موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
1735-0905
2383-1243
33
3
2017
07
23
بررسی عملکرد یک سیستم بینی الکترونیکی در طبقهبندی کیفی اسانس گلمحمدی (Rosa damascene Mill.) به کمک شبکه عصبی مصنوعی
339
349
FA
عباس
گرجی چاکسپاری
دانشجوی دکتری، گروه مکانیک بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران
a.gorji63@yahoo.com
علی
محمد نیکبخت
دانشیار، گروه مکانیک بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران
alinikbakht87@yahoo.com
فاطمه
سفیدکن
0000-0001-7170-0002
استاد، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
sefidkon@rifr-ac.ir
مهدی
قاسمی ورنامخواستی
استادیار، گروه مکانیک بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، ایران
ghasemymahdi@gmail.com
10.22092/ijmapr.2017.101698.1584
بهدلیل افزایش استفاده از گیاهان دارویی و معطر، توجه به امر طبقهبندی کیفی آنها نیز امری اجتنابناپذیر میباشد. گلمحمدی (<em>Rosa damascene</em> Mill.) نیز با ارزش بالای اسانس و خواص بینظیر آن در صنایع بهداشتی، غذایی و دارویی یکی از این گیاهان است. از اینرو، در این مطالعه طبقهبندی کیفی اسانس 9 ژنوتیپ از گلمحمدی با کمک یک سیستم بینی الکترونیکی براساس حسگرهای نیمههادی اکسید فلزی (MOS) مورد بررسی قرار گرفت. ترکیبهای اصلی تأثیرگذار در کیفیت اسانس گلمحمدی با استفاده از روش کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC-MS) شناسایی شدند و بر اساس درصد کل این ترکیبها، نمونهها در سه کلاس از نظر کیفی طبقهبندی شدند. سپس طبقهبندی این کلاسها با استفاده از بینی الکترونیک طراحی شده مورد ارزیابی قرار گرفت. در استفاده از ابزارهای کمومتریک نتایج آنالیز مؤلفههای اصلی (PCA) نشان داد که با استفاده از دو مؤلفه اصلی اول (PC1، PC2) میتوان 85% واریانس دادهها را توجیه کرد. همچنین با استفاده از نمودار لودینگ حاصل از PCA، حسگرهایی که تأثیر بیشتری در تفکیک کلاسها داشتند، شناسایی شدند. در ادامه دقت طبقهبندی با استفاده از شبکه عصبی پس انتشار پرسپترون چند لایه (Bp-MLP) بهعنوان یک روش تحت نظارت، برای دادههای آموزش و آزمون بهترتیب 100% و 96% بدست آمد. در پایان نتایج نشان داد که بینی الکترونیکی بهعنوان ابزاری ارزان، دقیق، آسان و با قابلیت تبدیل به حالت زمان واقعی میتواند در راستای طبقهبندی کیفی اسانس گلمحمدی و در نتیجه ژنوتیپهای آن مؤثر واقع شود.
گلمحمدی (Rosa damascene Mill.),بینی الکترونیک,شبکه عصبی,طبقهبندی
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112891.html
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112891_482ddd8e69bd289a35909e05c7a4f201.pdf
موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
1735-0905
2383-1243
33
3
2017
07
23
تأثیر سطوح مختلف اسانس گیاه مرزه (Satureja hortensis L.) در جیره غذایی بر بهبود شاخصهای رشد، بیوشیمیایی خون و ترکیبهای بدنی ماهی کلمه خزری (Rutilus caspicus)
350
360
FA
وثیقه السادات
میرباقری
کارشناسی ارشد شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه زابل، ایران
vasiqemirbaqeri@gmail.com
سعید
مشکینی
دانشیار، گروه بهداشت مواد غذایی و کنترل کیفیت، دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه، ایران
s.meshkiniy@yahoo.com
حامد
غفاری فارسانی
دانشجوی دکترای شیلات، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهرکرد، ایران
hamed_ghafarifarsani@yahoo.com
مهدی
نادری فارسانی
دانشجوی دکترای شیلات، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ارومیه، ایران
مرتضی
بهره مند
کارشناسی ارشد شیلات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان، کرج، ایران
bahremand.m@ut.ac.ir
10.22092/ijmapr.2017.108627.1908
افزایش بازدهی رشد و بازماندگی از اهداف مهم آبزیپروری نوین میباشد. بدینمنظور در این مطالعه با توجه به اثرات مثبت اسانس گیاهان در جیره غذایی، تأثیر اسانس گیاهی مرزه <strong>(</strong><em>Satureja hortensis</em> L.<strong>)</strong> با هدف بهبود شاخصهای رشد، بیوشیمایی خون و ترکیبهای بدن بچه ماهی کلمه (<em>Rutilus caspicus</em>) بهمدت 60 روز بررسی شد. در این بررسی 360 قطعه بچه ماهی با میانگین وزنی 07/0±29/2 گرم با جیره غذایی بهترتیب حاوی 100، 200 و 400 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم غذا و گروه شاهد (فاقد اسانس) تغذیه شدند. نتایج نشان داد که بالاترین وزن نهایی و درصد افزایش وزن بدن، پایینترین ضریب تبدیل غذایی و ضریب رشد ویژه، بیشترین میزان پروتئین و کمترین میزان چربی در جیره حاوی 200 میلیگرم اسانس بود (0.05>P). پروتئین کل و آلبومین تیمار 200 میلیگرم اسانس افزایش معنیداری را با سایر تیمارها نشان داد (0.05>P). همچنین پایینترین سطح کورتیزول و گلوکز، در جیره حاوی 200 میلیگرم اسانس با اختلاف معنیداری با تیمار شاهد نشان داده شد (0.05>P). در مجموع بهنظر میرسد سطح 200 میلیگرم اسانس مرزه در جیره غذایی بچه ماهیان کلمه خزری میتواند بر شاخصهای رشد، بازماندگی، پروتئین کل، گلوکز و ترکیب بدنی بچه ماهیان کلمه مؤثر باشد.
بازماندگی,پروتئین کل,ترکیب بدن,ترکیبات گیاهی,ضریب تبدیل غذایی
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112892.html
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112892_819c908b2c99f7333385e8f5b7223695.pdf
موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
1735-0905
2383-1243
33
3
2017
07
23
بررسی اثر تراکم و عمق کاشت بر صفات مختلف زعفران (Crocus sativus L.) در منطقه ماهیدشت کرمانشاه
361
372
FA
محمد
گردکانه
باستادیار، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران
mgerdakaneh@gmail.com
جمال
مجیدی
دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی کرمانشاه
majidijamal@gmail.com
فریدون
رضایی
کارشناس ارشد، بخش تحقیقات گیاهان دارویی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
fraidounr@yahoo.com
10.22092/ijmapr.2017.108602.1905
زعفران (<em>Crocus sativus</em> L.) ارزشمندترین محصول مناطق خشک و نیمهخشک ایران است که بهدلیل رنگ و طعم آن در صنایع غذایی و بهدلیل خاصیت داروییاش در پزشکی استفاده میشود. فاصله و عمق کاشت مناسب بنه نقش مهمی بر عملکرد زعفران داشته، به همین منظور برای بررسی اثر فاصله و عمق کاشت بنه بر رشد رویشی و عملکرد زعفران، آزمایشی در سال زراعی 1393-1392 در مرکز آموزش جهاد کشاورزی ماهیدشت استان کرمانشاه بهصورت فاکتوریل شامل فاصله کاشت بنه در 4 سطح 3، 6، 9 و 12 سانتیمتر روی ردیف و عمق کاشت مختلف بنه در 3 سطح 10، 15 و 20 سانتیمتر بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. صفات تعداد گل، وزن تر گل، طول گلبرگ، طول دمگل، وزن تر و خشک کلاله، طول کلاله، وزن تر برگ، تعداد و وزن متوسط بنه در یک مترمربع اندازهگیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر فاصله و عمق کاشت بنه بر همه صفات معنیدار شد. ولی اثر متقابل بین فاصله کاشت در عمق کاشت بنه فقط بر صفات وزن تر کلاله و وزن متوسط بنه معنیدار شد. بیشترین تعداد گل، وزن تر گل، وزن تر و خشک کلاله (بهترتیب 2.09 و 0.5 گرم در مترمربع)، وزن تر برگ و تعداد بنه در تیمار فاصله کاشت 6 سانتیمتر و عمق کاشت 15 سانتیمتر مشاهده شد. بیشترین طول کلاله، در تیمار فاصله کاشت 9 سانتیمتر و عمق کاشت 15 سانتیمتر و بیشترین وزن متوسط بنه در تیمار فاصله کاشت 12 سانتیمتر و عمق کاشت 15 سانتیمتر ثبت شد. بنابراین تیمار فاصله کاشت 6 سانتیمتر و عمق کاشت 15 سانتیمتر که بیشترین تأثیر را بر وزن تر و خشک کلاله داشت، قابل توصیه میباشد.
زعفران (Crocus sativus L.),بنه,فاصله کاشت,عمق کاشت,عملکرد کلاله
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112893.html
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112893_ab3cbd856bb96001ade0939aad6b847e.pdf
موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
1735-0905
2383-1243
33
3
2017
07
23
بررسی تأثیر محیط کشت و پارامترهای فیزیکی نور و دما بر تکثیر درون شیشهای گیاه استویا (Stevia rebaudiana Bertoni)
373
385
FA
مرتضی
ابراهیمی
استادیار، بخش تحقیقات کشت بافت گیاهی، مدیریت بیوتکنولوژی کشاورزی منطقه مرکزی کشور- اصفهان، پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
m.ebrahimi@abrii.ac.ir
آرش
مختاری
کارشناس ارشد، بخش تحقیقات کشت بافت گیاهی، مدیریت بیوتکنولوژی کشاورزی منطقه مرکزی کشور- اصفهان، پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
rshmokhtari@yahoo.com
رسول
امیریان
کارشناس ارشد، بخش تحقیقات ژنومیکس، مدیریت بیوتکنولوژی کشاورزی منطقه مرکزی کشور- اصفهان، پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
rasamirbox@gmail.com
10.22092/ijmapr.2017.107061.1828
بهمنظور دستیابی به روشی اقتصادی برای تکثیر گیاه استویا (<em>Stevia rebaudiana</em> Bertoni) با استفاده از کشت بافت، تأثیر محیط کشت پایه و تنظیمکنندههای رشد بر تکثیر درون شیشه گیاه استویا مطالعه شد. ریزنمونههای تک گره بدون برگ در محیطهای کشت پایه MS، B5 و LS حاوی غلظتهای مختلف بنزیل آمینو پورین به همراه ایندول استیک اسید و یا ایندول بوتریک اسید کشت شدند. تأثیر تیمارهای فیزیکی دما (22، 25 و 27 درجه سانتیگراد) و شدت نور (μmol m<sup>-2</sup> s<sup>-1</sup>55 و 110) در این آزمایش ارزیابی شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که تیمارهای مورد بررسی تفاوت معنیداری بر ریزازدیادی گیاه استویا داشتهاند. سپس در آزمایشی دیگر، تأثیر غلظتهای مختلف متاتوپولین بر تکثیر استویا، با بهترین ترکیب از تیمارهای آزمایش اول، مقایسه گردید. مقایسه میانگینها در این آزمایش نشان داد که غلظت بهینه متاتوپولین 1 میلیگرم بودهاست. در ارزیابی تنوع ژنتیکی با استفاده از نشانگر مولکولی AFLP، 12 ترکیب پرایمری بر روی دو نمونه از والدین اولیه با 6 نمونه از نتاج بررسی شد. در این مطالعه 231 باند در محدوده 500-50 جفت باز مشاهده گردید که نتایج آنالیز آنها بیانگر شباهت کامل نتاج با والدین اولیه بود.
استویا (Stevia rebaudiana Bertoni),کشت بافت,متا-توپولین,BAP,زغال فعال,نور
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112894.html
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112894_3d5420ce8c71ce9638e9d2ae2705ae7a.pdf
موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
1735-0905
2383-1243
33
3
2017
07
23
بررسی صفات مورفولوژیکی جمعیتهای گیاه دارویی بومادران (Achillea millefolium L.) در فواصل مختلف آبیاری
386
399
FA
پروین
صالحی شانجانی
0000-0003-4537-2791
دانشیار، بانک ژن منابع طبیعی ایران، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
psalehi@rifr-ac.ir
سید اسماعیل
سیدیان
کارشناس ارشد، بانک ژن منابع طبیعی ایران، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
seyedian2002@yahoo.co.in
حمیده
جوادی
0000-0002-5805-6539
استادیار، بانک ژن منابع طبیعی ایران، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
hjavadim@yahoo.com
10.22092/ijmapr.2017.105684.1739
بهمنظور بررسی اثر فواصل آبیاری بر صفات زراعی جمعیتهای وحشی بومادران (<em>Achillea millefolium</em> L.)، آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در سال 1391 و 1392 اجرا شد. فاکتورهای مورد آزمایش شامل فواصل آبیاری (7، 14 و 21 روز) و 19 جمعیت وحشی بومادران بود. ولی از آنجایی که در فاصله آبیاری 21 روز بسیاری از گیاهان از بین رفتند، فاصله آبیاری 21 روز از آنالیزها حذف گردید و مقایسهها با دو فاصله آبیاری 7 و 14 روز ادامه یافت. نتایج حکایت از اثر معنیدار (≤0.05) عوامل دور آبیاری و جمعیت بر صفات قطر گیاه، ارتفاع گیاه، تعداد ساقه گلدهنده، قطر گلآذین، تعداد گل و زمان کامل شدن گل داشت. نتایج نشان داد که با افزایش فاصله کمآبیاری از 7 روز به 14 روز، قطر، ارتفاع گیاه و قطر گلآذین کاهش یافته؛ تعداد گلآذین افزایش یافته و گلدهی و تکمیل دوره رشد در اغلب جمعیتهای مورد مطالعه تسریع شد. 19 جمعیت بومادران در سه خوشه گروهبندی شدند که جمعیتهای خوشه I، ارتفاع و عملکرد گیاه بیشتری داشته و در زمان طولانیتری به گلدهی کامل رسیدند. در حالیکه جمعیتهای خوشه III، قطر گیاه، قطر گلآذین، تعداد ساقه گلدهنده و تعداد گلآذین بیشتری داشته و در زمان کوتاهتری به گلدهی کامل رسیدند که نشاندهنده توان تولید مطلوب جمعیتهای بومادران این خوشه در شرایط نیمهخشک میباشد.
بومادران (Achillea millefolium L.),تنش,فاصله آبیاری,مورفولوژی
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112895.html
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112895_bc2732e5b8130d1c5a28a61cdddc5e47.pdf
موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
1735-0905
2383-1243
33
3
2017
07
23
اثر محلولپاشی سالیسیلیک اسید و سولفات منگنز بر صفات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی خرفه (Portulaca oleraca L.)
400
410
FA
زهرا
صارم
دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه عل باغبانی، دانشکده کشاورزی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
saremzahra@gmail.com
پژمان
مرادی
0000-0002-3454-4271
استادیار، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران
pjmoradi@gmail.com
علی محمد
عموئی
استادیار، مرکز آموزش عالی امام خمینی (ره)، کرج، ایران
dr.amooei@ihec.ir
10.22092/ijmapr.2017.106579.1792
خرفه (<em>Portulaca oleraca </em>L<em>.</em>) یکی از گیاهان خانواده Portulacaceae است که بهدلیل داشتن اسیدهای چرب امگا 3 و 6، مواد مغذی مثل آنتیاکسیدانها، توکوفرول و فیبر ارزش تغذیهای بالایی داشته و اثرات سودمندی در پیشگیری از ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی و سرطان دارد. از طرفی تأثیر سالیسیلیک اسید و ریزمغذیها بر رشد، عملکرد، فعالیتهای فیزیولوژیکی و مقاومت در برابر بیماریها، ما را به سمت بررسی اثربخشی این هورمون گیاهی و سولفات منگنز بر برخی صفات این گیاه دارویی ارزشمند سوق داد. این آزمایش در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه آموزش عالی امام خمینی (ره) جهاد کشاورزی کرج در سال 1394 بهصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. اثر محلولپاشی سطوح مختلف سالیسیلیک اسید (0، 0.1، 0.5، 1 و 2 میلیمولار) و سولفات منگنز (0، 0.5 و 1 گرم در لیتر) بر صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی در بوته، وزن تر، تعداد دانه در کپسول، تعداد کپسول در بوته، میزان کلروفیل، کارتنوئید و ویتامین C مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تیمارهای تحت بررسی بر تمام صفات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی اثر معنیدار در سطح 5% داشت. بیشترین تعداد دانه در کپسول (66.44 عدد در کپسول) از تیمار 1 میلیمولار سالیسیلیک اسید و 1 گرم در لیتر سولفات منگنز بدست آمد. مقایسه میانگین اثر متقابل سالیسیلیک اسید در سولفات منگنز نشان داد که بیشترین میزان کارتنوئید (0.071 میلیگرم) متعلق به 2 میلیمولار سالیسیلیک اسید و 1 گرم در لیتر سولفات منگنز بود. بهطور کلی نتایج نشان داد که غلظتهای مناسب سالیسیلیک اسید و سولفات منگنز اثر مثبت و معنیداری در بهبود صفات تحت بررسی داشت.
تغذیه برگی,توکوفرول,خرفه (Portulaca oleraca L.),ریزمغذیها,کلروفیل,هورمون رشد
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112896.html
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112896_0434e239250090c804e420ba759440f9.pdf
موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
1735-0905
2383-1243
33
3
2017
07
23
مطالعه اثر برخی اسانسهای گیاهی بر دو عامل قارچی پوسیدگی ریشه لوبیا Rhizoctonia solani و Fusarium solani در استان زنجان
411
422
FA
شیوا
زندی
دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه بیماریشناسی گیاهی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
shivazandi45@gmail.com
رقیه
همتی
دانشیار، گروه گیاهپزشکی، دانشگاه زنجان، ایران
rhemati@znu.ac.ir
سعید
رضایی
استادیار، گروه بیماریشناسی گیاهی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
srezaee@msn.com
مرتضی
موحدی فاضل
دانشیار، گروه گیاهپزشکی، دانشگاه زنجان، ایران
movahedi@znu.ac.ir
10.22092/ijmapr.2017.107375.1839
اثر بازدارندگی اسانس چهار گیاه دارویی شامل آویشن شیرازی (<em>Zataria</em> <em>multiflora</em> Boiss.)، نعنا فلفلی (<em>Mentha</em> <em>piperita</em> L.)، رازیانه (<em>Foeniculum</em> <em>vulgare</em> Miller.) و اکالیپتوس (<em>Eucalyptus camadulensis</em> Dehnh.) علیه دو عامل اصلی بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه لوبیا (<em>Fusarium solani</em>و <em>Rhizoctonia</em> <em>solani</em>) در استان زنجان بررسی شد. برای این منظور شاخص ضدقارچی (AI) اسانسهای مذکور علیه قارچهای بیماریزا در چهار غلظت ppm100، 200، 300 و 400 و پنج تکرار برای هر تیمار به روش "ظرف پتری معکوس" بررسی شد. براساس نتایج، اسانس آویشن شیرازی در هر چهار غلظت علیه هر دو بیمارگر و اسانس نعنا فلفلی در چهار غلظت علیه <em>R. solani</em> و در غلظت ppm400 <em>F. solani</em> بیشترین اثر بازدارندگی (بازدارندگی کامل، AI=100%) را در سطح معنیداری 5% داشتند. برای بررسی اثرات سینرژیستی بین اسانس آویشن شیرازی و نعنا فلفلی، شش نسبت اختلاط از این دو اسانس ارزیابی شدند. نتایج این بخش نشاندهنده وجود اثر سینرژیستی بین دو اسانس علیه قارچ <em>F. solani</em> بود. برای بررسی اثر اسانسها و مخلوط آنها بر کنترل بیماری در شرایط گلخانه، خاک گلدانها با هر دو بیمارگر بهطور همزمان آلوده شده و بعد بذرهای لوبیا قرمز رقم ناز پس از تیمار با غلظتهای مختلف اسانسهای آویشن شیرازی و نعنا فلفلی و مخلوط آنها در این گلدانها کشت شدند. غلظتها شامل ppm200، 400، 600، 800،1000، 1500، 2000، 2500، 3000 و 3500 بوده و چهار تکرار برای هر تیمار بکار رفت. تیمار بذرها با اسانسها موجب کاهش معنیدار بیماری در گلخانه شد. مؤثرترین نسبتهای تلفیقی بر کنترل بیماری شامل دو نسبت 40:60 آویشن به نعنا فلفلی و نسبت 20:80 آویشن به نعنا فلفلی بود. مؤثرترین تیمار در آزمون گلخانهای که بیماری را بهطور قابل توجهی کنترل کرد، تیمار 40:60 آویشن به نعنا فلفلی در غلظت ppm1500 بود (P=0.05).
اسانس گیاهی,پوسیدگی قارچی ریشه و طوقه,حبوبات,کنترل بیولوژیک
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112897.html
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112897_46a54b1689d6048ea1e072ff9ca68f00.pdf
موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
1735-0905
2383-1243
33
3
2017
07
23
شناسایی و اولویتبندی کسب و کارهای مرتبط با گیاهان دارویی در شهرستان چرداول
423
434
FA
همایون
مرادنژادی
دانشیار، گروه کارآفرینی و توسعه روستایی، دانشگاه ایلام، ایران
h.moradnezhadi@ilam.ac.ir
زهرا
علیخانی
دانشآموخته کارشناسی ارشد، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران
sunbow25@yahoo.com
مرجان
واحدی
استادیار، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران
marjan.vahedi@yahoo.com
10.22092/ijmapr.2017.107503.1844
این پژوهش با هدف شناسایی و اولویتبندی کسب و کارهای مرتبط با گیاهان دارویی در شهرستان چرداول انجام شد. در این پژوهش با توجه به ماهیت موضوع از روشهای ترکیبی پژوهش کمّی- کیفی و از میان این روشها، از الگوی تلفیقی غالب-کمتر غالب و در قالب طرح دو مرحلهای استفاده شد. در بین روشهای پژوهش کیفی از مصاحبههای نیمهعمیق و از میان روشهای پژوهش کمّی، از روش توصیفی-پیمایشی استفاده شد. جامعه آماری در مرحله کیفی پژوهش صاحبنظران گیاهان دارویی و کارشناسان اقتصادی استان ایلام بودهاند که تعداد 12 نفر از آنان به روش نمونهگیری هدفمند در پژوهش مشارکت داده شدهاند. جامعه آماری مرحله کمّی تعداد 84 نفر از کارشناسان بودهاند که با استفاده از فرمول کوکران 50 نفر از آنان بهعنوان نمونه برآورد و با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدهاند. ابزار گردآوری دادهها در مرحله کمّی پرسشنامهای بود که براساس نتیجه مرحله کیفی و بررسی پیشینه پژوهش طراحی شده و روایی آن براساس نظر جمعی از صاحبنظران و استادان مجرب تأیید گردید. پایایی ابزار پژوهش با استفاده از نرمافزار spss و محاسبه آزمون آلفای کرونباخ، 0.91 بدست آمد که بیانگر مناسب بودن پایایی پرسشنامه بود. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار spss انجام شد. نتایج نشان داد که کاشت گیاهان دارویی، کارگاه خشککن، پودر و بستهبندی سیر؛ کارگاه روغنگیری و بستهبندی کلزا؛ و کارگاه تولید آدامس طبیعی بنه (سقز)؛ بهترتیب جزء اولویتهای برتر کسب و کارهای تولیدی و خدماتی، فرآوری اولیه، فرآوری ثانویه و فرآوری نهایی گیاهان دارویی بودند.
گیاهان دارویی,کسب و کار,فرآوری اولیه,فرآوری ثانویه,فرآوری نهایی
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112898.html
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112898_cf9159912528b8b12504edf09b9b0b83.pdf
موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
1735-0905
2383-1243
33
3
2017
07
23
ارزیابی خصوصیات فنولوژی و میزان اسانس برخی اکوتیپهای بومی گیاه دارویی زنیان (Trachyspermum ammi L.)
435
448
FA
مریم
میرزاحسینی
فارغالتحصیل کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان- دانشگاه تهران، پاکدشت، تهران، ایران
hoseani.m@gmail.com
سید احمد
سادات نوری
استاد، گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان- دانشگاه تهران، پاکدشت، تهران، ایران
noori@ut.ac.ir
یعقوب
امن زاده
استادیار، گروه فارماکوگنوزی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، ایران
amanzadeh@ut.ac.ir
مجید
قربانی جاوید
0000-0002-1273-2079
استادیار، گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان- دانشگاه تهران، پاکدشت، ایران
mjavid@ut.ac.ir
10.22092/ijmapr.2017.106821.1805
مطالعه خصوصیات فنولوژی و تعیین نیاز دمایی گیاه دارویی، منجر به شناخت بهتر از میزان و نحوه رشد و نمو شده و میتوان براساس این ویژگی برنامهریزی دقیقی برای بهرهبرداری بهینه از گیاه و میزان مواد مؤثره داشت. این تحقیق با هدف ارزیابی خصوصیات فنولوژی بهمنظور شناسایی و طبقهبندی اکوتیپهای زودرس، دیررس و میانرس گیاه دارویی زنیان (<em>Trachyspermum ammi </em>L<em>.</em>) و بررسی میزان اسانس بدست آمده از هر اکوتیپ انجام شد. در این پژوهش 23 اکوتیپ بومی گیاه دارویی زنیان در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 93-92 کشت گردید. بهمنظور تعیین تاریخ دقیق مراحل فنولوژیک از واحد تجمع حرارتی (Growth Day Degree) و زمان (Days After planting) استفاده شد. اکوتیپها هر سه روز یکبار مورد ارزیابی و یادداشتبرداری قرار گرفتند و زمانی که 50% گیاهان هر اکوتیپ به مرحله فنولوژی مورد نظر رسیدند تاریخ آن ثبت شد. پس از رسیدگی و برداشت، اسانس دانه به روش Hydro-distillation توسط دستگاه کلونجر تهیه گردید. نتایج حاصل از این پژوهش، اختلاف معنیداری را بین اکوتیپها از نظر صفات فنولوژی مورد ارزیابی نشان داد که بیانگر متفاوت بودن فاصله زمانی رسیدن به هر یک از مراحل رشدی در بین اکوتیپهای مورد مطالعه بود. بیشترین اختلاف معنیدار در صفت گلدهی دیده شد که نشان میدهد زمان رسیدن به مرحله گلدهی در اکوتیپهای مورد مطالعه متغیر میباشد. همچنین کمترین اختلاف معنیدار در صفت دانهبندی دیده شد. میزان اسانس نمونهها نیز از 2.7% (سربیشه) تا 6.1% (اراک) محاسبه شد. همچنین براساس نتایج مقایسه میانگین، چهار اکوتیپ برتر از لحاظ زودرسی، میانرسی و دیررسی در هر مرحله فنولوژی مورد شناسایی و طبقهبندی قرار گرفتند. مراحل رسیدگی فیزیولوژی و طول دوره پر شدن دانه بهعنوان معیار برای تعیین زودرسی و دیررسی در نظر گرفته شدند که با توجه به این معیار اکوتیپهای اراک با 6.1% محتوای اسانس و قائن با 4.72% محتوای اسانس بهترتیب بهعنوان زودرسترین و دیررسترین اکوتیپ شناسایی و معرفی شدند.
اکوتیپ,تعداد روز پس از کشت,درجه روز رشد,زنیان (Trachyspermum ammi L.),فنولوژی,ماده مؤثره
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112899.html
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112899_e0c0a749b4374338245c0ed0085c202f.pdf
موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
1735-0905
2383-1243
33
3
2017
07
23
اثر متیلجاسمونات و تنش شوری بر ویژگیهای فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)
449
465
FA
الهه
وطن خواه
استادیار، گروه زیستشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، ایران،
elahe_vatankhah@znu.ac.ir
بهناز
کلانتری
فارغالتحصیل کارشناسی ارشد، گروه زیستشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، ایران
behnaz-kalantari@znu.ac.ir
بابک
عندلیبی
0000-0002-4566-8990
استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، ایران
andalibi@znu.ac.ir
10.22092/ijmapr.2017.107594.1848
جاسموناتها ترکیبهای مهم علامتدهنده در پاسخهای گیاهان به تنشهای زیستی و غیرزیستی ازجمله نمو هستند. از طریق ارزیابی رشد، محتوای یونی و فنلی، کمّیت و کیفیت اسانس، نقش متیلجاسمونات (MeJA) در مقابله با تنش شوری القاء شده با NaCl در گیاه <em>Mentha piperita</em> L. بررسی گردید. برای این منظور، گیاهان 24 ساعت بعد از کاربرد برگی صفر، 60 و 120 میکرومولار MeJA، تحت غلظتهای شوری 1.86 (شاهد)، 5، 7.5 و 10 دسیزیمنس بر متر به مدت 2 هفته قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تنش شوری وزن تر و خشک بخشهای هوایی و غلظتهای K<sup>+</sup>، Ca<sup>2+</sup>، Mg<sup>2+</sup>، نسبت K<sup>+</sup>/Na<sup>+</sup> و ترکیبهای فنلی را کاهش داد، در حالیکه محتوای Na<sup>+</sup> بهطور معنیداری طی تنش شوری افزایش یافت. گرچه بازده اسانس با افزایش غلظت شوری افزایش یافت اما در غلظت شوری 10 دسیزیمنس بر متر کاهش یافت. اما کاربرد برونزای MeJA، محتوای K<sup>+</sup>، Ca<sup>2+</sup>، Mg<sup>2+</sup>، نسبت K<sup>+</sup>/Na<sup>+</sup> و ترکیبهای فنلی را افزایش داد، در حالیکه میزان Na<sup>+</sup> را در گیاهان تحت تنش شوری کاهش داد. بهعلاوه اینکه پیشتیمار با 60 میکرومولار MeJA، رشد و بازده اسانس را بهبود داد. بیشترین محتوای منتون و منتول در شوری 7.5 دسیزیمنس بر متر و غلظت 60 و 120 میکرومولار MeJA بدست آورده شد. بهطور خلاصه، نتایج بدست آمده نشان داد که کاربرد MeJA میتواند تا حدی اثرات مضر تنش شوری را در <em>M. piperita</em> کاهش دهد.
نعناع فلفلی (Mentha piperita L.),شوری,متیلجاسمونات,رشد گیاهی,عناصرمعدنی,متابولیتهای ثانوی
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112900.html
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112900_60ab8adf96604e0414701d35976ff63b.pdf
موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
1735-0905
2383-1243
33
3
2017
07
23
تأثیر عصاره مخمر بر فعالیت آنتیاکسیدانی و تولید آلکالوئیدهای تروپانی در کشت ریشههای موئین بذرالبنج مشبک (Hyoscyamus reticulatus L.)
466
480
FA
فرشته
محرمی
دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران
fereshte.moharami@yahoo.com
بهمن
حسینی
دانشیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران
b.hosseini@urmia.ac.ir
منوچهر
فرجامی نژاد
استادیار، پژوهشکده گیاهان دارویی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل، ایران
ma.farjami@gmail.com
علی
شرفی
استادیار، گروه بیوتکنولوژی دارویی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، ایران
sharafi.a@gmail.com
10.22092/ijmapr.2017.108073.1865
گونههای بنگدانه (هیوسیاموس) ازجمله بذرالبنج مشبک (<em>Hyoscyamus reticulatus </em>L.) منابع غنی آلکالوئیدهای تروپانی، عمدتاً هیوسیامین و اسکوپولامین میباشند که بهدلیل اثرات گشاد کردن مردمک چشم، ضد اسپاسم، آنتیکولینرژیک، آرامبخش و مسکن مورد استفاده قرار میگیرند. بهدلیل ساختار شیمیایی پیچیده، این آلکالوئیدها از منابع طبیعی بهطور عمده گیاهان تیره سیبزمینی بدست میآیند. القاء مسیرهای بیوسنتزی متابولیتهای ثانویه بهوسیله محرکهای مختلف، راهکار مؤثری برای افزایش تولید و بهرهوری متابولیتهای ثانویه میباشد. در این پژوهش، بهمنظور افزایش تولید آلکالوئیدهای تروپانی، از ریشه موئین بدست آمده از ریزنمونههای کوتیلدونی تراریخت شده با سویه A7 اگروباکتریوم رایزوژنز استفاده گردید. این آزمایش در قالب فاکتوریل شامل فاکتور اول، غلظتهای مختلف عصاره مخمر (صفر، 125، 250، 500 و 1000 میلیگرم بر لیتر) و فاکتور دوم، زمانهای مختلف تیمار (24، 48 و 72 ساعت) و هر تیمار در سه تکرار انجام گردید. مطابق نتایج بدست آمده، بهترتیب بیشترین میزان هیوسیامین (2 برابر) و اسکوپولامین (2.5 برابر بیشتر از شاهد)، در اثر تیمار با غلظتهای 500 و 250 میلیگرم بر لیتر عصاره مخمر در مدت زمان 48 ساعت تحریکزایی بدست آمد. نتایج نشان داد، تیمار با غلظتهای مختلف عصاره مخمر و نیز افزایش مدت زمان تیمار منجر به کاهش معنیدار رشد ریشههای موئین در مقایسه با کشتهای شاهد گردید. همچنین فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی شامل کاتالاز، گایاکول پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز در ریشههای موئین تیمار شده، در مقایسه با شاهد بیشتر بود. براساس نتایج، چنین استنباط میشود که تهییج با عصاره مخمر، منجر به القاء تنش اکسیداتیو شده است. نتایج حاصل از این پژوهش پیشنهاد میکند که عصاره مخمر میتواند بهعنوان محرکی مؤثر برای افزایش تولید متابولیتهای ثانویه گیاهی ازجمله آلکالوئیدهای تروپانی در زیستفناوری گیاهی مورد استفاده قرار گیرد.
آلکالوئیدهای تروپانی,اسکوپولامین,هیوسیامین,آنزیمهای آنتیاکسیدانی,عصاره مخمر
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112901.html
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112901_d1f5baa204e5dbc211f5845c876d3393.pdf
موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
1735-0905
2383-1243
33
3
2017
07
23
بررسی توان دگرآسیبی (آللوپاتی) عصارههای برگ اکالیپتوس (Eucalyptus globules Labill.) بر جوانهزنی و رشد گیاهچه علف هرز عروسک پشت پرده (Physalis alkekengi L.)
481
491
FA
محمود
دژم
استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد فسا، فارس، ایران
mahmmoddejam@yahoo.com
رضا
عطاالهی
دانشآموخته کارشناسی ارشد رشته شناسایی و مبارزه با علفهای هرز، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد فسا، فارس، ایران
reza_ataollahi@yahoo.com
صدیقه سادات
خالقی
دانشجوی دکترای علوم باغبانی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران
khaleghi1360@yahoo.com
10.22092/ijmapr.2017.105548.1726
سالانه مقادیر بسیار زیادی علفکش شیمیایی برای کنترل علفهای هرز در جهان مورد استفاده قرار میگیرد. مشکلات ناشی از استفاده از این علفکشها سبب جستجوی راههایی مناسبتر برای مدیریت علفهای هرز گردیده است. برخی گیاهان ازجمله گیاه اکالیپتوس دارای خاصیت دگرآسیبی هستند که میتوانند برای مدیریت علفهای هرز در تولید علفکشهای طبیعی مورد استفاده قرار گیرند. بر این اساس، این پژوهش بهمنظور استفاده از عصارههای برگ اکالیپتوس (<em>Eucalyptus globules </em>Labill.) در کنترل علف هرز عروسک پشت پرده (<em>Physalis alkekengi</em> L.) انجام شد. در این آزمایش از 5 نوع حلال آب، متانول، استون، اتیل استات و بنزن برای عصارهگیری استفاده شد و تأثیر هر عصاره در 5 غلظت 0، 1.25، 2.5، 5 و 10 گرم در لیتر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد در تمام عصارهها با افزایش غلظت عصاره، شدت بازدارندگی از جوانهزنی بذر و رشد گیاهچه بیشتر شد. از میان عصارهها، عصارههای متانولی و بنزنی بیشترین اثر دگرآسیبی و عصارههای آبی و استونی کمترین اثر را داشتند. طبق نتایج، عصاره متانولی دارای اثر بازدارندگی شدیدی بر جوانهزنی و رشد گیاهچه علف هرز عروسک پشت پرده بود. بهطوریکه کمترین درصد جوانهزنی (54.33%) و کندترین سرعت جوانهزنی (1.24 جوانه در روز) مربوط به عصاره متانولی بود. بنابراین امکان استفاده از عصاره متانولی با غلظتهای 5 و 10 گرم در لیتر در کنترل علف هرز عروسک پشت پرده وجود دارد. عصاره بنزنی نیز در غلظتهای بالا اگرچه اثر بازدارندگی شدیدی بر جوانهزنی نداشت اما بهشدت در کاهش رشد گیاهچه مؤثر بود که میتواند در برنامه مدیریت طبیعی کنترل علف هرز عروسک پشت پرده مورد توجه قرار گیرد.
دگرآسیبی,اکالیپتوس (Eucalyptus globules Labill.),علف هرز,عروسک پشت پرده (Physalis alkekengi L.),جوانهزنی,رشد
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112902.html
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112902_c6ae19ff93dc5b1b09c408830d673f26.pdf
موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
1735-0905
2383-1243
33
3
2017
07
23
مطالعه اثر تنش خشکی بر صفات فیزیولوژیک و عملکردی همیشهبهار (Calendula officinalis L.)
492
508
FA
مهدی
ابراهیمی
0000-0002-0047-333X
دانشآموخته دکترا در رشته زراعت، گروه پژوهشی گیاهان دارویی، جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی، ایران
hazemagri@gmail.com
غلامرضا
زمانی
دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، ایران
gzamani@birjand.ac.ir
زهره
علیزاده
استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، ایران
zoalizade@birjand.ac.ir
10.22092/ijmapr.2017.105627.1734
با توجه به اهمیت گیاه دارویی همیشهبهار (<em>Calendula officinalis</em> L.) در صنایع مختلف ازجمله داروسازی، در این مطالعه تأثیرات تنش خشکی بر برخی صفات فیزیولوژیک و عملکردی این گیاه دارویی بررسی شد. این آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار طی سالهای 94-1393 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بیرجند انجام شد. فاکتورهای مورد مطالعه شامل تنش خشکی در چهار سطح (بهترتیب 80، 60، 40 و 20 درصد آب قابلاستفاده خاک) و دو تیپ گیاه همیشهبهار (تیپ دارویی و تیپ زینتی) بود. نتایج آزمایش نشان داد که با افزایش تنش، از میزان فعالیت آنزیم آسکوربات پروکسیداز کاسته شد و فعالیت دو آنزیم سوپراکسیددسموتاز و کاتالاز نیز در ابتدا افزایش و بعد کاهش یافت. تجمع بیشازحد گونههای اکسیژن فعال (ROS) و ناکارآمدی سیستم آنتیاکسیدانی گیاه در مواجهه با آن احتمالاً دلیل کاهش فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدان در بالاترین سطح تنش بودهاست. میزان پرولین با افزایش تنش افزایش یافت، بهطوریکه در بالاترین سطح تنش از 4 برابر شاهد نیز بیشتر بود. با افزایش خشکی، میزان کاروتنوئیدها، کلروفیل a و b نیز بهدلیل خسارت به غشاهای کلروپلاستی کاهش یافت. تنش خشکی علاوهبر خسارت به غشاء سلولی که سبب افزایش میزان MDA شد، کارایی فتوسیستم II را نیز کاهش داد. تنش خشکی همچنین وزن خشک (27%)، ارتفاع (32%)، تعداد شاخه جانبی (33%)، تعداد گل (50%) و عملکرد گل (60%) همیشهبهار را نیز کاهش داد. همچنین مشخص شد که پتانسیل تولید گل تیپ دارویی همیشهبهار (824.3 کیلوگرم در هکتار) از تیپ زینتی آن (654.9 کیلوگرم در هکتار) بیشتر است. در کل میتوان نتیجه گرفت که سیستم آنتیاکسیدانی آنزیمی همیشهبهار از توانایی خوبی برای کاهش اثرات نامطلوب تنش خشکی برخوردار است. از اینرو چنانچه فعالیت آنتیاکسیدانی همیشهبهار به نحوی افزایش یابد، احتمالاً توانایی این گیاه برای کاهش اثرات ناشی از تنش خشکی افزایش یافته و ممکن است منجر به بهبود عملکرد آن شود.
گونههای اکسیژن فعال,غشاء سلولی,پرولین,مالون دیآلدهید,عملکرد گل
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112903.html
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112903_08281911e95683d694eeac8784b2a827.pdf
موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
1735-0905
2383-1243
33
3
2017
07
23
بررسی کمّی و کیفی اسانس گونههای مختلف مرزه (Satureja spp.) کشت شده در استان یزد
509
534
FA
عباس
زارع زاده
مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران
azrshafie@yahoo.com
فاطمه
سفیدکن
0000-0001-7170-0002
استاد، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
sefidkon@rifr-ac.ir
سید رضا
طبایی عقدایی
استاد، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
srtaghdaei@yahoo.com
علی
میرحسینی
مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران
mirhosseini.4147@yahoo.com
محمدرضا
عرب زاده
کارشناس پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران
marab9941@yahoo.com
محمدرضا
میرجلیلی
کارشناس پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران
mirjalili.mr47@yahoo.com
10.22092/ijmapr.2017.9912.1224
تعدادی از گونههای مرزه (<em>Satureja</em> spp.) با دارا بودن ترکیبهای باارزشی همانند تیمول و کارواکرول از جایگاه ویژهای در صنایع دارویی، بهداشتی، آرایشی برخوردار میباشند. هدف از اجرای این تحقیق، بررسی کمّیت و کیفیت روغن اسانسی اکسشنهای مختلف گونههای مرزه در حالت زراعی بود. ابتدا بذر 35 اکسشن از 10 گونه مختلف مرزه از رویشگاههای طبیعی کشور جمعآوری شده و پس از نشاء در گلخانه مزرعه تحقیقات گیاهان دارویی استان یزد واقع در گردفرامرز شاهدیه یزد، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی، در سه تکرار کشت شدند. سرشاخههای گلدار آنها، طی چهار سال متوالی پس از کشت جمعآوری و خشک کردن در سایه به روش تقطیر با آب اسانسگیری انجام شد. پس از تعیین بازده اسانس بر اساس وزن خشک گیاه، اسانس بهوسیله کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیفسنج جرمی تجزیه و شناسایی اسانسها انجام شد. نتایج تجزیه واریانس میزان تولید وزن تر و وزن خشک اندامهای هوایی، وزن خشک برگ، وزن خشک شاخهها، بازده اسانس و میزان تولید اسانس در هکتار در سالهای 1390، 1391 و 1392 در سطح 1% معنیدار بود. مقایسه میانگینها توسط آزمون دانکن در سطح احتمال 5% انجام شد. از بین ترکیبهای شیمیایی موجود در اکسشنهای مختلف 4 ترکیب پارا-سیمن، گاما-ترپینن، تیمول و کارواکرول با درصد بالا در طی چهار سال مورد مقایسه و بررسی قرار گرفتند. همچنین ترکیبهای آلفا-توژان، آلفا-پینن، بتا-پینن، آلفا-ترپینن، ترانس کاریوفیلن، ترپینئول، اسپاتولنئول و کاریوفیلن اکساید در برخی از اکسشنها درصد بالایی را به خود اختصاص دادند. بهطور کلی با در نظر گرفتن بازده، میزان تولید و ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس، اکسشنهای 15 (<em>S. rechingeri</em>) با منشأ استان ایلام با میانگین 5.8% اسانس و میزان تولید 113.9 کیلوگرم اسانس در هکتار و 64% کارواکرول و 2/12% تیمول، اکسشن 107 (<em>S. spicigera</em>) با منشأ استان گیلان با میانگین 2.4% اسانس و میزان 75.5 کیلوگرم اسانس در هکتار و 43.4% تیمول و 9.2% کارواکرول، اکسشن 24 (<em>S. rechingeri</em>) با منشأ استان ایلام با میانگین 4.2% اسانس و میزان تولید 63.8 کیلوگرم اسانس در هکتار و 75.4% کارواکرول و 6.2% تیمول و اکسشن SKM (<em>S. bachtiarica</em>) با منشأ استان یزد با 6/2% اسانس و میزان تولید 51.9 کیلوگرم اسانس در هکتار و 66% کارواکرول و 0.5% تیمول بهترتیب بهعنوان اکسشنهای برتر معرفی میشوند.
اسانس,مرزه (Satureja),کشت,تیمول,کارواکرول,یزد
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112906.html
https://ijmapr.areeo.ac.ir/article_112906_3b5adbf3958a40b3fa68f4a6719a0bda.pdf