبال افزودن محرک های رشد گیاهی مورد ارزیابی به جیره کاهش معنی داری را نشان داد (P<0.05). در عین حال، تیمارهای آزمایشی اثر معنی داری بر درصد هتروفیل، درصد لنفوسیت، نسبت هتروفیل به لنفوسیت و تیتر آنتی بادی در پاسخ به تزریق واکسن نیوکاسل و آنفلوآنزا نداشتند (P>0.05).
نتیجه گیری: بر اساس این نتایج، محرک های رشد گیاهی مورد ارزیابی توانستند با بهبود عملکرد جوجه های گوشتی در عین کاهش عددی هزینه خوراک مصرفی به ازای هر کیلوگرم وزن زنده، جایگزین مناسبی برای آنتی بیوتیک محرک رشد باشند.