فاطمه سفیدکن؛ اسرین حیدری؛ مریم کسیانی اول؛ سیدرضا طبایی عقدایی؛ محمود نادری
چکیده
جنس مرزه با نام علمی Satureja از خانواده Lamiaceae است و S.macrantha C. A. Mey. یکی از گونههای آن در ایران است که در استانهای زنجان، کردستان، همدان و کرمانشاه رویش دارد. در این تحقیق بهمنظور زراعی کردن این گونه و بررسی کمّیت و کیفیت مواد مؤثره آن در حالت زراعی، ابتدا بذر چهار اکسشن از این گونه از رویشگاههای مختلف کشور جمعآوری شده و در مزرعه تحقیقاتی ...
بیشتر
جنس مرزه با نام علمی Satureja از خانواده Lamiaceae است و S.macrantha C. A. Mey. یکی از گونههای آن در ایران است که در استانهای زنجان، کردستان، همدان و کرمانشاه رویش دارد. در این تحقیق بهمنظور زراعی کردن این گونه و بررسی کمّیت و کیفیت مواد مؤثره آن در حالت زراعی، ابتدا بذر چهار اکسشن از این گونه از رویشگاههای مختلف کشور جمعآوری شده و در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی، در سه تکرار کشت شدند. بهمنظور بررسی و مقایسه کمّی و کیفی اسانس این اکسشنها، سرشاخههای گلدار آنها، طی سه سال متوالی پس از کشت جمعآوری شدند و پس از خشکشدن در محیط آزمایشگاه به روش تقطیر با آب مورد اسانسگیری قرار گرفتند. ضمن محاسبه بازده اسانس، ترکیبهای تشکیلدهنده اسانسها با استفاده از کروماتوگرافی گازی تجزیهای (Analytical GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیفسنج جرمی (GS-MS) و محاسبه شاخص بازداری مورد اندازهگیری و شناسایی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ترکیبهای عمده اسانس همه اکسشنها در سه سال متوالی پس از کاشت، تیمول، پارا-سیمن و گاما-ترپینن بودند که مقادیر آنها در اسانس اکسشنهای مختلف با هم فرق داشت. البته کارواکرول هم در اسانس موجود بود که مقدار آن قابلتوجه نبود. همچنین برای کلیه اکسشنهای مورد بررسی با رشد و استقرار گیاه، بهتدریج بازده اسانسها افزایش یافت. کیفیت اسانسها نیز با افزایش عمر گیاه، بجز برای یک اکسشن، بهتدریج بهبود یافت، بهنحوی که گیاهان سه ساله هم دارای بازده اسانس بالاتری بودند و هم درصد بیشتری از ترکیبهای فنلی تیمول و کارواکرول نسبت به گیاهان یکساله داشتند. حذف و ظهور تدریجی برخی ترکیبهای غیرعمده اسانس هم در طول رشد گیاه نشان داد که تعیین مقدار کمّی و آنالیز اسانس گیاه کاشته شده در سال اول پس از کاشت نمیتواند نتیجه قابل استنادی را تولید کند و برای دستیابی به نتایج قابلقبول حداقل باید بررسی کمّی و کیفی اسانس تا چندین سال متوالی ادامه یابد.
حمزه امیری؛ حسین لاری یزدی؛ بهروز دوستی؛ فرانک صمصامنیا
چکیده
جنس Oliveria متعلق به تیره چتریان بوده و فقط یک گونه با نام علمی Oliveria decumbens Vent دارد که اندمیک ایران است. از طرف دیگر اسانسها از متابولیتهای ثانویه گیاهی بوده که بهطور وسیعی در صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی و بهعنوان ترکیبهایی با خاصیت ضدمیکروبی مورد استفاده قرار میگیرند. در این تحقیق گیاه Oliveria decumbens Vent. از دامنه کوههای شمال غرب ...
بیشتر
جنس Oliveria متعلق به تیره چتریان بوده و فقط یک گونه با نام علمی Oliveria decumbens Vent دارد که اندمیک ایران است. از طرف دیگر اسانسها از متابولیتهای ثانویه گیاهی بوده که بهطور وسیعی در صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی و بهعنوان ترکیبهایی با خاصیت ضدمیکروبی مورد استفاده قرار میگیرند. در این تحقیق گیاه Oliveria decumbens Vent. از دامنه کوههای شمال غرب شهرستان کوهدشت در منطقه تنگسیاب واقع در استان لرستان جمعآوری گردید و پس از خشککردن گیاه در سایه، اسانسگیری از آن با روش تقطیر با آب انجام شد. شناسایی ترکیبهای موجود در اسانس به وسیله کروماتوگراف گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) انجام شد. مطالعات آناتومیکی نیز توسط روش رنگآمیزی مضاعف با استفاده از دو رنگ سبز متیل و قهوهای بیسمارک انجام شد. نتایج این بررسی منجر به شناسایی 16 ترکیب در اسانس این گیاه شد که 5/96% از کل ترکیبهای اسانس را شامل شده و تیمول (3/49%)، گاما-ترپینن (1/23%) و پارا-سیمن (0/10%) ترکیبهای اصلی آن محسوب میشدند. بنابراین بررسی نتایج آناتومیکی نشان داد که در سطح برگهای این گیاه کرکهای غیرترشحی دیده میشوند، در حالی که در قسمتهای درونی پوست ساقه کانالهای ترشحی مشاهده میشوند که محل تشکیل اسانس در این گیاه هستند.
علیرضا یاوری؛ وحیده ناظری؛ فاطمه سفیدکن؛ محمداسماعیل حسنی
چکیده
آویشن آذربایجانی با نام علمی .Thymus migricus Klokov & Desj.-Shost متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) میباشد. از میان 250 گونه مختلف از این جنس که در سراسر جهان پراکنش دارند، 14 گونه در کشور ایران رویش طبیعی دارند که از این تعداد، 4 گونه اندمیک ایران است. سرشاخههای گلدار این گیاه در اوایل خرداد 1387 از سه منطقه قوشچی، نازلو و بند واقع در استان آذربایجانغربی ...
بیشتر
آویشن آذربایجانی با نام علمی .Thymus migricus Klokov & Desj.-Shost متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) میباشد. از میان 250 گونه مختلف از این جنس که در سراسر جهان پراکنش دارند، 14 گونه در کشور ایران رویش طبیعی دارند که از این تعداد، 4 گونه اندمیک ایران است. سرشاخههای گلدار این گیاه در اوایل خرداد 1387 از سه منطقه قوشچی، نازلو و بند واقع در استان آذربایجانغربی جمعآوری شده و بعد در سایه و در دمای اتاق خشک گردیدند. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه طرح کلونجر طبق فارماکوپه بریتانیا برای مدت 4 ساعت انجام شد. ترکیبهای شیمیایی اسانسها با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی گازی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. بازده متوسط تولید اسانس توسط سرشاخههای گلدار در سه بار تکرار بر حسب وزن سرشاخه خشک، تقریباً 5/1 درصد (قوشچی)، 7/1 درصد (نازلو) و 4/1 درصد (بند) تعیین شد. در مجموع در اسانس قوشچی، نازلو و بند بهترتیب 20، 18 و 21 ترکیب شناسایی شد که از میان این ترکیبها، سه ترکیب تیمول (5/70%-6/46%)، گاما-ترپینن (7/16%-2/6%) و پارا-سیمن (2/6%-0/4%) در میان سه منطقه مشترک بوده و از غلظت بالایی برخوردار بودند. با توجه به بازده اسانس بالا و غنی بودن از ترکیب فنولی ارزشمند تیمول، میتوان نتیجه گرفت که نمونه اسانس نازلو در میان سه منطقه مورد مطالعه در استان آذربایجانغربی میتواند جهت مقاصد مختلف بهویژه کاربردهای دارویی بکار برده شود.
احمد اکبرینیا؛ فاطمه سفیدکن؛ سیدرضا رزاز هاشمی
چکیده
مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) گیاهی از خانواده Lamiaceaeو انحصاری ایران میباشد. این گیاه علاوه بر استفاده سنتی از نظر کاربرد در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی نیز حائز اهمیت است. سه توده ژنتیکیاین گونه جمعآوری شده از استان قزوین در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه کشت شد. سرشاخههای گلدار آنها از پایههای سه ساله ...
بیشتر
مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) گیاهی از خانواده Lamiaceaeو انحصاری ایران میباشد. این گیاه علاوه بر استفاده سنتی از نظر کاربرد در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی نیز حائز اهمیت است. سه توده ژنتیکیاین گونه جمعآوری شده از استان قزوین در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه کشت شد. سرشاخههای گلدار آنها از پایههای سه ساله در چینهای مختلف برداشت شده و مورد مقایسه آماری قرار گرفتند. از سرشاخههای خشک شده به روش تقطیر با آب به مدت 3 ساعت اسانسگیری بعمل آمد و میزان اسانس براساس درصد ماده خشک محاسبه شد. در عرصه طبیعت شنین با 3/3% بالاترین میزان اسانس و پس از آن آبگرم با 3% و آروچان با 21/2% در مرتبههای بعدی قرار گرفتند. در مزرعه میزان اسانس تودههای ژنتیکی در چینهای مختلف روند یکسانی نشان نداد. در چینهای اول و دوم آبگرم و در چین سوم آروچان بیشترین اسانس را دارا بودند. بیشترین کاهش اسانس در مقایسه بین گیاهان کشت شده و عرصه طبیعت مربوط به شنین بود. از لحاظ میزان تیمول بین تودهها در نمونههای جمعآوری شده از طبیعت در دامنه 35% تا 36% بود. اما در شرایط کشت شده بیشترین میزان تیمول مربوط به چین سوم آبگرم (6/49%) و بعد چین دوم آروچان (3/38%) و چین اول شنین (1/38%) بود. کارواکرول در نمونههای طبیعت حدود 1% و بیشتر از نمونههای کشت شده بود.
