فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
مجید شریفی راد
چکیده
مشگک (Ducrosia anethifolia (DC.) Boiss.) یکی از گیاهان دارویی متعلق به خانواده چتریان است که استفاده از آن در درمان اختلالات عصبی توصیه شده است. هدف مطالعه حاضر بررسی تغییرات محتوای ترکیب‌های فیتوشیمیایی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی عصاره اتانولی گونه D. anethifolia در مراحل مختلف فنولوژی (رویشی، گلدهی و بذردهی) بود. نمونه‌برداری ...
بیشتر
مشگک (Ducrosia anethifolia (DC.) Boiss.) یکی از گیاهان دارویی متعلق به خانواده چتریان است که استفاده از آن در درمان اختلالات عصبی توصیه شده است. هدف مطالعه حاضر بررسی تغییرات محتوای ترکیب‌های فیتوشیمیایی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی عصاره اتانولی گونه D. anethifolia در مراحل مختلف فنولوژی (رویشی، گلدهی و بذردهی) بود. نمونه‌برداری از سرشاخه‌های هوایی گیاه در هر مرحله به‌صورت تصادفی انجام گرفت. محتوای فنل و فلاونوئید کل عصاره اتانولی با استفاده از روش اسپکتروفتومتری و فعالیت آنتی‌اکسیدانی با استفاده از روش به دام‌اندازی رادیکال آزاد DPPH تعیین شد. فعالیت ضد باکتریایی عصاره گیاه با استفاده از روش انتشار دیسک بر روی باکتری‌های گرم مثبت (Staphylococcus aureus و Bacillus subtilis) و گرم منفی (Escherichia coli و Pseudomonas aeruginosa) بررسی گردید. همچنین، فعالیت ضد التهابی عصاره گیاه با استفاده از روش پایداری غشای گلبول قرمز ارزیابی شد. نتایج نشان داد که بین مراحل مختلف فنولوژی از نظر میزان فنل و فلاونوئید کل و فعالیت آنتی‌اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی تفاوت معنی‌داری وجود دارد (0.05>P). بیشترین میزان فنل و فلاونوئید کل (به‌ترتیب 1.7 ± 148 میلی‌گرم معادل اسید گالیک بر گرم وزن خشک و 1.5 ± 97 میلی‌گرم معادل کوئرستین بر گرم وزن خشک) و فعالیت آنتی‌اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی در مرحله گلدهی به‌دست آمد. همچنین نتایج نشان داد که عصاره گیاهی مورد مطالعه اثر بازدارندگی بیشتری بر باکتری‌های گرم مثبت در مقایسه با باکتری‌های گرم منفی دارد. نتایج بیانگر آن است که عصاره اتانولی گونه D. anethifolia می‌تواند به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان، ضد باکتری و ضد التهاب امیدوار کننده در درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده شود. همچنین، مرحله گلدهی بهترین زمان برداشت جهت بهره‌برداری دارویی از این گونه معرفی می‌شود.
تکتم فتحی؛ محمد جواد ثقه الاسلامی؛ رضا یاری؛ فاطمه نخعی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.590.102.4.1576.1587 به‌منظور مقایسه برخی ویژگی‌های اکومورفولوژیکی، فنولوژیکی و فیتوشیمیایی پنیرک (Malva sylvestris L.) در دو منطقه فردوس و طبس، از هر منطقه سه رویشگاه طی سال 1397 به‌صورت تصادفی انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. آنالیز خاک رویشگاه‌ها حکایت از رشد گیاه پنیرک در خاک‌هایی با بافت لوم شنی در این دو منطقه داشت. ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.590.102.4.1576.1587 به‌منظور مقایسه برخی ویژگی‌های اکومورفولوژیکی، فنولوژیکی و فیتوشیمیایی پنیرک (Malva sylvestris L.) در دو منطقه فردوس و طبس، از هر منطقه سه رویشگاه طی سال 1397 به‌صورت تصادفی انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. آنالیز خاک رویشگاه‌ها حکایت از رشد گیاه پنیرک در خاک‌هایی با بافت لوم شنی در این دو منطقه داشت. از سوی دیگر خاک رویشگاه‌های مورد مطالعه در این دو منطقه از نوع قلیایی و با شوری پایین بود. میزان آهک خاک زیادتر از خاک‌های زراعی بود. نتایج مطالعات فنولوژیکی نیز نشان داد در منطقه فردوس این گیاه در اوایل فروردین رویش یافته و در خرداد ماه گل می‌دهد. سپس دانه‌ها از اواخر مهر ماه شروع به رسیدن نموده و اواخر آبان ریزش می‌کنند. در منطقه طبس شروع رویش گیاه از نیمه دوم اسفند ماه آغاز شده، در اردیبهشت ماه گل می‌دهد و گلدهی آن تا اوایل پاییز ادامه می‌یابد. دانه‌ها از نیمه دوم مرداد شروع به رسیدن نموده و اوایل آبان ریزش می‌کنند. دوره رکود فعالیتهای گیاه در فردوس و طبس به‌ترتیب با خشکی محیط و شروع فصل سرما همزمان است. آزمایش‌های فیتوشیمیایی عصاره برگ، گل، دانه و ساقه پنیرک در دو منطقه وجود مواد آلکالوئید، تانن، فلاونوئید، امودول یا امودین، ساپونین، کربوهیدرات، نشاسته، استرول و استروئید، انتوسیانوزید و کومارین‌ها را در هریک از اندام‌های گیاه به‌صورت کم تا زیاد نشان داد. ترکیب انتراسنوزید در هیچ‌یک از سه عصاره اتانولی، آبی و اتری مشاهده نشد. همچنین وجود چهار نوع اسید فنولیک توسط کروماتوگرافی لایه نازک (TLC) در دانه، ساقه، گل و برگ گیاه در هر دو منطقه مورد بررسی تشخیص داده شد. اندازه‌گیری میزان آنتوسیانین برگ نیز نشان داد با افزایش ارتفاع رویشگاه، میزان آنتوسیانین کاهش یافت.
فاطمه آگاه؛ محمدعلی اسماعیلی؛ محمد فرزام؛ رحمت عباسی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.1002.98.6.1575.1607 پیامد تغییر اقلیم در رویشگاه‌های طبیعی مناطق خشک و نیمه‌خشک کاهش تنوع گونه‌ای است که ضرورت اهلی‌سازی و کشت گونه‌های عرصه‌های طبیعی را در سیستم‌های کشاورزی آشکار می‌کند. گیاه دارویی کَوَر (Capparis spinosa L.)، یکی از گیاهان ارزشمند بومی عرصه‌های طبیعی است که می‌توان با شناخت الگوها و مراحل ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.1002.98.6.1575.1607 پیامد تغییر اقلیم در رویشگاه‌های طبیعی مناطق خشک و نیمه‌خشک کاهش تنوع گونه‌ای است که ضرورت اهلی‌سازی و کشت گونه‌های عرصه‌های طبیعی را در سیستم‌های کشاورزی آشکار می‌کند. گیاه دارویی کَوَر (Capparis spinosa L.)، یکی از گیاهان ارزشمند بومی عرصه‌های طبیعی است که می‌توان با شناخت الگوها و مراحل رشد آن در رویشگاه‌های طبیعی و نسخه‌برداری از آن، نسبت به کشت آن اقدام کرد. به همین منظور، برای بررسی نیازهای اکولوژیک، مراحل فنولوژیک و عادات رشدی گیاه دارویی ارزشمند کور، رویشگاه طبیعی این گیاه واقع در بخش مزداوند شهرستان سرخس انتخاب شد و مطالعات در سال 1395 انجام گردید. به‌منظور مطالعه مراحل فنولوژیک گیاه، فاصله زمانی برای هر مرحله فنولوژیک براساس تعداد روز و درجه روز رشد محاسبه و ثبت گردید. ویژگی‌های رشد (مساحت کانوپی، طول قطر بزرگ و قطر کوچک کانوپی و تعداد شاخه) اندازه‌گیری شد و روند تغییرات با مدل‌های سیگموئیدی، درجه دو، توانی و خطی مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج بررسی اکولوژیک رویشگاه نشان داد که رویشگاه مورد مطالعه بیشتر ماه‌های سال تحت تأثیرخشکی بوده، همچنین تجزیه خاک نشان داد که بافت خاک، سیلتی لوم و اسیدیته خاک در محدوده قلیایی بوده و مقادیر بالای هدایت‌الکتریکی خاک در اعماق مختلف نیز نشانگر وجود مقادیر زیاد املاح در خاک بود. خاک رویشگاه از نظر عناصر اصلی (نیتروژن، فسفر و پتاس) و کربن آلی فقیر بوده و مقادیر این عناصر بسیار پایین‌تر از حد مطلوب خاک‌های زراعی برآورد شد. بررسی مراحل فنولوژیک گیاه کور نشان داد که این گیاه برای طی مراحل رشدی خود به 211 روز و 2745.3 درجه روز رشد نیاز دارد. بررسی روند تغییرات رشدی در رویشگاه نشان داد که گیاه در سه ماه اول، سرعت رشد نسبتاً بالایی از نظر گسترش سطح کانوپی داشته و با گذشت زمان از سرعت رشد آن کاسته می‌شود و مدل سیگموئیدی به‌خوبی این الگوی رشدی را پیش‌بینی می‌کند. طبق نتایج بررسی عادات رشدی گیاه کور در رویشگاه طبیعی و با الگوبرداری از نحوه گسترش این گیاه در سطح زمین و نیز با توجه به چندساله بودن آن، توصیه می‌شود آرایش کاشت کور در سیستم‌های زراعی به گونه‌ای طراحی شود که بوته‌ها فضای کافی برای گسترش کانوپی داشته باشند.
مریم میرزاحسینی؛ سید احمد سادات نوری؛ یعقوب امن زاده؛ مجید قربانی جاوید
چکیده
مطالعه خصوصیات فنولوژی و تعیین نیاز دمایی گیاه دارویی، منجر به شناخت بهتر از میزان و نحوه رشد و نمو شده و می‌توان براساس این ویژگی برنامه‌ریزی دقیقی برای بهره‌برداری بهینه از گیاه و میزان مواد مؤثره داشت. این تحقیق با هدف ارزیابی خصوصیات فنولوژی به‌منظور شناسایی و طبقه‌بندی اکوتیپ‌های زودرس، دیررس و میان‌رس گیاه دارویی زنیان ...
بیشتر
مطالعه خصوصیات فنولوژی و تعیین نیاز دمایی گیاه دارویی، منجر به شناخت بهتر از میزان و نحوه رشد و نمو شده و می‌توان براساس این ویژگی برنامه‌ریزی دقیقی برای بهره‌برداری بهینه از گیاه و میزان مواد مؤثره داشت. این تحقیق با هدف ارزیابی خصوصیات فنولوژی به‌منظور شناسایی و طبقه‌بندی اکوتیپ‌های زودرس، دیررس و میان‌رس گیاه دارویی زنیان (Trachyspermum ammi L.) و بررسی میزان اسانس بدست آمده از هر اکوتیپ انجام شد. در این پژوهش 23 اکوتیپ بومی گیاه دارویی زنیان در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 93-92 کشت گردید. به‌منظور تعیین تاریخ دقیق مراحل فنولوژیک از واحد تجمع حرارتی (Growth Day Degree) و زمان (Days After planting) استفاده شد. اکوتیپ‌ها هر سه روز یکبار مورد ارزیابی و یادداشت‌‌برداری قرار گرفتند و زمانی که 50% گیاهان هر اکوتیپ به مرحله فنولوژی مورد نظر رسیدند تاریخ آن ثبت شد. پس از رسیدگی و برداشت، اسانس دانه به روش Hydro-distillation توسط دستگاه کلونجر تهیه گردید. نتایج حاصل از این پژوهش، اختلاف معنی‌داری را بین اکوتیپ‌ها از نظر صفات فنولوژی مورد ارزیابی نشان داد که بیانگر متفاوت بودن فاصله زمانی رسیدن به هر یک از مراحل رشدی در بین اکوتیپ‌های مورد مطالعه بود. بیشترین اختلاف معنی‌دار در صفت گلدهی دیده شد که نشان می‌دهد زمان رسیدن به مرحله گلدهی در اکوتیپ‌های مورد مطالعه متغیر می‌باشد. همچنین کمترین اختلاف معنی‌دار در صفت دانه‌بندی دیده شد. میزان اسانس نمونه‌ها نیز از 2.7% (سربیشه) تا 6.1% (اراک) محاسبه شد. همچنین براساس نتایج مقایسه میانگین، چهار اکوتیپ برتر از لحاظ زودرسی، میان‌رسی و دیررسی در هر مرحله فنولوژی مورد شناسایی و طبقه‌بندی قرار گرفتند. مراحل رسیدگی فیزیولوژی و طول دوره پر شدن دانه به‌عنوان معیار برای تعیین زودرسی و دیررسی در نظر گرفته شدند که با توجه به این معیار اکوتیپ‌های اراک با 6.1% محتوای اسانس و قائن با 4.72% محتوای اسانس به‌ترتیب به‌عنوان زودرس‌ترین و دیررس‌ترین اکوتیپ شناسایی و معرفی شدند.
محمدعلی علی‌زاده؛ علی‌اشرف جعفری؛ سید اسماعیل سیدیان؛ معصومه ایزد‌پناه؛ محمود امیرخانی؛ محمدرضا پهلوانی؛ لیلا حسینی؛ معصومه رمضانی یگانه
چکیده
به‌منظور بررسی صفات مورفولوژیکی و فنولوژیکی خصوصیات 68 جمعیت از پنج گونه جنس آنتمیس (Anthemis altissima L.، A. haussknechtii Boiss. & Reut.، A. pseudocotula Boiss.، A. tinctoria L. و A. triumfettii (L.) All.) آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 91-90 در مزرعه ایستگاه تحقیقاتی البرز کرج اجرا شد. 13 صفت قطر طولی و عرضی تاج پوشش، سطح تاج پوشش، ارتفاع و تعداد گل ...
بیشتر
به‌منظور بررسی صفات مورفولوژیکی و فنولوژیکی خصوصیات 68 جمعیت از پنج گونه جنس آنتمیس (Anthemis altissima L.، A. haussknechtii Boiss. & Reut.، A. pseudocotula Boiss.، A. tinctoria L. و A. triumfettii (L.) All.) آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 91-90 در مزرعه ایستگاه تحقیقاتی البرز کرج اجرا شد. 13 صفت قطر طولی و عرضی تاج پوشش، سطح تاج پوشش، ارتفاع و تعداد گل در بوته، زمان گلدهی و برداشت، وزن تر و خشک، سرشاخه، درصد و عملکرد اسانس، درجه حرارت تجمعی رشد روزانه، GDD زمان گلدهی و برداشت اندازه‌گیری شدند. میانگین صفات رویشی و عملکرد سرشاخه در گونه A. pseudocotula بیشتر از سایر گونه‌ها بود. این گونه با داشتن کمترین GDD در زمان ظهور گل و رسیدن نسبت به سایر گونه‌ها زودرس‌تر بود. عملکرد اسانس دو گونه A. altissima و A. triumfettii به‌ترتیب با 33 و 59 گرم در بوته از سه گونه دیگر بیشتر بود. عملکرد سرشاخه جمعیت‌های اردبیل و خوی1 گونه A. tinctoria، بیشتر از سایر جمعیت‌ها بود. عملکرد سرشاخه جمعیت‌های سمنان1 و سمنان2 گونه A. triumfettii و عملکرد اسانس جمعیت‌های شاهرود و سمنان2 از جمعیت‌های دیگر بیشتر بود. البته جمعیت لوشان و سلماس زودرس‌تر بودند. جمعیت گلستان گونه A. haussknechtii دارای بیشترین عملکرد سرشاخه و اسانس و زودرس‌تر بود. در گونه A. pseudocotula جمعیت گلستان2 دارای بیشترین عملکرد سرشاخه و تولید اسانس بوده و جمعیت‌های گلستان1 و زنجان1 و زنجان2 زودرس بودند. البته بین جمعیت‌های گونه A. altissima تنوع معنی‌داری وجود نداشت. در همه گونه‌ها رابطه مستقیمی بین افزایش عملکرد سرشاخه و تولید اسانس با زودرسی وجود داشت، به‌طوری که جمعیت‌های زودرس دارای عملکرد سرشاخه و اسانس بیشتری بودند که از این ویژگی می‌توان در تولید ارقام مقاوم به خشکی در شرایط دیم استفاده کرد.
محمدعلی علی‌زاده؛ ساناز یاریاب؛ علی‌اشرف جعفری؛ پروین صالحی شانجانی
چکیده
به‌منظور بررسی صفات مورفولوژیکی و فنولوژیکی خصوصیات 12 جمعیت از گونه بابونه کاذب (Tripleurospermum sevasnense (Manden.) Pobed.)، شامل: کرج (1087)، تهران1 (2386)، تهران2 (2397)، لرستان (4120)، اردبیل1 (8369)، اردبیل2 (8394)، اردبیل3 (13327)، خرم‌آباد (12211)، قزوین1 (12956)، قزوین2 (20049)، گلستان (16356) و فارس (17925) آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 91-1389 ...
بیشتر
به‌منظور بررسی صفات مورفولوژیکی و فنولوژیکی خصوصیات 12 جمعیت از گونه بابونه کاذب (Tripleurospermum sevasnense (Manden.) Pobed.)، شامل: کرج (1087)، تهران1 (2386)، تهران2 (2397)، لرستان (4120)، اردبیل1 (8369)، اردبیل2 (8394)، اردبیل3 (13327)، خرم‌آباد (12211)، قزوین1 (12956)، قزوین2 (20049)، گلستان (16356) و فارس (17925) آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 91-1389 در مزرعه مجتمع تحقیقاتی البرز کرج اجرا شد. صفات قطر طولی و عرضی تاج پوشش، سطح تاج پوشش، ارتفاع و تعداد گل در بوته، زمان گلدهی و برداشت، وزن تر و خشک سرشاخه، درصد و عملکرد اسانس اندازه‌گیری شدند. درجه حرارت تجمعی رشد روزانه در زمان گلدهی و برداشت محاسبه شد. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که بین جمعیت‌ها در بیشتر صفات تفاوت معنی‌دار در سطح 5٪ وجود داشت. مقایسه میانگین بین جمعیت‌ها نشان داد که اردبیل2 (8394) با داشتن عملکرد وزن سرشاخه تر (4/290 گرم در بوته) و وزن سرشاخه خشک (8/99 گرم در بوته) و عملکرد اسانس (2/252 میلی‌گرم در بوته) از سایر جمعیت برتر بود. محاسبه میانگین درجه حرارت تجمعی رشد روزانه در زمان گلدهی و برداشت GDD نشان داد که دو جمعیت قزوین2 (20049) و تهران1 (2386) به‌دلیل زمان زودتر گلدهی و رسیدن، از درجه حرارت رشد روزانه کمتری نسبت به سایر جمعیت‌ها برخوردار بودند و زودرس‌تر شناخته شدند. در تجزیه خوشه‌ای، جمعیت‌ها در سه گروه قرار گرفتند و جمعیت‌های خوشه1 شامل: کرج (1087)، قزوین (12956) و خرم‌آباد (12211) از لحاظ عملکرد سرشاخه و صفات مورفولوژیکی برتر از جمعیت‌های دو گروه دیگر بودند. براساس نتیجه این تحقیق، جمعیت‌های کرج، قزوین، خرم‌آباد و اردبیل2 برتر از سایر جمعیت‌ها بودند که پس از آزمایش‌های تکمیلی در چند منطقه آب و هوایی و بذرگیری انبوه از آنها به‌عنوان ارقام معرفی می‌شوند.
عباس زارع‌زاده؛ حسن مداح عارفی؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ علی میرحسینی؛ محمدرضا عرب‌زاده
چکیده
جنس Thymus از خانواده Lamiaceae بیش از 215 گونه مختلف آن در سراسر جهان یافت می‌شود. این جنس در ایران شامل 18 گونه معطر و چند ساله است که از میان آنها 4 گونه انحصاری ایران هستند. گونه‌های مختلف آویشن در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این پژوهش به‌منظور آشنایی با نحوه کاشت، داشت، برداشت، سازگاری و تولید گونه‌های مختلف ...
بیشتر
جنس Thymus از خانواده Lamiaceae بیش از 215 گونه مختلف آن در سراسر جهان یافت می‌شود. این جنس در ایران شامل 18 گونه معطر و چند ساله است که از میان آنها 4 گونه انحصاری ایران هستند. گونه‌های مختلف آویشن در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این پژوهش به‌منظور آشنایی با نحوه کاشت، داشت، برداشت، سازگاری و تولید گونه‌های مختلف جنس آویشن برای مصارف سنتی و تأمین مواد اولیه برای کارخانه‌های داروسازی و اسانس‌گیری و کاهش بهره‌برداری بی‌رویه از طبیعت، از سال 1390-1387 به مدت چهار سال در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد به اجرا درآمد. برای این منظور بذرهای 69 اکسشن از گونه‌های مختلف آویشن ارسالی از بانک ژن منابع طبیعی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در کرت‌های آزمایشی کشت شد (30 بوته از هر اکسشن). سپس مراحل فنولوژی، میزان استقرار گیاهان و به‌علاوه میزان تولید محصول، سطح تاج پوشش، ارتفاع گیاه، وزن هزاردانه و میزان تولید بذر آنها مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش از 69 اکسشن کشت شده 8 اکسشن با شرایط اقلیمی ایستگاه سازگار، 28 اکسشن نسبتاً سازگار و 33 اکسشن کمتر سازگار بودند. میانگین درصد بوته‌های استقرار یافته در هر کرت آزمایشی در سالهای 1388، 1389 و1390 به‌ترتیب 75%، 68% و 58% بود. در پایان اجرای طرح حداقل میزان استقرار 7% مربوط به اکسشن XDRNJI (T. lancifolius×T. pubescens) با منشأ استان مرکزی و حداکثر 100% مربوط به اکسشن BHUXDR (T. fedchenkoi×T. pubescens) با منشأ استان زنجان به‌عنوان اکسشن برتر سازگار معرفی شد.
عباس زارع‌زاده؛ سیدمحمد میروکیلی؛ محمدرضا عرب‌زاده
دوره 23، شماره 2 ، مرداد 1386، ، صفحه 204-217
چکیده
این پژوهش به منظور آشنایی با نحوه کاشت، داشت، برداشت، سازگاری و تولید گیاهان دارویی جهت مصارف سنتی و تأمین مواد اولیه برای کارخانه‌های داروسازی و کاهش فشار بهره‌برداری از طبیعت و جلوگیری از انهدام و انقراض این نعمت خدادادی از سال 1373–1384 به مدت 12 سال در کلکسیون گیاهان دارویی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد به اجرا در ...
بیشتر
این پژوهش به منظور آشنایی با نحوه کاشت، داشت، برداشت، سازگاری و تولید گیاهان دارویی جهت مصارف سنتی و تأمین مواد اولیه برای کارخانه‌های داروسازی و کاهش فشار بهره‌برداری از طبیعت و جلوگیری از انهدام و انقراض این نعمت خدادادی از سال 1373–1384 به مدت 12 سال در کلکسیون گیاهان دارویی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد به اجرا در آمد. بذرها و نهالهای گیاهان مورد نظر از طبیعت و گونه‌های زراعی و وارداتی از سایر استانها و خارج از کشور تأمین و به صورت مستقیم و غیرمستقیم در فصول مختلف کشت گردیدند. بدین طریق فصل کاشت، فنولوژی و سازگاری گیاهان با شرایط اقلیمی ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. در این پژوهش از 206 گونه گیاه دارویی کشت شده، 138 گونه با شرایط اقلیمی ایستگاه سازگار، 46 گونه نسبتاً سازگار و 4 گونه اصلاً سازگار نبودند و بعلاوه بذرهای 18 گونه کشت شده سبز نشدند. از مجموع گیاهان کشت شده 36 گونه وارداتی (غیربومی) بودند که از این تعداد 21 گونه سازگاری خوبی با شرایط اقلیمی ایستگاه از خود نشان دادند. علاوه بر سازگاری و فنولوژی گیاهان، آفات و بیماری‌ها و علفهای هرز مزرعه نیز در حد امکان مورد شناسایی قرار گرفتند.
صدیقه زارع کیا؛ رضا امیدبیگی
چکیده
گیاه مرتعی - دارویی Silybum marianum با نام فارسی ماریتیغال، گیاهی یکساله و علفی است که در بعضی مناطق ایران به صورت خودرو می روید. هدف اصلی مطالعه پی بردن به خصوصیات رویشگاهی و بررسی چگونگی عمل و رفتار این گونه در اکوسیستم منطقه بهدشت نور می باشد. برای تعیین پوشش تاجی، تراکم و فراوانی از روش سیستماتیک - تصادفی استفاده شد. فنولوژی، وضعیت ...
بیشتر
گیاه مرتعی - دارویی Silybum marianum با نام فارسی ماریتیغال، گیاهی یکساله و علفی است که در بعضی مناطق ایران به صورت خودرو می روید. هدف اصلی مطالعه پی بردن به خصوصیات رویشگاهی و بررسی چگونگی عمل و رفتار این گونه در اکوسیستم منطقه بهدشت نور می باشد. برای تعیین پوشش تاجی، تراکم و فراوانی از روش سیستماتیک - تصادفی استفاده شد. فنولوژی، وضعیت ریشه دوانی در خاک، وزن هزار دانه، میزان مواد موثر از جمله مواردی بودند که بررسی شدند. نتایج نشان داد که این گونه در منطقه مورد مطالعه بارندگی متوسط سالانه 880 میلیمتر، دمای متوسط سالانه 16 درجة سانتیگراد رویش مناسبی دارد. آزمایش‌های خاکشناسی نشان داد که ماریتیغال خاک با بافت لومی رسی را ترجیح می دهد و میانگین اسیدیته و هدایت الکتریکی خاک هایی که در آن رویش دارد به ترتیب 8.3 و 0.16 میلی موس بر سانتیمتر می باشد. میانگین پوشش تاجی و تراکم گونه در منطقه به ترتیب 33.2 درصد و 31500 بوته در هکتار بود. مطالعات فنولوژیک نیز نشان داد که شروع رشد از اوایل مهر ماه بوده و مرحلة رویشی تا اواخر اسفند ماه ادامه دارد. زمان بذردهی در اوایل خرداد می باشد. مقدار سیلی مارین و سیلی بین موجود در دانه های این گیاه به ترتیب 1.63 و 6.17 درصد بود.
حسنعلی نقدی بادی؛ علی حقیری؛ مریم مکی زاده تفتی؛ مریم اهوازی؛ کامبیز بقالیان
چکیده
یکی از راهکارهای توسعه کشت گیاهان دارویی در هر منطقه، معرفی گونه‌های جدید می‌باشد. در این راستا، بذرهای تعدادی از گیاهان دارویی غیربومی ایران از مراکز تحقیقاتی خارج از کشور وارد و به منظور بررسی امکان تولید آنها، مراحل فنولوژی این گیاهان در شرایط آب و هوایی کرج طی سالهای 1383-1378 مورد ارزیابی قرار گرفت. البته، گونه‌ها با توجه ...
بیشتر
یکی از راهکارهای توسعه کشت گیاهان دارویی در هر منطقه، معرفی گونه‌های جدید می‌باشد. در این راستا، بذرهای تعدادی از گیاهان دارویی غیربومی ایران از مراکز تحقیقاتی خارج از کشور وارد و به منظور بررسی امکان تولید آنها، مراحل فنولوژی این گیاهان در شرایط آب و هوایی کرج طی سالهای 1383-1378 مورد ارزیابی قرار گرفت. البته، گونه‌ها با توجه به خواص درمانی و نوع ترکیب‌های مؤثره گیاه که در منابع علمی معتبر درج شده بود انتخاب شدند. برحسب ضرورت، بذرهای برخی گونه‌ها به روش غیر مستقیم در اواخر بهمن ماه هر سال در گلخانه کشت و نشاهای حاصل در بهار سال بعد به مزرعه اصلی منتقل شدند.همچنین، بذرهای سایر گونه ها به روش مستقیم در بهار هر سال در زمین اصلی کشت شدند. نتایج نشان داد که 33 گونه دارویی ارزشمند غیر بومی ایران، مراحل رشد و نمو خود را در منطقه به طور مطلوب طی نمودند که نشان دهنده امکان تولید آنها در شرایط آب و هوایی منطقه کرج می باشد. جالب آنکه، برخی از گونه‌های دارویی که در طب گیاهی از ارزش بالایی برخوردار هستند در منطقه مورد بررسی دارای رشد مطلوبی بودهاند نظیر Echinacea purpurea، Thymus vulgaris، Lavandula angustifolia ، Saponaria officinalis، Chrisanthemum cinerarifolium، Tanacetum parthenium، Valeriana officinalis و ...
محمدامین سلطانی پور
چکیده
مطالعه فنولوژیک برای تنظیم برنامه‌های بهره‌برداری از گیاهان، میزان مواد مؤثر، جمع‌آوری بذرها، مبارزه با آفات گیاهی، جلوگیری از برداشتهای بی‌موقع، از بین بردن گیاهان هرز و مهاجم، پرورش زنبور عسل و شناخت ارزش غذایی گونه‌های گیاهی در مراحل مختلف حیاتی حایز اهمیت فراوانی است. در این بررسی سه محل در عرضها و نقاط مختلف ارتفاعی ...
بیشتر
مطالعه فنولوژیک برای تنظیم برنامه‌های بهره‌برداری از گیاهان، میزان مواد مؤثر، جمع‌آوری بذرها، مبارزه با آفات گیاهی، جلوگیری از برداشتهای بی‌موقع، از بین بردن گیاهان هرز و مهاجم، پرورش زنبور عسل و شناخت ارزش غذایی گونه‌های گیاهی در مراحل مختلف حیاتی حایز اهمیت فراوانی است. در این بررسی سه محل در عرضها و نقاط مختلف ارتفاعی با تنوع گیاهی متفاوت در محدوده جغرافیایی استان هرمزگان بین 800 تا 1400 متر ارتفاع از سطح دریا برگزیده شدند. در هر رویشگاه فعالیتهای رویشی و زایشی گونه دارویی مورخوش (Zhumeria majdae) هر هفته یکبار در مدت 2 سال ثبت گردید. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که به طور کلی اختلاف زمانی از آغاز رشد تا پایان رشد زایشی حدود 20 روز، تفاوت طول دوره رکود حداکثر کمتر از یک ماه، اختلاف دوره آغاز رشد زایشی تا گلدهی کامل حداکثر دو هفته و اختلاف طول دوره ظهور بذر تا ریزش کامل آن در مناطق مختلف ارتفاعی 15 روز است و به طور کلی طول این دوره حداقل 40 روز و حداکثر دو ماه است. آغاز رشد رویشی بین هفته سوم بهمن تا هفته اول اسفند ماه متغیر است و زمان اوج برگدهی از هفته سوم اسفند تا هفته اول فروردین ماه در نوسان است. شروع دوره رکود از هفته اول تا هفته آخر خرداد ماه متغیر می‌باشد. به طور کلی با توجه به مناطق مورد مطالعه می‌توان نتیجه گرفت که با افزایش ارتفاع از سطح دریا آغاز رشد رویشی و ظهور برگهای اولیه به تأخیر می‌افتد و ارتفاع از سطح دریا در طول دوره رشد رویشی و زمان وقوع پدیده‌های حیاتی نقش دارد و با افزایش آن دوره رویش طولانی‌تر می‌گردد.
معصومه مازندرانی؛ مهرداد کسایی؛ محمدباقر رضایی
دوره 20، شماره 1 ، اردیبهشت 1383، ، صفحه 39-58
چکیده
منطقه‌ی مورد مطالعه با وسعت 651 هکتار ، واقع در طرح جنگلداری زیارت در 16 کیلومتری شهر گرگان واقع شده ، این ذخیره گاه از نظر توپوگرافی دارای یال ، دره های متعدد با شیب‌های متفاوت و محدوده‌ی ارتفاع 2250 – 650 متر است . در این گستره‌ی جغرافیائی ، گیاهان دارویی قابل ملاحظه‌ای گسترش یافته‌اند که به واسطه‌ی سازگاری و تطابق آنها با شرایط اکولوژیکی، ...
بیشتر
منطقه‌ی مورد مطالعه با وسعت 651 هکتار ، واقع در طرح جنگلداری زیارت در 16 کیلومتری شهر گرگان واقع شده ، این ذخیره گاه از نظر توپوگرافی دارای یال ، دره های متعدد با شیب‌های متفاوت و محدوده‌ی ارتفاع 2250 – 650 متر است . در این گستره‌ی جغرافیائی ، گیاهان دارویی قابل ملاحظه‌ای گسترش یافته‌اند که به واسطه‌ی سازگاری و تطابق آنها با شرایط اکولوژیکی، از جمله ذخائر ژنتیکی بسیار ارزشمند این سرزمین محسوب می‌شوند، که تحقیقات دامنه داری در طی چند دهه‌ی اخیر به منظور شناسائی ترکیبات شیمیائی و مواد موثر آنها، توسط مراکز مختلف پژوهشی و دانشگاهی در حال انجام می‌باشد. در حال حاضر چندین شرکت و مجتمع کشت و صنعت ، فرآوری و تولید داروهای گیاهی در استان وجود دارد که نتایج تلاشهای مستمر آنها ، تولید داروهایی با منشاءگیاهی واجد مجوز از وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی می‌باشد. با توجه به غنای پوشش گیاهی در استان گلستان و استعداد بالقوه‌ی آن در پرورش گیاهان داروئی، و همچنین مقرون به صرفه نبودن جمع آوری پاره‌ای از گیاهان داروئی به شکل سنتی از رویشگاه‌های طبیعی ، ضرورت کشت و پرورش آنها را بصورت مکانیزه و در قالب شرکتهای کشت و صنعت را ایجاد می کند. در این تحقیق هدف شناسائی گونه‌های داروئی منطقه است که در مجموع 107 گونه متعلق به 42 تیره و 103 جنس گزارش شده است که در این میان ژئوفیت (36.4 درصد) ، تروفیت‌ها با(20.6 درصد)، فانزوفیت (19.6 درصد)، کام فیت (12.1 درصد) ، همی‌کریپتوفیت با (11.2 درصد)، و مهمترین شکلهای زیستی منطقه‌ی مورد مطالعه محسوب می‌شوند
احمد اکبری نیا؛ اصغر فرج اللهی
دوره 8، شماره 1 ، تیر 1380، ، صفحه 17-25
چکیده
به منظور بررسی و تعیین مراحل فنولوژیکی تعداد 11 گونه گیاه دارویی در شرایط آب و هوایی قزوین طی سالهای 1371 و 1372 آزمایشی به صورت مشاهده ای در خاکی با بافت شنی رسی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسماعیل آباد قزوین انجام شد. گیاهان مورد بررسی عبارت بودند از: خردل، رازیانه، گاوزبان، کاسنی، بادرشبو، تاتوره، زنیان، گلرنگ، سیاه دانه، پنیرک و ریحان. ...
بیشتر
به منظور بررسی و تعیین مراحل فنولوژیکی تعداد 11 گونه گیاه دارویی در شرایط آب و هوایی قزوین طی سالهای 1371 و 1372 آزمایشی به صورت مشاهده ای در خاکی با بافت شنی رسی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسماعیل آباد قزوین انجام شد. گیاهان مورد بررسی عبارت بودند از: خردل، رازیانه، گاوزبان، کاسنی، بادرشبو، تاتوره، زنیان، گلرنگ، سیاه دانه، پنیرک و ریحان. گیاهان فوق در سال 1371 در آخر فصل بهار (به عنوان کشت دوم) و در سال 1372 در اول فصل بهار (به عنوان کشت اول) کشت گردیدند. نتایج نشان دادند که گیاهان با رشد نامحدود شامل گاوزبان و پنیرک و همچنین گیاه رازیانه جهت حصول عملکرد اقتصادی مطلوب می باید در اوایل بهار کشت شوند و در مورد سایر گیاهان امکان کشت و بهره برداری در اوایل تابستان (به عنوان کشت دوم) وجود دارد.
