الهام مدیری؛ فاطمه سفیدکن؛ زیبا جمزاد؛ اختر توسلی
چکیده
جنس Ziziphora متعلق به خانواده نعنا، شامل 4 گونه (Z. persica Bunge.، Z. capitata L.، Z. tenuior L. و Z. clinopodioides Lam.)، پراکندگی وسیعی در ایران دارد. گونه Z. clinopodioides L. با نام فارسی کاکوتی کوهی منبع غنی از روغن اسانسی است. در این تحقیق بخشهای هوایی پنج زیرگونه از گونه Z. clinopodioides Lam. از نقاط مختلف جمع‌آوری گردیدند. پس از خشک کردن گیاه، اسانس‌گیری از آن با روش تقطیر ...
بیشتر
جنس Ziziphora متعلق به خانواده نعنا، شامل 4 گونه (Z. persica Bunge.، Z. capitata L.، Z. tenuior L. و Z. clinopodioides Lam.)، پراکندگی وسیعی در ایران دارد. گونه Z. clinopodioides L. با نام فارسی کاکوتی کوهی منبع غنی از روغن اسانسی است. در این تحقیق بخشهای هوایی پنج زیرگونه از گونه Z. clinopodioides Lam. از نقاط مختلف جمع‌آوری گردیدند. پس از خشک کردن گیاه، اسانس‌گیری از آن با روش تقطیر با آب صورت گرفت. جداسازی و شناسایی ترکیبهای موجود در اسانس توسط کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) انجام شد. از نظر کمّی و کیفی اسانس زیرگونه‌های مختلف، با یکدیگر متفاوت هستند. در اسانس زیرگونه rigida جمع‌آوری شده از ارومیه و فارس 15 و 19 ترکیب شناسایی شد؛ ترکیب شاخص در هر دو پولگون به‌ترتیب با 8/46% و 1/36% بود. در اسانس زیرگونه‌های filicaulis از ارسباران، bungeana از تبریز و ronnigeri از ارومیه به‌ترتیب 15، 18 و 19 ترکیب شناسایی شد که پولگون، به‌ترتیب با 46%، 23% و 52% ترکیب شاخص بود. در اسانس زیرگونه pseudodasyantha جمع‌آوری شده از قزوین نرسیده به زشک و قزوین به‌ترتیب 14 و 16 ترکیب شناسایی شد. در گیاه اول پولگون (8/49%) و در گیاه دوم لیمونن (29%) ترکیبهای شاخص هستند. در اسانس زیرگونه مذکور از دو منطقه گرمابدره و شهرستانک به‌ترتیب 18 و 16 ترکیب شناسایی شد. ترکیبهای شاخص گاما-ترپینن (1/16%) در زیرگونه مربوط به گرمابدره و 1،8-سینئول (4/32%) در زیرگونه مربوط به شهرستانک می‌باشند.
مهدی داداش‌پور؛ ایرج رسولی؛ فاطمه سفیدکن؛ مسعود تقی‌زاده؛ شکیبا درویش علیپور آستانه
چکیده
روغن‌های اسانسی با خاصیت خوب آنتی‌اکسیدانی می‌توانند برای اهداف درمانی، تغذیه‌ای و نگهداری مواد غذایی مورد استفاده قرار گیرند. با توجه به گسترش مصرف فرآورده‌های گیاهان دارویی، لازم است جوانب مختلف این محصولات به جهت کاربردهای مفید و ضررهای احتمالی آنها در سلامتی انسان مورد توجه قرار گیرد. در مطالعه حاضر فعالیت‌های ...
بیشتر
روغن‌های اسانسی با خاصیت خوب آنتی‌اکسیدانی می‌توانند برای اهداف درمانی، تغذیه‌ای و نگهداری مواد غذایی مورد استفاده قرار گیرند. با توجه به گسترش مصرف فرآورده‌های گیاهان دارویی، لازم است جوانب مختلف این محصولات به جهت کاربردهای مفید و ضررهای احتمالی آنها در سلامتی انسان مورد توجه قرار گیرد. در مطالعه حاضر فعالیت‌های ضدمیکروبی، آنتی‌اکسیدانی و سمّیت سلولی اسانس خالص شوید (Anethum graveolens L.) تازه و شوید تجاری مورد آزمایش قرار گرفت. نمای حساسیتی میکروارگانیسم‌ها در برابر اسانس شوید براساس حساسترین به مقاومترین به‌ترتیب C. albicans> S. aureus> E. coli> P. aeruginosa بود. حداقل غلظت‌های مهارکنندگی (MIC) و کشندگی (MBC) اسانس‌ها تعیین گردید. اسانس شوید خاصیت کشندگی و مهارکنندگی میکروبی خوبی بجز در خصوص Pseudomonas aeruginosa نشان داد. خاصیت آنتی‌اکسیدانی اسانس با روش بتا-کاروتین‌زدایی و رادیکال‌زدایی انجام و نتایج مقایسه‌ای آنها با آنتی‌اکسیدان‌های سنتتیک BHT و BHA استاندارد انجام شد. بازدارندگی پراکسیداسیون لیپید به‌وسیله اسانس‌ها با قدرت آنتی‌اکسیدان‌های سنتتیک قابل مقایسه بود. مقدار اسانس لازم برای 50% رادیکال‌زدایی اسانس شوید تازه μg/ml7/6 با محتوای فنلی μg91/174 و اسانس شوید تجاری برابر μg/ml53/10 با محتوای فنلی μg34/4 بود. IC50 روغن‌های اسانسی شوید تازه و تجاری تأثیر سمّیت سلولی بر سلولهای خون محیطی به‌ترتیب μg/ml7 و μg/ml3042 و در خصوص سلولهای سرطانی هلا برابر μg/ml51/8 و μg/ml65/205 بود. بنابراین نتایج نشان می‌دهند که روغن‌های اسانسی شوید با احتیاط و پس از تعیین دوز مورد مصرف قرار گیرند.
مهدی داداش‌پور؛ ایرج رسولی؛ فاطمه سفیدکن؛ الهه زاده‌حسینقلی؛ شکیبا درویش علیپور آستانه
چکیده
در این مطالعه فعالیت ضدباکتریایی اسانسهای مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) و مرزه زراعی (Satureja hortensis L.) ارزیابی شد. نمای حساسیتی میکروارگانیسم‌ها در برابر اسانس مرزه سهندی و مرزه زراعی براساس حساسترین به مقاومترین Candida albicans > E. coli> S. aureus > P. aeruginosa بود. کمترین غلظت مهارکنندگی و کشندگی اسانس‌ها در طیف 5/0 تا 10 mg/ml قرار داشت. فنل کل اسانسهای ...
بیشتر
در این مطالعه فعالیت ضدباکتریایی اسانسهای مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) و مرزه زراعی (Satureja hortensis L.) ارزیابی شد. نمای حساسیتی میکروارگانیسم‌ها در برابر اسانس مرزه سهندی و مرزه زراعی براساس حساسترین به مقاومترین Candida albicans > E. coli> S. aureus > P. aeruginosa بود. کمترین غلظت مهارکنندگی و کشندگی اسانس‌ها در طیف 5/0 تا 10 mg/ml قرار داشت. فنل کل اسانسهای مرزه سهندی و مرزه زراعی به‌ترتیب معادل 53/8 ± 5/170 و 14/2 ± 25/47 میکروگرم گالیک‌اسید در هر میلی‌گرم نمونه تعیین شد. سنجش خاصیت آنتی‌اکسیدانی اسانس‌ها با روش DPPH، نشان داد که قدرت رادیکال‌زدایی اسانس‌ها تقریباً برابر هم ولی به‌مراتب بیشتر از آنتی‌اکسیدان‌های سنتتیک بود. فعالیت آنتی‌اکسیدانی با روش بتاکاروتین و قدرت احیای فریک اسانس مرزه سهندی قویتر از مرزه زراعی است. مقدار اسانس لازم برای 50% رادیکال‌زدایی اسانس مرزه سهندی و مرزه زراعی به‌ترتیب 25/6 و 82/5 μg/ml بود. قدرت احیای فریک (FRAP) اسانس مرزه بیش از اسانس مرزه زراعی بود. فعالیت رادیکال‌زدایی سوپراکساید آنیونی اسانس مرزه سهندی و مرزه زراعی به‌ترتیب 16/1 ± 28/55 و 46/2 ± 81/21 درصد به‌ازای µg/ml15 اسانس با IC50 معادل 4/9 و 2/101 میکروگرم تعیین گردید. درصد فعالیت ضدتیروسینازی به‌ازای یک میکروگرم اسانس مرزه سهندی 33/1 ± 88/47 و به‌ازای 15 میکروگرم اسانس مرزه زراعی 9/2 ± 35/15 بود. در مجموع، مطالعه خواص بیولوژیک اسانس مرزه سهندی نشان می‌دهد که قابلیت خوبی برای بررسی کاربرد آن در صنعت غذا و دارو وجود دارد.
سیده مریم شرفی؛ ایرج رسولی؛ طلوع‌الله قدری؛ محمدرضا جلالی ندوشن؛ محمدباقر رضایی
چکیده
در مطالعه حاضر فعالیت‌های ضد میکروبی، آنتی‌اکسیدانی، هماتولوژی و سیتوتوکسسیته اسانس لیموترش (Citrus limon L.) مورد آزمایش قرار گرفت. نمای حساسیتی میکروارگانیسم‌ها در برابر اسانس لیمو براساس حساسترین به مقاومترین به‌ترتیب زیر بود: E.coli> K. pneumonia> S. aureus> Streptococcus faecalis> Candida albicans> P. aeruginosa. حداقل غلظت‌های مهارکنندگی (MIC) و کشندگی (MBC) اسانس ...
بیشتر
در مطالعه حاضر فعالیت‌های ضد میکروبی، آنتی‌اکسیدانی، هماتولوژی و سیتوتوکسسیته اسانس لیموترش (Citrus limon L.) مورد آزمایش قرار گرفت. نمای حساسیتی میکروارگانیسم‌ها در برابر اسانس لیمو براساس حساسترین به مقاومترین به‌ترتیب زیر بود: E.coli> K. pneumonia> S. aureus> Streptococcus faecalis> Candida albicans> P. aeruginosa. حداقل غلظت‌های مهارکنندگی (MIC) و کشندگی (MBC) اسانس تازه تعیین گردید. اسانس، خاصیت کشندگی و مهارکنندگی میکروبی خوبی بجز در خصوص Pseudomonas aeruginosa نشان داد. از این رو خاصیت آنتی‌اکسیدانی اسانس با روش بتا-کاروتن‌زدایی انجام و نتایج مقایسه‌ای آنها با آنتی‌اکسیدان‌های سنتتیک استاندارد انجام شد. بازدارندگی پراکسیداسیون لیپید به وسیله اسانس لیمو تقریباً برابر یا بیش از قدرت آنتی‌اکسیدان‌های سنتتیک BHT و BHA بود. مقدار اسانس لازم برای 50% رادیکال‌زدایی اسانس لیمو μg/ml 81/22 بود. به‌طوری که محتوای فنلی و ظرفیت DPPHزدایی برای هر اسانس مشخص و بعد نسبت بین محتوای فنلی و ظرفیت DPPHزدایی تعیین گردید. فنل کل اسانس خالص لیمو μgGAE/mg 43/57 بود. بازدارندگی پراکسیداسیون لیپید به وسیله اسانس لیمو تقریباً برابر یا بیش از قدرت آنتی‌اکسیدان‌های سنتتیک BHT و BHA بود. قدرت آنتی‌اکسیدانی احیا فریک در سرم خون موشهایی که به مدت یک ماه و روزانه به میزان 100 میکرولیتر اسانس گاواژ شده بودند افزایش نشان داد. به‌نحوی که تأثیرات درمانی در نتیجه تغذیه اسانس توسط موشها در خون آنها دیده شد. غلظت 50% کشندگی (IC50) اسانس لیمو بر علیه سلولهای Hela و خون محیطی به‌ترتیب 97/0 و 57/0 میکروگرم در هر میلی‌لیتر تعیین گردید. بنابراین نتایج نشان می‌دهد که اسانس لیمو با احتیاط و فقط پس از تعیین دوز مورد مصرف قرار گیرد.
فیروزه چلبیان؛ اعظم منفرد؛ کامبیز لاریجانی؛ سارا سلدوزی
چکیده
اسانس اندام هوایی گیاه Chenopodium botrys L. از خانواده Chenopodiaceae از دو روش تقطیر با آب و روش استخراج با حلال هگزان تهیه شد. از 34 ترکیب، 29 ترکیب با 91.8% کل شناسایی شده در اسانس این گیاه در روش تقطیر با آب آلفا-اویدسمول (15.2%)، اپی-آلفا-مورولول (11.0%) و کوبنول (10.2%) و از 19 ترکیب، 14 ترکیب با 91.0% کل شناسایی شده در روش استخراج با هگزان آلفا- کنوپودیول استات ...
بیشتر
اسانس اندام هوایی گیاه Chenopodium botrys L. از خانواده Chenopodiaceae از دو روش تقطیر با آب و روش استخراج با حلال هگزان تهیه شد. از 34 ترکیب، 29 ترکیب با 91.8% کل شناسایی شده در اسانس این گیاه در روش تقطیر با آب آلفا-اویدسمول (15.2%)، اپی-آلفا-مورولول (11.0%) و کوبنول (10.2%) و از 19 ترکیب، 14 ترکیب با 91.0% کل شناسایی شده در روش استخراج با هگزان آلفا- کنوپودیول استات (35.0%) و اویدسما–11 و 3- دی‌ان–6-آلفا–ال (18.92%) بیشترین درصد را دربرداشتند. اسانس اندام هوایی گیاه Ferulago subvelutina Rech.F. از خانواده Apiaceae با روش تقطیر با آب تهیه شد و از 39 ترکیب، 36 ترکیب با 98.3% کل شناسایی شده لیمونن (27.0%)، آلفا–فلاندرن (23.1%) و آلفا–پینن (13.3%) بیشترین درصد را به خود اختصاص داده بودند. اسانس گل گیاه Rosa gallica L. از خانواده Rosaceae از روش استخراج با حلال‌هگزان تهیه شد و از 13 ترکیب، 12 ترکیب با 98.0% کل شناسایی گردید. نونادیسن (23.7%)، ایزوپروپیل تیگلات (17.5%)، 2-متیل-4-هپتان (14.8%) و نرمال–نونان (11.8%) بیشترین درصد را دارا بودند. اسانس گیاهان مورد بررسی همچنین از نظر فعالیت ضدمیکروبی برعلیه باکتریهای گرم مثبت و گرم منفی، 3 گونه از جنس Staphylococcus spp.، Shigella flexneri، Salmonella typhi و Escherichia coli بررسی شدند. نتایج نشان داد که اسانس گیاه Chenopodium botrys L. بر روی همه باکتریهای مورد بررسی اثر مهاری دارد. اسانس گیاه Ferulago subvelutina Rech.F. فعالیت بازدارندگی بر روی Staphylococcus aureusو باکتریهای گرم منفی نشان داد. اسانس گیاه Rosa gallica L. بر روی باکتریهای Staphylococcus saprophyticus ، Shigella flexneri و Salmonella typhi اثر بازدارندگی دارد.
فرزانه قاسمی؛ عادل جلیلی؛ یونس عصری
چکیده
درمنه (Artemisia) مهمترین جنس تیره کاسنی است که شامل حدود 400 گونه در دنیا می‌باشد. گونه‌های این جنس به لحاظ داشتن خواص دارویی با اهمیت هستند. در ایران حدود 34 گونه از این جنس وجود دارد. بخشهای هوایی گونه‌های درمنه، Artemisia biennis، Artemisia oliveriana، Artemisia aucheri؛ Artemisia persica وArtemisia scoparia در فصل گلدهی از رویشگاههای مختلف منطقه کاشان برداشت گردید. اسانس ...
بیشتر
درمنه (Artemisia) مهمترین جنس تیره کاسنی است که شامل حدود 400 گونه در دنیا می‌باشد. گونه‌های این جنس به لحاظ داشتن خواص دارویی با اهمیت هستند. در ایران حدود 34 گونه از این جنس وجود دارد. بخشهای هوایی گونه‌های درمنه، Artemisia biennis، Artemisia oliveriana، Artemisia aucheri؛ Artemisia persica وArtemisia scoparia در فصل گلدهی از رویشگاههای مختلف منطقه کاشان برداشت گردید. اسانس این گونهها با روش تقطیر با آب استخراج شد و اجزای آن با روش کروماتوگرافی (GC) و کروماتوگرافی متصل به طیفسنجی جرمی (GC/MS) تجزیه و تحلیل و شناسایی شد. ترکیبهای اصلی گونه‌های A. biennis، آلفا- هیماکالن (%58.74)، A. scoparia، کاپیلین (%23.32)، A. persica،سیس-سابینن هیدرات استات (%76.74)، A. aucheri کامفور (% 22.87)، بودند، A. oliveriana، آلفا-توجون (% 43.32). ترکیبهای 1و8-سینئول و پارا – سیمن در این گونهها مشترک بودند.
هرمز حمیدیه؛ محسن بیگدلی
دوره 19، شماره 4 ، بهمن 1382، ، صفحه 389-402
چکیده
برگهای سیزده گونه اکالیپتوس پس از تعیین گونه آنها از ایستگاه فدک دزفول به محل آزمایشگاه مرکز تحقیقات تهران منتقل گردید. پس از اسانس گیری از برگهای خشک شده به روش تقطیر با بخار آب تأثیر ضد باکتریایی روغن های اسانسی بدست آمده به روش انتشار در آگار با کمک دیسک و روش رقت لوله ای مورد ارزیابی قرار گرفت. این روغن‌های اسانسی در برابر S.aureus ...
بیشتر
برگهای سیزده گونه اکالیپتوس پس از تعیین گونه آنها از ایستگاه فدک دزفول به محل آزمایشگاه مرکز تحقیقات تهران منتقل گردید. پس از اسانس گیری از برگهای خشک شده به روش تقطیر با بخار آب تأثیر ضد باکتریایی روغن های اسانسی بدست آمده به روش انتشار در آگار با کمک دیسک و روش رقت لوله ای مورد ارزیابی قرار گرفت. این روغن‌های اسانسی در برابر S.aureus واجد اثرات ضد باکتریایی ضعیف (+)، متوسط (++) و خوب (+++) بوده و حداقل غلظت ممانعت کننده از رشد باکتری (M.I.C) آنها رقت 1.2 بود. این روغن‌های اسانسی نسبت به E.coli دارای اثرات ضعیف (+) و متوسط (++) ضد باکتریایی بوده و M.I.C آنها نیز رقیق 1.2 بود. در مورد B.cereus اثرات ضد باکتریایی ضعیف (+)، متوسط (++)، خوب (+++) و بسیار خوب (++++) روغن‌های اسانسی ثبت گردید و M.I.C مربوطه نیز واحد رقت های 1.4 و 1.8 بود. همچنین روغن‌های اسانسی بر روی L.monocitogenes واجد اثرات ضعیف (+) و متوسط (++) بودند. با عنایت به محدودیتهای استفاده از مواد ضد باکتریایی شیمیایی کاربرد مواد ضد باکتریایی گیاهی در حال توسعه روزافزون است و به نظر میرسد که مطالعه در مورد آنها ضروری است.
