محصولات فرعی و روشهای بهره برداری آنها
جواد معتمدی؛ حسین ارزانی؛ یونس عصری؛ مهردخت نجف پور نوایی؛ رستم خلیفه زاده
چکیده
اطلاع از شایستگی مراتع پیش‌نیاز بهرهبرداری از گیاهان دارویی آن مراتع است. بر همین اساس، این پژوهش با هدف ارزیابی قابلیت بهرهبرداری از گیاهان دارویی بر مبنای شاخصهای اکولوژیکی و اقتصادی، در 12 رویشگاه معرف مناطق نیمه استپی انجام شد. برای این منظور، پس از اندازه‌گیری پوشش گیاهی و برآورد تولید گیاهان دارویی، شاخصهای ...
بیشتر
اطلاع از شایستگی مراتع پیش‌نیاز بهرهبرداری از گیاهان دارویی آن مراتع است. بر همین اساس، این پژوهش با هدف ارزیابی قابلیت بهرهبرداری از گیاهان دارویی بر مبنای شاخصهای اکولوژیکی و اقتصادی، در 12 رویشگاه معرف مناطق نیمه استپی انجام شد. برای این منظور، پس از اندازه‌گیری پوشش گیاهی و برآورد تولید گیاهان دارویی، شاخصهای اکولوژیکی و اقتصادی مرتبط با بهرهبرداری از گیاهان دارویی در هر رویشگاه محاسبه شد. در پایان، بر مبنای معیارها و شاخصهای مذکور، طبقه شایستگی هر یک از رویشگاهها طبق دستورالعمل FAO و به روش عامل محدودکننده مشخص گردید. نتایج نشان داد که مقدار تولید علوفه قابل برداشت رویشگاهها از 90 تا 591 کیلوگرم در هکتار متغیر است. سهم تولید گیاهان دارویی رویشگاهها نیز 5% تا 58% بدست آمد. به‌‌عبارتی، مقدار تولید گیاهان دارویی رویشگاهها از 27 تا بیشتر از 383 کیلوگرم در هکتار متغیر بود. بر این اساس، ارزش مورد انتظار هر هکتار از رویشگاهها از محل بهرهبرداری از گیاهان دارویی، با در نظر گرفتن نرخ تنزیل 5.4% در شهریورماه 1399، 3 تا 41 دلار در هکتار متغیر است. در مجموع، 25% از رویشگاهها دارای شایستگی خوب، 17% دارای شایستگی متوسط، 25% دارای شایستگی کم و 33% غیر شایسته از نظر تولید و بهرهبرداری از گیاهان دارویی بودند، در صورتی که شایستگی تمامی رویشگاهها از نظر تولید علوفه برای چرای دام خوب بود. بنابراین، بهرهبرداری از همه رویشگاهها نمی‌‌تواند نقش مهم و یکسانی در بهبود معیشت مرتع‌داران داشته باشد و با رویکرد حفظ ذخایر ژنتیکی گیاهان، بهرهبرداری از گیاهان دارویی در تمامی رویشگاه‌‌های مرتعی توصیه نمی‌‌شود. علاوه‌بر این، حد بهرهبرداری مجاز در هر رویشگاه، متناسب با وضعیت و گرایش مرتع و حساسیت خاک به فرسایش، متفاوت است.
محصولات فرعی و روشهای بهره برداری آنها
وحیده عبداللهی؛ حسین ارزانی؛ محمدعلی زارع چاهوکی؛ سید حمید موحد محمدی؛ غلامرضا هادربادی؛ جواد معتمدی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.30.105.1.1575.1606بهرهبرداری از گیاهان دارویی بر مبنای اصول اکولوژیک، یکی از جنبه‌‌های استفاده‌‌های چندمنظوره از مراتع است. از این‌رو، قابلیت مراتع کوهستانی درمیان در شرق کشور، برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی، مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور، علاوه‌بر شاخصهای اکولوژیکی، شاخصهای ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.30.105.1.1575.1606بهرهبرداری از گیاهان دارویی بر مبنای اصول اکولوژیک، یکی از جنبه‌‌های استفاده‌‌های چندمنظوره از مراتع است. از این‌رو، قابلیت مراتع کوهستانی درمیان در شرق کشور، برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی، مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور، علاوه‌بر شاخصهای اکولوژیکی، شاخصهای اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی مرتبط با دانش بومی نیز مدنظر قرار گرفت. در این ارتباط، آماربرداری از پوشش گیاهی، در داخل 60 پلات دو متر‌مربعی که به فواصل 20 متر از یکدیگر در امتداد ترانسکت‌‌های200 متری مستقر شده بودند، انجام شد و سهم گونه‌های دارویی در ترکیب گیاهی محاسبه گردید. محدودیت‌‌ها و پتانسیل‌‌های منطقه نیز برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی، از دیدگاه بهره‌‌برداران و کارشناسان، با طراحی مجموعه سؤالات، در قالب طیف لیکرت ارزیابی شد. از تلفیق نقشه‌‌ها در محیط GIS و بر مبنای رویکرد عامل محدودکننده فائو، نقشه نهایی شایستگی برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی بر اساس درجات شایستگی خوب، متوسط، کم و غیرشایسته تهیه گردید. نتایج نشان داد که 50.11%(6367.83 هکتار) و 49.89% (6341.44 هکتار) از مراتع، به‌ترتیب دارای شایستگی متوسط و کم برای بهرهبرداری بودند. درصد پوشش تاجی، بیشترین سهم محدود‌کنندگی شایستگی تیپ‌های گیاهی را داشت که در این شرایط، جهت حفاظت خاک و بهبود وضعیت مرتع، برداشت گیاهان دارویی، کمتر توصیه می‌‌شود. خرید تضمینی گیاهان دارویی از بهره‌‌برداران و ارائه آموزش‌‌های لازم به آنها در مورد جنبه‌‌های مختلف این حرفه، نیز منجر به افزایش قابلیت این نوع بهرهبرداری در مراتع خواهد شد. بر همین اساس، در طراحی دستورالعمل تعیین شایستگی مراتع برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی، باید به آنها توجه بیشتری شود.
محصولات فرعی و روشهای بهره برداری آنها
وحیده ریاضی نیا؛ مژگان سادات عظیمی؛ عادل سپهری؛ نرگس کریمی نژاد؛ دیگو کمپتلا
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.947.104.6.1603.41گونه دارویی Perovskia abrotanoides Karel. از خانواده نعناعیان، گونه‌ای بوته‌ای و با ارزش از نظر حفاظت آب، خاک و دارای اثرهای درمانی متنوعی می‌باشد. در این مطالعه، رویشگاه بالقوه این گونه گیاهی مدل‌سازی شده است. بر این اساس متغیرهای مستقل توپوگرافی و زیستی از لایه رقومی DSM خروجی پهپاد، متغیر اقلیمی از ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.947.104.6.1603.41گونه دارویی Perovskia abrotanoides Karel. از خانواده نعناعیان، گونه‌ای بوته‌ای و با ارزش از نظر حفاظت آب، خاک و دارای اثرهای درمانی متنوعی می‌باشد. در این مطالعه، رویشگاه بالقوه این گونه گیاهی مدل‌سازی شده است. بر این اساس متغیرهای مستقل توپوگرافی و زیستی از لایه رقومی DSM خروجی پهپاد، متغیر اقلیمی از آمار ایستگاه‌های هواشناسی و متغیرهای خاکی پس از شبکه‌بندی محدوده و برداشت نمونه خاک از هر واحد تهیه شد. موقعیت مکانی حضور گونه نیز به‌عنوان متغیر وابسته با استفاده از تصاویر ارتوفتوی پهپاد ثبت گردید. اولویت‌بندی متغیرهای مستقل براساس تأثیرگذاری در وقوع گونه مورد بررسی در دو محدوده مطالعاتی با استفاده از الگوریتم بیشینه آنتروپی (MaxEnt) انجام شد. نتایج حاصل از ارزیابی مدل براساس آماره سطح زیر منحنی (AUC) به‌ترتیب برای محدوده مطالعاتی قشلاقی و ییلاقی 0.974 و 0.914 و در سطح بسیار خوب ارزیابی گردید. بر این اساس مهمترین عوامل محیطی تأثیرگذار در پراکنش گونه P. abrotanoides در قشلاق ارتفاع از سطح دریا، میزان پتاسیم و هدایت الکتریکی بود. همچنین در ییلاق ارتفاع، هدایت الکتریکی و درصد سیلت خاک مؤثرین عوامل حضور گونه برآورد گردیدند. نتایج این تحقیق نشان داد، تعیین مطلوبیت رویشگاه گونه‌های دارویی با تصاویر پهپاد می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های مدیریتی در زمینه شناسایی مناطق مستعد انتشار گونه و افزایش تولید گونه در سطوح وسیع‌تر مطالعاتی استفاده شود.
