به‌زراعی و به‌نژادی
محبوبه عدالتیان خرازی؛ احمد اصغرزاده
چکیده
به منظور بررسی اثرهای تنش خشکی، اسید سالیسیلیک و پلی‌آمین‌ها بر عملکرد رشدی گیاه و میزان روغن و اسانس بذر سیاه‌دانه (Nigella sativa L.)، آزمایشی در سال زراعی 1400-1399 به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه آزاد شیروان اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در چهار سطح (25، 50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی ...
بیشتر
به منظور بررسی اثرهای تنش خشکی، اسید سالیسیلیک و پلی‌آمین‌ها بر عملکرد رشدی گیاه و میزان روغن و اسانس بذر سیاه‌دانه (Nigella sativa L.)، آزمایشی در سال زراعی 1400-1399 به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه آزاد شیروان اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در چهار سطح (25، 50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی (شاهد)) به‌عنوان عامل اول و محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک، پوترسین و اسپرمیدین هر یک در دو سطح (0.5 و 1 میلی‌مولار) به‌عنوان عامل دوم بودند. نتایج نشان داد، بیشترین تعداد کپسول بارور در بوته (12.66)، تعداد دانه در کپسول (96.24) و شاخص برداشت (58.69%) در تیمار 100% ظرفیت زراعی بدست آمد. همچنین، بیشترین عملکرد دانه در گلدان در تیمار 100% ظرفیت زراعی (16.05 گرم) و اسید سالیسیلیک 1 میلی‌مولار (11.46 گرم) حاصل شد. از طرف دیگر، بیشترین ارتفاع بوته (62.5 سانتی‌متر)، وزن خشک تک بوته (6.44 گرم)، زیست‌توده در گلدان (32.2 گرم)، درصد روغن (31.21%) و عملکرد روغن (5.71 گرم در گلدان) در اثر متقابل تیمار 100% ظرفیت زراعی و اسید سالیسیلیک 1 میلی‌مولار و همچنین، بیشترین درصد اسانس (0.09%) در اثر متقابل تیمار 25% ظرفیت زراعی و اسید سالیسیلیک 1 میلی‌مولار حاصل شد. به‌طور کلی، نتایج نشان داد که بهترین تیمار برای سیاه‌دانه در شرایط گلخانه، آبیاری 100% ظرفیت زراعی و محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک 1 میلی‌مولار بود. در کل، با افزایش شدت تنش، خصوصیات رشدی گیاه کاهش یافت، ولی با اعمال محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک اثرات منفی تنش خشکی تعدیل یافت.
به‌زراعی و به‌نژادی
ریحانه زندی؛ محمدحسین میرجلیلی؛ قاسم اقلیما؛ علی سنبلی؛ حسن رضادوست
چکیده
بابونه کبیر (Tanacetum parthenium (L.) Schultz-Bip.) گیاه دارویی چندساله از خانواده کاسنی (Asteraceae) و منبع غنی از سزکوئی‌ترپن لاکتون پارتنولید است که اثرهای ضد سرطانی، ضد التهابی، ضد اسپاسم و به‌ویژه ضد میگرن آن گزارش شده است. در این تحقیق اندام هوایی پنج جمعیت وحشی این گیاه از استان‌های مازندران (مرزن‌آباد، سیاه‌بیشه و ولی‌آباد) و تهران (آهار و گچسر) ...
بیشتر
بابونه کبیر (Tanacetum parthenium (L.) Schultz-Bip.) گیاه دارویی چندساله از خانواده کاسنی (Asteraceae) و منبع غنی از سزکوئی‌ترپن لاکتون پارتنولید است که اثرهای ضد سرطانی، ضد التهابی، ضد اسپاسم و به‌ویژه ضد میگرن آن گزارش شده است. در این تحقیق اندام هوایی پنج جمعیت وحشی این گیاه از استان‌های مازندران (مرزن‌آباد، سیاه‌بیشه و ولی‌آباد) و تهران (آهار و گچسر) در سال 1399 در مرحله گلدهی کامل برداشت شد و صفات مورفولوژیک و محتوای پارتنولید آنها ارزیابی گردید. نتایج، تفاوت معنی‌دار در سطح احتمال 1% را میان جمعیت‌های مورد مطالعه برای همه صفات نشان داد. بیشترین ارتفاع بوته (130 سانتی‌متر)، وزن خشک گل (8.60 گرم بر بوته) و محتوای پارتنولید (0.33 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک سرشاخه گلدار) به‌ترتیب در جمعیت‌های گچسر، سیاه‌بیشه و مرزن‌آباد مشاهده شد. محتوای پارتنولید با صفات طول برگ، تعداد شاخه جانبی و قطر تاج همبستگی منفی و با صفت تعداد کاپیتول همبستگی مثبت و معنی‌دار در سطح احتمال 5% نشان داد. تجزیه خوشه‌ای، پنج جمعیت بابونه کبیر را در دو گروه اصلی جای داد. تجزیه به عامل‌ها نشان داد که سه عامل اول توانستند 93.06% از کل واریانس را توجیه کنند. به‌طور کلی، نتایج نشان‌دهنده وجود تنوع بالا در جمعیت‌های بابونه کبیر برای استفاده در برنامه‌های به‌نژادی و کشت و اهلی کردن این گونه می‌باشد.
فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
مهدیه توکلی؛ سعید سلطانی؛ مصطفی ترکش اصفهانی؛ رویا کرمیان
چکیده
گونه‌های جنس مریم‌گلی (Salvia) به‌واسطه تولید متابولیت‌های ثانویه اهمیت بالایی در صنایع مختلف غذایی، دارویی و بهداشتی-آرایشی دارند. اگرچه تولید متابولیت‌های ثانویه در گیاهان تحت کنترل ژنتیک گیاه می‌باشد، اما عوامل محیطی روی تولید و ترکیب آنها در گیاهان تأثیر زیادی دارند. در پژوهش حاضر به‌منظور بررسی اثرات برخی از عوامل اقلیمی، ...
بیشتر
گونه‌های جنس مریم‌گلی (Salvia) به‌واسطه تولید متابولیت‌های ثانویه اهمیت بالایی در صنایع مختلف غذایی، دارویی و بهداشتی-آرایشی دارند. اگرچه تولید متابولیت‌های ثانویه در گیاهان تحت کنترل ژنتیک گیاه می‌باشد، اما عوامل محیطی روی تولید و ترکیب آنها در گیاهان تأثیر زیادی دارند. در پژوهش حاضر به‌منظور بررسی اثرات برخی از عوامل اقلیمی، توپوگرافی و پارامترهای خاکی بر ترکیب اسانس گیاه Salvia multicaulis Vahl.، نمونه‌های گیاه در فصل گلدهی از 9 رویشگاه متفاوت در استان همدان جمع‌آوری شدند. نمونه‌های خاک نیز از پای هر گیاه در مناطق نمونه‌گیری برداشت شدند. اسانس گیاهان به روش تقطیر با آب استخراج و ترکیب آنها توسط دستگاه‌های GC و GC/MS شناسایی شد. فاکتورهای خاک براساس دستورالعمل‌های مربوطه اندازه‌گیری و آمار هواشناسی نیز از ایستگاه‌های هواشناسی استان همدان استخراج گردید. برای بررسی تأثیر عوامل محیطی مختلف بر ترکیب اسانس‌ها از آنالیز RDA استفاده شد. خوشه‌بندی رویشگاه‌های مورد مطالعه بر مبنای ترکیب‌های غالب اسانس‌ها و براساس روش WARDS انجام گرفت. ترکیب اسانس در رویشگاه‌های مختلف متفاوت بود. ترکیب‌های آلفا-پینن (32.1-1.3%)، آلفا-فلاندرن (7-1.1%)، 8،1-سینئول (17.2-1%)، بورنیل استات (16.2-7%) و بتا-کاریوفیلن (40.6-9.1%) ترکیب‌های غالب اسانس این گیاه بودند. نتایج RDA نشان داد که بازده اسانس و درصد ترپن‌های اکسیژن‌دار با افزایش ارتفاع افزایش یافتند، اما درصد ترپن‌های هیدروکربنی همبستگی معکوس با ارتفاع داشت. مونوترپن‌ها همبستگی مثبت با رطوبت نسبی، بارندگی و کربن آلی خاک داشتند، اما سسکویی‌ترپن‌ها رابطه معکوس با عوامل یاد شده و همبستگی مثبت با فسفر و تا حدی کلسیم خاک داشتند. رویشگاه‌های مورد مطالعه به دو گروه متمایز با غالبیت مونوترپن‌ها و سسکویی‌ترپن‌ها در اسانس خوشه‌بندی شدند. این یافته‌ها جهت بهره‌برداری تجاری از گیاه مریم‌گلی با هدف استخراج ترکیب‌های ثانویه خاص موجود در اسانس آن می‌توانند حائز اهمیت باشند.
زراعت و باغبانی
سیده سپیده زارع پاک ضیابری؛ مجید مجیدیان
چکیده
به‌منظور مطالعه تأثیر عناصر روی، بُر و گوگرد بر خصوصیات کمّی و میزان جذب عناصر و آلیسین گیاه سیر (Allium sativum L.) محلی ضیابر، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با هشت تیمار و سه تکرار در سال زراعی 99-1398 اجرا شد. تیمارها شامل 1- شاهد (بدون مصرف کود)، 2- روی، 3- بُر، 4- گوگرد، 5- روی + گوگرد، 6- روی + بُر، 7- بُر + گوگرد و 8- گوگرد + بُر + روی بودند. ...
بیشتر
به‌منظور مطالعه تأثیر عناصر روی، بُر و گوگرد بر خصوصیات کمّی و میزان جذب عناصر و آلیسین گیاه سیر (Allium sativum L.) محلی ضیابر، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با هشت تیمار و سه تکرار در سال زراعی 99-1398 اجرا شد. تیمارها شامل 1- شاهد (بدون مصرف کود)، 2- روی، 3- بُر، 4- گوگرد، 5- روی + گوگرد، 6- روی + بُر، 7- بُر + گوگرد و 8- گوگرد + بُر + روی بودند. کودهای گوگرد، روی و بُر به‌ترتیب به‌صورت گُل گوگرد (100 کیلوگرم در هکتار)، سولفات روی (20 کیلوگرم در هکتار) و اسید بوریک (5 کیلوگرم در هکتار) در دو مرحله رویشی و پر شدن سوخ به خاک اضافه شدند. نتایج نشان داد که تیمار گوگرد + روی + بُر نسبت به سایر تیمارها در همه صفات مورد مطالعه برتری معنی‌دار داشت. بین تیمارهای کودی تکی، با کاربرد بُر بیشترین عملکرد اقتصادی و میزان جذب بُر مشاهده شد. جذب گوگرد با کاربرد گوگرد بیشترین مقدار را نشان داد. جذب روی و مقدار آلیسین هم در تیمار کاربرد روی بیشترین مقدار شد. بین تیمارهای دوگانه، در تیمار گوگرد + بُر بیشترین عملکرد اقتصادی و میزان جذب گوگرد و بُر مشاهده شد. تیمار روی + بُر بیشترین جذب روی را نشان داد. بیشترین مقدار آلیسین (29%) در تیمار گوگرد + روی + بُر مشاهده شد. بیشترین عملکرد اقتصادی سیر (3000 کیلوگرم در هکتار) و بهترین کیفیت از نظر مقدار آلیسین (29%)، جذب گوگرد (0.73 کیلوگرم در هکتار)، جذب روی (39.6 کیلوگرم در هکتار) و جذب بر (12.96 کیلوگرم در هکتار) از ترکیب کودی گوگرد + روی + بُر حاصل شد. با توجه به نتایج این آزمایش مصرف کودهای روی، بُر و گوگرد همراه با کودهای پایه برای افزایش عملکرد کمّی و کیفی گیاه سیر پیشنهاد می‌شود.
زراعت و باغبانی
عبدالله جوانمرد؛ مهدی رحیمی؛ مصطفی امانی ماچیانی؛ محسن جانمحمدی؛ ریحانه حبیبی ماچیانی
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف آبیاری و محلول‌پاشی عناصر غذایی بر عملکرد ماده خشک و کمّیت و کیفیت اسانس نعنا فلفلی (Mentha piperita L.)، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 12 تیمار و سه تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال 1400 اجرا شد. فاکتورها شامل آبیاری به‌عنوان فاکتور اصلی در سه سطح (آبیاری ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف آبیاری و محلول‌پاشی عناصر غذایی بر عملکرد ماده خشک و کمّیت و کیفیت اسانس نعنا فلفلی (Mentha piperita L.)، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 12 تیمار و سه تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال 1400 اجرا شد. فاکتورها شامل آبیاری به‌عنوان فاکتور اصلی در سه سطح (آبیاری پس از 20 (شاهد)، 40 (تنش خفیف) و 60 (تنش شدید) درصد حداکثر تخلیه مجاز رطوبتی) و منبع کود به‌عنوان فاکتور فرعی در چهار سطح ( بدون کاربرد کود (شاهد) و محلول‌پاشی کودهای ماکرومیکس گلد، اکوکوئل میکرومیکس و ویتالیم فورت) بودند. نتایج نشان داد، بیشترین (280.5 گرم بر مترمربع) و کمترین (113.7 گرم بر مترمربع) وزن خشک کل به‌ترتیب در شرایط نرمال آبیاری (شاهد) با کاربرد کود ماکرومیکس گلد و تنش شدید بدون مصرف کود بدست آمد. وزن خشک کل در تنش‌های خشکی خفیف و شدید به‌ترتیب 22.7% و 40.3% نسبت به آبیاری نرمال کاهش یافت. میزان وزن خشک کل با کاربرد کودهای ماکرومیکس گلد، ویتالیم فورت و اکوکوئل میکرومیکس به‌ترتیب 37.7، 23.8 و 17.1 درصد نسبت به عدم مصرف کود افزایش یافت. بیشترین درصد (2.1) و عملکرد (4.5 گرم بر مترمربع) اسانس و همچنین بیشترین میزان منتول (40.9%)، منتون (28.1%) و 8،1-سینئول (6.2%) در اسانس در شرایط تنش خفیف آبی با کاربرد کود ماکرومیکس گلد بدست آمد. براساس نتایج حاصل، می‌توان محلول‌پاشی کود ماکرومیکس گلد را به‌عنوان یک راهکار مؤثر جهت افزایش کمّیت و کیفیت اسانس نعنا فلفلی در شرایط تنش خشکی معرفی نمود.
زراعت و باغبانی
سعید عزیزی بالابیگلو؛ امیر رحیمی؛ سعید حیدرزاده؛ رقیه حلقومی؛ ایرج عطلایی
چکیده
برای بررسی واکنش برخی از ویژگی‌های کمّی و کیفی گیاه دارویی نعناع فلفلی (Mentha piperita L.) به کودهای آلی تحت تنش کم‌آبی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سال زراعی 98-1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل کود آلی در پنج سطح (شاهد، کود گاوی (20 تن در هکتار)، ...
بیشتر
برای بررسی واکنش برخی از ویژگی‌های کمّی و کیفی گیاه دارویی نعناع فلفلی (Mentha piperita L.) به کودهای آلی تحت تنش کم‌آبی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سال زراعی 98-1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل کود آلی در پنج سطح (شاهد، کود گاوی (20 تن در هکتار)، کود مرغی (7 تن در هکتار)، ورمی‌کمپوست (10 تن در هکتار) و کمپوست (15 تن در هکتار)) و رطوبت خاک در سه سطح (50 (تنش شدید)، 70 (تنش ملایم) و90 (شاهد: بدون تنش) درصد رطوبت ظرفیت زراعی) بودند. تنش کم‌آبی باعث کاهش محتوی فسفر و پتاسیم برگ، ترکیب‌های فنل و فلاونوئید برگ و محتوای رطوبت نسبی برگ و افزایش عملکرد اسانس برگ در مرحله گلدهی کامل شد. بیشترین مقدار اسانس (1.58%) در شرایط تنش ملایم مشاهده شد. کود مرغی و ورمی‌کمپوست تأثیر معنی‌دار در افزایش میزان نیتروژن، پروتئین و درصد مهار رادیکال DPPH برگ در شرایط تنش کم‌آبی نسبت به شرایط بدون تنش داشت. حداکثر عملکرد مربوط به اسانس (32.34 کیلوگرم در هکتار)، وزن خشک ساقه (852.53 کیلوگرم در هکتار)، وزن خشک برگ (1010.40 کیلوگرم در هکتار) و وزن خشک اندام هوایی (1863.93 کیلوگرم در هکتار) در تیمار کود مرغی تحت شرایط آبیاری مطلوب حاصل شد. بنابراین به‌منظور افزایش عملکرد گیاه، استفاده از کودهای آلی در شرایط تنش کم‌آبی در راستای نیل به کشاورزی پایدار، توصیه می‌شود.
فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
فاطمه باباخانی؛ جلال خورشیدی؛ محمدرضا مرشدلو
چکیده
شرایط پس از برداشت تأثیر بسزایی در کمّیت و کیفیت متابولیت‌های ثانویه گیاهان دارویی دارد. بر همین اساس، در این پژوهش تأثیر زمان‌های مختلف انبارمانی (صفر، دو، چهار و شش ماه) و نوع بسته‌بندی (کرافت، پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن و بدون بسته‌بندی) بر محتوای اسانس، نوع و میزان ترکیب‌های اسانس، فنول و فعالیت ضداکسایشی عصاره میوه رازیانه (Foeniculum ...
بیشتر
شرایط پس از برداشت تأثیر بسزایی در کمّیت و کیفیت متابولیت‌های ثانویه گیاهان دارویی دارد. بر همین اساس، در این پژوهش تأثیر زمان‌های مختلف انبارمانی (صفر، دو، چهار و شش ماه) و نوع بسته‌بندی (کرافت، پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن و بدون بسته‌بندی) بر محتوای اسانس، نوع و میزان ترکیب‌های اسانس، فنول و فعالیت ضداکسایشی عصاره میوه رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) ارزیابی شد. اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب به مدت سه ساعت و عصاره‌گیری توسط سوکسله با استفاده از حلال متانول انجام شد. اسانس‌ها توسط GC-FID و GC-MS آنالیز شدند. به‌طورکلی، افزایش زمان انبارمانی موجب کاهش میزان اسانس رازیانه گردید (به‌استثنای بسته‌بندی کرافت) و میزان این کاهش با توجه به نوع بسته‌بندی متفاوت بود. بیشترین (3.25% حجمی/وزنی) و کمترین (1.8% حجمی/وزنی) میزان اسانس به‌ترتیب از میوه‌های دو ماه انبار شده با بسته‌بندی پلی‌اتیلن و میوه‌های شش ماه انبار شده بدون بسته‌بندی بدست آمد. تعداد، نوع و میزان ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس تحت تأثیر زمان انبارمانی و نوع بسته‌بندی قرار گرفت. بیشترین میزان ای-آنتول (75.8%) در اسانس میوه‌های شش ماه انبار شده بدون بسته‌بندی و کمترین میزان آن (49.46%) در اسانس میوه‌های انبار نشده مشاهده شد. میزان فنول و فعالیت ضداکسایشی با افزایش زمان انبارمانی کاهش یافت، ولی در زمان‌های مختلف انبارمانی، تأثیر نوع بسته‌بندی‌ها متفاوت بود. به‌طورکلی، براساس میزان اسانس، فنول و فعالیت ضداکسایشی، انبارمانی رازیانه توصیه نمی‌گردد، ولی براساس نوع ترکیب هدف موجود در اسانس، می‌توان زمان‌های مختلف انبارمانی را توصیه کرد. در صورت انبار کردن محصول، براساس مجموع صفات اندازه‌گیری شده، بسته‌بندی پلی‌اتیلن و کرافت توصیه می‌شود.
به‌زراعی و به‌نژادی
سمیرا جعفری؛ صادق موسوی فرد؛ عبدالحسین رضایی نژاد؛ حسن مومیوند؛ کریم سرخه
چکیده
ماریتیغال (Silybum marianum (L. Gaertn.)) گیاهی با کاربردهای متنوع دارویی است که با انواع شرایط آب و هوایی سازگار است. به منظور ارزیابی تأثیر غلظتهای مختلف کیتوزان و دیاکسیدتیتانیوم (بالک و نانو) بر افزایش عملکرد و شاخص‌های بیوشیمیایی اکوتیپ‌های مختلف گیاه ماریتیغال، پژوهشی زراعی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی ...
بیشتر
ماریتیغال (Silybum marianum (L. Gaertn.)) گیاهی با کاربردهای متنوع دارویی است که با انواع شرایط آب و هوایی سازگار است. به منظور ارزیابی تأثیر غلظتهای مختلف کیتوزان و دیاکسیدتیتانیوم (بالک و نانو) بر افزایش عملکرد و شاخص‌های بیوشیمیایی اکوتیپ‌های مختلف گیاه ماریتیغال، پژوهشی زراعی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل اکوتیپ‌های ماریتیغال در پنج سطح (بوداکالازی، ساری، خمین، خرمآباد و اهواز) و نوع و غلظت الیسیتور در 9 سطح (محلول‌پاشی با آب مقطر (شاهد)، کیتوزان بالک (50 و 100 میلی‌گرم در لیتر)، نانو کیتوزان (50 و 100 میلی‌گرم در لیتر)، دیاکسیدتیتانیوم بالک (50 و 100 میلی‌گرم در لیتر) و نانو دیاکسیدتیتانیوم (50 و 100 میلی‌گرم در لیتر)) بود. نتایج نشان داد که محلول‌پاشی کیتوزان و دیاکسید تیتانیوم (نانو و بالک) در افزایش عملکرد گیاه و آنزیمهای دفاعی مؤثر بود. تأثیر محلول‌پاشی کیتوزان و دیاکسید تیتانیوم در فرم نانو روی صفات مذکور نسبت به فرم بالک و شاهد برتری داشت. براساس نتایج مقایسه میانگین‌ها، با محلول‌پاشی نانوکیتوزان در غلظت50 میلی‌گرم در لیتر، عملکرد بوته افزایش یافت. همچنین، محلول‌پاشی نانوکیتوزان در غلظت 100 میلی‌گرم در لیتر باعث افزایش فعالیت آنزیمهای دفاعی شد. به‌طور کلی، کاربرد نانوکیتوزان در افزایش عملکرد و همچنین بهبود خصوصیات بیوشیمیایی اکوتیپ‌های ماریتیغال بهخصوص اکوتیپ بوداکالازی تأثیرگذار بود که می‌تواند به‌عنوان راهکار مناسبی برای افزایش عملکرد این گیاه باشد. همچنین استفاده از این اکوتیپ در برنامه های اصلاحی با توجه به عملکرد بالاتر قابل توصیه است.
به‌زراعی و به‌نژادی
پروانه یاری؛ رقیه امینیان؛ امیرحسین کشتکار؛ هدایت باقری؛ سودابه مفاخری
چکیده
گیاه شنگ علاوه‌بر مصرف خوراکی به دلیل داشتن بسیاری از ترکیب‌های مفید دارای خواص دارویی متعدد می‌باشد. یکی از این ترکیب‌های شناسایی شده اینولین می‌باشد که در ریشه این گیاه وجود دارد. برای بررسی تأثیر تنش کم‌آبی و اثر رایزوباکتری تقویت‌کننده رشد (Bacillus subtilis) بر میزان اینولین و صفات مورفولوژیک ریشه در برخی ژنوتیپ‌های گیاه شنگ (Tragopogon ...
بیشتر
گیاه شنگ علاوه‌بر مصرف خوراکی به دلیل داشتن بسیاری از ترکیب‌های مفید دارای خواص دارویی متعدد می‌باشد. یکی از این ترکیب‌های شناسایی شده اینولین می‌باشد که در ریشه این گیاه وجود دارد. برای بررسی تأثیر تنش کم‌آبی و اثر رایزوباکتری تقویت‌کننده رشد (Bacillus subtilis) بر میزان اینولین و صفات مورفولوژیک ریشه در برخی ژنوتیپ‌های گیاه شنگ (Tragopogon spp.)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل با سه عامل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینا در سال 1399 انجام شد. عامل اول، آبیاری در دو سطح بدون تنش (100% ظرفیت زراعی) و تنش کم آبیاری (50% ظرفیت زراعی)، عامل دوم، ژنوتیپ در 15 سطح (ژنوتیپ‌های مختلف شنگ) و عامل سوم، رایزو باکتری تقویت‌کننده رشد در دو سطح تلقیح با باکتری B. subtilis و عدم تلقیح با باکتری در نظر گرفته شد. صفات طول، سطح، حجم، قطر، وزن و میزان اینولین در ریشه‌های گیاه اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که اثر برهمکنش آبیاری، ژنوتیپ و باکتری بر تمام صفات مورد بررسی معنی‌دار شد. تنش کم‌آبی در بیشتر ژنوتیپ‌ها باعث افزایش طول، سطح و حجم ریشه شد ولی وزن ریشه و میزان اینولین در اثر تنش کم آبیاری کاهش یافت. اثر تلقیح با باکتری در ژنوتیپ‌ها متفاوت بود. ژنوتیپ ایرانی شماره 11 (کبودر آهنگ) بیشترین میزان اینولین را در سطوح مختلف تنش و B. subtilis به خود اختصاص داد و پس از آن ژنوتیپ ایتالیایی شماره 4 در شرایط بدون تنش در هر دو سطح باکتری بیشترین مقدار را داشت. به‌طور کلی، تنش باعث کاهش میزان اینولین در ریشه گیاه شد، ولی اثر تلقیح با B. subtilis به نوع ژنوتیپ بستگی داشت.
به‌زراعی و به‌نژادی
محمد مقدمی راد؛ رمضانعلی خاوری نژاد؛ سارا سعادتمند؛ فرزانه نجفی
چکیده
روناس (Rubia tinctorum L.) گیاهی علفی و پایا است که دارای ترکیب‌های فعال زیستی با توان بالای دارویی و رنگی می‌باشد. کشاورزان محلی معتقدند افزایش آهک خاک سبب افزایش ترکیب‌های رنگی در این گیاه می‌گردد. به منظور بررسی محتوای آلیزارین ریشه روناس و برخی شاخص‌های فیزیولوژیک آن تحت تأثیر کربنات کلسیم و کود فسفره، آزمایشی مزرعه‌ای به‌صورت فاکتوریل ...
بیشتر
روناس (Rubia tinctorum L.) گیاهی علفی و پایا است که دارای ترکیب‌های فعال زیستی با توان بالای دارویی و رنگی می‌باشد. کشاورزان محلی معتقدند افزایش آهک خاک سبب افزایش ترکیب‌های رنگی در این گیاه می‌گردد. به منظور بررسی محتوای آلیزارین ریشه روناس و برخی شاخص‌های فیزیولوژیک آن تحت تأثیر کربنات کلسیم و کود فسفره، آزمایشی مزرعه‌ای به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل کربنات کلسیم در پنج سطح (۰، ۲۰، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار) و سوپرفسفات تریپل در چهار سطح (۰، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار) بودند. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که با افزایش مقدار کربنات کلسیم تا ۲۰ کیلوگرم در هکتار و افزایش سوپرفسفات تریپل تا ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار، بیشترین وزن خشک ریشه با افزایش ۷۵% نسبت به شاهد، وزن خشک کل گیاه با افزایش ۵۸% نسبت به شاهد، محتوای آلیزارین ریشه با افزایش ۷۸% نسبت به شاهد و فعالیت کاتالاز ریشه حاصل گردید. بیشترین طول ریشه با افزایش ۵۴% نسبت به شاهد و فعالیت کاتالاز برگ در تیمار ۵۰ کیلوگرم در هکتار کربنات کلسیم و ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات تریپل مشاهده شد. بیشترین فعالیت پراکسیداز برگ و ریشه در تیمار ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار کربنات کلسیم و ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات تریپل مشاهده شد. استفاده همزمان این دو کود روی یکدیگر اثر مکمل داشت، به‌طوری که، کاربرد ۲۰ و ۵۰ کیلوگرم در هکتار کربنات کلسیم همراه با ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات تریپل اثر افزایشی بر محتوای آلیزارین ریشه روناس داشت. این روش می‌تواند برای توسعه آینده یک آزمایش تحمل غیرمخرب که پاسخ افزایشی روناس به کربنات کلسیم و کود فسفره را نشان می‌دهد، برای تولید بیشتر ترکیب‌های دارویی ریشه روناس به‌عنوان یک داروی هدفمند برای درمان سرطان استفاده شود.
