زراعت و باغبانی
افسون رضایی علولو؛ عزیزاله خیری؛ محسن ثانی خانی؛ ملیحه یعقوبی
چکیده
سابقه و هدف: گل انگشتانه ارغوانی (Digitalis purpurea L.) شناخته‌شده‌ترین گونه از جنسDigitalis و گیاهی دوساله است که برگ‌های آن حاوی ماده مؤثره از نوع گلیکوزیدهای قلبی (0.3 تا 0.4 درصد) می‌باشد. گلیکوزیدهای استخراج شده از گل انگشتانه به عنوان داروهای طبیعی درمان بیماری‌های قلبی بوده که جایگزین شیمیایی نداشته و سالانه به فراوانی استفاده می‌شوند. ...
بیشتر
سابقه و هدف: گل انگشتانه ارغوانی (Digitalis purpurea L.) شناخته‌شده‌ترین گونه از جنسDigitalis و گیاهی دوساله است که برگ‌های آن حاوی ماده مؤثره از نوع گلیکوزیدهای قلبی (0.3 تا 0.4 درصد) می‌باشد. گلیکوزیدهای استخراج شده از گل انگشتانه به عنوان داروهای طبیعی درمان بیماری‌های قلبی بوده که جایگزین شیمیایی نداشته و سالانه به فراوانی استفاده می‌شوند. با توجه به اینکه در سال‌های اخیر برای افزایش متابولیت‌های ثانویه، کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی و کاربرد ترکیباتی ازجمله اسیدهای آمینه و نیز تنظیم‌کننده‌های رشد به عنوان جایگزین ترکیبات شیمیایی طرفداران زیادی پیدا کرده است، این تحقیق برای بررسی نحوه پاسخ بیوشیمیایی و رشدی گیاه D. purpurea به کاربرد خارجی اسید گلوتامیک و بنزیل آدنین در شرایط گلخانه‌ای، بررسی عملکرد این ترکیبات در بهبود خصوصیات مورفوفیزیولوژیک و افزایش عملکرد D. purpurea و نیز کاربرد آنها به جای استفاده از کودهای شیمیایی به لحاظ حفاظت از محیط‌زیست و تقویت کشاورزی پایدار انجام شده است.مواد و روش‌ها: به منظور ارزیابی اثر کاربرد برگی بنزیل‌آدنین و اسید گلوتامیک بر ویژگی‌های بیوشیمیایی و رشدی گیاه دارویی گل انگشتانه ارغوانی، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1399 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه زنجان اجرا شد. دو سطح بنزیل‌آدنین (0.5 و 1 میلی‌مولار) و دو سطح اسید گلوتامیک (1 و 2 میلی‌مولار) به همراه شاهد (آب مقطر) به عنوان تیمارهای آزمایش به کار برده شدند. بذرها ابتدا در سینی نشا حاوی کوکوپیت و پیت‌ماس کشت گردیدند. سپس در مرحله چهار برگی 3 عدد نشا به گلدان‌های از جنس پلاستیک منتقل شدند. بستر کشت شامل ترکیبی از خاک مزرعه، کوکوپیت و پرلیت (به نسبت 1:1:3) بود. میانگین دمای روز و شب گلخانه در طول دوره آزمایش به ترتیب 25 و 18 درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی 80% تنظیم شد. در طول آزمایش گیاهچه‌ها هفته‌ای یکبار با 100 میلی‌لیتر محلول هوگلند کامل تغذیه شدند. بعد از انتقال نشاها به گلدان‌ها و استقرار کامل آنها در اواخر خردادماه، محلول‌پاشی با تیمارهای مذکور شروع شده و چهار مرتبه به صورت 10 روز یکبار انجام شد و 10 روز بعد از آخرین محلول‌پاشی، از برگ‌ها نمونه‌گیری و برای انجام آزمایش به آزمایشگاه منتقل شد. تجزیه داده‌های حاصل با استفاده از نرم‌افزارSAS نسخه 9 و مقایسه میانگین داده‌ها از طریق آزمون چند دامنه دانکن در سطح احتمال پنج درصد مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند.نتایج: نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین مقدار کلروفیل کل (1.95 میلی‌گرم بر گرم وزن تر)، حداکثر میزان ظرفیت آنتی‌اکسیدانی (36.02%) و بیشترین میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز برگ‌ها (1.14 یونیت بر میلی‌گرم پروتئین در دقیقه) با کاربرد تیمار یک میلی‌مولار بنزیل‌آدنین حاصل شد. حداکثر میزان کاروتنوئید کل (0.14 میلی‌گرم بر گرم وزن تر)، فنل کل (12.52 میلی‌گرم گالیک اسید بر گرم وزن تر)، فلاونوئید کل (معادل 2.86 میلی‌گرم کوئرستین بر گرم وزن تر) و نیتروژن کل برگ‌ها (1.46%) با کاربرد دو میلی‌مولار اسید گلوتامیک حاصل شد. تیمار یک میلی‌مولار اسید گلوتامیک بیشترین میزان فعالیت آنزیم کاتالاز (4.09 یونیت بر میلی‌گرم پروتئین در دقیقه)، وزن تر (123.51 گرم) و وزن خشک (47.38 گرم) را موجب شد.نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به دست آمده، کاربرد برگی سطوح مختلف اسید گلوتامیک و بنزیل‌آدنین برای بهبود خصوصیات بیوشیمیایی و رشدی گیاه D. purpurea پیشنهاد می‌شود.
اثرات بیولوژیک اسانس‌ها و عصاره‌ها
محمد علی زارعی؛ پریسا صادق زاد
چکیده
سابقه و هدف: بیماری آلزایمر یک بیماری پیش‌رونده و تحلیل برنده مغز بوده که باعث مختل شدن فکر و حافظه می‌شود. پیامدهای اصلی آلزایمر شامل کاهش عملکردهای شناختی و اختلالات زبانی است. یکی از دلایلی که موجب آلزایمر می‌شود، کاهش سطح انتقال دهنده عصبی استیل کولین در مغز است که بخشی از آن به دلیل فعالیت بالاتر استیل کولین استراز ...
بیشتر
سابقه و هدف: بیماری آلزایمر یک بیماری پیش‌رونده و تحلیل برنده مغز بوده که باعث مختل شدن فکر و حافظه می‌شود. پیامدهای اصلی آلزایمر شامل کاهش عملکردهای شناختی و اختلالات زبانی است. یکی از دلایلی که موجب آلزایمر می‌شود، کاهش سطح انتقال دهنده عصبی استیل کولین در مغز است که بخشی از آن به دلیل فعالیت بالاتر استیل کولین استراز است، آنزیمی که مسئول تخریب آن است. بسیاری از مهارکنندههای استیل کولین استراز، چه طبیعی و چه مصنوعی، در طول سال‌ها برای مقابله با پیشرفت بیماری ساخته و استفاده شدهاند. ازاین‌رو، مهارکنندههای استیل کولین استراز، گزینه مناسبی برای درمان این بیماری هستند. امروزه دستیابی به داروهایی مؤثرتر با عوارض جانبی کمتر با منشأ گیاهی از هدفهای پژوهشگران می‌باشد. یکی از مهمترین فرآوردههای گیاهی که در طب سنتی ایران برای تقویت یادگیری و حافظه بکار میرود صمغ گیاه کندر (Boswellia thurifera Roxb.) است. نوع حلّال بر کیفیت ترکیبات استخراج شده بسیار مؤثر است، ازاین‌رو بررسی تأثیر نوع حلّال استخراج، بر میزان خاصیت مهارکنندگی آنزیم استیل کولین استراز، توسط عصاره صمغ کندر هدف این پژوهش بود.مواد و روش‌ها: حلّالهای اتانول، متانول، اتر، اتیل استات، استون و هگزان برای استخراج عصاره صمغ کندر به روش خیساندن و با استفاده از دستگاه روتاری اواپوراتور انتخاب شدند. عصاره‌های حاصل به منظور بررسی فعالیت مهاری آنزیم استیل کولین استراز و سنجش محتوی فنل و فلاونوئید مورد استفاده قرار گرفتند. برای سنجش اثر مهاری عصاره‌ها از روش المن با رویکرد میکروپلیت اسپکتروفوتومتری استفاده شد. از غلظت‌های مختلف عصاره برای تعیین درصد مهار و محاسبه مقدار IC50 استفاده شد و تمام سنجشها در 3 تکرار انجام گردید. عصاره‌های با اثر مهارکنندگی بالاتر از نظر سینتیک مهارآنزیمی بررسی شدند. مقدار ترکیبات فنول تام عصاره‌های مختلف بدست آمده از کندر براساس مقدار جذب حاصل واکنش عصاره‌ها با معرف فولین سیوکالچیو و بر مبنای مقایسه آنها با منحنی استاندارد اسید گالیک محاسبه شد. مقدار فلاونوئید تام از عصاره‌های مختلف گیاه کندر بر مبنای رنگسنجی آلومینیومکلراید انجام شد. سپس با قراردادن میزان جذب عصاره‌های مختلف در معادله خط منحنی استاندارد محلول کوئرستین مقدار فلاونوئید تام محاسبه شد.نتایج: عصاره اتانولی صمغ کندر با کمترین مقدار IC50 ( mg.mL-11.93)، بیشترین اثر مهارکنندگی بر روی فعالیت آنزیمی استیل کولین استراز و عصاره متانولی صمغ کندر با بیشترین مقدار IC50 (mg.mL-1 42.01) کمترین اثر مهارکنندگی بر روی فعالیت آنزیمی استیل کولین استراز را از خود نشان دادند. سایر حلّال‌ها براساس افزایش مقدار IC50 (هگزان< اتیل استات< اتر< استون) در میان این دو جای گرفتند. مطابق نتایج مطالعات سنتیک مهار آنزیم، عصاره استونی کندر الگوی مهار رقابتی، عصاره هگزانی کندر الگوی مهار غیر رقابتی و عصاره اتانولی، اتیلاستاتی، متانولی و اتری کندر الگوی مهار مرکب از خود نشان دادند. عصاره اتانولی حاوی بیشترین مقدار فنل تام بود (μg.mL-14.36)، اما مقدار فلاونوئید تام آن با سایر عصاره‌ها تفاوت چندانی نداشت.نتیجه‌گیری: نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان میدهد که عصاره اتانولی بدست آمده از صمغ کندر به‌طور قابل توجهی دارای اثرهای مهاری بر روی فعالیت آنزیم استیل کولین استراز است. در عین حال، عصاره اتانلی دارای بیشترین مقدار فنل تام است. بنابراین اتانل قادر به استخراج عوامل مهارکننده آنزیم استیل کولین استراز موجود در صمغ کندر با ماهیت فنلی احتمالی است. تلاش برای جداسازی عوامل فنلی ذکرشده میتواند موضوع مناسبی برای پژوهشهای آینده با هدف دستیابی به مهارکنندههای دارای کاربردهای دارویی باشد.
بیوتکنولوژی
فرید نورمند موید
چکیده
سابقه و هدف: ماریتیغال یا خارمریم با نام علمی Silybum marianum L. از گیاهان مهم دارویی است که جایگاه خاصی را در صنایع دارویی پیدا کرده است. خارمریم گیاهی یک‌ساله یا دوساله است که دارای مواد مؤثره از نوع ترکیبات فلانوئیدی می‌باشد که بیشتر در دانه‌های گیاه ذخیره می‌شود. مجموعه مواد مؤثره این گیاه به سیلی‌مارین معروف است. سیلی‌مارین به‌عنوان ...
بیشتر
سابقه و هدف: ماریتیغال یا خارمریم با نام علمی Silybum marianum L. از گیاهان مهم دارویی است که جایگاه خاصی را در صنایع دارویی پیدا کرده است. خارمریم گیاهی یک‌ساله یا دوساله است که دارای مواد مؤثره از نوع ترکیبات فلانوئیدی می‌باشد که بیشتر در دانه‌های گیاه ذخیره می‌شود. مجموعه مواد مؤثره این گیاه به سیلی‌مارین معروف است. سیلی‌مارین به‌عنوان ماده دارویی ضد سرطان شناخته شده است. سیستم‌های کشت سلولی می‌توانند برای کشت در مقیاس وسیع سلول‌های گیاهی برای تولید متابولیت‌های ثانویه استفاده شوند. هدف از این تحقیق، مطالعه اثر ژنوتیپ، ریزنمونه، تیمارهای فیتوهورمونی و نوع کالوس بر میزان سنتز مواد مؤثره در کالوس‌های ماریتیغال با استفاده از تکنیک کروماتوگرافی مایع با فشار بالا (HPLC) بود.مواد و روش‌ها: در این تحقیق برای تولید گیاهچه استریل ماریتیغال، از محلول‌های tween-20، اتانول 70%، آب اکسیژنه و شستشو با آب مقطر استریل برای ضدعفونی بذر استفاده شد. سپس بذرهای استریل به محیط کشت آب و آگار (12 گرم در لیتر) استریل شده منتقل و در شرایط تاریکی و دمای 25 درجه سانتی‌گراد به‌مدت 15 روز نگهداری و پس از جوانه‌زنی و کمی رشد به شرایط روشنایی انتقال داده شدند. سپس آزمایشی با استفاده از دو ژنوتیپ مجارستان و برازجان، ریزنمونه لپه و هیپوکوتیل، محیط کشت موراشیگ و اسکوک (MS) و تیمارهای هورمونی 2,4-Dichlorophenoxyacetic acid (2,4-D) (1، 2.5 و 5 میلی‌گرم در لیتر) و بنزیل آمینو پورین (BAP) (0.25 و 0.5 میلی‌گرم در لیتر) در شرایط تاریکی و در قالب طرح فاکتوریل بر پایه کاملاً تصادفی انجام شد. کالوس‌های تولید شده پس از 30 روز به محیط کشت MS منتقل و با نصف هورمون‌ها واکشت شدند. چربی‌زدایی و استخراج مواد مؤثره از کالوس، به‌ترتیب با استفاده از حلال‌های پترولیوم اتر و متانول انجام شد. اجزای سیلی‌مارین با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی مایع با فشار بالا به اجزای تاکسی‌فولین، سیلی‌کریستین، سیلی‌دیانین، سیلی‌بین و ایزوسیلی‌بین تفکیک شدند. آنالیز آماری داده‌ها با نرم‌افزار spss انجام شد.نتایج: نتایج آزمایش نشان‌دهنده تأثیر تیمارهای مختلف ریزنمونه، اکوتیپ و هورمون‌ها بر میزان ترکیبات فلاونوییدی سیلی‌مارین (تاکسی‌فولین، سیلی‌کریستین، سیلی‌دیانین، سیلی‌بین، ایزوسیلی‌بین) در عصاره ماریتیغال می‌باشد. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین مقادیر فلاونولیگنان‌ها در کالوس‌های حاصل از آزمایش نشان داد که بیشترین مقدار تاکسی‌فولین مربوط به ریزنمونه هیپوکوتیل بود. بیشترین مقدار سیلی‌کریستین مربوط به رقم مجارستان و مقدار 5 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D بود. بیشترین مقدار سیلی‌دیانین مربوط به رقم مجارستان، مقدار 1 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D و 0.25 میلی‌گرم در لیتر BAP بود. بیشترین مقدار سیلی‌بین مربوط به رقم مجارستان، ریزنمونه هیپوکوتیل، مقدار 1 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D و 0.25 میلی‌گرم در لیتر BAP تعلق داشت. بیشترین مقدار ایزوسیلی‌بین مربوط به رقم مجارستان، ریزنمونه هیپوکوتیل و مقدار 1 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D بود. بیشترین مقدار سیلی‌مارین مربوط به رقم مجارستان، مقدار 1 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D و 0.5 میلی‌گرم در لیتر BAP بود.نتیجه‌گیری: نتایج بدست آمده نشان داد که ارقام اصلاح شده ماریتیغال از قبیل مجارستان مواد مؤثره بیشتری نسبت به توده‌های بومی دارند. در تولید مواد مؤثره، نوع ریزنمونه اهمیت بیشتری نسبت به حجم و نوع کالوس حاصل از آن دارد. به‌طوری که ریزنمونه هیپوکوتیل با کالوس‌های کوچک و غیر جنین‌زا نسبت به لپه با کالوس‌های حجیم و جنین‌زا درصد تولید مواد مؤثره بالایی داشت. در ضمن، مقادیر پایین هورمون‌های اکسین و سیتوکینین مؤثرتر از مقادیر بالای آنها در تولید مواد مؤثره بودند.
زراعت و باغبانی
فائزه بهشتی قله زو؛ محمد مقدم؛ لیلا سمیعی
چکیده
سابقه و هدف: در تولید گیاهان دارویی، حفظ کیفیت و ترکیب‌های مؤثر آنها چالشی اساسی است. جنس مریم‌گلی (Salvia spp.)، منبع سرشاری از ترکیب‌های بیولوژیک هستند که باعث انهدام رادیکال‌های آزاد و اثرهای آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی و ضد میکروبی این گیاهان می‌شوند. مریم‌گلی ترکه‌ای (Salvia virgata) دارای چندین فعالیت بیولوژیکی است و از آن برای درمان ...
بیشتر
سابقه و هدف: در تولید گیاهان دارویی، حفظ کیفیت و ترکیب‌های مؤثر آنها چالشی اساسی است. جنس مریم‌گلی (Salvia spp.)، منبع سرشاری از ترکیب‌های بیولوژیک هستند که باعث انهدام رادیکال‌های آزاد و اثرهای آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی و ضد میکروبی این گیاهان می‌شوند. مریم‌گلی ترکه‌ای (Salvia virgata) دارای چندین فعالیت بیولوژیکی است و از آن برای درمان زخم‌ها و بیماری‌های مختلف پوستی و برای جلوگیری از سرطان خون استفاده می‌شود. کادمیوم به‌دلیل نیمه‌عمر زیستی طولانی، تحرک قابل توجه در خاک و ظرفیت جذب توسط گیاهان، یکی از سمّی‌ترین فلزات سنگین است. اثرهای منفی کادمیوم بر رشد، فعالیت‌های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهان، باعث کاهش کیفیت و عملکرد گیاهان می‌شود. سدیم نیتروپروساید با آزاد کردن نیتریک اکسید (NO)، در فرایندهای زیستی و پاسخ به تنش‌های مختلف دخالت دارد.
مواد و روش‌ها: با هدف بررسی تأثیر سطوح مختلف سدیم نیتروپروساید در بهبود پاسخ گیاه مریم‌گلی ترکه‌ای (Salvia virgata) به تنش کادمیوم تحت شرایط درون شیشه‌ای، آزمایشی با طراحی فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. فاکتورهای مورد مطالعه شامل سطوح مختلف کادمیوم (0 (شاهد)، 25، 50 و 100 میکرومولار) و سدیم نیتروپروساید (0 (شاهد)، 15 و 30 میکرومولار) بودند. از محیط کشت موراشیگ و اسکوگ برای کشت بذرها استفاده شد. در این آزمایش مقادیر مختلف نیترات کادمیوم قبل از تنظیم pH به محیط کشت اضافه گردید. سدیم نیتروپروساید به‌دلیل حساسیت به دمای بالا بعد از اتوکلاو و با فیلتر زیر لامینار به محیط اضافه گردید. در ابتدا، بذرها با استفاده از الکل 70% و هیپوکلریت سدیم 2% استریل شدند؛ سپس در محیط کشت کاشته شدند. پس از سه ماه رشد، گیاهچه‌ها از محیط کشت برداشته شدند. صفات رشدی شامل وزن تر و خشک بخش هوایی، ریشه و کل گیاهچه و صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی شامل رنگیزه‌های فتوسنتزی (اندازه‌گیری کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئید، کلروفیل کل و رنگیزه فتوسنتزی کل)، فلاونوئید، فنول کل، کربوهیدرات، پرولین، پروتئین و فعالیت آنتی‌اکسیدانی اندازه‌گیری شدند. تجزیه‌وتحلیل داده‌های بدست‌آمده از این پژوهش با استفاده از نرم‌افزار Minitab انجام شد. مقایسه میانگین‌ها با استفاده از آزمون Bonferroni در سطح احتمال 5% انجام شد.
نتایج: طبق نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها، اثر متقابل کادمیوم و نیتروپروساید بر وزن تر گیاهچه، طول اندام هوایی، کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئید، رنگیزه‌های فتوسنتزی کل، فنل کل، کربوهیدرات و پرولین در سطح احتمال 1% و وزن خشک گیاهچه، کلروفیل کل، فلاونوئید و پروتئین در سطح احتمال 5% معنی‌دار شد. اثر متقابل تیمارها بر فعالیت آنتی‌اکسیدانی معنی‌دار نشد؛ ولی اثرهای ساده آنها معنی‌دار شد. نتایج مقایسه میانگین داده‌ها نشان داد که تنش کادمیوم باعث کاهش وزن تر و خشک گیاهچه، طول اندام هوایی، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوئید و رنگیزه‌های فتوسنتزی کل در گیاه مریم‌گلی ترکه‌ای شد و استفاده از سدیم نیتروپروساید منجر به بهبود این صفات گردید؛ به‌طوری که استفاده از 30 میکرومولار سدیم نیتروپروساید تحت تنش کادمیوم با غلظت 50 میکرومولار، بیشترین وزن تر و خشک گیاهچه و میزان پرولین را نشان داد و استفاده از 15 میکرومولار سدیم نیتروپروساید تحت تنش کادمیوم با غلظت 25 میکرومولار، بیشترین میزان طول اندام هوایی، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوئید و رنگیزه‌های فتوسنتزی کل را نشان داد. همچنین، نتایج دیگر این پژوهش بیانگر آن بود که تنش کادمیوم منجر به افزایش فعالیت آنتی‌اکسیدانی، میزان فلاونوئید کل، فنل کل، کربوهیدرات محلول، پرولین و پروتئین در گیاه مریم‌گلی ترکه‌ای شد؛ اما استفاده از سدیم نیتروپروساید باعث بهبود تأثیرات منفی تنش کادمیوم می‌گردید؛ به‌طوری که استفاده از 30 میکرومولار سدیم نیتروپروساید منجر به افزایش فلاونوئید کل، فنل کل، کربوهیدرات محلول و پروتئین در شرایط تنش کادمیوم با غلظت 25 میکرومولار شد.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان دادند که تنش کادمیوم باعث کاهش رشد و عملکردهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهان می‌شود، اما استفاده از سدیم نیتروپروساید توانست تأثیرات منفی کادمیوم را بهبود بدهد. این یافته‌ها نشان میدهد که سدیم نیتروپروساید میتواند به‌عنوان یک ابزار مؤثر در مدیریت تنش‌های کادمیومی در گیاهان دارویی مورد استفاده قرار گیرد و به بهبود رشد و کیفیت این گیاهان کمک کند. این تحقیق علاوه بر افزایش اطلاعات ما درباره سازوکار‌های پاسخ گیاهان به تنش کادمیومی، به تحلیل تأثیر سدیم نیتروپروساید در مواجهه با آلاینده‌های زیست‌محیطی کمک می‌کند.
زراعت و باغبانی
فرهاد باقری فرد شربیانی؛ اسماعیل چمنی؛ موسی ترابی گیگلو؛ علیرضا قنبری؛ یونس پوربیرامی هیر
چکیده
سابقه و هدف: اثرهای مفید گیاه بابونه به اسانس آن نسبت داده شده است، بنابراین هر عاملی که به کمیت اسانس آن اثر بگذارد مورد توجه محققان قرار خواهد گرفت. به منظور بررسی تأثیر تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی اسید سالیسیلیک و متیل جاسمونات بر تولید متابولیت‌های ثانویه در گیاه بابونه تحت شرایط درون شیشه‌ای بومی منطقه شهر شربیان، این آزمایش ...
بیشتر
سابقه و هدف: اثرهای مفید گیاه بابونه به اسانس آن نسبت داده شده است، بنابراین هر عاملی که به کمیت اسانس آن اثر بگذارد مورد توجه محققان قرار خواهد گرفت. به منظور بررسی تأثیر تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی اسید سالیسیلیک و متیل جاسمونات بر تولید متابولیت‌های ثانویه در گیاه بابونه تحت شرایط درون شیشه‌ای بومی منطقه شهر شربیان، این آزمایش انجام شد.مواد و روش‌ها: برای انجام این پژوهش، بذرهای گیاهان بابونه از استان آذربایجان‌شرقی شهر شربیان (N ʺ52 ʹ58 ˚37 و E ʺ06 ʹ11 ˚47) جمع‌آوری شد. بذرها پس از انتقال به مدت 15 دقیقه در ماده شوینده و سطح آنها به مدت 45 ثانیه در الکل 70% و بعد به مدت 30 دقیقه به وسیله هیپوکلریت سدیم ضدعفونی شد. پس از ضدعفونی سطحی، با آب مقطر دو بار تقطیر شستشو داده شدند. محیط کشت پایه در این پژوهش، محیط کشتMS بود. تمامی کشت‌های انجام شده در اتاقک رشد در دمای 2±24 درجه سانتی‌گراد و 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی قرار گرفتند و آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی، با 3 تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل اسید سالیسیلیک (SA) و متیل جاسمونات (MeJA) در 5 سطح (0، 50، 100، 200، 400 میکرومولار) بود. برای تعیین میزان رنگریزه‌های فتوسنتزی، از روش Minguez-Mosquera and Perez-Galvez استفاده شد. میزان ترکیب‌های فنلی موجود در عصاره گیاه با استفاده از معرف فولین‌سیوکالتیو (Folin-Ciocalteau) اندازه‌گیری شد. داده‌های مربوط به این پژوهش با استفاده از نرم‌افزار آماری SAS V.9.g.1 تجزیه‌شده و مقایسه میانگین تیمارها نیز با آزمون دانکن در سطح احتمال 1% و 5% انجام گردید. نمودارها نیز با استفاده از نرم‌افزار Excel Microsoft رسم شد.نتایج: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل تیمارهای اعمال‌شده بر صفات وزن ساقه، وزن ریشه، طول ساقه و طول ریشه در سطح احتمال 1% و بر تعداد ساقه در سطح احتمال 5% تفاوت معنی‌داری است. مقایسه میانگین‌ها نشان داد بیشترین مقدار وزن ساقه در اثر متقابل (µM 50) SA و (µM 200) MeJA و کمترین مقدار وزن ساقه در اثر متقابل تیمار (µM 400) SA و (µM 400) MeJA بدست آمد. مقایسه میانگین‌ها نشانگر تفاوت معنی‌داری این صفت بوده و بیشترین مقدار وزن ریشه در اثر متقابل تیمار (µM 100) SA و (µM 100) MeJA و کمترین مقدار وزن ریشه در برهم‌کنش تیمار (µM 400) SA و (µM 400) MeJA بدست آمد. مقایسه میانگین‌ها نشان داد بیشترین تعداد ساقه در اثر متقابل تیمار (µM 100) SA و (µM 50) MeJA و کمترین تعداد ساقه در برهم‌کنش تیمار (µM 400) SA و (µM 200) MeJA بدست آمد. مقایسه میانگین‌ها نشان از معنی‌داری صفات طول ساقه و ریشه داشت و بیشترین مقدار این دو صفت در اثر متقابل تیمارهای (µM 50)SA و (µM 100) MeJA و کمترین مقدار طول ساقه در ترکیب تیمارهای (µM 400) SA و (µM 400) MeJA و طول ریشه در ترکیب تیمارهای (µM 400)SA و (µM 200) MeJA مشاهده شد. در صفات بیوشیمیایی تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که اثر سطوح SA بر میزان کلرفیل a، b، کاروتنوئید، کلروفیل کل، فنول و فلاونوئید در هر سه طول موج در سطح احتمال 1% معنی‌دار بود.نتیجه‌گیری: در این آزمایش نشان داده شد که افزایش تولید متابولیت‌ها نه‌تنها تحت تأثیر فعالیت آنزیم، بلکه به غلظت محرک‌ها بستگی دارد. افزایش محرک بیش از حد معمول نه‌تنها افزایش متابولییت را دربر ندارد، بلکه از طریق کاهش فعالیت آنزیم (احتمالاً از طریق کاهش بیان ژن مربوط) تولید متابولیت‌ها را کم یا متوقف می‌کند.
بیوتکنولوژی
حسین عسکری؛ امینه زینالی؛ میترا پارسا؛ منا کاشانچی؛ رضا آزادی گنبد؛ اقدس بنایی؛ صنم صفائی‌چائی‌کار؛ احسان کهنه؛ علی سراجی
چکیده
سابقه و هدف: امروزه استفاده از محرک‌ها به‌منظور افزایش رشد گیاهان و تولید متابولیت‌های ثانویه مورد توجه هستند. رشد کند و کیفیت پایین برگ سبز چای (Camellia sinensis (L.) O. Kuntze) در مناطق کشت چای در ایران، از مهمترین چالش‌های تولیدکنندگان چای است. محلول‌پاشی برگی کیتوزان و نانو کیتوزان (NC) در بسیاری از گیاهان باعث القای رشد و افزایش متابولیت‌های ...
بیشتر
سابقه و هدف: امروزه استفاده از محرک‌ها به‌منظور افزایش رشد گیاهان و تولید متابولیت‌های ثانویه مورد توجه هستند. رشد کند و کیفیت پایین برگ سبز چای (Camellia sinensis (L.) O. Kuntze) در مناطق کشت چای در ایران، از مهمترین چالش‌های تولیدکنندگان چای است. محلول‌پاشی برگی کیتوزان و نانو کیتوزان (NC) در بسیاری از گیاهان باعث القای رشد و افزایش متابولیت‌های ثانویه شده و بر شاخص‌های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهان اثر مثبت دارد. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر نانو کیتوزان بر برخی پارامترهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی با و بدون تغذیه معدنی NPK و ارزیابی کیفیت برگ سبز چای از طریق مقایسه سطح بیان نسبی 3 آنزیم درگیر در مسیر فلاونوئیدها در گیاه چای رقم کاشف در شمال ایران بود.مواد و روش‌ها: بدین منظور از دو طرح استفاده شد: 4 غلظت متفاوت (0، 25، 50 و 100 میلی‌گرم بر لیتر) از محلول نانو کیتوزان به همراه تغذیه معدنی (NPK) و 4 غلظت متفاوت (0، 25، 50 و 100 میلی‌گرم بر لیتر) از محلول نانو کیتوزان بدون تغذیه معدنی تهیه شد. این دو آزمایش بهصورت محلول‌پاشی پس از اولین چین بهاره دو بار با فاصله دو هفته‌ای در سال 1400 در مرکز تحقیقات چای لاهیجان (ایران) اجرا شد. 20 روز پس از محلول‌پاشی اولیه، نمونه‌برداری گیاهی انجام شد. نمونه‌های برگی از شاخساره جوان شامل جوانه و برگ اول و دوم برای آزمایش‌های متابولیکی و مولکولی و برگ سوم و چهارم برای آزمایش‌های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی برداشت شد. بررسی ویژگی‌های فیزیولوژیکی شامل محتوای کلروفیل و محتوای نسبی آب (RWC)، ویژگی‌های بیوشیمیایی شامل محتوای پروتئین و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی کاتالاز (CAT)، سوپراکسید دیسموتاز (SOD) و پلی‌فنل اکسیداز (PPO) اندازه‌گیری شدند. همچنین، اندازه‌گیری ویژگی‌های متابولیکی شامل میزان ترکیب‌های فنلی تام از طریق روش فولین سیو کالتئو و تعیین میزان فلاونوئیدهای کاتچین، اپی‌گالوکاتچین (EGC) و گالوکاتچین (GC) با روش HPLC انجام شد. آنالیز مولکولی از طریق بررسی بیان نسبی 3 آنزیم کلیدی مسیر بیوسنتز فلاونوئیدها فلاونون 3 هیدروکسیلاز (F3H)، دی‌هیدروفلاونول 4 ردوکتاز (DFR) و لوکوآنتوسیانیدین ردوکتاز (LAR) انجام شد.نتایج: نتایج نشان داد مقدار پلی‌فنل کل در تیمارهای مورد بررسی افزایش معنی‌داری نسبت به شاهد (بدون NC و NPK) داشت. میزان کاتچین در تیمارهای مختلف، کاهش 4 تا 6 برابری داشت. محتوای اپی‌گالوکاتچین با افزایش غلظت نانو کیتوزان افزایشی بود. محتوای گالوکاتچین نیز تنها در غلظت mgL-1 100 نانو کیتوزان کمی روند افزایشی نشان داد. محتوای کلروفیل در تیمارهای با غلظت پایین نانو کیتوزان تفاوت معنی‌دار با روند کاهشی داشت؛ در حالی‌که در غلظت mgL-1 100 نانو کیتوزان تفاوت معنی‌دار با روند افزایشی مشاهده شد. البته، محتوای پروتئین در تیمارهای مختلف نانو کیتوزان تفاوت معنی‌داری نسبت به شاهد نشان نداد. فعالیت آنزیم SOD در تیمارهای مختلف نانو کیتوزان به استثنای تیمار mgL-1 50 NC+NPK تفاوت معنی‌دار آشکاری با روند افزایشی داشت. فعالیت آنزیم CAT نیز در تیمارهای مختلف با افزایش غلظت نانو کیتوزان افزایش یافت. فعالیت آنزیم PPO در تیمارهای با غلظت پایین نانو کیتوزان کاهش معنی‌داری نشان داد. محتوای نسبی آب برگ در تیمارهای مختلف، افزایش یافت. بیان نسبی آنزیم F3H، تنها در غلظت mgL-1 100 NC+NPK افزایش حدود 3 برابری نسبت به شاهد داشت و در سایر تیمارها بیان نسبی چندان معنی‌دار نبود. بیان نسبی DFR در تیمارهای مختلف NC+NPK افزایشی و بالاترین میزان بیان (4 برابر) در غلظت mgL-1 100 نانو کیتوزان مشاهده شد. بیان نسبی LAR در غلظت‌های mgL-1 0، 50 و 100 NC به همراه NPK نسبت به شاهد روند افزایشی داشت. بالاترین میزان بیان LAR در تیمار فاقد NC و همراه NPK با بیان حدود 5/2 برابری نسبت به شاهد مشاهده شد.نتیجه‌گیری: استفاده از نانوذرات کیتوزان در غلظت‌های مختلف به همراه NPK منجر به افزایش تولید ترکیب‌های کاتچین شد که علاوه‌بر مقابله با تنش اکسیداتیو در کیفیت برگ سبز چای نقش مؤثر دارد. نانو کیتوزان میتواند جایگزین مناسبی برای مواد شیمیایی برای القای رشد و افزایش کیفیت برگ سبز در گیاه چای باشد و با توجه به زیست تخریب‌پذیر بودن آن میزان آلودگی محیط‌زیستی را کاهش دهد.
به‌زراعی و به‌نژادی
مصطفی سارانی ملاک؛ مریم اله دو؛ لیلا مهرآوران؛ حلیمه پیری
چکیده
سابقه و هدف: تنش خشکی مهمترین عامل محدودکننده عملکرد گیاهان زراعی و دارویی در نواحی خشک و نیمه‌خشک است. گیاه خارمریم (Silybum Marianum L.) یک گیاه دارویی دارای متابولیت‌های ثانویه (فلاونولیگنان‌ها) با خاصیت آنتی‌اکسیدانی می‌باشد. تولید و تجمع فلاونولیگنان‌ها در گیاه خارمریم علاوه بر ماهیت ژنتیکی گیاه به‌وسیله شرایط محیطی مختلف تحت تأثیر ...
بیشتر
سابقه و هدف: تنش خشکی مهمترین عامل محدودکننده عملکرد گیاهان زراعی و دارویی در نواحی خشک و نیمه‌خشک است. گیاه خارمریم (Silybum Marianum L.) یک گیاه دارویی دارای متابولیت‌های ثانویه (فلاونولیگنان‌ها) با خاصیت آنتی‌اکسیدانی می‌باشد. تولید و تجمع فلاونولیگنان‌ها در گیاه خارمریم علاوه بر ماهیت ژنتیکی گیاه به‌وسیله شرایط محیطی مختلف تحت تأثیر قرار میگیرد. تجمع متابولیت‌های ثانویه در این گیاه تحت تنش خشکی با توجه به سیستم دفاعی آنتی‌اکسیدانی در سطح بیوشیمیایی مطالعه شد. هدف از این پژوهش، ارزیابی متابولیت‌های ثانویه خارمریم در شرایط غیرتنش و سطوح مختلف تنش خشکی و مراحل مختلف رشدی و نیز شناسایی بهترین سطح تنش رطوبتی و زمان برداشت گیاه برای افزایش ترکیبات مؤثره گیاه می‌باشد.مواد و روش‌ها: بذرهای گیاه خارمریم ابتدا ضدعفونی شده و بعد به پتری‌دیش‌های حاوی کاغذ صافی منتقل و برای جوانه‌زنی در ژرمیناتور در دمای 25 درجه سانتی‌گراد قرار داده شد. بذرهای جوانه زده شده به گلدان‌ها منتقل و در گلخانه شهرستان هیرمند، روستای شندل که در 25 کیلومتری شهرستان زابل، استان سیستان و بلوچستان واقع شده است، در شرایط دمایی و رطوبت کنترل شده قرار گرفت. ارزیابی تأثیر تنش خشکی در 4 سطح مختلف آبیاری (25، 50، 75 و 100 درصد نیاز آبی به‌ترتیب تنش شدید، تنش متوسط، تنش ملایم و غیر تنش) و در 3 مرحله رشدی (6، 13 و 20 هفته پس از کاشت) روی صفات بیوشیمیایی شامل محتوی پرولین (PC)، محتوی کربوهیدراتها (CC)، محتوی فنل کل (TPC)، محتوی فلاونوئید کل (TFC)، فعالیت آنتی‌اکسیدانی و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان مانند کاتالاز (CA)، آسکوربات پراکسیداز (AP)، گایاکول پراکسیداز (GP)، سوپر اکسید دیسموتاز (SOD) و پلی‌فنول اکسیداز (PO) انجام شد. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام گردید. نرمال بودن داده‌ها و خطاها ارزیابی شده و پس از تأیید نرمال بودن، تجزیه واریانس کلیه صفات و آزمون مقایسه میانگین (LSR) در سطح 5% انجام شد.نتایج: تجزیه واریانس صفات نشان داد که اثر سطوح مختلف آبیاری، زمان برداشت و اثر متقابل آنها بر روی کلیه صفات معنی‌دار بود. مقایسه میانگین اثر متقابل تیمار آبیاری و زمان برداشت محتوی پرولین، محتوی کربوهیدراتها، محتوی فنل و فلاونوئید و فعالیت آنتی‌اکسیدانی در تمام مراحل رشدی افزایش داشته و کمترین و بیشترین آن به ترتیب در مرحله رشدی 6 هفته پس از کاشت در شرایط 100% نیاز آبی و مرحله رشدی 20 هفته پس از کاشت در شرایط 25% نیاز آبی مشاهده شد. بنابراین فاکتور تنش خشکی به‌عنوان یک عامل بهبود دهنده مواد مؤثره این گیاه میتواند مورد استفاده قرار گیرد، همچنین مرحله رشدی نهایی بهترین زمان برداشت این گیاه با توجه به تجمع بیشتر متابولیت‌های ثانویه در این مرحله است. اثر متقابل تیمار آبیاری و زمان برداشت برای فعالیت آنزیم گایاکول پراکسیداز معنی‌دار نبوده و برای سایر آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان نشان داد که بیشترین فعالیت آنزیم کاتالاز به مرحله رشدی 6 هفته پس از کاشت در شرایط 25% و 50% نیاز آبی، آسکوربات پراکسیداز به مرحله رشدی 6 هفته پس از کاشت در شرایط 100% نیاز آبی آنزیم‌های پلی‌فنل اکسیداز و سوپر اکسید دیسموتاز به مرحله رشدی 20 هفته پس از کاشت در شرایط 25% نیاز آبی تعلق داشت. این نتایج بیانگر این است که آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی در مراحل رشدی مختلف و در شرایط تنش رطوبتی مختلف بهصورت متفاوت عمل میکنند.نتیجه‌گیری: نتایج بررسی گیاه خارمریم در 4 رژیم آبیاری و 3 مرحله رشدی نشان داد که بیشتر صفات بیوشیمیایی در شرایط تنش افزایش داشته که بیانگر این است که گیاه خارمریم از طریق سیستم دفاعی آنتی‌اکسیدان آنزیمی و غیر آنزیمی به تنش خشکی پاسخ میدهد. گیاه خارمریم در مرحله توسعه نهایی (20 هفته پس از کاشت) بیشترین محتوی فنل و فلاونوئید کل را داشت. بر این اساس، بهترین زمان برداشت آن مرحله توسعه نهایی می‌باشد که بیشترین ترکیبات پلی فنولیک را دارد.
فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
محمود افشین؛ مجید شریفی راد؛ سعیده سعیدی
چکیده
سابقه و هدف: میزان مواد مؤثره گیاهان دارویی در مراحل مختلف رشد آنها متفاوت است، بنابراین برای تعیین بهترین زمان برداشت هر یک از گونه‌های گیاهان دارویی، لازم است که میزان مواد مؤثره و فعالیت زیستی آن در مراحل مختلف رشد بررسی شود. گونه Tanacetum parthenium L. یکی از گونه‌های مهم جنس کاسنی می‌باشد که خواص دارویی متعددی دارد. در این مطالعه محتوای ...
بیشتر
سابقه و هدف: میزان مواد مؤثره گیاهان دارویی در مراحل مختلف رشد آنها متفاوت است، بنابراین برای تعیین بهترین زمان برداشت هر یک از گونه‌های گیاهان دارویی، لازم است که میزان مواد مؤثره و فعالیت زیستی آن در مراحل مختلف رشد بررسی شود. گونه Tanacetum parthenium L. یکی از گونه‌های مهم جنس کاسنی می‌باشد که خواص دارویی متعددی دارد. در این مطالعه محتوای تام ترکیبات فنول، فلاونوئید، آلکالوئید و آنتوسیانین، فعالیت آنتی‌اکسیدانی و ضدباکتریایی عصاره اتانولی اندام‌های هوایی و ریشه T. parthenium در مراحل مختلف فنولوژی (رویشی، گلدهی و بذردهی) بررسی شده است.مواد و روش‌ها: بدین‌منظور فنول کل، فلاونوئید کل، آلکالوئید کل و آنتوسیانین کل در عصاره اتانولی اندام‌های هوایی و ریشه گیاه بابونه گاوی به روش اسپکتروفتومتری اندازه‌گیری شدند. فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره‌ها به روش مهار رادیکال آزاد 2 و 2 دی فنیل- 1- پیکریل هیدرازیل (DPPH) و فعالیت ضدباکتریایی عصاره‌ها در برابر باکتری‌های گرم مثبت (استافیلوکوکوس اورئوس و باسیلوس سرئوس) و باکتری‌های گرم منفی (اشریشیا کلی و سالمونلا تیفی‌موریوم) به روش‌های انتشار دیسک، حداقل غلظت مهار (MIC) و حداقل غلظت کشندگی (MBC) ارزیابی شد.نتایج: حداکثر میزان فنول کل (1.2 ± 62.3 میلی‌گرم معادل اسید گالیک بر گرم وزن خشک گیاه)، فلاونوئید کل (0.9 ± 35.7 میلی‌گرم معادل کوئرستین بر گرم وزن خشک گیاه)، آلکالوئید کل (0.6 ± 73.2 میلی‌گرم معادل آتروپین بر گرم وزن خشک گیاه) و آنتوسیانین کل (0.3 ± 4.2 میلی‌گرم معادل سیانیدین 3-گلوکوزید بر گرم وزن خشک گیاه) در عصاره اندام‌های هوایی گونه مورد مطالعه در مرحله گلدهی اندازه‌گیری شد. نتایج ارزیابی فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره‌ها نشان داد که عصاره اندام‌های هوایی در مرحله گلدهی گیاه دارای بالاترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی (0.7 ± 75.3%) است و حداقل فعالیت آنتی‌اکسیدانی (0.9 ± 16.5%) برای عصاره ریشه در مرحله رویشی گیاه اندازه‌گیری گردید. براساس نتایج بررسی فعالیت ضدباکتریایی، بیشترین قطر هاله عدم رشد (0.3 ± 21 میلی‌متر) برای عصاره اندام‌های هوایی گیاه در مرحله گلدهی و در مقابل باکتری استافیلوکوکوس اورئوس مشاهده شد و حداقل غلظت مهار (12.5 میکروگرم بر میلی‌لیتر) و حداقل غلظت کشندگی (25 میکروگرم بر میلی‌لیتر) در برابر باکتری مذکور و برای عصاره اندام‌های هوایی در مرحله گلدهی و رویشی ثبت شد. براساس نتایج، عصاره‌های گونه مورد مطالعه اثرگذاری بیشتری بر باکتری‌های گرم مثبت نسبت به باکتری‌های گرم منفی داشت.نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج این تحقیق می‌توان بیان کرد که عصاره گیاه‌بابونه گاوی در مرحله گلدهی دارای میزان قابل توجهی از ترکیبات فیتوشیمیایی با خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدباکتریایی مناسب است و می‌توان از آن به‌عنوان منبع ترکیبات آنتی‌اکسیدان و آنتی‌بیوتیک طبیعی استفاده کرد.
فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
علی اصغر تلافی؛ فرزین عبدالهی؛ علیرضا یاوری
چکیده
درخت انبه با نام علمی Mangifera indica L. به تیره پسته (Anacardiaceae) تعلق دارد. اندام‌های مختلف این گیاه، به‌ویژه برگ، دارای ترکیب‌های ارزشمند فلاونوئیدی است که در درمان دیابت کاربرد دارد. در این پژوهش، برای ارزیابی میزان روتین و کوئرستین در برگ ژنوتیپ‌های مختلف انبه در رویشگا‌های جنوب ایران، چهار رویشگاه عمده شامل منوجان، رودان، میناب و بوشهر ...
بیشتر
درخت انبه با نام علمی Mangifera indica L. به تیره پسته (Anacardiaceae) تعلق دارد. اندام‌های مختلف این گیاه، به‌ویژه برگ، دارای ترکیب‌های ارزشمند فلاونوئیدی است که در درمان دیابت کاربرد دارد. در این پژوهش، برای ارزیابی میزان روتین و کوئرستین در برگ ژنوتیپ‌های مختلف انبه در رویشگا‌های جنوب ایران، چهار رویشگاه عمده شامل منوجان، رودان، میناب و بوشهر انتخاب گردید. از هر رویشگاه تعداد 10 درخت بالغ و سالم انتخاب و از هر درخت سه دسته نمونه برگ از ارتفاع 2 متری برداشت شد. عصاره‌گیری از برگ خشک انبه توسط حلال متانول- اسید استیک انجام و برای تجزیه به دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارآیی بالا (HPLC) تزریق شد. داده‌ها در قالب طرح کاملاً تصادفی با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند و برای گروه‌بندی جمعیت‌ها و ژنوتیپ‌ها، تجزیه خوشه‌ای به روش Ward انجام شد. در بین چهار جمعیت انبه از نظر هر دو ترکیب روتین و کوئرستین، اختلاف معنی‌دار آماری (0.05>P) وجود داشت. بیشترین میزان روتین و کوئرستین به‌ترتیب در جمعیت‌های منوجان (ppm 124.03) و بوشهر (ppm 6.05) حاصل شد. تجزیه خوشه‌ای، چهار جمعیت را به سه گروه مستقل تقسیم کرد؛ به‌طوری که دو جمعیت رودان و میناب در گروه یک، جمعیت بوشهر در گروه دو و جمعیت منوجان در گروه سه قرار گرفتند. ارزیابی تنوع فیتوشیمیایی موجود، میتواند اطلاعات ارزشمندی را در مدیریت ژرم‌پلاسم انبه فراهم کند و در شناسایی جمعیت‌های مطلوب برای اهداف اصلاحی مختلف در این گونه مفید واقع شود.
فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
پریچهر حناچی؛ آسیه آقابابائی؛ مصطفی نوروزی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.290.106.2.1575.46تولید متابولیت‌های ثانویه تحت شرایط محیطی مختلف تغییر می‌کند. هدف این مطالعه بررسی اثرات pH و دما بر روی محتوی ترکیب‌های آنتی‌اکسیدانی در گونه‌ای از جلبک‌های میکروسکوپی بود. نخست سویه ریز جلبکی Monoraphidium sp. تحت تیمارهای مختلف دمایی و pH کشت داده شد. سپس سنجش‌های بیوشیمیایی بر روی ترکیب‌هایی ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.290.106.2.1575.46تولید متابولیت‌های ثانویه تحت شرایط محیطی مختلف تغییر می‌کند. هدف این مطالعه بررسی اثرات pH و دما بر روی محتوی ترکیب‌های آنتی‌اکسیدانی در گونه‌ای از جلبک‌های میکروسکوپی بود. نخست سویه ریز جلبکی Monoraphidium sp. تحت تیمارهای مختلف دمایی و pH کشت داده شد. سپس سنجش‌های بیوشیمیایی بر روی ترکیب‌هایی مانند میزان رنگریزه‌های فتوسنتزی، ترکیب‌های فنلی و فلاونوئید کل انجام شدند. فعالیت آنتی‌اکسیدانی کل به روش FRAP و DPPH مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که ریز جلبک Monoraphidium sp. در pH اسیدی و دمای 28 درجه سانتی‌گراد دارای حداکثر رشد و محتوای بالایی از ترکیب‌های آنتی‌اکسیدانی بود. نتایج حاصل بیانگر اینست که با تغییر عوامل محیطی می‌توان به شرایط اپتیمم برای تولید بالای ترکیب‌های آنتی‌اکسیدانی در ریز جلبکها دست یافت که در صنایع دارویی، پزشکی و تولید مکملهای غذایی می‌توان از آن بهره گرفت.
زراعت و باغبانی
سیده فاطمه حسینی؛ جواد حمزه ئی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.923.104.6.1575.1606به‌منظور بررسی اثر لوبیا معمولی و بقایای آن بر صفات اگرومورفولوژیک، عملکرد و صفات کیفی زرین گیاه در شرایط کشت مخلوط و در نهایت بررسی سودمندی کشت مخلوط نسبت به کشت خالص زرین گیاه (Dracocephalum kotschyi Boiss.)، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینای ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.923.104.6.1575.1606به‌منظور بررسی اثر لوبیا معمولی و بقایای آن بر صفات اگرومورفولوژیک، عملکرد و صفات کیفی زرین گیاه در شرایط کشت مخلوط و در نهایت بررسی سودمندی کشت مخلوط نسبت به کشت خالص زرین گیاه (Dracocephalum kotschyi Boiss.)، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینای همدان در سال‌های زراعی 1397و 1398 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل کشت مخلوط افزایشی 0، 20 و 40 درصد لوبیا معمولی با زرین گیاه بود. بقایای لوبیا در سال اول در زمین باقی ماند تا اثر باقی‌مانده لوبیا بر عملکرد کمّی و کیفی زرین گیاه در سال دوم مشخص شود. براساس نتایج حاصل، صفات اگرومورفولوژیک و عملکرد زرین گیاه در تیمارهای کشت مخلوط نسبت به تیمار شاهد (کشت خالص زرین گیاه) بهبود یافتند. نتایج حاصل از بررسی‌های انجام شده در مورد تولید متابولیت‌های ثانویه در برگ این گیاه حکایت از آن داشت که با بهبود شرایط اکولوژیک برای رشد و افزایش جذب نیتروژن توسط زرین گیاه، در کشت مخلوط با 20% لوبیا، درصد و عملکرد اسانس، میزان فنل و درصد آنتی‌اکسیدان نسبت به تیمار شاهد بیشتر شد، ولی ترکیب‌های فلاونوئیدی در تیمار شاهد افزایش یافتند. نتایج حاصل از بررسی اثر بقایای لوبیا بر صفات کمّی و کیفی زرین گیاه در سال دوم نشان داد که نیازهای زرین گیاه از لحاظ عناصر غذایی ازجمله نیتروژن تأمین شده و سبب افزایش عملکرد کمّی و کیفی زرین گیاه نسبت به تیمار شاهد شده است. عملکرد نسبی در زرین گیاه بالاتر از لوبیا بدست آمد که بیانگر سودبری زرین گیاه از کشت مخلوط با لوبیا است. در واقع، شاخص‌های LER (2<) نسبت رقابت و غالب بودن سودمندی کشت مخلوط زرین گیاه را نشان دادند. در کل، کشت مخلوط افزایشی 20% لوبیا با زرین گیاه به‌عنوان تیمار برتر شناسایی شد و میتواند برای تولید ارگانیک زرین گیاه توسط کشاورزان مورد استفاده قرار گیرد.
عاطفه خاکپور؛ مریم ذوالفقاری؛ کریم سرخه
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.991.98.6.1576.1606 گیاه دارویی شیرین‌بیان با نام علمی Glycyrrhiza glabra L. به‌دلیل داشتن متابولیت‌های ثانویه مهم و طبیعی، مورد استفاده صنایع داروسازی قرار گرفته است. این تحقیق به‌منظور تعیین بهترین زمان برداشت برای بررسی بالاترین میزان عصاره، میزان گلیسیریزین، میزان فنل و فلاونوئید کل و ترکیب‌های فنلی در دو فصل ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.991.98.6.1576.1606 گیاه دارویی شیرین‌بیان با نام علمی Glycyrrhiza glabra L. به‌دلیل داشتن متابولیت‌های ثانویه مهم و طبیعی، مورد استفاده صنایع داروسازی قرار گرفته است. این تحقیق به‌منظور تعیین بهترین زمان برداشت برای بررسی بالاترین میزان عصاره، میزان گلیسیریزین، میزان فنل و فلاونوئید کل و ترکیب‌های فنلی در دو فصل پاییز و بهار بر روی ریزوم گیاه شیرین‌بیان منطقه بهبهان در استان خوزستان انجام شد. نتایج این پژوهش نشان داد که میزان عصاره استحصالی از ریزوم‌ها در فصل پاییز بیشتر از فصل بهار بوده است، همچنین از نظر تولید گلیسیریزین، فنل و فلاونوئید کل فصل پاییز مقادیر بیشتری را نسبت به فصل بهار به خود اختصاص داده است. آزمون T مستقل برای گلیسیریزین به‌عنوان ترکیب ثانویه مهم و با ارزش شیرین‌بیان اثر معنی‌داری را بین دو فصل پاییز و بهار نشان داد. در میان ترکیب‌های فنلی مورد بررسی فرولیک اسید و کوماریک اسید در فصل پاییز در رتبه بالاتر ترکیب‌ها قرار داشتند و کمترین مقدار در میان ترکیب‌های فنلی برای کافئیک اسید در فصل بهار اندازه‌گیری شد. با توجه به اهمیت این مواد مؤثره در صنایع دارویی، بهداشتی و غذایی و همچنین استفاده وسیع از ترکیب‌های فنلی، گلیسیریزین و فلاونوئیدهای شیرین‌بیان در داروهای گیاهی، نیاز است که بهترین و بیشترین زمان تولید و تجمع آن در ریزوم گیاه مشخص گردد تا با بهره‌برداری به‌موقع قدمی مؤثر به‌منظور غنی‌سازی صنایع دارویی، بهداشتی و غذایی برداشته شود.
فاطمه سلیمی؛ محمد فتاحی؛ جواد حمزه ئی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.644.96.4.1575.1578 در این تحقیق، اثر زمان (10، 15، 20، 25 و 30 دقیقه) و دمای امواج فراصوت (35، 45، 55، 65 و 75 درجه سانتی‌گراد)، نسبت اتانول به آب (20، 35، 50، 65 و 80 درصد) و نسبت ماده خشک به حلال (5:1، 10:1، 15:1، 20:1 و 25:1 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) بر ویژگی‌های فنول و فلاونوئید کل و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی عصاره هیدروالکلی حاصل از گیاه کرفس ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.644.96.4.1575.1578 در این تحقیق، اثر زمان (10، 15، 20، 25 و 30 دقیقه) و دمای امواج فراصوت (35، 45، 55، 65 و 75 درجه سانتی‌گراد)، نسبت اتانول به آب (20، 35، 50، 65 و 80 درصد) و نسبت ماده خشک به حلال (5:1، 10:1، 15:1، 20:1 و 25:1 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) بر ویژگی‌های فنول و فلاونوئید کل و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی عصاره هیدروالکلی حاصل از گیاه کرفس (Apium graveolens L.) بررسی شد. استخراج عصاره از بخش هوایی کرفس، با روش عصاره‌گیری هیدروالکلی به کمک امواج فراصوت با بهره‌گیری از روش سطح پاسخ انجام گردید و صفات فنول کل، فلاونوئید کل و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی به دو روش DPPH و FRAP اندازه‌گیری و ارزیابی گردید. براساس نتایج، اعمال زمان 10 دقیقه امواج فراصوت، 55 درجه سانتی‌گراد دمای امواج فراصوت، نسبت اتانول به آب 80% و نسبت ماده خشک به حلال 5:1 بهترین تیمار بود. در شرایط بهینه، مقدار فنول و فلاونوئید کل به‌ترتیب 471.12 میلی‌گرم گالیک اسید در یک گرم ماده خشک و 187.70 میلی‌گرم کوئرستین در یک گرم ماده خشک و میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره به روش DPPH و FRAP به‌ترتیب 68.48% و 4210.4 میکرومولار Fe+2 در 50 میکرولیتر عصاره بدست آمد. در کل، R2-Adjusted R2 و P-value بالا در برازش مدل‌ها، بیانگر ایده‌آل بودن مدل‌های سطح پاسخ (RSM) ترسیم شده است. به‌عبارت دیگر، بالا بودن این پارامترها نشانگر وجود همبستگی بالای بین مقادیر مشاهده شده و مقادیر پیش‌بینی شده می‌باشد.
شهلا مشایخی؛ علیرضا ابدالی مشهدی؛ عبدالمهدی بخشنده؛ امین لطفی جلال آبادی؛ سید منصور سید نژاد
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.424.95.3.1576.1603 محلول‌پاشی ترکیب‌های شیمیایی و آلی میتواند بر عملکرد کمّی و کیفی گیاهان دارویی مهم مانند بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.) اثر بگذارد. به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک (عدم کاربرد، 200، 400 و 600 میکرومولار) و اسید هیومیک (عدم کاربرد، 200، 400 و 600 میلی‌گرم در لیتر) بر برخی ویژگی‌های ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.424.95.3.1576.1603 محلول‌پاشی ترکیب‌های شیمیایی و آلی میتواند بر عملکرد کمّی و کیفی گیاهان دارویی مهم مانند بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.) اثر بگذارد. به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک (عدم کاربرد، 200، 400 و 600 میکرومولار) و اسید هیومیک (عدم کاربرد، 200، 400 و 600 میلی‌گرم در لیتر) بر برخی ویژگی‌های کمّی و کیفی بابونه آلمانی، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1394 در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. نتایج نشان داد که تعداد گل در بوته در اثرهای اصلی تیمارهای 600 میکرومولار اسید سالیسیلیک (91) و 600 میلی‌گرم در لیتر اسید هیومیک (96) مشاهده شد. بیشترین عملکرد گل تر (1014 گرم در مترمربع) از ترکیب تیماری اسید سالیسیلیک در سطح 400 میکرومولار × اسید هیومیک در سطح 600 میلی‌گرم در لیتر بدست آمد که نسبت به تیمار عدم کاربرد این دو ترکیب، افزایش 115 درصدی نشان داد. کاربرد اسید سالیسیلیک و اسید هیومیک تأثیر بالایی بر ظرفیت آنتی‌اکسیدانی کل و محتوای ترکیب‌های فلاونوئیدی، آنتوسیانین و کاروتنوئید داشت. بیشترین مقدار کامازولن در یک برداشت در سطح 400 میکرومولار اسید سالیسیلیک و 600 میلی‌گرم در لیتر اسید هیومیک بدست آمد (6.1%). کمترین مقدار نیز مربوط به شرایط عدم کاربرد اسید سالیسیلیک و اسید هیومیک بود (4.1%). در مجموع از کاربرد توأم دو ترکیب اسید سالیسیلیک (400 میکرومولار) و اسید هیومیک (600 میلی‌گرم در لیتر) بهترین نتایج بدست آمد.
فاطمه نصرتی؛ براتعلی فاخری؛ محمود سلوکی؛ نفیسه مهدی نژاد؛ محرم ولی زاده
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.68.93.1.1576.1606 گیاه انزروت (Astragalus fasciculifolius Boiss.)، متعلق به خانواده بقولات (Fabaceae) از گیاهان دارویی است که در جنوب استان سیستان و بلوچستان پراکنش دارد و به‌دلیل ترکیب‌هایی مانند فنل‌ها، فلاونوئیدها و پلی‌ساکاریدها دارای نقش مؤثری در درمان بیماری‌های قلبی، سرطان، از بین بردن اثرهای شیمی درمانی و افزایش ایمنی ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.68.93.1.1576.1606 گیاه انزروت (Astragalus fasciculifolius Boiss.)، متعلق به خانواده بقولات (Fabaceae) از گیاهان دارویی است که در جنوب استان سیستان و بلوچستان پراکنش دارد و به‌دلیل ترکیب‌هایی مانند فنل‌ها، فلاونوئیدها و پلی‌ساکاریدها دارای نقش مؤثری در درمان بیماری‌های قلبی، سرطان، از بین بردن اثرهای شیمی درمانی و افزایش ایمنی می‌باشد. در این پژوهش نمونه‌های گیاهی هشت توده مختلف گیاه fasciculifolius .A از رویشگاه‌های مختلف استان سیستان و بلوچستان جمع‌آوری شده و برخی از خصوصیات فیتوشیمیایی ریشه، برگ (فنل کل، فلاونوئید کل و پلی‌ساکارید) و گل (فنل کل، فلاونوئید کل و آنتوسیانین) بررسی شد. نتایج تجزیه واریانس بیانگر اختلاف معنی‌داری بین رویشگاه‌های مختلف در سطح 0.01 می‌باشد. بررسی‌های فیتوشیمیایی وجود مقادیر قابل‌توجهی از ترکیب‌های فنلی را در برگ که بیشترین مقدار آن در منطقه پشت‌کوه (mg GAE/g 32.55-14.62)، ریشه که بیشترین مقدار آن در منطقه انجیرک (mg GAE/g 53.84-20.39) و گل که بیشترین مقدار آن را در منطقه بیرک (mg GAE/g 15.82-5.11) نشان داد؛ همچنین وجود ترکیب‌های فلاونوئیدی در برگ که بیشترین مقدار آن در منطقه ناهوک (mgQE/g 12.72-8.76)، در ریشه که بیشترین مقدار آن در منطقه پنج‌انگشت (mgQE/g 03/1-0.25) و گل که بیشترین مقدار آن در منطقه ناهوک (mgQE/g 9.28-6.35) وجود داشت مشاهده شد. همین‌طور این بررسی، ترکیب‌های پلی‌ساکاریدی را در برگ که بیشترین مقدار در منطقه انجیرک (mg/g 93.29-60.89) و ریشه که بیشترین مقدار در منطقه پنج‌انگشت (mg/g 209.38-94.33) و آنتوسیانین گل که بیشترین مقدار در منطقه پنج‌انگشت (mg SG/g 77.58-36.34) دیده شده بود، نشان داد. نتایج این تحقیق حکایت از توانایی رویشگاه‌های مختلف استان در مورد تولید ترکیب‌های با ارزش دارویی دارد. علاوه‌بر این بالا بودن ترکیب‌های فنلی و پلی‌ساکاریدی این گیاه توصیفی از توانمندی قابل توجه این گیاه در بکارگیری در صنایع دارویی و غذایی می‌باشد.
راضیه شیخی؛ قدسیه باقرزاده؛ روح اله خانی
چکیده
گیاه چویل با نام علمی Ferulago angulate (Schlecht.) Boiss. متعلق به تیره چتریان (Apiaceae) است. بیش از 35 گونه در جهان و 7 گونه در ایران رشد می‌کند؛ سه گونه بومی آن شامل Ferulago phialocarpa Rech. f. & H. Reidl.، Ferulago contracta Boiss. & Hausskn. و Ferulago angulate (Schlecht.) Boiss. است. این پژوهش به‌منظور تعیین میزان و ترکیب اسیدهای چرب و اندازه‌گیری ترکیب‌های فنلی، فلاونوئید، تانن و آنتی‌اکسیدان ...
بیشتر
گیاه چویل با نام علمی Ferulago angulate (Schlecht.) Boiss. متعلق به تیره چتریان (Apiaceae) است. بیش از 35 گونه در جهان و 7 گونه در ایران رشد می‌کند؛ سه گونه بومی آن شامل Ferulago phialocarpa Rech. f. & H. Reidl.، Ferulago contracta Boiss. & Hausskn. و Ferulago angulate (Schlecht.) Boiss. است. این پژوهش به‌منظور تعیین میزان و ترکیب اسیدهای چرب و اندازه‌گیری ترکیب‌های فنلی، فلاونوئید، تانن و آنتی‌اکسیدان موجود در گیاه چویل بومی منطقه ایذه در استان خوزستان انجام شد. در این تحقیق اندام‌های مختلف گیاه در اردیبهشت سال 1395 جمع‌آوری و در شرایط معین خشک گردید. اندازه‌گیری ترکیب‌های موجود در دانه گیاه انجام شد. اندازه‌گیری محتوای فنل و فلاونوئید کل در عصاره‌های متانولی، اتانولی و آبی با استفاده از روش اسپکتروفتومتری انجام و نتایج حاصل برحسب میلی‌گرم گالیک اسید بر میلی‌گرم گیاه خشک برای نمونه‌های جمع‌آوری شده بیان گردید. میزان کل تانن برای هر یک از نمونه‌های جمع‌آوری شده، با استفاده از نمودار استاندارد بر حسب تانیک اسید و با استفاده از روش اسپکتروفتومتری اندازه‌گیری شد. فعالیت آنتی‌اکسیدانی گیاه، با استفاده از روش مهار رادیکال آزاد 2و΄2-دی‌فنیل 1-پیکریل هیدرازیل (DPPH) اندازه‌گیری شد. استخراج روغن موجود در گیاه از طریق دستگاه سوکسله و با استفاده از حلال n-هگزان انجام و برای شناسایی ترکیب‌های موجود در روغن گیاه از روش GC-Mass استفاده شد. براساس نتایج این تحقیق که برای اولین بار بر روی دانه این گونه گیاه انجام‌شده است، معین گردید که دو اسید چرب اولئیک اسید (63.6%) و لینولئیک اسید (19.7%) بیشترین مقدار اسید چرب را به خود اختصاص دادند. از سوی دیگر کمترین مقدار درصد اسید چرب مربوط به میرستئیک اسید و هپتادکانوئیک اسید با (0.1%) است.
زیبا نصیری؛ علیرضا فرخزاد؛ محمد فتاحی
چکیده
در این پژوهش 19 جمعیت از چهار گونه جاشیر (P. acaulic، P. ferulacea،P. uloptera وP. asperula) از مناطق مختلف شمال‌غرب ایران جمع‌آوری و میزان فنل و فلاونوئید کل، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، کلروفیل a و b، کاروتنوئید کل و درصد اسانس آنها ارزیابی شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان فنل کل (mg GAE/g DW 12.5) مربوط به جمعیت قوشچی از گونه P. uloptera جمع‌آوری شده از استان آذربایجان‌غربی ...
بیشتر
در این پژوهش 19 جمعیت از چهار گونه جاشیر (P. acaulic، P. ferulacea،P. uloptera وP. asperula) از مناطق مختلف شمال‌غرب ایران جمع‌آوری و میزان فنل و فلاونوئید کل، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، کلروفیل a و b، کاروتنوئید کل و درصد اسانس آنها ارزیابی شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان فنل کل (mg GAE/g DW 12.5) مربوط به جمعیت قوشچی از گونه P. uloptera جمع‌آوری شده از استان آذربایجان‌غربی و کمترین میزان آن (mg GAE/g DW4.18) در جمعیت شوط از گونه P. ferulacea جمع‌آوری شده از استان آذربایجان‌غربی مشاهده شد. بیشترین میزان فلاونوئید کل مربوط به جمعیت استان کردستان-بانه به مقدار mg/g DW5.51 از گونه P. ferulacea و کمترین آن در جمعیت استان آذربایجان‌غربی-نقده (mg/g DW1.2) از گونه P. asperula ثبت گردید. بیشترین میزان کلروفیل a و b به میزان mg/g DW0.41 و mg/g DW0.69 مربوط به جمعیت آذربایجان‌غربی- شوط3 از گونه P. uloptera و بیشترین کاروتنوئید کل (mg/g DW61.36) در جمعیت استان کردستان-سقز از گونه P. ferulacea گزارش شد. بیشترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی در جمعیت استان آذربایجان‌غربی-شوط در گونه P. ferulacea به میزان 77.089% ارزیابی گردید. بالاترین درصد اسانس مربوط به جمعیت استان آذربایجان‌غربی- ماکو و جمعیت استان آذربایجان‌غربی- شوط2 به‌ترتیب از گونه‌های P. acaulic و P. ferulacea مشاهده شد. براساس نتایج خوشه‌بندی و تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، مشخص شد که تنوع فیتوشیمیایی بالایی در جمعیت‌های مختلف جاشیر جمع‌آوری شده در نقاط مختلف شمال‌غرب ایران وجود دارد که میتواند در برنامه‌های اصلاحی این گیاه مورد استفاده قرار گیرد.
مریم فرجی؛ کتایون پورسخی
چکیده
گل گاوزبان ایرانی (Echium amoenum Fisch. & C. A. Mey.) گیاهی علفی، دو ساله یا چند ساله و از گیاهان دارویی مهم خانواده گل گاوزبانیان می‌باشد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تأثیر کودهای زیستی و آلی بر ویژگی‌های مورفولوژیک و فیتوشیمیایی گل گاوزبان ایرانی است. این پژوهش در قالب طرح کاملاً تصادفی با پنج تیمار از کودهای زیستی و آلی و هریک در سه سطح ...
بیشتر
گل گاوزبان ایرانی (Echium amoenum Fisch. & C. A. Mey.) گیاهی علفی، دو ساله یا چند ساله و از گیاهان دارویی مهم خانواده گل گاوزبانیان می‌باشد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تأثیر کودهای زیستی و آلی بر ویژگی‌های مورفولوژیک و فیتوشیمیایی گل گاوزبان ایرانی است. این پژوهش در قالب طرح کاملاً تصادفی با پنج تیمار از کودهای زیستی و آلی و هریک در سه سطح اجرا شد. تیمارها شامل کود ورمی‌کمپوست به نسبت حجمی 10، 20 و 30 درصد، کود مرغی به نسبت حجمی 5، 10 و 20 درصد، کود بیوسولفور به میزان 5، 10 و 15 گرم، کود نیتروکسین به میزان 5، 10 و 15 میلی‌لیتر بهصورت بذر مال، کود هیومیکس به میزان 100، 200 و 300 گرم در 5 میلی‌لیتر آب بهصورت بذر مال و شاهد بودند. شاخص‌های ارتفاع گیاه، تعداد ساقه، تعداد برگ، طول برگ، عرض برگ، تعداد گل، طول کاسه گل، طول جام گل، وزن خشک و همچنین میزان آنتوسیانین و فلاونوئید اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که سطوح مختلف کودهای زیستی و آلی تأثیر معنی‌داری بر صفات مورفولوژیک و فیتوشیمیایی داشت. به‌طور کلی کود هیومیکس 300 گرم بهترین تیمار از نظر افزایش تعداد ساقه و تعداد گل بود و کود مرغی 20% و ورمی‌کمپوست 30% بهترین تیمارها از نظر تأثیر بر میزان آنتوسیانین و کود هیومیکس 300 گرم و کود مرغی 10 و 20 درصد بهترین تیمارها از نظر تأثیر بر میزان فلاونوئید بودند. بنابراین با توجه به اثرات مخرب کودهای شیمیایی و همچنین آثار مطلوب مشاهده شده از کودهای زیستی و آلی به‌منظور کشت متابولیک و نیز گسترش کشاورزی پایدار، مصرف کودهای زیستی و آلی به‌منظور توسعه کشت گل گاوزبان ایرانی توصیه می‌شود.
حمیده فاطمی؛ بهروز اسماعیل پور؛ علی اشرف سلطانی طولا رود؛ علی نعمت الله زاده
چکیده
سیلیسیم دومین عنصر فراوان در کره زمین می‌باشد که میتواند اثرات مضر فلزات سنگین را تخفیف دهد. به‌منظور بررسی اثر تغذیه با سطوح نانوذرات سیلیسیم بر شاخص‌های رشدی و فیزیولوژی گیاه گشنیز (Coriandrum sativum L.) در شرایط تنش سرب، یک آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در گلخانه دانشگاه محقق اردبیلی با رطوبت نسبی 40 ...
بیشتر
سیلیسیم دومین عنصر فراوان در کره زمین می‌باشد که میتواند اثرات مضر فلزات سنگین را تخفیف دهد. به‌منظور بررسی اثر تغذیه با سطوح نانوذرات سیلیسیم بر شاخص‌های رشدی و فیزیولوژی گیاه گشنیز (Coriandrum sativum L.) در شرایط تنش سرب، یک آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در گلخانه دانشگاه محقق اردبیلی با رطوبت نسبی 40 تا 50% و میانگین شدت نور 434 لوکس در سال زراعی 96-1395 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل آلودگی خاک توسط محلول کلرید سرب در غلظت‌های شاهد، 500، 1000 و 1500 میلی‌گرم بر کیلوگرم و محلول‌پاشی با نانو ذرات سیلیسم (0، 5/1 و 3 میلی‌مولار) بود. شاخص‌های مورفولوژیک مانند ارتفاع گیاه، تعداد برگ، سطح برگ، وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه، قطر ریشه و ساقه و شاخص‌های فیزیولوژیک شامل رنگریزه‌های فتوسنتزی، نشت غشاء، محتوی آب نسبی و شاخص‌های بیوشیمیایی شامل پرولین، کربوهیدرات محلول، فنل کل و ظرفیت آنتی‌اکسیدان اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که تنش سرب بسیاری از صفات مورفولوژیک گیاه گشنیز مانند ارتفاع، وزن تر و خشک گیاه، قطر ریشه و ساقه را به‌طور معنی‌داری کاهش داد، به‌طوری که با افزایش سطح سرب به‌ترتیب سبب کاهش 57، 50، 20، 41، 15، 42 و 25 درصدی در صفات وزن تک بوته، وزن ریشه، قطر طوقه، قطر ریشه، طول ریشه، ارتفاع گیاه، سطح برگ و درصد ماده خشک برگ شد، اما تیمار محلول‌پاشی با 3 میلی‌مولار نانوذرات سیلیسیم در بیشتر صفات مرفولوژیک موجب بهبود شرایط رشدی گیاه گشنیز در شرایط تنش گردید. به‌طوری که با افزایش غلظت سرب میزان کلروفیل a و b، کلروفیل کل، کاروتنوئید و کربوهیدرات کل کاهش یافتند اما تیمار سیلیسیم سبب افزایش میزان آنها در گیاهان تحت تنش شد، درحالی که میزان پرولین، فنل و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی با افزایش غلظت تا 1500 میلی‌گرم بر کیلوگرم سرب به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. به‌طور کلی می‌توان نتیجه‌گیری کرد که برای گیاه گشنیز استفاده از نانو ذرات سیلیسیم میتواند اثرات منفی تنش سرب را تا حد قابل قبولی کاهش دهد.
عزیزاله خیری؛ مسعود ارغوانی؛ محبت خستو
چکیده
پژوهش حاضر، با هدف بررسی تأثیر کاربرد کودهای آلی بر عملکرد گیاه دارویی همیشه‌بهار (Calendula officinalis L.)، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 10 تیمار و 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان مورد مطالعه قرار گرفت. تیمارها شامل کود گاوی، کود مرغی و ورمی‌کمپوست، هر یک در 3 سطح (5، 10 و 15 تن در هکتار) و تیمار شاهد (عدم کوددهی) بود. صفات اندازه‌گیری ...
بیشتر
پژوهش حاضر، با هدف بررسی تأثیر کاربرد کودهای آلی بر عملکرد گیاه دارویی همیشه‌بهار (Calendula officinalis L.)، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 10 تیمار و 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان مورد مطالعه قرار گرفت. تیمارها شامل کود گاوی، کود مرغی و ورمی‌کمپوست، هر یک در 3 سطح (5، 10 و 15 تن در هکتار) و تیمار شاهد (عدم کوددهی) بود. صفات اندازه‌گیری شده شامل وزن هزاردانه، تعداد طبق در بوته، سطح برگ، ارتفاع گیاه، وزن خشک گلبرگها، قطر طبق، شاخص محتوای کلروفیل برگ، فلاونوئید، کاروتنوئید و درصد وزنی اسانس بود. نتایج بدست آمده معنی‌دار بودن تأثیر نوع کود بر صفات وزن هزاردانه، تعداد طبق در بوته، سطح برگ، کاروتنوئید و درصد وزنی اسانس (01/0≥p) و ارتفاع گیاه، وزن خشک گلبرگها و فلاونوئید (05/0≥p) را نشان داد. در حالی‌که نوع کود بر قطر طبق و شاخص محتوای کلروفیل برگ‌ها تأثیر معنی‌داری نداشت. به‌طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که کودهای آلی مورد استفاده، تأثیر مطلوبی بر عملکرد گیاه، صفات رشدی و کمّیت مواد مؤثره موجود در همیشه‌بهار داشته است.
محمدرضا حسندخت؛ سجاد جعفری
چکیده
در این پژوهش اثر دو دمای صفر و پنج درجه سانتی‌گراد و دو نوع بسته‌بندی دارای تهویه و بدون تهویه بر عمر انباری گیاه دارویی علف‌چشمه (Nasturtium officinale L.) مورد بررسی قرار گرفت. تغییرات صفاتی از قبیل محتوای اسیدآسکوربیک، فلاونوئیدها، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی، محتوای ترکیب‌های فنلی کل، رنگ و مواد جامد محلول در طول 14 روز اندازه‌گیری شد. در طول ...
بیشتر
در این پژوهش اثر دو دمای صفر و پنج درجه سانتی‌گراد و دو نوع بسته‌بندی دارای تهویه و بدون تهویه بر عمر انباری گیاه دارویی علف‌چشمه (Nasturtium officinale L.) مورد بررسی قرار گرفت. تغییرات صفاتی از قبیل محتوای اسیدآسکوربیک، فلاونوئیدها، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی، محتوای ترکیب‌های فنلی کل، رنگ و مواد جامد محلول در طول 14 روز اندازه‌گیری شد. در طول مدت انبار کردن مقدار فلاونوئیدها کاهش معنی‌داری نشان داد و از 42/46 میلی‌گرم در گرم وزن خشک قبل از انبار کردن به 19/36 میلی‌گرم بعد از 14 روز رسید. محتوای اسید آسکوربیک قبل از انبار کردن 1/68 میلی‌گرم بر 100 گرم وزن تر بود؛ به‌طوری که پس از هفت روز این مقدار به 5/63 میلی‌گرم و بعد از 14 روز به 08/55 میلی‌گرم رسید، این تغییرات در سطح 1% معنی‌دار بود. عامل زمان و نوع بسته‌بندی اثر معنی‌داری در سطح 1% بر میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی علف‌چشمه در طول انبار کردن داشتند. مقدار ترکیب‌های فنلی کل نیز تنها در اثر تیمار زمان افزایش یافت و از 59/11 میلی‌گرم به 59/13 میلی‌گرم در 100 گرم وزن تر رسید و نوع بسته‌بندی و دما تأثیری بر میزان فنل‌ها نداشتند. البته بسته‌بندی دارای تهویه نسبت به نوع بدون تهویه، آب بافت را بهتر حفظ کرد و نمونه‌های موجود در آن از کیفیت به‌مراتب بهتری برخوردار بودند. در نتیجه بهترین نوع بسته‌بندی، نوع دارای اندکی تهویه و بهترین دما نیز دمای صفر به دلیل تنفس کمتر و حفظ آب و کیفیت ظاهری بهتر بود.
سمانه اسدی صنم؛ محسن زواره؛ همت‌اله پیردشتی؛ فاطمه سفیدکن؛ قربانعلی نعمت‌زاده؛ ابوذر هاشم‌پور
چکیده
با هدف بررسی اثر تاریخ کشت و دوره غرقاب خاک بر ظرفیت آنتی‌اکسیدانی گیاه دارویی سرخارگل (Echinacea purpurea (L.) Moench)، آزمایشی بهصورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی پژوهشکده ژنتیک و زیست‌فناوری طبرستان-دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 1391 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه تاریخ ...
بیشتر
با هدف بررسی اثر تاریخ کشت و دوره غرقاب خاک بر ظرفیت آنتی‌اکسیدانی گیاه دارویی سرخارگل (Echinacea purpurea (L.) Moench)، آزمایشی بهصورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی پژوهشکده ژنتیک و زیست‌فناوری طبرستان-دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 1391 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه تاریخ کشت (10 تیر، 9 مرداد و 8 شهریور 1391) و سه دوره غرقاب (بدون غرقاب به‌عنوان شاهد، 3 روز غرقاب و 5 روز غرقاب) بودند که به‌ترتیب در کرت‌های اصلی و فرعی در نظر گرفته شدند. پس از پایان مدت غرقاب، مقدار مالون‌دی‌آلدهید (MDA) و اکسیداسیون پروتئین برگ‌ها، فعالیت آنزیم‌های سوپر‌اکسید‌دیسموتاز (SOD)، آسکوربات پراکسیداز (APX)، پراکسیداز (POD) و کاتالاز (CAT)، میزان فنل و فلاونوئید کل و درصد بازدارندگی رادیکال آزاد DPPH اندازه‌گیری شدند. نتایج آزمایش افزایش معنی‌دار مقدار MDA را در برگ سرخارگل نشان داد که بیشترین مقدار آن در غرقاب 5 روزه و در تاریخ کشت 8 شهریور بدست آمد. در این تاریخ کشت، پروتئین کل 5 روز پس از غرقاب نسبت به شاهد 90% کاهش یافت. بیشترین فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی SOD و APX در سرخارگل‌های کشت شده در تاریخ 10 تیر و در 3 روز پس از غرقاب بدست آمد، در حالی‌که بیشترین فعالیت آنزیم POD و CAT مربوط به سرخارگل‌های نشاء شده در تاریخ 9 مرداد بود. غرقاب 5 روزه سرخارگل‌ها، میزان فنل و فلاونوئید کل گیاهان نشاء شده در تاریخ 10 تیر را افزایش داد. بیشترین درصد بازدارندگی رادیکال آزاد DPPH (1/79%)، در 5 روز پس از غرقاب و در تاریخ کشت 8 شهریور بدست آمد. به‌طور کلی، با توجه به یافته‌های این آزمایش می‌توان گفت که گیاه سرخارگل به تنش غرقاب تحمل نسبتاً خوبی دارد.
فائزه خاتمی؛ فائزه قناتی
چکیده
امروزه به سبب افزایش آلودگی‌های اتمسفری و کاهش اُزن، برخورد پرتوهای فرابنفش به سطح زمین افزایش چشمگیری یافته‌است. در تحقیق حاضر تأثیر پرتوهای فرابنفش B و C بر کالوس‌های گیاه پنیرک (Malva neglecta Wallr.) مطالعه شد. ترکیب‌های مهم دارویی پنیرک شامل موسیلاژ و ترکیب‌های فلاونوئیدی و آنتوسیانینی می‌باشد. دو ترکیب اخیر خواص آنتی‌اکسیدانی دارند ...
بیشتر
امروزه به سبب افزایش آلودگی‌های اتمسفری و کاهش اُزن، برخورد پرتوهای فرابنفش به سطح زمین افزایش چشمگیری یافته‌است. در تحقیق حاضر تأثیر پرتوهای فرابنفش B و C بر کالوس‌های گیاه پنیرک (Malva neglecta Wallr.) مطالعه شد. ترکیب‌های مهم دارویی پنیرک شامل موسیلاژ و ترکیب‌های فلاونوئیدی و آنتوسیانینی می‌باشد. دو ترکیب اخیر خواص آنتی‌اکسیدانی دارند و در محافظت از سلول‌های گیاهی در برابر پرتوهای فرابنفش نقش بسیار مهمی ایفا میکنند. در تحقیق حاضر از قطعات جداکشت برگ‌های گیاه بر روی محیط B5 تغییریافته، کالوس ایجاد شد. کالوس‌ها پس از 7 روز ظاهر شدند و بعد هر 10 روز یک بار واکشت شدند. بعد از 11 بار واکشت، کالوس‌ها به مدت 3 روز و هر روز10، 20، 30، 40، 50، 60، 90 و 120 دقیقه در معرض پرتوهای فرابنفش B و C قرار گرفتند که به‌ترتیب معادل 144، 288، 432، 576، 720، 864، 1296 و 1728 ژول بر مترمربع برای پرتوهای فرابنفش B و 204، 408، 612، 816، 1020، 1284، 1836، 1836 و 2448 ژول بر مترمربع برای پرتوهای فرابنفش C می‌باشند. نتایج حکایت از تغییرات قابل‌ملاحظه فلاونوئیدها و آنتوسیانین‌ها به‌عنوان ترکیب‌های جاذب پرتو فرابنفش در مقایسه با سلول‌های شاهد داشت. مقدار آپیژنین و دلفینیدین در سلول‌های پنیرک تحت تأثیر پرتوهای فرابنفش B و C کاهش یافت، در حالی‌که مالویدین در این سلول‌ها تحت تأثیر پرتوهای فرابنفش B و C افزایش یافت. تابش پرتوهای فرابنفش B و C همچنین سبب افزایش پراکسیداسیون لیپیدهای غشاء گردید. بنابراین نتایج پیشنهاد می‌کند که تأثیر پرتوهای فوق بر محتوای فلاونوئیدها و آنتوسیانین‌های مختلف در سلول‌های پنیرک یکسان نمی‌باشد.
مه‌لقا قربانلی؛ غلامرضا بخشی‌خانیکی؛ انوشه ذاکری
چکیده
خشکی ازجمله تنش‌های فیزیکی است که به‌عنوان عامل محدودکننده رشد گیاهان در بیشتر نقاط جهان شناخته شده‌است. در این پژوهش بذر کتان (Linum usitatissimum L.) در گلدان‌های پلاستیکی حاوی شن- رس- خاک‌برگ با نسبت 1:1:2 کاشته شد. پس از کامل شدن سومین برگ اصلی گیاه، تنش در سه سطح براساس ظرفیت زراعی (شاهد FC، FC 3/2، FC 3/1) به مدت 10 روز اعمال شد. این آزمایش ...
بیشتر
خشکی ازجمله تنش‌های فیزیکی است که به‌عنوان عامل محدودکننده رشد گیاهان در بیشتر نقاط جهان شناخته شده‌است. در این پژوهش بذر کتان (Linum usitatissimum L.) در گلدان‌های پلاستیکی حاوی شن- رس- خاک‌برگ با نسبت 1:1:2 کاشته شد. پس از کامل شدن سومین برگ اصلی گیاه، تنش در سه سطح براساس ظرفیت زراعی (شاهد FC، FC 3/2، FC 3/1) به مدت 10 روز اعمال شد. این آزمایش با سه تکرار براساس طرحی کاملاً تصادفی انجام شد. به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر مکانیسمهای دفاعی غیرآنزیمی گیاه دارویی کتان، گیاهان ابتدا از گلدان‌ها خارج و سپس میزان کاروتنوئید، آنتوسیانین، فلاونوئید، ترکیب‌های فنلی و پرولین در آنها اندازه‌گیری شد. نتایج آماری با استفاده از نرم‌افزار SPSS در سطح 05/0 نشان داد که میزان آنتوسیانین، ترکیب‌های فنلی و پرولین با افزایش تنش خشکی افزایش یافت و این افزایش معنی‌دار بود. لازم به ذکر است که تجمع پرولین در اندام هوایی بیشتر از ریشه می‌باشد. میزان فلاونوئید در شرایط FC 3/2 ابتدا افزایش و بعد کمی کاهش یافت، اما به هر حال در مقایسه با شاهد میزان فلاونوئید افزایش یافت. میزان کاروتنوئید در این آزمایش در برگ گیاه کتان کاهش معنی‌داری را با شاهد نشان داد.
علی شفقت
چکیده
فلاونوئیدها ترکیب‌های طبیعی مهمی هستند که در بسیاری از گیاهان یافت می‌شوند و اثرهای دارویی و بیولوژیکی با ارزشی مانند: تصفیه خون، تقویت سیستم ایمنی، تنظیم سطح کلسترول، تنظیم فشار خون، توقف ترشحات اسیدی، پیشگیری ترومبوس، توقف سیتوفی، پیشگیری از سرطان و ترقی و پیشرفت متابولیسم از خود نشان می‌دهند. در این تحقیق، فلاونوئیدها و یک ...
بیشتر
فلاونوئیدها ترکیب‌های طبیعی مهمی هستند که در بسیاری از گیاهان یافت می‌شوند و اثرهای دارویی و بیولوژیکی با ارزشی مانند: تصفیه خون، تقویت سیستم ایمنی، تنظیم سطح کلسترول، تنظیم فشار خون، توقف ترشحات اسیدی، پیشگیری ترومبوس، توقف سیتوفی، پیشگیری از سرطان و ترقی و پیشرفت متابولیسم از خود نشان می‌دهند. در این تحقیق، فلاونوئیدها و یک ترکیب چالکونی موجود در عصاره متانولی گلهای گونه گیاهی Chrysanthemum parthenium (L.) Bernh. (Tanacetum parthenium L.) از تیره کاسنی، با روش‌های کروماتوگرافی ستونی و TLC جداسازی و خالصسازی شد و با استفاده از روش‌های ابزاری اسپکتروسکوپی مثل 1H-NMR، 13C- NMR، Mass و IR تعیین ساختار شیمیایی شدهاند. در گلهای گونه گیاهی مذکور، دو ترکیب فلاونوئیدی کامفرول و نارینجنین و یک چالکون (ترانس- 4-اتوکسی- '4– متوکسی چالکون) شناسایی و تعیین ساختار شدند. همچنین فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره متانولی حاصل از گلهای گیاه با روش 2و2- دی فنیل-1- پیکریل هیدرازیل (DPPH) بررسی شد. عصاره مذکور، فعالیت تجمع رادیکال‌های آزاد را از خود نشان داد.
